Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Borucki (spr.)

Sędziowie: SO Barbara Frankowska

SR del. Andrzej Szydło

Protokolant: st. sekr. Sądowy Joanna Mikulska

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2013 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) S.A. w R.

przeciwko : J. Ś., B. S., W. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnobrzegu
V Wydziału Gospodarczego z dnia 28 maja 2013 r., sygn. akt V GC 233/09

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

I.  zasądza solidarnie od pozwanych J. Ś., B. S. i W. K. na rzecz powoda (...) S.A. w R. kwotę 5.695,10 zł (pięć tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt pięć złotych dziesięć groszy),
z ustawowymi odsetkami od kwoty 5.000 zł od dnia
25 stycznia 2002 r. do dnia zapłaty,

2.  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 1.502 zł (jeden tysiąc pięćset dwa złote) tytułem kosztów postępowania,

II.  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 885 zł (osiemset osiemdziesiąt pięć złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI Ga 211/13

(...)

wyroku z dnia 14.11.2013 r.

Powód (...) S.A. domagał się zasądzenia od pozwanych W. K., J. Ś. i B. S. solidarnie kwoty 5 695, 10 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 5000 zł od dnia 25.01.2002 r., oraz kosztów postępowania.

Uzasadniając pozew, powód podał, że na podstawie umowy sprzedaży dostarczał do siedziby Biura Handlu Zagranicznego (...) Sp. z o.o. w S. energię elektryczną, za co wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 5 404, 62 zł. Spółka uregulowała jedynie kwotę 404, 62 zł. Na kwotę 5000 zł, powód uzyskał tytuł wykonawczy i wszczął egzekucję przeciwko Spółce (...), która jednak okazała się bezskuteczna. Wierzytelność, w związku z wszczętym przeciwko w/w Spółce postępowaniem układowym, została również zgłoszona do listy wierzytelności, jednakże ostatecznie postępowanie układowe umorzono.

Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia powód wskazał art. 299 § 1 k.s.h., albowiem pozwani w okresie powstania zobowiązania pełnili funkcje członków zarządu.

W dniu 5.10.2009 r., Sąd Rejonowy w Tarnobrzegu wydał nakaz w postępowaniu upominawczym, mocą którego pozwani zobowiązani zostali do zapłaty solidarnie kwot objętych pozwem.

Od przedmiotowego nakazu pozwani wnieśli sprzeciwy, domagając się oddalenia powództwa. Pozwany W. K. dodatkowo wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania.

Pozwany J. Ś. podniósł, że roszczenie powoda jest przedawnione albowiem upłynęły już 3 lata od daty wymagalności roszczenia, liczonego od dnia 25.01.2002 r. Podał ponadto, że funkcję członka zarządu pełnił faktycznie do dnia 31.01.2002 r., kiedy to złożył pisemną rezygnację ze stanowiska. Ostatecznie, w dniu 31.03.2002 r. rozwiązano z nim stosunek pracy, po uprzednim wykorzystaniu urlopu wypoczynkowego ( 1.02. - 31.03. 2002 r.). Wg tego pozwanego w okresie gdy był członkiem zarządu, sytuacja finansowo - ekonomiczna Spółki nie budziła zastrzeżeń i swoje zobowiązania regulowała ona na bieżąco. Nie było w tym czasie niezaspokojonych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym, jak również wobec pracowników. W tym czasie nie występowały przesłanki do wszczęcia postępowania upadłościowego, a nawet układowego. Istniały pełne możliwości zaspokojenia wierzyciela.

Pozwany B. S. podniósł, że funkcję członka zarządu pełnił faktycznie do dnia 8.02.2002 r., kiedy to złożył pisemną rezygnację, a potem korzystał z zaległego urlopu wypoczynkowego. W dniu 31.08.2003 r., za porozumieniem stron rozwiązano z nim stosunek pracy.

Pozwany W. K. podał, że z funkcji członka zarządu został odwołany przez Walne Zgromadzenie wspólników w dniu 28.10.2002 r. Również i on stwierdził, że w okresie kiedy był członkiem zarządu nie było podstaw do złożenia wniosku o upadłość, lub wszczęcia postępowania układowego. Jego zdaniem, takie podstawy pojawiły się w miesiącu grudniu 2002 r., ale wtedy nie był już członkiem zarządu. Pozwany podniósł ponadto, że przeciwko niemu było prowadzone postępowanie karne, m.in. w związku z zarzutem popełnienia przestępstwa z art. 586 k.s.h., jednakże ostatecznie prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z dnia 29.12.2006r. został uniewinniony od zarzutu popełnienia zarzucanego mu czynu.

Powód, w piśmie procesowym z dnia 3.12.2009 r. podtrzymał żądanie pozwu, podnosząc że pozwani byli członkami zarządu Spółki w dacie kiedy kwota stanowiąca wartość przedmiotu sporu była wymagalna. Wbrew twierdzeniom pozwanych, w okresie ich kadencji, jak i wcześniej były problemy z płatnościami zobowiązań Spółki. Powód powołał na tą okoliczność dowód z opinii biegłego, sporządzonej na potrzeby postępowania karnego i zalegającej w aktach sprawy karnej o sygn. akt II Ka 338/06.

W kolejnych pismach procesowych pozwani J. Ś. i W. K. podtrzymali dotychczas wyrażane stanowisko.

Sąd Rejonowy w Tarnobrzegu w trakcie postępowania ustalił, że na podstawie wiążącej strony umowy, powód dostarczał Biuru Handlu Zagranicznego (...) Sp. z o.o. energię elektryczną, za co wystawiane były faktury VAT. Okoliczność ta, podobnie jak i fakt płacenia należności z wcześniejszych faktur, uzyskania przez powoda przeciwko (...) Sp. z o.o. tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego w sprawie o sygn. V GNc upr 1517/02 przez Sąd Rejonowy w Tarnobrzegu, a następnie zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na podstawie którego powód prowadził bezskuteczną egzekucję, były bezsporne.

Podobnie, jak i fakt umorzenia postępowania układowego w stosunku do Spółki i bezskutecznie kierowanych do pozwanych wezwań do zapłaty przez powoda.

W dalszej części uzasadnienia, Sąd na podstawie przedłożonych przez strony dowodów, a to odpisów z KRS-u, świadectwa pracy, oświadczeń o rezygnacji z pełnionej funkcji, dokonał stosownych ustaleń co do okresów, w których pozwani pełnili funkcje członków zarządu. Ustalenia te nie budziły również zastrzeżeń stron postępowania.

Wyrokiem z dnia 28.05.2013 r. Sąd Rejonowy w Tarnobrzegu oddalił powództwo (pkt I) i zasądził od powoda na rzecz pozwanego W. K. kwotę 1217 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (pkt II).

Uzasadniając wyrok, Sąd stwierdził, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Następnie, dokonał analizy treści art. 299 § 1 k.s.h. i podał, że powód musi wykazać - opierając powództwo na w/w przepisie - jedynie dwie okoliczności, a to : istnienie w czasie kiedy dana osoba była członkiem zarządu spółki określonego zobowiązania tej spółki, stwierdzonego w tym czasie lub później tytułem egzekucyjnym, a ponadto bezskuteczność egzekucji skierowanej przeciwko spółce. W niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że przeciwko Spółce (...), powód uzyskał w Sądzie Rejonowym w Tarnobrzegu, w dniu 30.09.2002 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. V GNc upr 1517/02, który po zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności stał się podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Postępowanie egzekucyjne, zostało ostatecznie umorzone na podstawie postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Stalowej Woli z dnia 22.02.2008 r. sygn. akt KM 2088/07.

Sąd Rejonowy stwierdził jednak, iż jego zdaniem powód nie wykazał faktu bezskuteczności egzekucji przeciwko Spółce (...), jako przesłanki bezwzględnie koniecznej do skierowania żądania zapłaty przeciwko członkom zarządu na podstawie art. 299 k.s.h. Z treści postanowienia Komornika wynika bowiem tylko tyle, że umorzenie egzekucji jako bezskutecznej nastąpiło z tej przyczyny że dłużnik pod adresem wskazanym we wniosku egzekucyjnym nie zamieszkuje i w toku postępowania nie zdołano ustalić jego aktualnego miejsca pobytu. Nie oznacza to jednak, że Spółka nie miała majątku z którego mógłby się zaspokoić wierzyciel. Zdaniem Sądu, ustalono w trakcie postępowania, że w dacie wymagalności zobowiązania zasądzonego nakazem zapłaty, Spółka regulowała zobowiązania pracownicze, o charakterze publicznoprawnym, w miarę regularnie spłacała zobowiązania z tytułu dostaw.

W ocenie Sadu Rejonowego, aby powstała odpowiedzialność członków zarządu, musi zaistnieć sytuacja, gdy nie ma już wątpliwości co do tego, że wierzytelność nie może być zaspokojona z jakiejkolwiek części majątku spółki. Tymczasem powód nie wykazał w procesie, że pomimo umorzenia egzekucji z powodu bezskuteczności, Spółka nie dysponowała majątkiem z którego mógłby się on zaspokoić.

Jako podstawę prawną orzeczenia w zakresie kosztów postępowania, Sąd Rejonowy podał art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku, wniósł powód zarzucając Sądowi Rejonowemu:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 299 ksh przez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, iż postanowienie
o umorzeniu egzekucji z powodu bezskuteczności, wydane na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 kpc oraz mimo braku dowodów na istnienie majątku Spółki, nie jest wystarczające dla stwierdzenia, że egzekucja przeciwko Spółce okazała się bezskuteczna,

2.  obrazę przepisów prawa procesowego, tj. :

- art. 232 w związku z art. 3 , w związku z art. 227 kpc, w związku
z art. 6 kc po[rzez przyjęcie, że pozwani wywiązali się z ciążącego na nich obowiązku udowodnienia okoliczności, z których wywodzą skutki prawne, tj. że w okresie prowadzenia egzekucji Spółka dysponowała majątkiem, z którego powód mógłby się zaspokoić,

- art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, poprzez dokonanie oceny zebranego materiału
z pominięciem względów słuszności oraz zasad logicznego rozumowania.

Wskazując na powyższe podstawy zaskarżenia powód domagał się zmiany wyroku i zasądzenia od pozwanych solidarnie kwoty dochodzonej pozwem, oraz kosztów postępowania za obie instancje, ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy rozpoznając przedmiotową apelację, zważył co następuje:

Odpowiedzialność z art. 299 k.s.h. jest posiłkową odpowiedzialnością członków zarządu za zobowiązania spółki z.o.o. Dla jej zaistnienia, konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek: istnienia niezaspokojonych zobowiązań spółki i bezskuteczności prowadzonej przeciwko niej egzekucji. Ustalenie bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, wskazującego, że spółka nie ma majątku, który pozwalałby na zaspokojenie wierzyciela - może to być więc zarówno postanowienie sądu o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z tego powodu, iż majątek spółki nie wystarcza nawet na koszty postępowania, jak też postanowienie o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności.

W okolicznościach niniejszej sprawy, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji skierowane zostało na adres siedziby osoby prawnej, jaką jest spółka z o.o., wpisany do KRS, co oznacza, że skutki nieodebrania korespondencji obciążają adresata. Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, to Spółka (...) w świetle powyższego, winna podjąć niezbędne czynności pozwalające na wyjaśnienie kwestii związanych z powstaniem tytułu wykonawczego i prowadzoną egzekucją. W toku niniejszego postępowania, nie zostało wykazane żadnym dowodem, aby takie czynności rzeczywiście podjęto. W ocenie Sądu Okręgowego, nie można zgodzić się z poglądem, iż powód dysponując tytułem wykonawczym, skierowanym do dłużnika, na adres wskazany jako aktualny w obrocie gospodarczym, powinien podejmować dodatkowe czynności pozwalające mu na zaspokojenie wierzytelności. Idąc takim tokiem rozumowania można by dojść do irracjonalnego przekonania, że dłużnik nawet nie odbierając korespondencji skierowanej na wskazany przez niego adres do doręczeń mógłby skutecznie uniknąć postępowania egzekucyjnego. Dlatego też Sąd II Instancji nie podziela poglądu Sądu Rejonowego odnośnie tego, że postanowienie Komornika Sądowego z dnia 27.02.2008 r. nie stanowi dowodu na okoliczność bezskutecznej egzekucji przeciwko (...) Sp. z o.o. w S..

Stosownie do treści § 2 art. 299 k.s.h. członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności, poprzez wykazanie co najmniej jednej z przesłanek egzoneracyjnych dowodząc, że:

- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłośc, lub wszczęto postępowanie układowe,

- niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez winy członka zarządu,

- brak było podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Treść art. 299 § 2 k.s.h., nie budzi wątpliwości co do tego, że to nie powód - jak przyjął Sąd Rejonowy - ma wykazać, że pomimo umorzenia egzekucji z powodu bezskuteczności, Spółka nie dysponowała majątkiem z którego ten mógłby się zaspokoić, ale właśnie pozwani zobligowani są wykazać, brak podstaw do kierowania przeciwko nim roszczeń jako członkom zarządu.

Podkreślenia wymaga, iż wobec treści art. 11 k.p.c. sąd cywilny nie jest związany uniewinniającym wyrokiem sądu karnego, co oznacza iż w okolicznościach niniejszej sprawy Sąd winien dokonać stosownych ustaleń na podstawie dowodów zgłoszonych przez strony postępowania. Pozwany K. wnioskował o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego, na okoliczności ustalenia czy sytuacja majątkowa Spółki (...) w okresie powstania wierzytelności powoda, uzasadniała złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Ostatecznie, dowód ten nie został przeprowadzony wobec braku możliwości dotarcia do dokumentów (...). Okoliczność ta, w dalszym ciągu nie może skutkować jednak niekorzystną pozycją powoda, albowiem to na pozwanych spoczywa obowiązek wykazania, iż potrzeby złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie było. W uzasadnieniu wyroku, wobec dopuszczenia jako dowodu akt sprawy karnej, w postaci protokołu rozprawy z dnia 19.04.2006 r. z zeznaniami świadka R. F. i zeznaniami biegłego sądowego R. K. oraz pisemnej opinii tego biegłego z dnia 14.10.2003 r., Sąd Rejonowy dokonał analizy sytuacji majątkowej Spółki za rok 1999, 2000 i 2001, jednakże w rozważaniach prawnych, nie dokonał szczegółowej i przekonywującej oceny, pozwalającej na weryfikację stanowiska Sądu I instancji, przez Sąd Okręgowy.

Treść w/w opinii biegłego sądowego, R. K. nie daje podstaw zdaniem Sądu Okręgowego, do przyjęcia tak jednoznacznych stwierdzeń o sytuacji majątkowej i finansowej Spółki, jakiej dokonał Sąd Rejonowy w ustaleniach faktycznych, zawartych w uzasadnieniu wyroku.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego, pozwani w ramach niniejszego postępowania nie wykazali przesłanek ekskulpujących ich od obowiązku zapłaty na rzecz powoda należności objętej pozwem, wobec bezskuteczności egzekucji przeciwko Spółce.

Dlatego też Sąd, działając na postawie art.. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w pkt I na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. - co do należności głównej, na podstawie art. 481 § 1 k.c. - co do odsetek i na podstawie art. 98 § 1 i 3 i art. 108 § 1 k.pc. co do kosztów postępowania