Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2017 r. w Lublinie

sprawy B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji B. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 5 sierpnia 2016 r. sygn. akt VIII U 2340/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i ustala B. S. prawo do emerytury od(...);

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz B. S. kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Elżbieta Gawda Elżbieta Czaja

Sygn. akt III AUa 1163/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 13 września 2013r. odmówił wnioskodawcy B. S. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym ponieważ nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach oraz 25- letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Nie uwzględniono do pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia od 1 lipca 1972 r. do 30 kwietnia 1976 r. i 16 lutego 1979 r. do 29 lipca 1991 r. w Państwowym Ośrodku (...) w K. bowiem wskazane w świadectwie z dnia 29 lipca 1992 r. stanowiska pracy nie odpowiadają stanowiskom wymienionym w dziale XIV, poz.16 i poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze z 7 lutego 1983r. oraz Zarządzenia Ministra Rolnictwa Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r. Do okresów składkowych nie zaliczono również nieobecności nieusprawiedliwionych w 1979 r. - 1 dnia w lutym, 1 dnia w maju, 1 dnia we wrześniu, 1 dnia w listopadzie oraz okresu przebywania na urlopie bezpłatnym przez miesiąc sierpień 1979 r. Do uprawnień nie zaliczono okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 24 czerwca 1969 r. do 30 czerwca 1972r. ponieważ zaświadczenie Starostwa Powiatowego w B. potwierdza istnienie gospodarstwa rolnego w okresie objętym zeznaniami świadków na nazwisko S., nie zaś S..

W odwołaniu od powyższej decyzji B. S. wniósł o przyznanie prawa do emerytury podnosząc, że pracował w szczególnych warunkach przez okres ponad 15 lat. Do uprawnień powinien zostać zaliczony okres pracy w (...) w K. gdzie pracował w kanałach remontowych oraz przy naprawie pomp wtryskowych i wtryskiwaczy jako mechanik, brygadzista napraw kapitalnych ciągników, na stanowisku weryfikatora i kontrolera jakości przy nadzorze i sprawdzaniu efektów pracy mechaników i brygadzistów. Okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 24 czerwca 1969 r. do 30 czerwca 1972 r. powinien zostać zaliczony do uprawnień bowiem fakt drobnych różnic w jego nazwisku i jego rodziców powstał w wyniku urzędniczych pomyłek w wystawianych dokumentach. W toku postępowania domagał się zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych, również okresów pracy 1 lipca 1976 r. do 16 maja 1977 r. w (...) Z.; od 1 października 1993 r. do 31 marca 1994 r. w Urzędzie Wojewódzkim, od 15 października 1998 r. do 15 kwietnia 1999 r. w (...) Szkolnej w B. oraz od 24 czerwca 1977 r. do 31 stycznia 1979 r. w Wojewódzkim Zakładzie (...) w B..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 5 sierpnia 2016 roku Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie.

Rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i ocenie prawnej.

Wnioskodawca B. S., urodzony dnia (...), w dniu 2 lipca 2013 r. złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Rodzice wnioskodawcy - S. i A. z d. P., nosili nazwisko (...), byli właścicielami gospodarstwa rolnego o pow. 7,21 ha. położonego we wsi Z. gmina R., które w 1949 r, objął w posiadanie ojciec wnioskodawcy. Matka skarżącego zmarła w 1992 r. Wnioskodawca był zameldowany w tej miejscowości na pobyt stały razem z rodzicami od dnia 5 grudnia 1962 r. do dnia 10 lutego 1978 r. B. S. uczęszczał wówczas do (...) Szkoły Zawodowej w Z., zdobywając zawód w zawodzie mechanika maszyn rolniczych. Naukę rozpoczętą we wrześniu 1969 r., ukończył 24 czerwca 1972r . ( zaświadczenie z Urzędu Gminy, k.12 a.e., zaświadczenie ze Starostwa Powiatowego, k. 13 a.e., świadectwo ukończenia szkoły, k. 15 a.e., odpis skrócony aktu małżeństwa rodziców, k.60 a.e., odpis skrócony aktu zgonu matki, k. 61 a.e., odpis skrócony aktu urodzenia wnioskodawcy, k. 62 a.e.). Do szkoły oddalonej od miejsca zamieszkana o 13 kilometrów, wnioskodawca dojeżdżał autobusem lub motorem. Wyjeżdżał o godzinie 7 rano, wracał o 16.00 i po powrocie z lekcji, pomagał rodzicom w pracy w gospodarstwie rolnym. Dojazd zajmował mu godzinę. Dwoje starszego rodzeństwa wnioskodawcy uczyło się i mieszkało w internacie poza domem, młodszy brat chodził do szkoły podstawowej i nie pomagał w gospodarstwie. Wnioskodawca był jedynym dzieckiem pracującym w gospodarstwie od czerwca 1969r. Z uwagi na podeszły wiek rodziców, większość prac wykonywał wnioskodawca. Uprawiano zboże, ziemniaki, hodowano bydło i świnie. Wnioskodawca wykonywał orkę końmi i ciągnikiem. Siał, kosił zboże, wywoził obornik, sadził i wykopywał ziemniaki. W okresie letnim pracował codziennie po ok. 8 godzin, poza sezonem po 5 godzin dziennie. W zimie palił w piecu, nosił węgiel, gotował ziemniaki dla zwierząt, sporządzał karmę, młócił zboże. Po podjęciu od 1 lipca 1972 r. pracę w (...) w K. nie pracował w gospodarstwie (zeznania wnioskodawcy, k.219v.-220, zeznania świadków M. K.,k52v.-53v,E. W.,k.53v.54.)

Sąd Okręgowy ustalił, że okresie od 1 lipca 1972 r. do 30 kwietnia 1976 r. i od 16 lutego 1979 r. do 29 lipca 1991 r. wnioskodawca pracował w Państwowym Ośrodku (...) w K., w którym wykonywano kapitalne naprawy i montaż ciągników i maszyn. Pierwszy z tych okresów zakończył się w dniu 30 kwietnia 1976 r., na wniosek skarżącego, za wypowiedzeniem, które trwało miesiąc od dnia 31 marca 1976 r. (wniosek o rozwiązanie umowy o pracę, rozwiązanie umowy, k. 52 a.o., akta osobowek.218 a.s.). W wydanym w dniu 30 lipca 1991 r. świadectwie pracy wskazano błędnie, że wnioskodawca pracował do dnia 31 marca 1976r. (świadectwo pracy, a.o, k. 17 a.e.). W dniu 29 lipca 1992 r. pracodawca wystawił B. S. świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazał, że od dnia 1 lipca 1972 r. do 30 kwietnia 1976 r. , a następnie od 16 lutego 1979 r. do 29 lipca 1991 r. wykonywał prace: mechanika (montera) napraw ciągników, pomp wtryskowych i wtryskiwaczy, kontrolera jakości tych napraw, brygadzisty(dozoru technicznego) w oddziale napraw głównych, ciągników rolniczych – ciągle w atmosferze o znacznej zawartości pra paliw w powietrzu, na stanowiskach: mechanika napraw ciągników, brygadzisty napraw kapitalnych ciągników, weryfikatora napraw kapitalnych, samodzielnego kontrolera jakości tych napraw (świadectwo, k.34 a.e.).W okresie pierwszych trzech miesięcy zatrudnienia wnioskodawca odbył wstępny staż na stanowisku mechanika ciągnikowego, następnie pracował na stanowisku montera maszyn rolniczych, od 1 kwietnia 1974 r. powierzono mu obowiązki brygadzisty napraw kapitalnych kombajnów, następnie od 1 lipca 1974 r. stanowisko montera podwozi ciągnikowych (angaże,k.43,45,47,51 a.o), z dniem 30 kwietnia 1976 r. stosunek pracy został rozwiązany. Od dnia 16 lutego 1979 r. wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku mechanika naprawy pojazdów samochodowych (umowa o pracę ,k.32 a.o.). Od października 1980 r. pracował na stanowisku weryfikatora, a następnie, od 1989r., na stanowisku samodzielnego kontrolera jakości, które to stanowisko zajmował do końca zatrudnienia (angaże, świadectwo pracy, k.4,6,7,9,10,11,12,14-21 a.o.).Umowa o pracę została rozwiązana przez pracodawcę bez wypowiedzenia, z dniem 29 lipca 1991r. (rozwiązanie umowy, k.28 a.o).

Sąd Okręgowy ustalił, że niezależnie od nazw wymienionych stanowisk pracy, wnioskodawca do 30 kwietnia 1979 r. wykonywał w kanale remontowym pracę mechanika przy montażu i naprawie podwozi ciągników. Zajmował się wówczas naprawą elementów ciągników, składaniem ich od podstaw oraz montażem podzespołów ciągników. W drugim okresie zatrudnienia tj. od 16 lutego 1979 r., na łączonym stanowisku pracy wykonywał prace, które mu zlecił kierownik. Głównie zajmował się remontami kapitalnymi ciągników oraz w razie potrzeby pracował przy lakierowaniu. Lakierował oblachowania ciągnikowe. Stanowisko lakiernika jako mniej opłacane nie znajduje odzwierciedlenia w dokumentacji pracowniczej. Lakierował za pomocą pistoletu pneumatycznego, pokrywając dany element podkładem, następnie lakierem nawierzchniowym. Lakierowanie wykonywał w godzinach pracy, w hermetycznie wydzielonej lakierni. Lakierował ponadto na terenie hali całe podzespoły, wykonując te czynności po godzinach pracy, poza lakiernią. Podczas pracy na stanowisku brygadzisty nadzorował podzespół ludzi, nadal pracując w kanale. Od 1988r. kontrolował blacharzy, odbierając od nich blachę do polakierowania, aby sprawdzić jej jakość przed lakierowaniem. Nie zajmował się ściśle kontrolą jakości, mimo nazwy stanowiska. W okresie żniw, przez dwa sezony, naprawiał pompy wtryskowe ( zeznania świadka T. W., k.67v-68, zeznania świadka Z. S., k.68 a.s., zeznania świadka R. T. ,k.68v,69, zeznania świadka T. H.,k.61v. oraz zeznania wnioskodawcy, częściowo, k. 18,213v i 219 a.s.).

Sąd I instancji podniósł, że okresie od 1 sierpnia 1976 r. do 15 maja 1977 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) R., w Zakładzie Usług (...) w Z., na stanowisku mechanika, w pełnym wymiarze czasu pracy jako mechanik zajmował się naprawą silników w kanale remontowym oraz wymianą szczęk hamulcowych. W razie potrzeby pracował poza kanałem. Średnio raz w miesiącu zajmował się malowaniem przyczep ciągników za pomocą pistoletu (umowa o prace, k. 5 a.e., akta osobowe k.91 a.s., zeznania świadków J. K., k. 95v., zeznania świadka R. K.,k.95v,96).

Zgodnie z ustaleniami Sądu Okręgowego w okresie od 24 czerwca 1977 r. do 31 stycznia 1979 r. wnioskodawca był zatrudniony w Wojewódzkim Zakładzie (...) w B., na stanowisku rzemieślnika. Wykonywał wówczas pracę mechanika napraw samochodów służbowych. Pracował w warsztacie z jednym kanałem remontowym. Był jedynym mechanikiem zatrudnionym w tym okresie. Zajmował się naprawami samochodów 20 samochodów (świadectwo pracy,k.6 a.e., akta osobowe,k.157 a.s.-umowa o pracę, zeznania świadków G. C., k.180i v., S. L. ,k.181i v, oraz k.204v., zeznani wnioskodawcy, k.219-220).

Sąd Okręgowy ustalił, że okresie od 1 października 1993 r. do 31 marca 1994 r. wnioskodawca pracował w Zakładzie (...) Urzędu Wojewódzkiego w B., na stanowisku palacza c.o., zajmując się obsługą przemysłowych kotłów centralnego ogrzewania, w pełnym wymiarze czasu pracy. Pracował w systemie zmianowym, w odzieży ochronnej (umowa o pracę, k. 7 a.e, świadectwo pracy, akta osobowe, k 112 a.s., zeznania wnioskodawcy,k213,219 a.s., zeznania świadka K. P., k.178 i v.a.s., zeznania świadka F. D.,k178v.-179a.s.).

Odnośnie zatrudnienia w okresie od 15 października 1998 r. do 15 kwietnia 1999 r. w(...)Szkolnej w B. Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca pracował wówczas jako palacz c.o., w systemie zmianowym, w pełnym wymiarze czasu pracy, zajmując się równocześnie obsługą dwóch kotłów typu przemysłowego, które służyły do ogrzewania bursy oraz do ogrzewania wody. Zasypywał je węglem, wymiatał popiół, czyścił kotły (zeznania świadków R. S.,k.179v.-180, zeznania E. Z.,k.179 i v., akta osobowe,k.87, zeznania wnioskodawcy,k.213v,219).

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, częściowo zeznań wnioskodawcy oraz zeznań wymienionych świadków. Obdarzył wiarą zeznania świadków, uznając je za logiczne, zbieżne ze sobą oraz wzajemnie się uzupełniające. Sąd I instancji nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy, złożonymi na rozprawie w dniu 27 lipca 2016r., na okoliczność pracy wykonywanej w (...) w K., gdyż są one całkowicie sprzeczne z zeznaniami świadków, oraz z jego pierwotnymi twierdzeniami, złożonymi na rozprawach w dniach 13 kwietnia 2016 r. oraz 5 maja 2014 r., co do wykonywanej pracy. Sąd uznał pierwsze wyjaśnienia, potwierdzone w zeznaniach za wiarygodne, jako składane spontanicznie i zbieżne z zeznaniami świadków. Pierwotnie wnioskodawca podał, że w drugim okresie pracy , tj. od 16 lutego 1979r., wykonywał już różne czynności zlecane mu przez kierownika. Jego bezpośredni przełożony, świadek Z. S. potwierdził ten fakt, podając, że wnioskodawca miał łączone stanowisko pracy –mechanika-lakiernika zaś w razie potrzeby zajmował się również naprawą pomp wtryskowych. Ponadto zarówno pierwotnie wnioskodawca (k. 213v.), jak i świadek S., podali, że lakierowanie wykonywał w wydzielonej, zhermetyzowanej lakierni, a jedynie po godzinach pracy niekiedy lakierował podzespoły na terenie hali (czyli w sposób nie zhermetyzowany). W ocenie Sądu I instancji z zeznań tych, potwierdzonych też zeznaniami świadka W., wynika, że wnioskodawca lakierowaniem zajmował się przez cały okres zatrudnienia, w razie potrzeby, niekiedy wykonując zarówno prace mechanika, jak też lakiernika. Dlatego też zeznaniom wnioskodawcy złożonym na rozprawie w dniu 27 lipca 2016r. , iż lakierowaniem zajmował się tylko przez okres dwóch lat, tj. od 1988 r. do 1991r, że wykonywał to wówczas po 8 godzin dziennie, a lakierowanie było niezhermetyzowane, Sąd nie dał wiary. Sąd nie dał również wiary zeznaniom wnioskodawcy, że pracując w (...) R., w Zakładzie Usług (...) w Z., na stanowisku mechanika, wykonywał prace w kanałach remontowych w pełnym wymiarze czasu pracy. Są one sprzeczne z zeznaniami świadka R. K., który podał, że prace, które nie wymagały wchodzenia do kanału wykonywał również wnioskodawca. Sąd Okręgowy uznał te zeznania świadka za wiarygodne, wobec faktu, że wnioskodawca był jedynym mechanikiem zatrudnionym w tym Zakładzie, Pozostałe zeznania wnioskodawcy, jako zbieżne z dowodami w postaci zeznań świadków oraz dowodami z dokumentów, Sąd uznał za wiarygodne, również co do pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

W ocenie Sądu I instancji wystawione w dniu 29 lipca 1992 r. świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, nie może stanowić podstawy do dokonania ustaleń w sprawie, bowiem z zeznań świadka S., który sporządził to świadectwo wynika, że wpisywał w nim nazwy stanowisk zawarte w angażach, które nie odzwierciedlały faktycznie wykonywanych przez wnioskodawcę czynności ( zeznania świadka, k. 220 i v.). Angaże zawarte w aktach osobowych w tego okresu zatrudnienia nie są wiec wiarygodne w zakresie czynności wykonywanych przez wnioskodawcę. Również treść świadectwa pracy z okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Wojewódzkim Zakładzie (...) w B., na stanowisku rzemieślnika, nie została uznana przez Sąd za wiarygodną bowiem z zeznań świadków oraz wnioskodawcy wynika, że w tym okresie pracował jako mechanik.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca wykazał , iż pracował w warunkach szczególnych, wykonując prace wymienione w dziale XIV pkt 1 cyt. rozporządzenia, tj. prace palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego, w okresach zatrudnienia (...) K. od 1 lipca 1972 r. do 30 kwietnia 1976 r. (3 lata 8 miesięcy), w(...)Szkolnej (od 15 października 1998r. do 1 stycznia 1999 r. -2 miesiące 15 dni) oraz w Zakładzie (...) Urzędu Wojewódzkiego w B. ( 6 miesięcy), a także w Wojewódzkim Zakładzie (...) w B. na stanowisku mechanika, wykonując prace wymienione w dziale XIV, pkt 16 cyt. rozporządzenia (1 rok, 7 miesięcy).W pozostałych wnioskowanych okresach praca nie była wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy. Z ustaleń poczynionych przez Sąd Okręgowy wynika bowiem, że od 16 czerwca 1979 r. do 29 lipca 1991r. wnioskodawca, wykonywał , częściowo, w ramach 8-godzinnego czasu pracy, prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A: dziale XIV pkt 16 (prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych ), pkt 14 ( prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych) cyt. wyżej rozporządzenia. Poza wyżej wymienionymi czynnościami, wykonywał równocześnie, w czasie 8-godzinnego dnia pracy, prace, które nie są wymienione w cyt. rozporządzeniu. Były to czynności polegające lakierowaniu, wykonywane w oddzielnej, zhermetyzowanej lakierni. W cyt. rozporządzeniu zaś do prac w warunkach, zgodnie z wykazem A działem XIV pkt 17 zalicza się zaś lakierowanie ręczne lub natryskowe- nie zhermetyzowane. B. S. nie wykazał ponadto, aby stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę podczas zatrudnienia w (...) R..

W ocenie Sądu Okręgowego, do stażu 25 lat należy wnioskodawcy zaliczyć okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, którą wykonywał codziennie od czerwca 1969r. do czerwca 1972r., w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie. Skarżący nie spełnił jednak pozostałych wymogów koniecznych do nabycia prawa do świadczenia, nie wykazał bowiem, że stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w warunkach szczególnych przez okres co najmniej 15 lat.

Powołując się na treść art. 184 ust. 1 i 2 cyt. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) Sąd Okręgowy stwierdził, że wnioskodawca nie spełnia wszystkich ustawowych warunków do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Od tego wyroku apelację wniósł B. S. zaskarżając wyrok w całości skarżący zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez przyjęcie, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15 -letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych, bowiem w (...) w K. w okresie od 16 czerwca 1979 r. do 29 lipca 1991 r., wykonywał prace polegające na lakierowaniu, wykonywane w oddzielnej zhermetyzowanej lakierni, których nie można zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych;

2. naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie swobodnej oceny dowodów przez przyjęcie, iż wnioskodawca oraz świadkowie przesłuchani w sprawie stwierdzili, iż oprócz pracy mechanika w kanałach remontowych, wnioskodawca wykonywał inne prace, które nie mogą zostać zaliczone do warunków szczególnych, w ramach ośmiogodzinnego dnia pracy a tym samym cały okres pracy w (...) w K. nie może zostać zaliczony do warunków szczególnych;

- naruszenie art.32 ust 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, przez przyjęcie, iż lakierowanie ręczne nieshermetyzowane, nie stanowi pracy o znacznej szkodliwości dla zdrowia, a tym samym praca ta nie może zostać zaliczona do pracy w warunkach szkodliwych.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie emerytury, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wnosił o jej oddalenie. Zdaniem organu rentowego, Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym co najmniej 15 - letnim okresem pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, a jej uwzględnienie skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji i przyznaniem wnioskodawcy prawa do emerytury.

Przypomnieć należy, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, Lex nr 950426). Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze. zm.), które ma zastosowanie na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz.887 ze zm.) wynika, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W załączniku do rozporządzenia zawarty jest kompletny wykaz prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. A zatem, dla uznania konkretnego rodzaju lub stanowiska pracy za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach decydujące znaczenie ma to, czy jest to praca wymieniona w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 4 ze zm.) - w wykazie A stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia. Prace te zgodnie z § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia podlegają zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach jeżeli są wykonywane stale i pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Sporem objęte były dwa wymogi pozwalające na nabycie przez wnioskodawcę emerytury w niższym wieku, a mianowicie posiadanie co najmniej 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, przypadającego do dnia 1 stycznia 1999 roku.

Ustalenia Sądu Okręgowego odnośnie okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, którą wnioskodawca wykonywał codziennie od 24 czerwca 1969r. do 30 czerwca 1972r., w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie Sąd Apelacyjny w pełni podziela. W zaświadczeniu ze Starostwa Powiatowego w B. wynika, że gospodarstwo rolne o pow. 7,21 położone we wsi Z. gmina R., w którym miał pracować wnioskodawca, zostało objęte w posiadanie w 1949 r. S. S. (4). Przedstawione akty z urzędów stanu cywilnego (k. 60,61,62 a.e.) wskazują na dwojaką pisownię nazwiska rodziców wnioskodawcy tj. (...), (...). Z uwagi na pomyłki urzędnicze dzieci rodziców wnioskodawcy noszą nazwiska (...) bądź (...). Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, obdarzonych wiarą zeznań świadków M. K. i E. W., znajdujących potwierdzenie zeznaniach wnioskodawcy wynika, iż wnioskodawca w spornym okresie pracował po co najmniej 4 godziny dziennie, w gospodarstwie swoich rodziców A. i S., posiadających gospodarstwo rolne o pow.7,21 w K. Z., wskazane również w kwestionowanym przez organ rentowy zaświadczeniu ze Starostwa Powiatowego w B..

Z uwagi na zaliczenie okresu pracy od 24 czerwca 1969r. do 30 czerwca 1972r. w gospodarstwie rolnym w gospodarstwie rodziców do uprawnień jako uzupełniającego, wnioskodawca legitymuje się ogólnym stażem pracy w wymiarze ponad 25 lat.

Ustalenia Sądu Okręgowego w zakresie przyjęcia, że wnioskodawca wykazał, iż pracował w warunkach szczególnych, wykonując prace palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego, w okresach zatrudnienia (...) K. od 1 lipca 1972 r. do 30 kwietnia 1976 r. przez 3 lata 8 miesięcy, w (...) Szkolnej od 15 października 1998r. do 1 stycznia 1999 r. -2 miesiące 15 dni oraz w Zakładzie (...) Urzędu Wojewódzkiego w B. przez 6 miesięcy i w Wojewódzkim Zakładzie (...) w B. na stanowisku mechanika przez 1 rok, 7 miesięcy, Sąd Apelacyjny w pełni podziela. Argumentacja zawarta w motywach zaskarżonego wyroku wskazuje na słuszność wniosków Sądu I instancji, który prawidłowo ustalił stan faktyczny w tym zakresie i właściwie ocenił zebrany materiał dowodowy, uznając powyższe okresy za pracę w szczególnych warunkach.

Apelujący był zatrudniony w Państwowym Ośrodku (...) w K. w okresach od 1 lipca 1972 r. do 30 kwietnia 1976 r. i od 16 lutego 1979 r. do 29 lipca 1991 r. W dniu 29 lipca 1992 r. pracodawca wystawił świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazał, że w okresach tych B. S. wykonywał prace: mechanika (montera) napraw ciągników, pomp wtryskowych i wtryskiwaczy, kontrolera jakości tych napraw, brygadzisty(dozoru technicznego) w oddziale napraw głównych, ciągników rolniczych – ciągle w atmosferze o znacznej zawartości pra paliw w powietrzu, na stanowiskach: mechanika napraw ciągników, brygadzisty napraw kapitalnych ciągników, weryfikatora napraw kapitalnych, samodzielnego kontrolera jakości tych napraw (świadectwo, k.34 a.e.).

Sąd Okręgowy ustalił, iż okres pracy od 1 lipca 1972 r. do 30 kwietnia 1976 r. podlega zaliczeniu do uprawnień jako okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach bowiem niezależnie od nazw wymienionych stanowisk pracy, wnioskodawca do 30 kwietnia 1979 r. wykonywał w kanale remontowym pracę mechanika przy montażu i naprawie podwozi ciągników. Drugi okres zatrudnienia tj. od 16 lutego 1979 r. do 29 lipca 1991 r. nie podlega w ocenie Sądu I instancji zaliczeniu bowiem B. S. mimo, że głównie zajmował się remontami kapitalnymi ciągników, wykonywał również prace, które mu zlecił kierownik, polegające na lakierowaniu zhermetyzowanym oblachowań ciągnikowych, które nie należą do prac w szczególnych warunkach wymienionych w powołanym rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Ustalenia w tym zakresie Sąd Okręgowy oparł na zeznaniach świadków T. W., Z. S., R. T., T. H. oraz częściowo na zeznaniach wnioskodawcy.

W związku zawartymi w złożonym środku odwoławczym twierdzeniami apelującego odnośnie charakteru faktycznie wykonywanych czynności pracowniczych podczas zatrudnienia w (...) w K., związanych zwłaszcza z obowiązkami przy lakierowaniu, Sąd Apelacyjny uznał, iż zachodzi konieczność uzupełnienia postępowania dowodowego. Z tego względu Sąd postanowił dopuścić dowód z uzupełniających zeznań wnioskodawcy.

Sąd Apelacyjny ustalił, że praca B. S. polegała na wykonywaniu kapitalnych remontów ciągników(...),(...), (...) w kanale remontowym. Następnie w tym samym miejscu lakierował montowane części. Wykonywał w kanale remontowym demontaż, malowanie i montaż polegający na skręcaniu od spodu podzespołów ciągnika- osprzędzeń, silników oraz tylnych mostów. Lakierowaniem zajmował się w razie potrzeby, na hali po godzinach pracy, z uwagi na toksyczność używanych substancji, w czasie gdy nie było już innych pracowników, przez około dwie godziny. Lakierowanie wykonywał również w godzinach pracy, w wydzielonej lakierni, w której ręcznym pistoletem lakierował błotniki i blachy. W pomieszczeniu tym zamontowany był jedynie wentylator, nie była to kabina lakiernicza.

Sąd Apelacyjny obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy jako logiczne, zbieżne i wzajemnie się uzupełniające z zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków. Wykonywanie przez apelującego prac mechanika przy montażu i naprawie podwozi ciągników w kanale remontowym oraz na przy naprawie pomp wtryskowych i wtryskiwaczy znajduje również potwierdzenie w dokumentach zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy, w szczególności w wystawionym świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Ustalenia Sądu Apelacyjnego prowadzą do wniosku, że Sąd Okręgowy wprawdzie prawidłowo zebrał materiał dowodowy, jednakże z zarzucanym uchybieniem art. 233 § 1 k.p.c., dokonał wadliwej jego oceny przyjmując, że B. S. nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach w Państwowym Ośrodku (...) w K. od 16 lutego 1979 r. do 29 lipca 1991 r., wykonując jako mechanik prace przy montażu i naprawie podwozi ciągników w kanale remontowym, naprawie pomp wtryskowych i wtryskiwaczy oraz lakierując montowane części. Podzespoły lakierowane po ich skręceniu, jak wynika za zeznań świadka R. T., ważyły ponad tonę. Z tych względów nie mogły być transportowane i malowane w lakierni. W razie potrzeby w okresie żniw naprawiał również pompy wtryskowe. Uznanie przez Sąd Okręgowy za pracę w szczególnych warunkach jedynie okresu zatrudnienia w (...) od 1 lipca 1972 r. do 30 kwietnia 1976 r. było nieprawidłowe. Jak wynika z zeznań świadków T. W., Z. S. i R. T. podczas całego zatrudnienia apelującego w (...) jego praca polegała na wykonywaniu w kanale remontowym demontażu i montażu części remontowanych ciągników oraz ich lakierowaniu przy użyciu ręcznego pistoletu do lakierowania. Wnioskodawca wykonując remonty ciągników w kanale remontowym, w tym samym miejscu lakierował montowane części. Z uwagi na toksyczność używanych środków lakierowanie podzespołów odbywało się po godzinie 15, gdy większość pracowników opuściła halę. Łączony charakter pracy przy wskazanych remontach oraz lakierowaniu nie stoi na przeszkodzie uznania również okresu zatrudnienia od 16 lutego 1979 r. do 29 lipca 1991 r. za pracę w szczególnych warunkach. Wskazane czynności wykonywane stale i pełnym wymiarze czasu pracy odpowiadają bowiem pracom wymienionym załączniku do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w wykazie A: dziale XIV pkt 16 (prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych ), pkt 14 ( prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych) oraz w pkt 17 (lakierowanie ręczne lub natryskowe- nie zhermetyzowane).

Nazwa powierzanych w tym okresie skarżącemu wskazanych w wystawionym przez pracodawcę świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach stanowisk - jak zauważył Sąd Okręgowy, nie ma znaczenia do ustalenia faktycznego rodzaju wykonywanej pracy. Nie można zgodzić się z organem rentowym oraz Sądem I instancji, że wskazane prace nie miały charakteru stałego i nie zapełniały pełnego wymiaru czasu pracy. Praca w lakierni, odrębnym pomieszczeniu wyposażonym w wentylator, niebędącym kabiną shermetyzowaną, wykonywana była w razie potrzeby, na polecenie kierownika. W wyjaśnieniach złożonych podczas rozprawy w dniu 5 maja 2014 r. stanowiących w ocenie Sądu Okręgowego podstawę do przyjęcia, iż wykonywanie pracy przy lakierowaniu ciągników w okresie od 16 lutego 1979 r. do 29 lipca 1991 r nie pozwala od na uznanie, iż skarżący pracował stale i pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach wnioskodawca podał, iż malowanie i lakierowanie ciągników na zlecenie kierownika w lakierni miało miejsce podczas zatrudnienia na stanowisku kontrolera jakości i trwało różnie w zależności od potrzeb. Wnioskodawca przed jego wykonaniem kontrolował odbieraną od blacharzy blachę. Wykonywał wówczas również pracę przy remontach kapitalnych w kanale remontowym. W wyjaśnieniach złożonych podczas rozprawy w dniu 13 kwietnia 2016 r. wskazał, iż do lakierowania w lakierni kierownik wysyłał go „czasami”. Wyjaśnienia te nie pozostają w sprzeczności z zeznaniami wnioskodawcy złożonymi podczas rozprawy w dniu 27 lipca 2016 r. w których podał, że w lakierni będącej wydzielonym pomieszczeniem nieshermetyzowanym, pracował podczas zatrudnienia na stanowisku kontrolera jakości od czerwca 1988 r. do końca zatrudnienia 1991 r. Wszyscy świadkowie zatrudnieni z wnioskodawcą (...) w tym samym okresie, mający z racji zajmowanych stanowisk stały kontakt ze skarżącym, zeznali że B. S. zajmował się montażem, demontażem, naprawą i lakierowaniem części naprawianych ciągników w kanale remontowym. Pracę w lakierni przy użyciu pistoletu ręcznego wykonywał w razie potrzeby, na wyraźne polecenie kierownika.

Zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 233 § 1 k.p.c. należy uznać za słuszny. Sąd Okręgowy zauważywszy na nieścisłości w określeniu czynności związanych z lakierowaniem winien był wyjaśnić powstałe wątpliwości zwłaszcza wobec treści zeznań świadków zeznających w sprawie, które Sąd obdarzył wiarą w całości. W tym stanie rzeczy nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca również od 16 lutego 1979 r. do 29 lipca 1991 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych wymienione w wykazie A, dziale XIV pkt 16, prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych wskazane w wykazie A, w dziale XIV pkt 14 oraz lakierowanie ręczne lub natryskowe- nie zhermetyzowane określone w wykazie A, w dziale XIV pkt 17. Uwzględniając ten okres wynoszący 12 lat, 5 miesięcy i 11 dni oraz okres pracy w szczególnych warunkach, ustalony przez Sąd Okręgowy w wymiarze 5 lat, 11 miesięcy i 15 dni, należało uznać, że skarżący posiada do dnia 1 stycznia 1999 roku, ponad 15 lat takiego rodzaju pracy. Uznany okres pracy w szczególnych warunkach w łącznym wymiarze 18 lat, 4 miesięcy i 26 dni jest wystarczający do spełnienia ustawowej przesłanki legitymowania się okresem ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, niezbędnej do ustalenia wnioskodawcy prawa do emerytury. Z tych względów Sąd Apelacyjny nie badał zasadności zarzutu apelującego w zakresie ustalenia czy praca wnioskodawcy wykonywana podczas zatrudnienia w(...)w okresie od 1 lipca 1972 r. do 30 kwietnia 1976 r. na stanowisku mechanika stale i pełnym wymiarze czasu pracy była wykonywana w kanale remontowym, co pozwoliłoby na uznanie powyższego okresu za pracę w szczególnych warunkach.

Tym samym skarżący, legitymujący się ponad 25 letnim okresem ogólnego stażu pracy, spełnił również objętą sporem przesłankę wykonywania co najmniej przez 15 lat pracy w szczególnych warunkach, uprawniającą do nabycia prawa do emerytury od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego w dniu 24 czerwca 2013 r. Wniosek o przyznanie świadczenia B. S. złożył w dniu 28 czerwca 2013 r. Zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ustalenia Sądu Okręgowego są w tym zakresie nieprawidłowe (data 2 lipca 2013 r.).

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego przed sądami obu instancji oraz dokonanej przez Sąd Apelacyjny oceny dowodów wynika zatem, iż B. S. spełnia wszystkie warunki rozumieniu w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (test jedn. Dz.U. 2016 r., poz. 887 ze zm.) oraz § 2 ust 1 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) pozwalające na ustalenie prawa do emerytury.

Kierując się powyższymi motywami i treścią art. 382 k.p.c. Sąd Apelacyjny, uwzględniając apelację wnioskodawcy, zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję na mocy art. 386 § 1 k.p.c.

Orzeczenie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego uzasadnia art. 98 § 1, § 3 i § 4 k.p.c. k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.)