Pełny tekst orzeczenia

Decyzją z dnia 7 grudnia 2015 r. znak (...)-SER-3-07- (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił D. B. prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci M. B. w dniu 17 grudnia 2015 r. Treść decyzji oparto na orzeczeniu Komisji Lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 2 grudnia 2015 r. nie ustaliła związku pomiędzy śmiercią M. B. w dniu 17 grudnia 2014 r. a wypadkiem przy pracy.

Od powyższej decyzji D. B. wniosła odwołanie, domagając się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci męża M. B. w wyniku wypadku przy pracy. W uzasadnieniu wskazała, że bezpośrednią przyczyną śmierci M. B. był wypadek przy pracy, a nie występujące schorzenie samoistne. Dodała, iż zdarzenie pozostaje w związku z pracą, ponieważ doszło do niego w miejscu i w czasie przeznaczonym na świadczenie pracy oraz w trakcie realizacji przez ubezpieczonego obowiązków pracowniczych. Podkreśliła, że bezspornym jest, iż zmarły chorował na nadciśnienie, które regulowane było farmakologicznie. Jednakże to nie nadciśnienie było przyczyną zgonu M. B., gdyż w chwili udzielania mu pomocy w dniu 17 grudnia 2014 r., ciśnienie było w normie, na co wskazuje zapis w karcie medycznych czynności ratunkowych. Zdaniem odwołującej, przyczyną sprawczą zdarzenia było dźwignięcie przez M. B. ciężarów o wadze ponad 34 kg w czasie wykonywania obowiązków pracowniczych, a nie istniejące schorzenie. Do urazu doszło podczas rozładowywania płytek chodnikowych z podłogi samochodu dostawczego, w wyniku czego doznał urazu objawiającego się nagłym i ostrym bólem w klatce piersiowej. Wedle D. B., prawdopodobnie ostry ból w klatce piersiowej pochodził od powstania tętniaka aorty, który następnie przekształcił się pod wpływem dalszej aktywności w tętniaka rozwłókniającego w następstwie wysiłku spowodowanego wejściem do wysoko posadowionej kabiny ciągnika siodłowego na wysokości ok. 1,8 m (odwołanie- k. 2-7).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości z uzasadnieniem analogicznym jak w decyzji. Organ wskazał nadto, że prawidłowość orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 10 listopada 2015 r., a tym samym brak związku śmierci M. B. z wypadkiem przy pracy w dniu 17 grudnia 2014 r. potwierdziło orzeczenie wydane przez Komisję Lekarską ZUS w dniu 2 grudnia 2015 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. B., ur. (...), ostatnio pracował na stanowisku kierowcy w (...) A. B., A. K., G. (...) spółce jawnej w Ł.. Pozostawał w związku małżeńskim z D. B..

Okoliczności bezsporne.

W dniu 17 grudnia 2014 r. M. B. rozpoczął pracę około godziny 7:00. Zgodnie z zakresem jego obowiązków zajmował się kierowaniem ciągnika siodłowego oraz pomagał przy pracach transportowych ręcznych swoim współpracownikom, którzy w tym dniu zajmowali się równaniem betonowej podstawy pod kontener na terenie składowiska odpadów zarządzanych przez Przedsiębiorstwo (...) w S..

Około godziny 11:15 M. B. pomagał rozładowywać z samochodu płyty betonowe, z których był układany chodnik oraz dwa schodki jako dojście do kontenera z agregatem. Jedna betonowa płyta ważyła 17,2 kg. Przy zdejmowaniu dwóch płyt jednocześnie M. B. poczuł ból w klatce piersiowej. Krzyknął z bólu i przysiadł. Po krótkiej przerwie kontynuował pracę.

Po godzinie 14:00 wsiadł co ciągnika siodłowego i razem z pozostałymi pracownikami pojechał do K.. Po przejechaniu kilkunastu kilometrów zjechał z trasy na stację benzynową, gdzie zatankował pojazd. Miał wyraźne złe samopoczucie. Po krótkiej przerwie M. B. kontynuował jazdę. Jednakże wkrótce potem znowu zaczął odczuwać ból klatki piersiowej i głowy. Dlatego po raz kolejny zjechał z trasy na parking przy stacji benzynowej w okolicy miejscowości T.. Około godziny 15:40 współpracownik poszkodowanego L. K. wezwał karetkę pogotowia ratunkowego, która przetransportowała M. B. do(...) Szpitala (...) z (...)w B..

O godzinie 16:40 M. B. zmarł. Jako bezpośrednią przyczynę zgonu uznano nagłe zatrzymanie krążenia. Jako końcowe rozpoznanie sekcyjne podano pęknięcie tętniaka rozwarstwiającego aorty w odcinku piersiowym z obecnością płynnej krwi i skrzepów w świetle worka osierdziowego, przerost i włóknienie mięśnia sercowego, zmiany miażdżycowe naczyń tętniczych, cechy przekrwienia i obrzęku płuc oraz otyłość.

Dowód:

protokół ustalenia okoliczności przyczyn i wypadku przy pracy nr 001/2015 r. – k.6-7, zeznania świadka R. K. – k. 8, zeznania świadka A. K. (2) – k. 9-10, zeznania świadka L. K. – k. 11, zdjęcie płyt chodnikowych – k. 12, pismo z dnia 2 lutego 2015 r. – k. 13, pismo z dnia 27 stycznia 2015 r. – k. 14 I pliku akt rentowych, dokumentacja orzeczniczo-lekarska, zeznania świadków: R. K. – k. 54-54v., L. K. – k. 54v.-55.

Tętniak rozwarstwiający aorty występujący u M. B. miał charakter schorzenia samoistnego. Do jego pęknięcia mogło dojść nawet bez wykonywania dużego wysiłku np. przy kichnięciu, wchodzeniu po schodach. Doszło natomiast przy przenoszeniu płyt betonowych w dniu 17 grudnia 2014 r. zainicjowało pęknięcie tętniaka, przy czym praca fizyczna przyczyniła się do pęknięcia i zgonu w 5%, zaś schorzenie samoistne, jako przyczyna wewnętrzna, w 95%.

Dowód:

opinie biegłego k. 60, 85.

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w sprawie został przez Sąd ustalony na podstawie dowodów z dokumentów, zeznań świadków oraz opinii biegłego. Walor dowodowy dokumentów i zeznań świadków nie był przez strony podważany. Skądinąd organ nie kwestionował przebiegu wydarzeń bezpośrednio poprzedzających śmierć M. B.. Istota sporu sprowadzała się zatem do ustalenia, czy zgon wywołany był przez przyczynę zewnętrzną, czy też wynikał wyłącznie ze schorzeń samoistnych zmarłego. To zaś wymagało zasięgnięcia opinii biegłego. Opinię tą należało ocenić za miarodajną dla ustaleń faktycznych, albowiem została sporządzona w sposób zrozumiały, zawiera umotywowane wnioski i nie występują w niej wewnętrzne sprzeczności. Biegły odniósł się też do zastrzeżeń zgłoszonych przez D. B.. Natomiast organ nie zgłosił zastrzeżeń. Ograniczył się do przesłania pisma przewodniczącej komisji lekarskiej, w którym stwierdziła ona, że zgadza się z opinią co do tego, że zaistniałe zdarzenie jest następstwem schorzenia samoistnego, a nie wypadku pracy pracy. W istocie próżno szukać takiego wniosku w treści opinii. Biegły przyjął, że główną (w 95%), a nie wyłączną przyczyną zdarzenia było schorzenie samoistne M. B..

Kwestie związane z prawem do odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz zasadami ich wypłaty reguluje ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst – Dz. U. 2009.1322), zwana dalej „ustawą”.

W niniejszej sprawie nie ulegało wątpliwości i nie było kwestią sporną, że D. B., jako żona zmarłego jest osobą uprawnioną do odszkodowania, o którym mowa w art. 13 ustawy.

W tym stanie rzeczy dla rozstrzygnięcia zaistniałego sporu decydujące znaczenie miało ustalenie czy zdarzenie z dnia 17 grudnia 2014 r. na gruncie obowiązujących przepisów może zostać uznane za śmiertelny wypadek przy pracy, który skutkuje przyznaniem członkom rodziny ubezpieczonego – w niniejszej sprawie wnioskodawczyni D. B. – prawa do jednorazowego odszkodowania.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 tejże ustawy, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1)  podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2)  podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3)  w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Oznacza to, że aby zdarzenie mogło być uznane za wypadek przy pracy musi spełniać następujące warunki:

-

mieć charakter nagły

-

być wywołane przyczyną zewnętrzną

-

powodować uraz lub śmierć

- pozostawać w związku z pracą.

Ustawa nie zawiera definicji przyczyny zewnętrznej wypadku. Definicja ta wypracowana została przez wieloletnie orzecznictwo. I tak przyczyną zewnętrzną wypadku może być każdy czynnik pochodzący spoza organizmu poszkodowanego zdolny w istniejących warunkach wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 1999 r. w sprawie II UKN 87/99).

W uzasadnieniu uchwały siedmiu sędziów z dnia 11 lutego 1963 w sprawie III PO 15/62 Sąd Najwyższy wskazał, że „przyczyną sprawczą - zewnętrzną zdarzenia może być każdy czynnik zewnętrzny (tzn. niewynikający z wewnętrznych właściwości człowieka), zdolny wywołać w istniejących warunkach szkodliwe skutki. W tym znaczeniu przyczyną zewnętrzną może być nie tylko narzędzie pracy, maszyna, zwierzę, siły przyrody, lecz także czyn innego osobnika, a nawet praca i czynność samego poszkodowanego. Podobny pogląd wyraził również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 stycznia 1998 r. wydanym w sprawie II UKN 483/07.

Zdaniem Sądu, na gruncie zaprezentowanego orzecznictwa, rozpatrywane zdarzenie należy uznać za wypadek przy pracy. Wystąpiły bowiem wszystkie przesłanki wskazane we wcześniejszej części uzasadnienia.

Poza sporem była śmierć M. B.. Miała ona charakter nagły. Bezpośrednią jej przyczyną było pęknięcie tętniaka rozwarstwiającego aorty. Samo to schorzenie miało charakter samoistnego i mogło doprowadzić do śmierci w dowolnym momencie na skutek niewielkiego nawet wysiłku. Do pęknięcia doszło jednak przy wysiłku fizycznym podczas przenoszenia płyt betonowych, co ewidentnie wskazuje na związek z pracą. Powołany w sprawie biegły z zakresu kardiologii wskazał, że czynnik zewnętrzny przyczynił się do pęknięcia tętniaka zaledwie 5%. Było to jednak wystarczające dla stwierdzenia istnienia przyczyny zewnętrznej, nawet jeżeli w stopniu nieznacznym wpłynęła ona na zaistnienie zdarzenia.

Sąd miał na względzie stwierdzenia zawarte w opinii biegłego, iż wysiłek fizyczny jako czynnik zewnętrzny nie był warunkiem koniecznym pęknięcia tętniaka i tamponady serca. Mogło do tego dojść w dowolnym momencie. Skądinąd odniosła się do niego także D. B. w zastrzeżeniach do opinii. Według niej M. B. nigdy nie uskarżał się na ból w klatce piersiowej. Nie miał świadomości, że jest poważnie chory, dlatego w dniu śmierci podnosił po dwie płyty betonowe, a nie po jednej.

Nie stanowi to jednak przeszkody w uznaniu zdarzenia za wypadek śmiertelny przy pracy. Jak już wspomniano, czynnik zewnętrzny nie musi być jedyną przyczyną wypadku. W danych okolicznościach może zaistnieć zarówno przyczyna zewnętrzna, jak i wewnętrzna. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wzmożony wysiłek fizyczny może być traktowany jako przyczyna zewnętrzna. W wyroku z 29 stycznia 1997 r., sygn. I UKN 70/96 Sąd ten przyjął, iż nadmierny wysiłek podczas pracy, który z największym prawdopodobieństwem, wespół z samoistnym nadciśnieniem tętniczym wywołał u pracownika udar mózgu, stanowi przyczynę zewnętrzną wypadku.

W okolicznościach sprawy w istocie M. B. był dotknięty schorzeniem samoistnym, które mogło doprowadzić do jego zgonu w dowolnym momencie i to bez większego wysiłku. Jak stwierdził biegły, do pęknięcia tętniaka mogło dojść wskutek wysiłku fizycznego podczas dźwigania betonowych płyt w dniu 17 grudnia 2014 r. To potwierdza związek zdarzenia z pracą i wskazuje na istnienie przyczyny zewnętrznej.

Dlatego Sąd przyjął, iż zaistniały wszystkie przesłanki nakazujące uznać śmierć M. B. za następstwo wypadku przy pracy. W konsekwencji, Sąd stanął na stanowisku, że D. B. przysługuje prawo do jednorazowego odszkodowania po zmarłym mężu. Dał temu wyraz w pkt I wyroku, zmieniając zaskarżoną decyzję w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

W pkt II wyroku zawarte zostało orzeczenie o kosztach procesu. Zapadło ono w oparciu o przepis art. 98 §1 k.p.c. Na koszty D. B. składało się wynagrodzenie pełnomocnika (360 zł) ustalone zgodnie z regulacją zawartą w § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – w brzmieniu obowiązującym na dzień złożenia odwołania oraz opłata od pełnomocnictwa (17 zł).