Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2017 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi II Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca Sędzia SR A. S.

Protokolant st. sekr. sąd. M. O.

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2017 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy M. Ł. – Zarządu Lokali Miejskich

przeciwko B. N.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt II C 326/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 10 lutego 2016 roku skierowanym m.in. przeciwko B. N., powódka Gmina Ł. - Administracja Zasobów Komunalnych Ł. reprezentowana przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego wniosła o zasądzenie kwoty 6.957,06 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, oraz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powódka wyjaśniła, że W. N. był najemcą lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...), a wraz z nim lokal zajmowała pozwana B. N.. Należności objęte pozwem dochodzone są tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie przez pozwaną z lokalu. Na kwotę 6.957,06 zł składają się: należność główna w wysokości 3.990,07 zł za okres od 1 marca 2009 roku do 22 lipca 2010 roku oraz odsetki w kwocie 2.966,99 zł za okres od 11 marca 2009 roku do 30 listopada 2015 roku.

(pozew k. 2-5v, pełnomocnictwo k. 7, zarządzenie k. 7v)

W dniu 19 lutego 2016 roku w niniejszej sprawie pod sygn. akt II Nc 181/16 wydany został nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

(nakaz zapłaty k. 27)

W dniu 21 marca 2016 roku pozwana złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym zaskarżyła nakaz zapłaty w całości oraz wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. Wyjaśniła, iż w okresie dochodzonym pozwem nie zamieszkiwała w lokalu numer (...) przy ulicy (...). Z ostrożności procesowej podniosła zarzut przedawnienia roszczenia.

(sprzeciw pozwanej k. 31-37)

W odpowiedzi na sprzeciw z dnia 13 czerwca 2016 roku powódka Gmina M. Ł. – Zarząd Lokali Miejskich podtrzymała żądanie pozwu. Podniosła, iż pozwana nie udowodniła faktu opuszczenia lokalu numer (...), ani nie poinformowała powódkę o opuszczeniu lokalu. W ocenie powódki podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego z uwagi na to, iż przez cały okres dochodzony pozwem pozwana nie dokonywała żadnych wpłat związanych z przedmiotowym lokalem, nie uiszczała należnego powódce odszkodowania ani opłat eksploatacyjnych związanych z lokalem pomimo wykorzystywania go w okresie objętym pozwem. Pozwana nie dokonała żadnych starań mających na celu zmniejszenie zadłużenia, nie wykazała inicjatywy w celu rozłożenia zaległości na raty, czy zawarcia jakiegokolwiek porozumienia.

(odpowiedź na sprzeciw k. 95-97, pełnomocnictwo k. 98, zarządzenie k. 98v, uchwała k. 99-99v)

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron pozostały niezmienione.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 stycznia 2000 roku W. N. zawarł z Gminą Ł. umowę najmu lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ulicy (...). Umowa najmu została zawarta na czas nie oznaczony.

(kserokopia umowy najmu lokalu mieszkalnego k. 8-13)

W piśmie z dnia 18 marca 2005 roku, doręczonym W. N. w dniu 22 marca 2005 roku powódka oświadczyła, że wypowiada umowę najmu przedmiotowego lokalu z powodu zaległości czynszowych.

(kserokopie: wypowiedzenia umowy najmu k. 16 z potwierdzeniem odbioru)

Powódka naliczyła pozwanej B. N. należność tytułem zajmowania bez tytułu prawnego lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł. za okres od 1 marca 2009 roku do 22 lipca 2010 roku w kwocie 3.990,07 zł tytułem należności głównej oraz w kwocie 2.966,99 zł tytułem odsetek za okres od 11 marca 2009 roku do 30 listopada 2015 roku.

(wykaz zaległości k. 23, kalkulator odsetek k. 24)

Uchwałą Rady Miejskiej w Ł. nr (...) z dnia 20 stycznia 2016 r. utworzono z dniem 1 kwietnia 2016 roku jednostkę budżetową Zarząd Lokali Miejskich z siedzibą w Ł. jako następcę prawnego m.in. Administracji Zasobów Komunalnych Ł..

(uchwała k. 99-99v)

Poczynione ustalenia faktyczne Sąd oparł na powołanych dokumentach i ich kserokopiach załączonych do akt sprawy, których prawdziwość nie została zakwestionowana przez strony. Sąd dał wiarę załączonym do akt sprawy dokumentom, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału nie nasuwa żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Ustaleń stanu faktycznego na podstawie kserokopii dokumentów dokonano na podstawie przepisu art. 308 k.p.c.

Sąd pominął złożone przez pozwaną dokumenty oraz oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków E. C. i J. P. jako nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie z uwagi na skutecznie podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo w całości podlegało oddaleniu.

Podstawę roszczenia o zapłatę powódki stanowi przepis art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c.

Zgodnie z treścią art. 225 k.c w zw. z art. 224 § 2 k.c. samoistny posiadacz w złej wierze jest obowiązany względem właściciela rzeczy do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego. Posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić pobrane pożytki, jak również uiścić wartości tych, których nie zużył. Przepis powyższy poprzez treść art. 230 k.c. ma zastosowanie do posiadacza zależnego, zgodnie bowiem z treścią przywołanego przepisu przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Przepis art. 230 k.c. ma zatem zastosowanie do stosunku pomiędzy właścicielem nieruchomości a posiadaczem zależnym, ale bez znaczenia pozostaje, czy zajęcie lokalu nastąpiło samowolnie, czy też posiadacz zajmuje go bezprawnie po zakończeniu stosunku umownego (Stanisław Rudnicki „Komentarz do kodeksu cywilnego Księga druga Własność i inne prawa rzeczowe”, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis).

Z kolei zgodnie z treścią art. 336 k.c. posiadaczem zależnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą, posiadaczem samoistnym zaś ten, kto włada rzeczą jak właściciel. Przy czym za posiadacza zależnego w rozumieniu art. 230 k.c. uważać należy takiego posiadacza, który wykonując władztwo nad rzeczą nie ma do tego odpowiedniego prawa skutecznego wobec właściciela (wyrok SN z dn. 1974.06.11;II CR 246/74; OSP 1976/2/29).

W przedmiotowej sprawie powódka wywodziła swoje żądanie z faktu, że w jej ocenie pozwana zajmując lokal mieszkalny numer (...) usytuowany w budynku położonym przy ulicy (...) w Ł. władała przedmiotowym lokalem bez tytułu prawnego.

Przepisy szczególne normujące relacje właściciela lokalu oraz osób go zajmujących, zawarte w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2014 roku, poz. 150), nie wyłączają stosowania poprzez art. 230 k.c. regulacji zawartej w art. 224–229 k.c. Wręcz przeciwnie, przepis art. 18 reguluje kwestię należnego właścicielowi odszkodowania za zajmowanie jego lokalu bez tytułu prawnego. Zgodnie z ust. 1, osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Natomiast wysokość odszkodowania ustala się zgodnie z regułą przewidzianą w ust. 2. Odpowiada ono wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Nadto, jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od lokatora odszkodowania uzupełniającego. Natomiast, art. 18 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów zgodnie, z którym osoby uprawnione do lokalu socjalnego, o ile sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu, jaki byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł, precyzuje jedynie wysokość odszkodowania należnego w wypadku w nim wskazanym.

Pozwana podniosła zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia, który to zarzut jest uzasadniony.

Zgodnie z art. 117 § 1 i 2 k.c., z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, przy czym po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Podniesienie zarzutu przedawnienia w procesie polega na odmowie zaspokojenia dochodzonego pozwem roszczenia z powołaniem się na przedawnienie; bez konieczności wskazywania właściwego przepisu ustalającego termin przedawnienia (zob. wyr. SN z 22.2.2007 r., IV CSK 1/07, niepubl.).

Roszczenie o zapłatę z tytułu bezumownego korzystania z lokalu bez wątpienia jest roszczeniem majątkowym. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela stanowisko Sądu Najwyższego, który między innymi w wyroku z dnia 18 maja 2012 roku, sygn. IV CSK 490/11 orzekł, iż nadanie przewidzianym w art. 18 ust. 1 ustawy z 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego świadczeniom odszkodowawczym charakteru świadczeń okresowych, uzasadnia zastosowanie do ich dochodzenia, właściwego dla nich, trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c. /por też A.Doliwa w: Najem lokali. Komentarz, opubl. Legalis/

Zgodnie z art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Termin przedawnienia roszczenia powódki wynosi zatem trzy lata.

Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W niniejszej sprawie roszczenie powódki wobec pozwanej z tytułu zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu stawało się wymagalne każdorazowo w danym miesiącu zajmowania lokalu, co do należności przypadającej za ten miesiąc.

Powódka dochodziła należności głównej powstałej w okresie od 1 marca 2009 roku do 22 lipca 2010 roku, zaś pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w dniu 10 lutego 2016 roku. Roszczenie powódki w dacie wniesienia pozwu uległo zatem przedawnieniu.

Akcesoryjność roszczeń o odsetki za opóźnienie wyraża się uzależnieniem ich powstania od istnienia niespełnionego w terminie roszczenia o świadczenie pieniężne (roszczenia głównego). Wraz z przedawnieniem się roszczenia głównego przedawniają się także roszczenia o świadczenia uboczne, choćby termin ich przedawnienia jeszcze nie upłynął. Zasada ta ma dotyczyć jednak tylko przypadku przedawnienia roszczenia głównego, nie jego wygaśnięcia (np. przez spełnienie świadczenia) oraz nie ma zastosowania, jeżeli przed przedawnieniem się roszczenia głównego nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia roszczenia o świadczenie uboczne. /por uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 roku, w sprawie o sygn. akt III CZP 42/04, opubl. OSN 2005/9/149/

W niniejszej sprawie nie ustalono zdarzeń, skutkujących przerwaniem biegu przedawnienia roszczenia głównego czy odsetkowego.

Mając powyższe na uwadze, powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Powódka wywodziła, że podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, gdyż nie regulując zobowiązań pozwana działała na szkodę powódki.

W ocenie Sądu stanowisko powódki nie znajduje oparcia w materiale dowodowym. Istota przedawnienia polega na tym, że po jego upływie dłużnik może uchylić się od zaspokojenia roszczenia. Do przedawnienia dochodzonych roszczeń w istotny sposób przyczyniła się sama powódka, która przystąpiła do egzekwowania należności po upływie dłuższego czasu od ich powstania, mimo, że wcześniej wzywała pozwaną do uregulowania zadłużenia. Korzystanie z zarzutu przedawnienia jest "czynieniem użytku ze swego prawa" w szerokim znaczeniu przyjętym w art. 5 KC. Aby uznać podniesienie zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa, trzeba ocenić zachowanie dłużnika jako naruszenie zasad współżycia społecznego. Do tego nie wystarczy negatywna ocena skutków upływu terminu przedawnienia dla wierzyciela (gdyż te skutki ustawodawca generalnie zaaprobował, wprowadzając instytucję przedawnienia), ale niezbędne jest także uznanie zachowania dłużnika za moralnie naganne. Chodzi przede wszystkim o przypadki nadużycia zaufania – gdy dłużnik wcześniej wywołał swoim postępowaniem u wierzyciela uzasadnione oczekiwanie spełnienia świadczenia. / por. komentarz do art. 117 KC red. Gniewek 2016, opubl. Legalis/. W niniejszej sprawie takich zachowań pozwanej nie ustalono.