Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2017 roku

Sąd Rejonowy w Świdnicy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSR Magdalena Piątkowska

Protokolant: Katarzyna Zych

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 kwietnia 2017 roku w Ś.

sprawy z powództwa J. K. (1)

przeciwko Akademii (...) w Ł.

o odszkodowanie

I powództwo oddala

II zasądza od J. K. (1) na rzecz strony pozwanej Akademii (...) w Ł. kwotę (...) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Powód J. K. (1) w pozwie skierowanym przeciwko Wyższej Szkole (...) w Ś. domagał się zasądzenia od pozwanej na jego rzecz kwoty (...) zł tytułem odszkodowania za przestrzeganie zakazu konkurencji, po ustaniu stosunku pracy wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od:

- kwoty 10.416,66 zł od dnia 1 sierpnia 2011 roku do dnia zapłaty

- kwoty 10.416,66 zł od dnia 1 września 2011 roku do dnia zapłaty

- kwoty 10.416,66 zł od dnia 1 października 2011 roku do dnia zapłaty

- kwoty 10.416,66 zł od dnia 1 listopada 2011 roku do dnia zapłaty

oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podał, że w latach 2002 – 2011 zatrudniony był u pozwanej na podstawie umowy o pracę na stanowisku Kanclerza. W dniu 10 marca 2003 roku strony podpisały aneks do umowy o pracę, w którym zawarły klauzulę o zakazie konkurencji. Strony ponadto ustaliły wysokość odszkodowania za przestrzegania przez powoda w/w zakazu na kwotę (...) zł, płatna w 24 ratach miesięcznych po rozwiązaniu umowy o pracę, niezależnie od przyczyny i podstawy ustania stosunku pracy. Stosunek pracy łączący strony ustał w lipcu 2011 roku i pomimo upływu czasu oraz wezwań pozwanego do dobrowolnej wpłaty odszkodowania, pozwany nie wypłacił powodowi należnej kwoty.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych. W uzasadnieniu podniosła, że umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy zawarta z powodem jest nieważna, bowiem przy jej zawieraniu doszło do naruszenia obowiązujących przepisów, regulujących procedury zawierania umów, których konsekwencją są obciążenia finansowe szkoły. Powód będąc jednocześnie udziałowcem i prezesem zarządu Spółki Centrum (...) Sp. z o.o. we W. musiał mieć świadomość bezprawności podejmowanych działań. Ponadto przy zawieraniu tej umowy naruszone zostały zasady współżycia społecznego, a odszkodowanie wynikające z umowy o zakazie konkurencji ustalone zostało w niewspółmiernej wysokości (...) zł, stukrotnie przewyższające wynagrodzenie powoda, które wynosiło wówczas (...) zł brutto miesięcznie.

Pozwana podniosła również, że żądanie powoda jest nieuzasadnione z uwagi na sposób ustania stosunku pracy, który ustał wyłącznie z przyczyn zawinionych przez powoda, bowiem do rozwiązania umowy o pracę doszło na podstawie art. 52§1 pkt 1 kp.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

Powód J. K. (1) zatrudniony był u pozwanej - w Wyższej Szkole (...) w Ś. - od dnia 10 marca 2003 roku na czas nieokreślony na stanowisku Kanclerza za miesięcznym wynagrodzeniem w kwocie (...) zł brutto.

Powód był także udziałowcem spółki Centrum (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W., powstałej w dniu 21 lutego 2000 roku, w której pełnił funkcję Prezesa Spółki. Spółka ta była organem założycielskim, który utworzył Wyższą Szkołę (...) w Ś..

Dowód:

- akta osobowe powoda – w załączeniu

- kserokopia aktu notarialnego nr (...)

- kserokopia postanowienia SR dla (...)

Zgodnie z art. 32 ust. 2 statutu szkoły obowiązującego od dnia 3 października 2011 roku rektor za zgodą założyciela, dokonywał czynności prawnych dotyczących mienia szkoły w zakresie przekraczającym zwykły zarząd. Natomiast czynności prawnych dotyczących mienia szkoły dokonywali rektor za zgodą założyciela, w sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu (§64 pkt 1), kanclerz szkoły w sprawach dotyczących zwykłego zarządu (§64 pkt 2).

Dowód:

- statut szkoły k. 33-48.

W dniu 10 marca 2003 roku strony podpisały aneks do umowy o pracę, w którym zawarły klauzulę o zakazie konkurencji, a mianowicie, w przypadku rozwiązania umowy o pracę wcześniej niż ustalony okres zatrudnienia obowiązywał zakaz podejmowania pracy na etacie funkcyjnym w innej niepaństwowej uczelni wyższej przez okres dwóch lat od ustania stosunku pracy z pozwaną. Zabronione było również udostępnianie innym uczelniom niepaństwowym materiałów dydaktycznych i materiałów organizacyjnych oraz swojej wiedzy w tym zakresie przez okres pięciu lat.

Z punktu 2 tego aneksu wynikało, że pozwana w przypadku rozwiązania umowy o pracę z przyczyn zakładu pracy w okresie wcześniejszym niż ustalony okras zatrudnienia zobowiązuje się wypłacić pracownikowi zadośćuczynienie (rekompensatę) w wysokości (...) zł płatne w 24 ratach miesięcznych przez okres zakazu konkurencji, tj. 24 miesiące. W punkcie 3 aneksu zawarto natomiast zapis, że zadośćuczynienie (rekompensata) wymieniona w punkcie 2 aneksu przysługuje niezależnie od przyczyn i sposobu rozwiązania umowy o pracę.

W imieniu pozwanego aneks podpisał rektor dr hab. inż. I. J. i prorektor prof. dr. hab. inż. A. J. (1).

W dacie podpisania aneksu do umowy o pracę powoda pozwana nie posiadała obowiązującego statutu. Nowy statut został zatwierdzony w dniu 27 czerwca 2003 roku. Nie było też wprowadzonego regulaminu wynagradzania pracowników pozwanej. W 2007 roku M. A. – Główny Księgowy opracowała regulamin wynagradzania, który miał być zatwierdzony na posiedzeniu Senatu w dniu 17 października 2007 roku, jednakże na wniosek powoda, pominięto ten punkt.

Aneks do umowy o pracę o takiej samej treści podpisali również inni pracownicy pozwanej: I. J., pełniący wówczas funkcję Rektora, J. K. (2) – syn powoda – Dyrektor ds. administracyjno – technicznych, Prorektor A. J. (1) oraz Główny księgowy U. M., przy czym aneksy podpisane przez I. J. i U. M. nie zawierały w swojej treści punktu 3.

Dowód:

- akta osobowe powoda – w załączeniu

- regulamin wynagradzania – k. 120-127;

- kserokopia decyzji Ministra Edukacji narodowej i Sportu wraz ze statutem k. 49-65;

- zaproszenie na posiedzenie Senatu (...) z dnia 3.10.2007r. k. 131;

- imienna lista pracowników z aneksami o zadośćuczynienie – k. 291;

- zeznania świadków M. A., I. J., K. M. , A. J. (2), M. W., A. J. (1) i U. M. – e protokół z dnia 27.01.2016r. k. 277;

W lutym 2011 roku J. K. (1) na prośbę ówczesnego rektora Wyższej Szkoły (...) w Ś. T. J. pojechał do siedziby nowo tworzącej się niepublicznej uczelni – (...) Wyższej Szkoły w K.. Jednym z współzałożycieli uczelni był syn J. K. (1). Ostatecznie uczelnia nie powstała z uwagi na zbyt małą ilość studentów i stwierdzone nieprawidłowości.

Dowód:

- zeznania świadka I. J. – e protokół z dnia 27.01.2016r. k. 277;

- częściowo zeznania powoda J. K. (1) – e protokół z dnia 19.04.2017r. k. 399.

W dniu 17 czerwca 2011 roku powód został odwołany z funkcji Kanclerza. Od dnia 20 czerwca 2011 powód nie przychodził do pracy.

Pismem z dnia 27 czerwca 2011 roku rektor T. J. wezwał powoda do zdania wyposażenia będącego własnością uczelni, m.in. pieczątki imiennej, telefonu komórkowego wraz kartami i innych przedmiotów oraz o pilne osobiste zgłoszenie się w siedzibie uczelni w celu uzupełnienia formalności związanych z dokumentami dotyczącymi kadencji powoda na dotychczasowym stanowisku. Wezwanie to pozostało bez odpowiedzi.

Pismem z dnia 14 lipca 2011 roku pozwana rozwiązała z powodem umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52§1 pkt 1 kp). Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, w tym przede wszystkim ujawnionych po kontroli w dniu 15 czerwca 2011 roku, tj.:

- porzucenie miejsca pracy od dnia 20 czerwca 2011 roku,

- niewywiązanie się z obowiązku wyegzekwowania sporządzenia przez podległych mu pracowników regulaminu wynagradzania,

- brak właściwego nadzoru nad podległym działem administracyjnym, w tym akceptacja faktur zawierających nieprawidłowe lub nierzetelne dane identyfikacyjne i adresowe przedstawionych mu do akceptacji przez dyrektora ds. administracyjnych,

- pobieranie wynagrodzenia w nienależnej wysokości przewyższającej kwotę ustaloną w aneksie do umowy o pracę oraz przyznanych dodatkach służbowych,

- nieprawidłowe kierowanie administracją i gospodarką uczelni, co doprowadziło do strat finansowych uczelni,

- akceptowanie wydatków związanych z usługami reklamowymi na rzecz (...) w Ś. świadczonymi przez firmę dyr. ds. administracyjnych uczelni w okresie 2004-2011, część z tych usług reklamowych nie została wykonana na rzecz (...) w Ś.,

- wywieranie nacisków na pracowników działu finansowego w celu poświadczenia nieprawdy w dokumentach wysyłanych spółce (...) – założycielowi uczelni.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności w oparciu o zeznania świadków M. A., I. J., K. M., A. J. (1), M. W. i U. M. i częściowo powoda J. K. (1), jak również dokumenty zgromadzone w aktach sprawy.

Sąd dał wiarę powyższym dowodom w takim zakresie w jakim każdy z nich stanowił podstawę dokonania ustaleń faktycznych w sprawie.

Podstawę ustaleń Sądu w zakresie przebiegu zatrudnienia powoda oraz łączących strony umów stanowiły również akta osobowe pracownika. Sąd dał im wiarę w całości, albowiem ich prawdziwość i autentyczność nie budziła wątpliwości, jak również nie zostały one w tym zakresie zakwestionowane przez strony postępowania.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom przesłuchanym w sprawie świadkom, bowiem twierdzenia ich były spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniały. Świadkowie ci opisali okoliczności i znane im fakty, dotyczące przedmiotu sprawy, a ich relacja koresponduje z całokształtem zebranego materiału dowodowego.

Zeznaniom powoda Sąd dał wiarę jedynie w części w jakiej pokrywają się z zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków i ustalonym stanem faktycznym.

Bezspornym w niniejszej sprawie jest to, że powód zatrudniony był u strony pozwanej na stanowisku Kanclerza na podstawie umowy o pracą na czas nieokreślony, przy czym umowa ta została rozwiązana bez wypowiedzenia z winy pracownika powoda (art. 52§1 pkt 1 kp). Wprawdzie powód wystąpił z powództwem o przywrócenie go do pracy, jednakże sąd je oddalił.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że powód, jak wynika wprost z żądania pozwu, domagał się wypłaty odszkodowania z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W uzasadnieniu pozwu jako źródło swojego roszczenia wskazał na dokument w postaci aneksu do umowy o pracę zawartego ze stroną pozwaną w dniu 10 marca 2003, w którym zawarły klauzulę o zakazie konkurencji. Analizując jednak treść przedmiotowego aneksu, w szczególności pkt 2 wynika, że „pozwana w przypadku rozwiązania umowy o pracę z przyczyn zakładu pracy, zwanym Uczelnią Wyższą Szkołą (...) w okresie wcześniejszym niż ustalony okres zatrudnienia, zobowiązuje się wypłacić pracownikowi zadośćuczynienie (rekompensatę)…”, nie zaś odszkodowanie, którego domaga się powód, utożsamiając aneks do umowy o pracę z umową o zakazie konkurencji. Tak sformułowane zapisy w aneksie z dnia 10 marca 2003 roku wykluczają jednocześnie zdaniem Sądu zastosowanie przepisów rozdziału II a Kodeksu pracy o zakazie konkurencji, a mianowicie art. 101 ¹ § 1 kp i art. 101 ² § 1 § 2 i 3 kp i w tym przypadku zastosowanie znajdzie art. 300 kp, który stanowi, że w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Wskazać należy, że zgodnie z brzmieniem treści art. 101 ¹ § 1 kp zakaz konkurencji może być ustalony tylko i wyłącznie w odrębnej umowie, nie zaś w aneksie do umowy o pracę i jego przedmiotem jest odszkodowanie, nie zaś zadośćuczynienie ( rekompensata), jaką przewidziano w aneksie analizowanym w niniejszej sprawie.

Wątpliwość Sądu budzi ważność zawartej umowy (aneksu) w dniu 10 marca 2003 roku z uwagi na brak wymaganej zgody założyciela na zawarcie takowej umowy, jak również właściwej reprezentacji.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 statutu szkoły obowiązującego od dnia 3 października 2011 roku rektor za zgodą założyciela, dokonywał czynności prawnych dotyczących mienia szkoły w zakresie przekraczającym zwykły zarząd. Natomiast czynności prawnych dotyczących mienia szkoły dokonywali rektor za zgodą założyciela, w sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu (§64 pkt 1), kanclerz szkoły w sprawach dotyczących zwykłego zarządu (§64 pkt 2). Niewątpliwie zdaniem Sądu umowa gwarantująca wypłatę pracownikowi zadośćuczynienia w kwocie 250 tysięcy złotych jest umową przekraczająca zakres zwykłego zarządu. W tym miejscu wskazać należy, że wprawdzie w dacie zawarcia aneksu uczelnia nie posiadała statutu, bowiem nowy statut nie został jeszcze uchwalony i zatwierdzony, to zdaniem Sądu formalna utrata mocy obowiązującej pierwszego statutu szkoły nie zwalniała jej pracowników, w tym powoda, z przestrzegania postanowień tego statutu, skoro nie został uchwalony na czas kolejny statut, przy czym jak wynika z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków, to powód nie podjął działań zmierzających do zapewnienia uczelni nowego statutu w sytuacji gdy był do tego zobowiązany.

Abstrahując od powyższego, przyjmując nawet prawidłowość sporządzonej umowy to wskazać należy, że w niniejszej sprawie nie zaistniała taka sytuacja, w której powód w świetle postanowień aneksu z dnia 10 marca 2011 roku może żądać wypłaty wskazanego w nim zadośćuczynienia. Z treści zapisu pkt 2 aneksu wynika, że pozwana zobowiązuje się wypłacić pracownikowi zadośćuczynienie (rekompensatę) w okresie wcześniejszym niż ustalony okres zatrudnienia w przypadku rozwiązania umowy o pracę z przyczyn zakładu pracy. W pkt 3 wskazano, że zadośćuczynienie przysługuje niezależnie od przyczyn i sposobu rozwiązania umowy o pracę. Zatem prawo do rekompensaty przysługiwało tylko w przypadku rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Samo nawet znaczenie słowa „zadośćuczynienie” oznacza moralne lub materialne odszkodowanie za wyrządzoną krzywdę. Natomiast stosunek pracy powoda ustał z jego winy z powodu ciężkiego naruszenia przez niego podstawowych obowiązków pracowniczych i okoliczność ta z całą pewnością nie skutkowała obowiązkiem wypłaty zadośćuczynienia po stronie pozwanej. Obowiązek taki nie wynika również z zapisu zawartego w punkcie 3 aneksu, który zdaniem Sądu precyzuje zapis z punktu 2 i odnosi się do sytuacji, w której nastąpiło już rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, przy czym nie bada się szczegółowych przyczyn i sposobu rozwiązania takiej umowy. Przyjęcie odmiennej interpretacji prowadziłoby do absurdalnego wręcz stwierdzenia, że pracownik, który swoim zachowaniem przez ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych doprowadzi do rozwiązania stosunku pracy, otrzymywałby w zamian rekompensatę. W realiach niniejszej sprawy nie można uznać, aby intencją strony pozwanej, w sytuacji rozwiązania umowy z powodem z przyczyn nie leżących po stronie zakładu pracy, było przyjęcie na siebie tak ogromnego zobowiązania, działając na własną szkodę.

Powód twierdził, że zapisy aneksu były dla niego jasne i miały na celu zatrzymanie na uczelni wybitnych, jak powód, pracowników, gdyż w przeciwnym razie, pozwana byłaby stratna na jego odejściu. Takiej argumentacji powoda nie sposób uznać za wiarygodną, bowiem jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, aneks tożsamej treści w zakresie punktów 1 i 2 w szczególności podpisała również U. M., która pracowała wówczas na stanowisku Głównego Księgowego, a która nie wyróżniała się niczym szczególnym i trudno uznać, aby na skutek jej odejścia z pracy uczelnia poniosła jakąkolwiek szkodę. Ponadto w swoich zeznaniach sama U. M. przyznała, że aneks był bezsensownym dokumentem i nie wie za co miała dostać taką kwotę pieniędzy. Przyznała też, że nikt z władz uczelni nie rozmawiał z nią o przedmiotowym aneksie i podsunięto jej go do podpisu. Również świadkowie I. J., K. M. i A. J. (1) potwierdzili, że aneksy stanowiły duże obciążenie finansowe dla uczelni, opisując jednocześnie okoliczności ich podpisania. Z relacji tych świadków nie wynika kto był twórcą przedmiotowego aneksu. Okoliczności tej nie udało się ustalić za pomocą dowodu z zeznań powoda, który na pytanie Sądu odnośnie tego faktu nie udzielił jednoznacznej odpowiedzi, , twierdząc wymijająco, że teść aneksu konsultowana była z prawnikiem, jednakże nie nazwy wskazał kancelarii.

Powyższe okoliczności jednoznacznie wskazują, że intencją powoda było zapewnienie sobie nieuzasadnionych, rażąco wygórowanych świadczeń w sytuacji ustania stosunku pracy bez względu na przyczynę, co zdaniem Sądu jest nadużyciem prawa i naruszeniem zasad współżycia społecznego. Zaaprobowanie obowiązku zapłaty odszkodowania na rzecz powoda w wysokości stukrotności ówczesnego jego wynagrodzenia doprowadziłoby do bezpodstawnego przysporzenia powoda, a także innych osób z którymi zawarto aneksy bez jakiegokolwiek uwzględnienia interesu uczelni, którą powód przecież reprezentował i o której interes powinien był dbać z racji pełnionej wówczas funkcji.

W związku z powyższym Sąd uznał roszczenie powoda za nieuzasadnione i powództwo oddalił (punkt I wyroku).

O kosztach postępowania (punkt II wyroku) orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. § 6 pkt 5, § 12 ust. 1 w zw. z § 11 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.