Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2016 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w Ł. o zapłatę kwoty 1.080 zł umorzył postępowanie w zakresie kwoty 540 złotych wraz z odsetkami od 17 marca 2015 roku do 1 kwietnia 2015 roku, oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu. (wyrok k. 83).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając orzeczenie w części, tj.
w zakresie oddalającym powództwo, zarzucając mu naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną i swobodną ocenę materiału dowodowego w niniejszej sprawie, a w szczególności dowodu z nagrania zgłoszenia szkody J. E. poprzez uznanie, iż poszkodowany po zaproponowaniu najmu auta zastępczego przez pozwanego powinien z niej skorzystać, a w konsekwencji czego, Sąd dokonał obniżenia stawki najmu pojazdu zastępczego stosowanej przez powoda z kwoty 180 zł netto do kwoty 90 zł netto (zasugerowanej przez pracownika pozwanej jako maksymalna stawka akceptowalna przez pozwaną za najem pojazdu zastępczego w sytuacji skorzystania z najmu pojazdu należącego do klasy pojazdu uszkodzonego w wypożyczalni zewnętrznej), podczas gdy poszkodowany skorzystał z pojazdu zastępczego oferowanego przez warsztat i w związku z tym nie poszukiwał ofert innych wypożyczalni, zatem skorzystanie z oferty pozwanej było w takiej sytuacji niecelowe ze strony poszkodowanego; tym samym poszkodowany nie dopuścił się rażącego niedbalstwa, ani też nie przyczynił się do zwiększenia rozmiaru szkody, a najem samochodu zastępczego od powoda za stawkę w wysokości 180 zł netto to wydatek celowy i ekonomicznie uzasadniony w niniejszej sprawie;

- art. 362 k.c. polegające na niezasadnym ograniczeniu odszkodowania za najem pojazdu zastępczego należnego powodowi i uznaniu, że koszty najmu zaproponowane przez inny podmiot (niż pozwany) w stawce wyższej aniżeli oferował to ubezpieczyciel, są kosztami niecelowymi ekonomicznie nieuzasadnionymi, a poszkodowany swoim zachowaniem przyczynił się do zwiększenia rozmiaru szkody, w sytuacji gdy poszkodowany dokonał wyboru oferty powoda z warsztatu naprawczego, w którym naprawiał pojazd uszkodzony, przy czym nie jest on zobowiązany do poszukiwania najtańszej oferty najmu na rynku i przedkładania interesu pozwanego nad swój własny interes i dążenia za wszelką cenę do minimalizacji szkody, poszkodowanemu zależało na tym, aby w czasie braku możliwości korzystania z własnego auta dysponować pojazdem zastępczym bez uszczerbku dla dotychczasowego trybu życia;

- art. 822 § 1 k.c. polegające na uznaniu, iż koszty najmu zaproponowane przez inny podmiot (niż pozwany) w stawce wyższej aniżeli oferował to ubezpieczyciel, są kosztami niecelowymi i ekonomicznie nieuzasadnionymi w sytuacji, gdy powód przedkładając dokumentację do pozwu, w postaci umowy najmu pojazdu zastępczego, umowy cesji wierzytelności, cennika najmu, faktury VAT, a także zeznań poszkodowanego udowodnił zasadność najmu pojazdu zastępczego po stawce w wysokości 180 zł netto, co jest wydatkiem celowym i ekonomicznie uzasadnionym w okolicznościach niniejszej sprawy;

- art. 354 § 2 k.c. polegające na uznaniu, że poszkodowany poprzez wybór oferty najmu powoda w wysokości 180 zł i nieskorzystanie z oferty najmu pozwanego wykazał się brakiem współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania, w sytuacji gdy takiego zachowania poszkodowanego nie można zakwalifikować jako braku współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania, gdyż poszkodowany w wystarczający sposób współdziałał w wykonywaniu zobowiązania poprzez wybór pojazdu zastępczego w tej samej klasie co pojazd uszkodzony i korzystania z niego w okresie naprawy auta, czym sprostał ww. obowiązkowi;

- nie zastosowanie w okolicznościach niniejszej sprawy art. 16 w zw. z art. 17 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, w sytuacji gdy ww. przepisy odnoszą się wprost do osoby uczestniczącej w zdarzeniu objętym ubezpieczeniem obowiązkowym – poszkodowany, wobec której w razie niedopełnienia obowiązków ujętych w art. 16 z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, jeśli miało to wpływ na ustalenie istnienia lub zakresu odpowiedzialności cywilnej lub zwiększeniu rozmiarów szkody może zostać ograniczone odszkodowanie; należy zauważyć, iż poszkodowany w niniejszej sprawie wypełnia wszystkie nałożone na niego obowiązki z art. 16 i ograniczenie należnego odszkodowania przez Sąd jest w takiej sytuacji nieuzasadnione.

W oparciu o powyższe, apelujacy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie dodatkowo na rzecz powoda od pozwanego kwoty w wysokości 540 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed sądem I i II instancji. (apelacja, k. 92-97)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w następstwie bezbłędnie zastosowanych przepisów prawa materialnego.

Apelujący stawiając zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. nie zdołał wykazać, że ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego została dokonana wbrew regułom wynikającym z tego przepisu. Należy w tym miejscu podkreślić, że tylko w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego, może mieć miejsce skuteczne kwestionowanie swobody oceny dowodów. Tego rodzaju uchybień nie sposób się dopatrzyć w stanowisku Sądu I instancji. Według Sądu Okręgowego, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Rejonowy wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym.

Postawione przez apelującego zarzuty naruszenia prawa procesowego i materialnego sprowadzają się w istocie do kwestionowania przyjętej przez Sąd I instancji wysokości stawki dobowej za najem pojazdu zastępczego, tj. 90 zł netto przez uznany sześciodniowy okres trwania najmu. W ocenie apelującego zastosowana przez niego stawka najmu w kwocie 180 zł netto za dobę, za którą poszkodowany wynajął pojazd zastępczy mieściła się w ramach wydatków koniecznych i pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą.

Sąd Okręgowy podkreśla, że stanowisko zajęte przez Sąd I instancji w niniejszej sprawie jest wynikiem uznania, że poszkodowany naruszył zasady współdziałania z pozwanym przy likwidacji szkody. Zgodnie bowiem z art. 354 § 2 k.c., dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom i w taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel. Powtórzeniem powyższej regulacji na gruncie prawa ubezpieczeń z tytułu odpowiedzialności cywilnej jest art. 16 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2060). Zgodnie z art. 16 ust. 1, pkt. 2 ww. ustawy, w razie zaistnienia zdarzenia objętego m.in. ubezpieczeniem obowiązkowym OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, osoba uczestnicząca w nim, z uwzględnieniem ust. 2, jest obowiązana do zapobieżenia, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody. Z kolei, art. 17 ww. ustawy stanowi, iż jeżeli osoba objęta ubezpieczeniem obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej lub osoba występująca z roszczeniem, z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, nie dopełniły obowiązków wymienionych w art. 16, a miało to wpływ na ustalenie istnienia lub zakresu ich odpowiedzialności cywilnej bądź też na zwiększenie rozmiarów szkody, zakład ubezpieczeń może dochodzić od tych osób zwrotu części wypłaconego uprawnionemu odszkodowania lub ograniczyć wypłacane tym osobom odszkodowanie. Ciężar udowodnienia faktów, uzasadniających zwrot zakładowi ubezpieczeń części odszkodowania lub ograniczenia odszkodowania, spoczywa na zakładzie ubezpieczeń.

W świetle powyższych regulacji należy uznać, że działanie pozwanego, który w trakcie zgłaszania przez poszkodowanego szkody, złożył temu ostatniemu ofertę najmu pojazdu zastępczego, wskazuje na dochowanie najwyższej staranności związanej z jego obowiązkami jako dłużnika ponoszącego zastępczą odpowiedzialność za sprawcę kolizji.
W dniu 29 grudnia 2014 r., pozwany podczas rozmowy telefonicznej z poszkodowanym zgłaszającym szkodę zaproponował bezgotówkowy najem pojazdu zastępczego, którego dalsze warunki miał przedstawić konsultant – po przełączeniu poszkodowanego na linię obsługiwaną przez tegoż konsultanta. Poszkodowany odmówił, po czym w dniu 21 stycznia 2015 r. wynajął pojazd od powoda za kwotę wyższą niż kwota, której pokrycie w przypadku wynajmu pojazdu na wolnym rynku zaproponował pozwany podczas wzmiankowanej rozmowy telefonicznej. Podkreślić zatem należy, że poszkodowany – decydując się jednak na najem zastępczy pojazdu – nie zgłosił się ponownie do pozwanego celem poznania szczegółowych warunków oferty, o czym był poinformowany podczas rozmowy w dniu 29 grudnia 2014 r. Nie rozeznał zatem tej oferty tak co do warunków najmu, jak i nie porównał jej ceny z innymi ofertami.

Sąd Okręgowy podkreśla, że przede wszystkim to na powodzie spoczywał ciężar wykazania przyczyn odrzucenia oferty pozwanego. Z akt sprawy nie wynika, aby poszkodowany podjął jakiekolwiek próby zapoznania się z ofertą pozwanego czy też negocjacji z pozwanym w zakresie wystosowanej propozycji najmu pojazdu zastępczego, wręcz przeciwnie – poszkodowany odmówił skorzystania z tej propozycji i z przyczyn niewiadomych wybrał ofertę powoda, która była dwukrotnie droższa. Być może istniały przyczyny, dla których oferta powoda była dla poszkodowanego wyjątkowo korzystna, niemniej jednak powód nie podjął próby wykazania takich okoliczności. Działania poszkodowanego w żadnym razie zatem nie nosiły znamion współdziałania z ubezpieczycielem (dłużnikiem), do czego w kontekście powyższych rozważań z pewnością poszkodowany był zobowiązany.

W tej sytuacji należy uznać, że rezygnacja poszkodowanego z oferty pozwanego jawi się jako arbitralna i nieuzasadniona. Zdaniem Sądu skoro poszkodowany miał możliwość i złożono mu ofertę skorzystania z tańszych usług najmu i z niej nie skorzystał to nie może kosztami swych decyzji o charakterze nieekonomicznym i zwiększającym rozmiar szkody obciążać pozwanego. Postępowanie poszkodowanego nie może zostać zatem ocenione jako racjonalne, a jego konsekwencje wykraczają poza granice normalnych następstw zdarzenia szkodzącego. W ocenie Sądu, poszkodowany, bez żadnych utrudnień, mógł zminimalizować szkodę. Nie korzystając z oferty pozwanego poszkodowany naruszył obowiązek współpracy z dłużnikiem, o którym mowa w art. 354 § 2 k.c. Jeżeli dłużnik z własnej inicjatywy oferuje poszkodowanemu zorganizowanie określonej usługi rekompensującej szkodę poniesioną przez poszkodowanego, a poszkodowany bez żadnego powodu z oferty tej nie korzysta, to nie sposób uznać za pozostające w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym kosztów przewyższających te koszty, które ponieść byłby zobowiązany, gdyby z oferty tej skorzystał. Jakkolwiek co do zasady poszkodowany ma prawo wyboru usługodawcy wynajmującego pojazd zastępczy, to kryterium adekwatnego związku przyczynowego jest zachowane wówczas, gdy decyzja poszkodowanego o wyborze tego, czy innego usługodawcy pozostaje w granicach ogólnie pojmowanej ekonomicznej racjonalności (tak m.in.: wyrok SO we Wrocławiu, sygn. akt II Ca 836/15).

Mając powyższe rozważania na uwadze, zdaniem Sądu Okręgowego, pozwana wykonała swoje zobowiązanie, płacąc z tytułu najmu pojazdu zastępczego odszkodowanie ustalone z uwzględnieniem stawki dziennej 90 zł netto. W konsekwencji, Sąd Okręgowy na mocy art. 385 § 1 k.p.c. oddalił apelację jako niezasadną.

SSO Krzysztof Wójcik SSO Mariola Szczepańska SSO Tomasz Bajer