Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 listopada 2015 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od M. S. kwoty 52.040 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 marca 2015 roku do dnia zapłaty – tytułem należności regresowej w związku ze zdarzeniem z dnia 25 października 1998 roku oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym: kosztów zastępstwa procesowego według dwukrotności stawki określonej w normach przepisanych, powiększonych o należny podatek VAT, kosztów korespondencji oraz opłat kancelaryjnych.

W piśmie procesowym z dnia 6 kwietnia 2016 roku, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodowego Towarzystwa na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia o wypłatę poszczególnych rat rentowych wskazując, że strona powodowa nie wykazała, na jakiej podstawie dokonała skapitalizowania żądanej do zapłaty kwoty renty, ani za jaki okres ją skapitalizowała.

Wyrokiem z dnia 6 września 2016r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo i zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 2417 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie oparte zostało na anstepujących ustaleniach stanu faktycznego :

W dniu 25 października 1998 roku M. i B. P. jadąc samochodem ulegli wypadkowi komunikacyjnemu, którego sprawcą był kierujący Fiatem U. S.. Za spowodowanie wypadku M. S. został ukarany wyrokiem Sądu Rejonowego w Pabianicach w sprawie II K 107/99.

Przed Sądem Okręgowym w Łodzi toczyło się postępowanie oznaczone sygnaturą II C 349/00 z powództwa M. P. i B. P. przeciwko (...) S.A. w W. o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę. Wyrokiem z dnia 4 marca 2003 roku, w zakresie żądania B. P., Sąd zasądził kwotę 10.995,85 zł wraz z odsetkami tytułem skapitalizowanej renty (pkt 2a-b wyroku), 347 zł z odsetkami z tytułu kosztów leczenia (pkt 2c), rentę wyrównawczą w kwocie po 340 zł miesięcznie płatną z góry do 15-go dnia każdego miesiąca począwszy od 1 lipca 2002 roku i na przyszłość, z ustawowymi odsetkami od niezapłaconych, wymagalnych rat od dnia 18 lipca 2002 roku oraz w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat wymagalnych w przyszłości (pkt 2d), odsetki ustawowe od kwoty 10.000 zł za okres od 23 września 1999 do dnia 6 czerwca 2001 roku (pkt 2e) oraz orzekł o kosztach procesu (pkt 2f). Wyrok nie został zaskarżony przez żadną ze stron.

W dniu 1 października 2013 roku B. P. wystąpiła do (...) S.A. o dokonanie kapitalizacji renty. Po dokonaniu analizy zgłoszenia, w dniu 16 maja 2014 roku wypłacono na rzecz poszkodowanej kwotę 50.000 zł tytułem skapitalizowanej renty. Przed dokonaniem kapitalizacji, w dniu 30 grudnia 2013 roku oraz w dniu 8 kwietnia 2014 roku wypłacono na rzecz B. P. kwoty po 1.020 zł tytułem renty.

Pismem z dnia 28 stycznia 2015 roku wezwano M. S. do zapłaty należności regresowej na rzecz powodowego Towarzystwa w kwocie 51.020 zł w terminie 30 dni od otrzymania niniejszego pisma. Ponowne wezwanie skierowano do pozwanego w dniu 17 marca 2015 roku.

Przy takich ustaleniach stanu faktycznego Sąd I instancji wywiódł, że powództwo jest bezzasadne i podlega oddaleniu.

Podstawą prawną roszczeń powoda jest § 33 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz.U. z 2000 r., nr 26, poz. 310), zgodnie z którym zakładowi ubezpieczeń przysługuje uprawnienie dochodzenia od kierującego pojazdem zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC odszkodowania, jeżeli kierujący wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie po użyciu alkoholu albo będąc pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii.

W niniejszej sprawie poszkodowani zgłosili roszczenie powodowemu ubezpieczycielowi 1998 roku, zaś postępowanie likwidacyjne zostało zakończone z dniem wypłaty poszkodowanej B. P. skapitalizowanej renty wyrównawczej, co miało miejsce w dniu 16 maja 2014 roku.

W ocenie Sądu I instancji, strona powodowa nie przytoczyła żadnych ważnych okoliczności uzasadniających zamianę renty na jednorazowe świadczenie ( art. 447 k.c.) .

W tej sytuacji zdaniem Sądu I instancji, umowa o kapitalizację renty była nieważna ( art. 58 k.c.), co skutkowało oddaleniem powództwa.

O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiodła strona powodowa.

Skarżąca zarzuciła wyrokowi:

I. naruszenie prawa procesowego tj. :

- art.233 § 1 k.p.c. poprzez mające wpływ na rozstrzygnięcie w sprawie sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego uznanie, że wola i bezpośrednie działanie poszkodowanego mające na celu kapitalizację renty, nie stanowią ważnych powodów do dokonania tej kapitalizacji ;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

- § 33 rozporządzenia ministra finansów z dnia 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy w momencie wypłaty odszkodowania na rzecz poszkodowanej B. P. doszło do powstania po stronie powoda roszczenia o zapłatę powołanej kwoty przeciwko pozwanemu M. S.;

- art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 447 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że umowa o kapitalizacji renty zawarta miedzy powodową a poszkodowaną jako sprzeczna z art. 447 k.c. jest nieważna, podczas gdy w przedmiotowym stanie faktycznym wszystkie przesłanki dokonania ważnej kapitalizacji renty zostały spełnione.

Skarżący wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka B. P. na okoliczność motywów zawarcia ze stroną powodową umowy o kapitalizacji renty.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie żądania pozwu, a tym samym zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Nadto skarżąca wniosła o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja jest w części o tyle uzasadniona, że skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Wbrew zarzutom skarżącego podniesionym w apelacji, Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego, znajdujących oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji jest swobodna, lecz na pewno nie dowolna. Nie narusza zasad doświadczenia życiowego, czy logicznego rozumowania. Zdaniem Sądu Okręgowego zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie znajduje uzasadnienia.

Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że strona powodowa nie wykazała ważnych powodów do dokonania kapitalizacji renty ( art. 447 k.c.). Strona powodowa w tym zakresie na etapie postępowania przed Sądem I instancji nie wykazała żadnej inicjatywy dowodowej.

Zgłoszony przez stronę pozwaną w apelacji dowód z przesłuchania świadka B. P. został przez Sąd Okręgowy pominięty na podstawie art. 381 k.p.c. Strona powodowa nie wykazała, by dowodu tego nie mogła wskazać w toku postępowania przed Sądem I instancji.

Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że podstawą prawną roszczeń powoda jest § 33 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz.U. z 2000 r., nr 26, poz. 310), zgodnie z którym zakładowi ubezpieczeń przysługuje uprawnienie dochodzenia od kierującego pojazdem zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC odszkodowania, jeżeli kierujący wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie po użyciu alkoholu albo będąc pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii.

W niniejszej sprawie poszkodowani zgłosili roszczenie powodowemu ubezpieczycielowi 1998 roku, zaś postępowanie likwidacyjne zostało zakończone z dniem wypłaty poszkodowanej B. P. skapitalizowanej renty wyrównawczej, co miało miejsce w dniu 16 maja 2014 roku.

Rację ma również Sąd I instancji, że do stanu faktycznego w niniejszej sprawie nie znajduj zastosowania ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych,Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003 r., nr 124, poz. 1152 ze zm.), ponieważ ustawa ta weszła w życie dopiero z dniem 1 stycznia 2004 r., a z mocy zawartego w ustawie przepisu intertemporalnego art. 159 ust. 1 postępowania dotyczące roszczeń odszkodowawczych wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy toczą się według przepisów dotychczasowych.

Powołany na wstępie przepis § 33 rozporządzenia w sprawie ogólnych warunków (…) przyznaje ubezpieczycielowi prawo do domagania się zwrotu równowartości świadczenia wypłaconego na rzecz osoby poszkodowanej w wypadkach nim określonych. Przesłanką konieczną do powstania prawa regresu w stosunku do kierującego jest wypłacenie przez zakład ubezpieczeń świadczenia na rzecz poszkodowanego. Z tym momentem - z mocy samego prawa - powstaje prawo zwrotnego dochodzenia roszczenia, które z tą samą chwilą staje się wymagalne.

Jak trafnie zauważa Sąd I instancji, roszczenie regresowe ubezpieczyciela wywodzone z § 33 powołanego rozporządzenia jest nazywane w doktrynie i orzecznictwie mianem „regresu nietypowego”. Nietypowość regresu polega na tym, że roszczenie to wykracza podmiotowo poza strony umowy ubezpieczenia, gdyż przysługuje przeciwko kierującemu pojazdem, niezależnie od tego, czy był on stroną umowy ubezpieczenia. Omawiane roszczenie nie wynika zatem z umowy ubezpieczenia, lecz stanowi autonomiczne roszczenie przyznane ubezpieczycielowi na podstawie szczególnego przepisu prawa.

Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że strona powodowa nie przytoczyła żadnych ważnych okoliczności uzasadniających zamianę renty na jednorazowe świadczenie ( art. 447 k.c.). Wskazano, że jedynym powodem był wniosek poszkodowanej o dokonanie kapitalizacji. Brak jakichkolwiek danych zarówno w aktach sprawy, jak i aktach szkodowych, z których wynika jedynie, iż „ugoda na 50.000 zł będzie korzystniejsza dla powoda”. Nie jest to jednak okoliczność uzasadniająca kapitalizację renty, zwłaszcza, że zasadniczo zmienia sytuację zobowiązanego. W ocenie Sądu Okręgowego, zawarcie przez stronę powodową z poszkodowaną umowy o kapitalizację renty, w sytuacji gdy strona powodowa nie wykazała, że zaistniały ważne powody do takiej kapitalizacji, nie może pogarszać sytuacji pozwanego, jaka była wynikiem wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi, zasądzającego na rzecz poszkodowanej raty renty z tytułu zwiększonych potrzeb.

W ocenie Sądu Okręgowego, okoliczność, że strona powodowa nie wykazała, iż kapitalizacja renty nastąpiła z ważnych powodów, nie wyklucza dochodzenia roszczenia regresowego w stosunku do pozwanego w zakresie kwot, jakie zostały wypłacone poszkodowanej z tytułu renty, a których termin zapłaty nastąpił przed wydaniem merytorycznego orzeczenia w rozpoznawanej sprawie. Jest bowiem okolicznością bezsporną, że w tym zakresie świadczenie na rzecz poszkodowanej zostało spełnione, zaś renta w zakresie rat należnych do daty wyrokowania była wymagalna.

Na dochodzoną pozwem kwotę składała się kwota 2040 zł z tytułu skapitalizowanej renty za okres od stycznia do czerwca 2014r. oraz kwota 50.000 zł z tytułu skapitalizowanej renty od lipca 2014r. i na przyszłość. Jak wynika z wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi, renta należna poszkodowanej wynosiła 340 zł miesięcznie. Za okres od lipca 2014r do marca 2017 renta ta wyniosła 11.220 zł ( 33 miesiące x 340 zł ), łącznie powództwo było uzasadnione co do kwoty 13.260 zł ( 11.220 zł +2040 zł ). W zakresie rat renty wymagalnej do marca 2017r. spełnione zostały przesłanki odpowiedzialności pozwanego opisane dyspozycją § 33 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz.U. z 2000 r., nr 26, poz. 310), zgodnie z którym zakładowi ubezpieczeń przysługuje uprawnienie dochodzenia od kierującego pojazdem zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC odszkodowania, jeżeli kierujący wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie po użyciu alkoholu albo będąc pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii. Okoliczność, że raty renty zostały wypłacone powódce przed terminem płatności, zdaniem Sądu Okręgowego skutkuje jedynie tym, że odsetki od wypłaconych rat nie należą się stronie powodowej od daty wypłaty skapitalizowanej renty, a od terminów płatności poszczególnych rat wynikających z wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi zasądzającego rentę na zwiększone potrzeby.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. Strona powodowa żądała odsetek od dnia 19 marca 2015r. Strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty pismem z dnia 28 stycznia 2015r, Zatem odsetki od wypłaconych powódce rat renty za okres od stycznia2014r. do marca 2015r. ( kwota 5100 zł ) należą się od dnia 19 marca 2015r., natomiast kolejne renty stawały się wymagalne wraz z terminami płatności opisanymi wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 4 marca 2003r. – tj. do 15 –go dnia każdego kolejnego miesiąca .

O kosztach postępowania za I i II instancję Sąd Okręgowy orzekła na podstawie art. 100k.p.c. uznając, że powód wygrał proces w 25,5 %.

Mając na uwadze powyższe, w tym zakresie Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

W pozostałym zakresie apelacja podlegało oddaleniu jako bezzasadna na podstawie art. 385 k.p.c.