Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Skierniewicach, wyrokiem z dnia 11 października 2016 roku w sprawie z powództwa R. S. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W., zwolnił spod egzekucji w sprawie z wniosku (...) Spółki Akcyjnej w W. przeciwko I. S. prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Skierniewicach P. P. pod sygnaturą akt Km 2908/14: szafkę pod telewizor, kredens, witrynę, stolik kawowy, udział powoda wynoszący ½ części w prawie własności urządzenia wielofunkcyjnego (...) 7280, laptop (...) z zasilaczem, skrzynię drewnianą z okuciami, aparat nikon d- 90 z pokrowcem, popielniczkę, nóż- scyzoryk żołnierski, pieczęć z godłem nazistowskim, zegarek kieszonkowy, krzyż żelazny nazistowski, krzyż żelazny, monetę z 1937 roku- dwie marki niemieckie, monetę z 1938 roku- pięć marek niemieckich, radio biezda, barometr oraz obraz T. R.- opisane w protokole zajęcia z dnia 10 czerwca 2015 roku, oddalił powództwo w pozostałym zakresie i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3100 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w związku z opisanym powyżej postępowaniem egzekucyjnym, w dniu 10 czerwca 2015 roku, w mieszkaniu wynajmowanym przez powoda Komornik zajął ruchomości wymienione w wyroku, a nadto telewizor lg bez pilota i telefon cat. Podczas czynności, powód i I. S. zostali zatrzymani przez Policję w związku z orzeczeniem kar zastępczych pozbawienia wolności w związku z nieuiszczeniem grzywien. Sąd ustalił, że stolik, kredens, szafkę pod telewizor i skrzynię powód nabył będąc kawalerem (związek małżeński z I. S. powód zawarł w 2000 roku). W 2008 roku powód nabył urządzenie wielofunkcyjne hp. Telewizor oraz telefon zostały sprzedane przez Komornika. W lutym 2011 roku powód i I. S. zawarli umowę o ustanowienie rozdzielności majątkowej. W marcu 2014 roku powód kupił aparat N. d- 90. Laptop został zakupiony przez powoda w 1. połowie 2015 roku z prywatnych pieniędzy i służy przechowywaniu danych związanych z działalnością prowadzoną przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, której powód jest udziałowcem. Powód zbiera pamiątki historyczne. Obraz, barometr, zegarek kieszonkowy, nóż, monety, pieczęć i radio stanowiły pamiątki rodzinne, po dziadku powoda i zostały powodowi przekazane przez jego matkę. Popielniczkę i krzyże powód kupił po zawarciu umowy małżeńskiej. Powód, w związku z trwającym od 4 lat konfliktem z żoną, jest z nią w faktycznej separacji. Powód mieszka z synem. Dokonując oceny materiału dowodowego, Sąd Rejonowy wskazał na trudności dowodowe, na jakie napotyka osoba występująca z powództwem o zwolnienie spod egzekucji- która zostaje zaangażowana wbrew swojej woli w postępowanie sądowe- związane z nieposiadaniem dokumentów potwierdzających nabycie przedmiotów zajętych w postępowaniu egzekucyjnym, co skutkuje koniecznością skorzystania z zeznań świadków, którymi są z natury rzeczy osoby bliskie oraz przesłuchania samego powoda. Sąd Rejonowy odniósł się także do okoliczności zastania w mieszkaniu, w którym dokonano zajęcia, żony powoda wskazując, że z materiału dowodowego wynika, że nie jest to jej miejsce zamieszkania, a tego dnia odwiedzała ona syna, który zamieszkuje z powodem. Sąd I instancji ustosunkował się także do załączonego do akt pisma z pieczęcią I. Komorniczej w Ł. z 15 czerwca 2015 roku, w którym wpisano miejsce zamieszkania I. S. takie, jak powoda, wskazując, że pismo to nie zostało podpisane, a zatem nie wiadomo od kogo pochodzi i nikt z przesłuchanych (w szczególności świadek I. S.) nie wskazał siebie, jako autora pisma, a także, iż nie wpłynęło ono do I. Komorniczej w Ł.. Jako podstawę rozstrzygnięcia wskazano art. 841§1 kpc oraz art. 31§1 i 33 kro. Z uwagi na to, że przedmioty wymienione w wyroku stanowiły majątek odrębny powoda (nabył je przed powstaniem lub po ustaniu wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej albo w trakcie jej obowiązywania, ale w drodze darowizny), zaś w przypadku urządzenia wielofunkcyjnego powód co prawda nabył je w trakcie małżeństwa, ale doszło do rozwiązania wspólności małżeńskiej skutkującego powstaniem współwłasności w częściach ułamkowych, Sąd zwolnił te przedmioty (udział ½ w urządzeniu wielofunkcyjnym) spod egzekucji; z uwagi na zbycie telewizora i telefonu przez Komornika w toku postępowania egzekucyjnego, powództwo w zakresie zwolnienia ich spod egzekucji nie mogło zostać uwzględnione. Uzasadnienie nie obejmuje wskazania podstawy prawnej orzeczenia o kosztach, natomiast z zestawienia kosztów poniesionych przez powoda, zawartego w uzasadnieniu z treścią wyroku wynika, że Sąd obciążył pozwanego w całości kosztami poniesionymi przez powoda.

Apelację od wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części, tj. w zakresie uwzględniającym powództwo co do następujących przedmiotów: szafki pod telewizor, kredensu, witryny, stolika kawowego, laptopa (...) z zasilaczem, skrzyni drewnianej z okuciami oraz obrazu T. R., a także w zakresie orzeczenia o kosztach procesu. Skarżący zarzucił naruszenie art. 195§1 i 2 kpc przez jego niezastosowanie poprzez zaniechanie przez Sąd Rejonowy wezwania z urzędu do udziału w sprawie w charakterze pozwanej dłużniczki I. S., której udział był konieczny wobec zakwestionowania przez nią w protokole zajęcia prawa własności powoda w odniesieniu do laptopa i obrazu, art. 841§2 kpc przez jego niezastosowanie poprzez pominięcie okoliczności, iż dłużniczka zaprzeczyła prawu własności powoda co do ww przedmiotów, art. 233§1 kpc przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego w sposób dowolny i sprzeczny z zasadami logicznego rozumowania i wskutek tego przyjęcie, że własność wskazanych w apelacji przedmiotów przysługuje powodowi, art. 100 zd. 1 w zw. z 98§1 i 3 i 328§2 kpc przez niezastosowanie poprzez obciążenie pozwanego kosztami procesu w całości i niewskazanie w uzasadnieniu wyroku przyczyn takiego rozstrzygnięcia, podczas gdy powód wygrał sprawę jedynie w części, co uzasadnia stosunkowe rozdzielenie kosztów, wreszcie art. 25§1 kpc przez niezastosowanie poprzez niedokonanie sprawdzenia wartości przedmiotu sporu, podczas gdy wskazanie przez powoda tej wartości globalnie nie pozwala na określenie wartości poszczególnych przedmiotów, co ma znaczenie przy orzekaniu o kosztach procesu. W oparciu o te zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zakresie żądania zwolnienia spod egzekucji wskazanych wyżej przedmiotów oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja nie była zasadna. Nie są trafne zarzuty naruszenia art. 195§1 i 2 oraz 841§2 kpc. Przy ich sformułowaniu, skarżący skupił się wyłącznie na treści protokołu zajęcia, podpisanego przez dłużniczkę, w którym wskazano, że obraz jest własnością powoda i dłużniczki I. S., zaś laptop stanowi własność (...), odrywając się całkowicie od treści złożonych przez dłużniczkę przed Sądem I instancji zeznań, w których obszernie wyjaśniła okoliczności faktyczne, które dopiero, należycie ocenione, pozwalały na ustalenie statusu prawnego obu przedmiotów. Abstrahując od kwestii terminu zastrzeżonego dla wytoczenia powództwa opartego o art. 841§1 kpc, nie może być wątpliwości co do tego, że ocena konieczności pozwania dłużnika obok wierzyciela, dokonywana przez powoda, jak i ocena konieczności zastosowania art. 195§1 i 2 kpc, dokonywana przez Sąd, nie dotyczy jedynie momentu wniesieniu pozwu, ale rozciąga się na całe postępowanie, aż do zamknięcia rozprawy przed sądem I instancji. Art. 195§1 kpc wprost stanowi, że dopiero jeżeli „okaże się”, że nie występują w charakterze pozwanych wszystkie osoby, których łączny udział w sprawie jest konieczny, sąd podejmie opisane w tym artykule czynności. Z kolei art. 841§2 kpc- który jest przypadkiem współuczestnictwa koniecznego, w razie którego wystąpienia ma właśnie zastosowanie art. 195§1 kpc, o ile sam powód nie pozwie dodatkowo obok wierzyciela także dłużnika- stanowi wprost o „zaprzeczeniu prawu powoda przez dłużnika”. Zatem potrzeba wezwania do udziału w sprawie przez powoda (a jeżeli ten nie podejmuje takiej czynności, przez sąd w trybie art. 195§1 i 2 kpc), powstaje dopiero wówczas, gdy ocena materiału dowodowego (czy raczej stanu faktycznego wynikającego z prawidłowo ocenionego materiału dowodowego), nakazuje wnioskować, że dłużnik przeczy prawu powoda. Uwaga w protokole, dotycząca prawa własności laptopa i obrazu, poczyniona podczas czynności zajęcia, odbywającego się w warunkach szczególnych (doszło do zatrzymania dłużniczki i powoda), nie zawierająca żadnego uzasadnienia faktycznego, w szczególności pochodzącego od dłużniczki (dlaczego uznaje, że prawo własności laptopa przysługuje spółce, a nie powodowi, a obraz stanowi nie jego wyłączną własność, ale współwłasność z dłużniczką), nie wytrzymuje konfrontacji ze stanowiskiem dłużniczki, jakie wyraziła w trakcie składania zeznań przed Sądem, gdzie w odniesieniu do obrazu podała obszernie, w jaki sposób znalazł się w posiadaniu powoda, że został mu przekazany jako pamiątka po dziadku, a pierwotnie posiadał go ojciec powoda i w związku z tym dłużniczka nie rości sobie do niego żadnych praw, zaś co do laptopa podała ostatecznie, że nie wie, czy jest on własnością powoda, czy spółki (...). Zaprzeczenie prawu powoda przez dłużnika to sytuacja, w której dłużnik twierdzi, że rzecz nie jest własnością powoda; nie obejmuje zatem ani sytuacji, w której dłużnik przyznaje, że rzecz jest własnością powoda (w tej sprawie- obraz), ani sytuacji, w której dłużnik nie wie, czy stanowi własność powoda, czy też innej osoby (laptop). Należy wskazać, że kwalifikowanie rzeczy, jako stanowiącej własność danej osoby częstokroć nie jest rzeczą łatwą, wymaga po pierwsze wiedzy co do faktów, a następnie ich prawidłowej oceny prawnej. Trudno przyjąć za wiarygodne i wiążące stwierdzenie zawarte w protokole, które zostało przez dłużniczkę podpisane w szczególnych okolicznościach, nie wiadomo, czy poprzedzone analizą statusu faktycznego i prawnego co do tych przedmiotów, a co więcej przeciwstawiać je stanowisku dłużniczki, popartemu zeznaniami co do stanu faktycznego, wyrażonemu podczas ponad 20 minutowego przesłuchania przed Sądem.

Zarzut obrazy art. 233§1 kpc może dotyczyć wyłącznie nieprawidłowej oceny dowodów przez sąd. Skarżący, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, może wykazywać, że sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów, a naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy. Przedstawienie innych wniosków co do stanu faktycznego, niż wywiedzione przez sąd z materiału dowodowego wskutek jego odmiennej oceny, nie uzasadnia zarzutu z art. 233§1 kpc; konieczne jest bowiem wykazanie, że sąd, wywodząc z dowodów określone wnioski w postaci ustaleń faktycznych, naruszył zasady logicznego rozumowania, czy doświadczenia życiowego. Skarżący nie podważył poprawności oceny materiału dowodowego, dokonanej przez Sąd Rejonowy. Skarżący podważa zeznania świadków tylko z tego powodu, że są to osoby bliskie powodowi, a zeznania powoda dlatego, że jest on bezpośrednio zainteresowany wynikiem postępowania, nadto z tego względu, że jego zeznania mogą mieć tylko charakter pomocniczy. Skarżący odrywa się tym samym od sposobu złożenia zeznań przez te osoby, uzasadniania przez świadków i powoda stanowisk co do statusu prawnego przedmiotów objętych pozwem okolicznościami faktycznymi, a nie gołosłownymi ocenami w tym zakresie. Nie uwzględnia okoliczności, że pewien zbiór przedmiotów ma walor pamiątek (w tym skrzynia z okuciami) i przekonująca jest wersja, że te przedmioty, z uwagi na kolekcjonowanie staroci przez powoda, zostały nabyte do majątku odrębnego powoda, w tym w ramach darowizn od rodziny. Pozwany popada przy tym w sprzeczność, gdyż nie zaskarża wyroku w części obejmującej przedmiotu z okresu wojennego, a jednocześnie kwestionuje, stanowiące także starocie, skrzynię i obraz. Należy także zwrócić uwagę na to, iż dłużniczka, której pozwany zarzuca niewiarygodność, nie zeznawała wcale tendencyjnie, skoro co do laptopa zeznała, że nie wie w końcu, czyja to własność, zaś co do telewizora (tak samo jak matka powoda, której wiarygodność pozwany też podważa w apelacji) wskazała, że jest to własność matki powoda, a zatem powód nie uzyskałby w tym zakresie wyroku uwzględniającego powództwo (ostatecznie powództwo oddalono z uwagi na zbycie rzeczy w drodze licytacji komorniczej).

Bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 25 kpc. Po pierwsze skarżący stara się obciążyć zaniechaniem sprawdzenia wartości przedmiotu sporu Sąd I instancji, tracąc z pola widzenia, że możliwość podniesienia zarzutu w zakresie wartości przedmiotu sporu przysługiwała także pozwanemu, aż do chwili wdania się w spór, z czego pozwany sam nie skorzystał. Po wtóre, w niniejszej sprawie nie doszło do negatywnych następstw niewskazania przez powoda wartości poszczególnych przedmiotów, a to z tego powodu, że biorąc pod uwagę łączną wartość rzeczy objętych pozwem (13655 zł) z jednej strony, zaś z drugiej strony wartość składników, co do których powództwo oddalono (łącznie 925 zł: 500 zł telewizor, 400 zł telefon i 25 zł ½ udziału w urządzeniu wielofunkcyjnym), nie ulega wątpliwości, że powód uległ w nieznacznej części, bo jedynie w 6,7%, a zatem Sąd Rejonowy, w oparciu o art. 100 zd. 2 był uprawniony do obciążenia pozwanego w całości kosztami procesu, i jakkolwiek nie wskazał podstawy prawnej w uzasadnieniu orzeczenia o kosztach, to odpowiada ono prawu. Należy jeszcze dodać, że powyższe wartości zostały wskazane w protokole zajęcia, w oparciu o który wartość przedmiotu zaskarżenia obliczył sam skarżący.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy w oparciu o art. 385 kpc orzekł, jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 w zw. z art. 391§1 kpc. Na koszty strony powodowej złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej, określone w oparciu o §10 ust. 1 pkt 1 w zw. z §2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800)