Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2016 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa M. W.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 15 marca 2016 r. sygn. akt IX GC 875/15

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gdańsku, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

SSO Barbara Rączka – Sekścińska SSA Jakub Rusiński SSA Małgorzata Zwierzyńska

Sygn. akt I ACa 606/16

UZASADNIENIE

Powód M. W. pozwem skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. domagał się zapłaty kwoty 140.220 zł wraz z odsetkami od 30 lipca 2015 r. tytułem wynagrodzenia za umowę zlecenia, jaką wykonał na rzecz pozwanego. Nakazem zapłaty z dnia 25 sierpnia 2015 r. w sprawie sygn. akt IX GNc 650/15 Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu. W zarzutach od nakazu zapłaty pozwana wniosła o uchylenie nakazu, oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania wskazując, że powód nie udowodnił w żaden sposób, aby wykonał na rzecz pozwanej umowę.

Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 15 marca 2016 r. utrzymał w mocy wydany nakaz zapłaty.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje.

Strony zawarły umowę o zlecenie z dnia 25 listopada 2011 r., która pisemnie została potwierdzona 22 grudnia 2014 roku. W ocenie Sądu Okręgowego powód wykonał zlecone mu zadanie, bo uczestniczył w rozmowach, co potwierdzili przesłuchani w postępowaniu świadkowie. Sąd pierwszej instancji w tym zakresie dał im wiarę, nie dał natomiast wiary zeznaniom świadka B., co do tego, że nie została umowa wykonana i powód uczestniczył w niej jako członek zarządu spółki (...).

W ocenie Sądu Okręgowego nie można oddzielić działania jednej osoby w dwóch pozycjach – powoda jako prowadzącego działalność gospodarczą oraz jako przedstawiciela jedynego właściciela pozwanej spółki. Zatem skoro powód w działaniach tych uczestniczył, należy przyjąć, że wykonał nałożone na niego zlecenie. W tym zakresie Sąd Okręgowy również nie dał wiary zeznaniom pozwanego słuchanemu w charakterze strony. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art. 734 k.c. i art. 735 k.c. w związku z art. 496 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Ponadto Sąd Okręgowy wskazał, że pozwana przedstawiała w toku postępowania niespójne stanowisko- najpierw kwestionowała tylko, iż powód nie udowodnił wykonania umowy, następnie próbowała udowodnić, że umowa w ogóle nie została zawarta. Biorąc pod uwagę, że w sprawie został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, pozwana w zarzutach musiała zgłosić wszelkie zarzuty przeciwko temu nakazowi, jakie zamierzała podnieść w toku postępowania. Skoro pozwana nie zakwestionowała samego faktu zawarcia umowy, to Sąd pierwszej instancji uznał, że ta umowa została zawarta, a późniejsze, twierdzenia w tym zakresie ocenił jako spóźnione i na mocy art. 207 k.p.c. uznał je za sprekludowane. Natomiast co do samego wykonania umowy, w ocenie Sądu a quo paragraf czwarty tejże umowy nie tyle wskazuje konieczność udowodnienia jej wykonania, lecz jest to jedynie termin do wypłaty wynagrodzenia należnego powodowi po spełnieniu się dwóch tam zawartych w tym paragrafie warunków.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez wadliwe uznanie, że:

a)  Przedmiot umowy z dnia 25 listopada 2011 r . został wykonany przez powoda;

b)  Przedmiotem umowy było uczestniczenie przez powoda w rozmowach;

c)  Niemożliwe jest pełnienie przez jedną osobę kilku funkcji i występowanie w dwóch rolach;

d)  Powód miał uczestniczyć w rozmowach jako przedstawiciel spółki (...), podczas gdy pozwana wskazywała, że w trakcie rozmów powód występował jako przedstawiciel (...) Spółki Akcyjnej, w której pełnił funkcję członka zarządu;

2.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez bezpodstawne odmówienie waloru wiarygodności zeznaniom świadka R. B. oraz prezesa zarządu pozwanej i niewyjaśnienie przyczyn takiej oceny Sądu;

3.  naruszenie art. 207 k.p.c. w związku z art. 217 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. w związku z art. 299 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego o rozszerzenie tezy dowodowej w zakresie dowodu z przesłuchani stron w odniesieniu do przesłuchania powoda co do jego roli spółce (...) przy negocjacji umowy (...),.

Nadto z uzasadnienia apelacji wynika, iż skarżąca kwestionuje także prawidłowość sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku z uwagi na jego pobieżny charakter, pomijający kwestie istotne dla rozstrzygnięcia spraw, i które nie pozwala na kontrolę rozumowania Sądu pierwszej instancji, w szczególności w zakresie oceny dowodów.

Pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasadzenie na jej rzecz kosztów postępowania za obie instancje.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok nie może się ostać, nie została bowiem rozpoznana istota sprawy, co stwarza podstawy do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się w przedmiocie rozumienia pojęcia „nierozpoznanie istoty sprawy” wyrażonego w art. 386 §4 k.p.c. Otóż Sąd Najwyższy podkreśla przede wszystkim, że rozpoznanie istoty sprawy jest pojęciem węższym niż samo rozpoznanie i rozstrzygniecie sprawy w ogóle i oznacza ono zbadanie materialnej podstawy żądania pozwu oraz merytorycznych zarzutów pozwanego. Z kolei nierozpoznanie istoty sprawy to zaniechanie przez sąd badania tych właśnie elementów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r. II CKN 897/97, OSNC 1999/1/22,wyrok z dnia 2 października 2002 r. I PKN 482/01, LEX nr 577445, postanowienie z dnia 26 listopada 2012 r. III SZ 3/12, LEX nr 1232797).

W orzecznictwie jako przykład sytuacji, w jakiej doszło do nierozpoznania istoty sprawy wskazuje się rozstrzygnięcia, gdy doszło do oddalenia powództwa z uwagi na przyjęcie braku legitymacji procesowej po którejś ze stron, albo z uwagi na wygaśnięcie lub przedawnienie roszczenia, jeżeli sąd pierwszej instancji sformułuje takie wnioski na podstawie samych tylko twierdzeń stron, czy po przeprowadzeniu ograniczonego postępowania dowodowego (tak między innymi Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 21 lipca 2016 r., CZ 53/16, LEX nr 2082059, w wyroku z dnia 14 maja 2002 r., V CK 357/00, LEX nr 55513). Jako przykład wskazywane są jednakże i takie przypadki dokonania przez Sąd pierwszej instancji oceny prawnej roszczenia bez oparcia jej o właściwie ustaloną podstawę faktyczną (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2015 r. V CZ 119/14, LEX nr 1661943).

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy wprawdzie uwzględnił powództwo, jednak w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie przedstawił żadnego uporządkowanego wywodu, który pozwoliłby odtworzyć jego tok rozumowania co do ustalenia podstawy faktycznej żądania oraz co do zastosowania prawa materialnego. Lakoniczne, wręcz szczątkowe ustalenia Sądu a quo sprowadzają się jedynie stwierdzenia, że strony zawarły umowę zlecenie – bez wskazania jednakże, jakiej to czynności prawnej powód miał dokonać na rzecz pozwanej spółki. Ustalenia te nie wskazują również terminu wykonania umowy, wynagrodzenia powoda oraz zasad jego wypłaty, co nabiera szczególnego znaczenia w kontekście argumentacji pozwanej zawartej w zarzutach od nakazu zapłaty z dnia 25 sierpnia 2015 r. , w myśl której powód nie przedstawił dowodu wykonania poruczonych mu czynności. Postawione rzez Sąd meriti wnioski o wykonaniu umowy z uwagi na to że powód uczestniczył w rozmowach, nie są w żaden sposób osadzone w ustalonych okolicznościach realiach sprawy– chociażby biorąc pod uwagę fakt, że Sąd Okręgowy ustalił, że strony łączyła umowa zlecenie, która zgodnie z ustawową definicją tej umowy zawartą w art. 734 k.c. dotyczy wykonania czynności prawnej przez przyjmującego zlecenie, a w sprawie nie zostało ustalone, jakie konkretnie obowiązki powód przyjął na siebie zawierając umowę z pozwaną .

Sąd Okręgowy nie przedstawił dowodów, na których się oparł, a które posłużyły mu do sformułowania tezy o zasadności powództwa. Podał wprawdzie, że … „powód wykonał zlecone mu zadanie, bo uczestniczył w rozmowach, co potwierdzili przesłuchani w postępowaniu świadkowie”, jednakże nie wskazał, jakich świadków miał na myśli, ani też nie wyjaśnił, z jakich przyczyn uznał ich zeznania za wiarygodne, poprzestając na stwierdzeniu, że „Sąd dał im wiarę, nie dał natomiast wiary świadkowi B., co do tego, że umowa nie została wykonana”.

Powyższe okoliczności nie pozwalają odtworzyć toku rozumowania Sądu pierwszej instancji i odnieść się do poszczególnych zarzutów apelacyjnych , kwestionujących przyjęty przez Sąd meriti stan faktyczny, oraz jego subsumpcję do prawa materialnego. Zarzut uchybienia art. 328 § 2 k.p.c. został podniesiony w uzasadnieniu apelacji , kiedy to skarżąca wskazuje, iż uzasadnienie ma charakter pobieżny, pomija kwestie mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, nie pozwala także na kontrolę rozumowania Sądu a quo w zakresie oceny dowodów z zeznań świadków.

Warto wskazać w tym miejscu na ugruntowane poglądy judykatury, zgodnie z którymi uzasadnienie istnieje przed wydaniem orzeczenia, motywy rozstrzygnięcia skonstruowane są już podczas narady, a poprzez ogłoszenie i spisanie stają się samoistnym aktem jurysdykcyjnym. Z tego względy jego wady mogą wpływać na treść rozstrzygnięcia, a kierowane w stosunku do niego zarzuty mogą być podstawą tak apelacji jak i skargi kasacyjnej (…) wytknięcie wadliwego sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia może okazać się zasadne wówczas, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów wymienionych w art. 328 § 2 k.p.c. zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli kasacyjnej. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2014 r., I PK 295/13, LEX nr 1483572, i z dnia 7 listopada 2013 r., V CSK 550/12, LEX nr 1416785wyrok ). Znaczenie uzasadnienia orzeczenia sądu wyraża się w wyjaśnieniu stronom przyczyn podjęcia przyjętego stanowiska, wskazaniu powodów uznania twierdzeń i zarzutów za trafne lub bezzasadne, przekonaniu ich co do słuszności zastosowanego przez Sąd podejścia (…) porządkująca rola uzasadnienia skłania sąd do doprowadzenia do spójności i logicznej całości podstawy faktycznej i prawnej orzeczenia (uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2013 r., I CSK 314/12, niepubl.).

Należy przy tym również mieć na uwadze, że sąd drugiej instancji, mimo zasady apelacji pełnej nie może, rozpoznając apelację wkraczać w prawa i obowiązki sądu pierwszoinstancyjnego tak dalece, że przez wydanie po raz pierwszy w sprawie merytorycznego rozstrzygnięcia pozbawi w rzeczywistości strony postępowania jednej instancji sądowej, gdyż to naruszyłoby konstytucyjny porządek sprawowania przez sądy wymiaru sprawiedliwości (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2015 r. V CZ 119/14, LEX nr 1661943, z dnia 19 listopada 2015 r., IV CZ 45/15, LEX nr 1957327).

W tym stanie rzeczy zaistniały warunki do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, wobec czego Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 4 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy rzeczą Sądu pierwszej instancji będzie ustalenie podstawy faktycznej żądania - z uwzględnieniem zarzutów podniesionych przeciwko żądaniu pozwu i odniesienie się do treści tych zarzutów, omówienie przeprowadzonych w sprawie dowodów oraz dokonanie subsumcji ustalonego stanu faktycznego do konkretnych norm prawa materialnego, a następnie ocena, czy w świetle tych norm roszczenie zasługuje na uwzględnienie. Powyższe ustalenia i rozważania winny przy tym znaleźć wyraz w uzasadnieniu wyroku sporządzonym zgodnie z wymogami z art. 328 § 2 k.p.c.

SSO Barbara Rączka – Sekścińska SSA Jakub Rusiński SSA Małgorzata Zwierzyńska