Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Renata Bober (spr.)

Sędziowie: SO Anna Harmata

SO Marta Zalewska

Protokolant: Barbara Ćwiok

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2017 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: J. S.

przeciwko: (...) Spółka z o.o. Spółka Komandytowa w J. L.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda co do pkt II i III wyroku Sądu Rejonowego wR. V Wydziału Gospodarczego z dnia 12 sierpnia 2016 r., sygn. akt V GC 262/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółki z o.o. Spółki Komandytowej w J. L. na rzecz powoda J. S. kwotę 510,00 zł (pięćset dziesięć złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 listopada 2014 r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 227,00 zł (dwieście dwadzieścia siedem złotych) tytułem kosztów postępowania,

2. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 210,00 zł (dwieście dziesięć złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Anna Harmata SSO Renata Bober SSO Marta Zalewska

Sygn. akt VI Ga 374/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 30 marca 2017r.

Powód J. S. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki z o.o. Spółki Komandytowej w J. L. kwoty 510 zł wraz z odsetkami i kosztami postępowania.

W uzasadnieniu podał, że kwota ta stanowi należność zapłaconą na rzecz firmy windykacyjnej (...) Sp. z o.o. tytułem wynagrodzenia za dochodzenie należności, z zawartej uprzednio umowy z pozwanym. W wykonaniu tej umowy powód był zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia prowizyjnego w wysokości 9 % (nie mniej niż 510 zł netto) od każdej kwoty wpłaconej przez pozwanego na poczet spłaty zadłużenia. Powód w dniu 4 lutego 2016r. uregulował zobowiązanie z tego tytułu i obciążył pozwanego poniesionymi kosztami windykacji, powołując się na art. 10 ust 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych z dnia 8 marca 2013r.

W sprzeciwie od wydanego w sprawie nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa, zarzucając, że nigdy nie był zobowiązany do zapłaty dochodzonej przez powoda wierzytelności. Zarzucił też, że wierzytelność powstała na mocy umowy windykacji należności, a powód nie dołączył dokumentu umowy, nadto, że nie dał powodowi podstaw do zlecenia egzekucji długu firmie windykacyjnej. Pozwany zarzucił także, że dochodzona przez powoda kwota jest zawyżona.

Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 12 sierpnia 2016r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 170,62 zł i oddalił powództwo w pozostałym zakresie. W uzasadnieniu Sąd ten stwierdził, że zgodnie z art. 10 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wierzycielowi od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust 1 lub art. 8 ust 1 bez wezwania przysługuje od dłużnika z tytułu rekompensaty za koszty odzyskiwania należności równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Uprawnienie to jest oderwane od spełnienia przez niego dodatkowych warunków, jest to uprawnienie, które nie zależy od tego, czy wierzyciel poniósł w konkretnej sytuacji jakikolwiek uszczerbek związany ze spełnieniem przez dłużnika jego świadczenia z opóźnieniem. Ustawodawca wyraźnie stwierdza, że chodzi o rekompensatę, przy tym rozumianą nie jako wyrównanie konkretnego uszczerbku, który wierzyciel musi wykazać, ale jako zryczałtowaną rekompensatę za koszty, które musi on ponosić w związku z odzyskiwaniem należności. Zgodnie więc z powołanym przepisem, zdaniem Sądu Rejonowego, powodowi przysługuje rekompensata w wysokości równowartości 40 euro, co stanowi 170,62 zł. Kwota ta jednak w całości zaspakaja roszczenie powoda , a żądanie przez niego kwoty wyższej jest sprzeczne z art. 5 kc. Czynności windykacyjne bowiem podjęte przez powoda ograniczały się w istocie do skierowania względem pozwanego zbiorczego wezwania do zapłaty. Z tytułu tej jednej czynności podmiot, któremu powód zlecił windykację naliczył odrębnie dla każdej faktury koszty w wysokości po 510 zł. Relacja wartości poszczególnych wierzytelności objętych wezwaniem do przedmiotowych kosztów windykacji i charakter rzeczywiście podjętej czynności, czyni koszty te wygórowanymi. Roszczenie o ich zwrot nie zasługuje na ochronę prawną, w istocie stanowi bowiem źródło nieuzasadnionego okolicznościami sprawy przysporzenia. Okoliczności faktyczne w przedmiotowej sprawie jednoznacznie świadczą o nadużyciu prawa przez powoda.

Apelację od powyższego wyroku w części , w której powództwo zostało oddalone wniosła strona powodowa zarzucając zaskarżonemu wyrokowi:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj.

a.  art. 5 kc w zw z art. 10 ust 2 ustawy z dnia 8.03.2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że dochodzenie przez powoda kwoty rekompensaty jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, podczas, gdy podstawą normatywną roszczenia powoda jest ustawa, której celem jest właśnie zwalczanie społecznie niepożądanych zachowań dłużników,

b.  art. 10 ust 2 ustawy z dnia 8.03.2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, w zw. z art. 353 ¹ kpc , poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że strony umowy windykacyjnej nie mogą samodzielnie, na poziomie zbliżonym do stawki określonej w fakturze VAT nr (...) ustalać wysokości kosztów dochodzenia należności, podczas gdy w treści wskazywanego przepisu ustawodawca nie przewidział jakiegokolwiek limitu, ani wskazówek dotyczących sposobu obliczenia wysokości kosztów odzyskiwania należności, takie ustalenia zaś mieszczą się w granicy swobody umów i nie stanowią o naruszeniu właściwości stosunku , ustawy czy zasad współżycia społecznego, a co więcej nie odbiegają one od średnich kosztów usługi tego typu

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na jego rzecz od pozwanego dalszej kwoty 339,38 zł z ustawowymi odsetkami i obciążenie pozwanego kosztami postępowania w sprawie.

W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty apelacji należało uznać za uzasadnione.

Na temat przysługującej wierzycielowi rekompensaty za koszty odzyskiwania należność w trybie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 11 grudnia 2015r., sygn. III CZP 24/15 wyrażając pogląd, że rekompensata za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione.

O ile koszty te przekraczają w/wym. kwotę wierzyciel powinien je wykazać, co miało miejsce w niniejszej sprawie. W myśl bowiem ustępu 2 powołanego wyżej przepisu, w przypadku gdy koszty odzyskiwania należności poniesione z tytułu opóźnień w zapłacie transakcji handlowej przekroczą kwotę, o której mowa w ust. 1 – wierzycielowi przysługuje zwrot tych kosztów, w tym kosztów postępowania sądowego, pomniejszonych o tą kwotę.

Do rozstrzygnięcia więc w niniejszej sprawie pozostała kwestia – czy wierzyciel korzystając z przysługującego mu w myśl powyższego uregulowania uprawnienia nadużywa, czy też nie swojego prawa - i w tym zakresie Sąd Odwoławczy nie podzielił stanowiska wyrażonego przez Sąd I instancji.

Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że pozwany zalegał powodowi z płatnością kwoty 4.000 zł, a należność została przez niego zapłacona dopiero 8 stycznia 2014r. (termin płatności ustalono na dzień 26 września 2013r.). Niewątpliwie więc w tej sytuacji, jak słusznie zresztą wskazał Sąd Rejonowy, powód w pełni uprawniony był do skorzystania z możliwości zlecenia egzekucji długu firmie windykacyjnej – co też w niniejszym przypadku uczynił.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie ma też podstaw w sprawie do stwierdzenia, że ustalone z firmą tą wynagrodzenie było wygórowane i niewspółmierne do wartości wierzytelności przysługującej powodowi względem pozwanego. Trzeba w tym miejscu zauważyć, że z reguły wynagrodzenia dla firm windykacyjnych nie są niskie, bowiem zawierają w sobie min. element ryzyka nieściągalności wierzytelności. Przede wszystkim natomiast należy zaznaczyć, że powołując się na tego rodzaju zarzut dłużnik powinien go wykazać, choćby przedstawiając stosowne dowody, czego w niniejszej sprawie nawet nie próbował uczynić. Bez znaczenia natomiast dla oceny żądania w tym zakresie, zdaniem Sądu, pozostaje to – jaki nakład pracy poniósł podmiot prowadzący postępowanie windykacyjne, a kwota 510 zł w stosunku do wysokości wierzytelności , tj. kwoty 4.000 zł – nie jest niewspółmierna.

Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że celem wprowadzenia przepisu art. 10 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych było zapobieganie zatorom płatniczym, opóźnieniom w terminowym regulowaniu płatności między przedsiębiorcami. Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący, zaś przepis art. 5 kc ma, co powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie, charakter absolutnego wyjątku, zwłaszcza w aspekcie celu ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych , przepisów ius cogens w tej ustawie zawartych oraz wobec podmiotów profesjonalnych w obrocie gospodarczym.

W świetle okoliczności niniejszej sprawy, a więc zalegania przez dłużnika z płatnością, zawarcia przez powoda umowy z firmą windykacyjną i zaspokojenia wierzytelności dopiero po wezwaniu do zapłaty dłużnika przez tą firmę, jak też mając na uwadze wysokość wierzytelności – nie sposób uznać, że powód nadużył swego prawa w dochodzeniu przymusowym od pozwanego wyżej wymienionego roszczenia.

Analogiczny pogląd w tej kwestii wyraził Sąd Okręgowy w Rzeszowie min. w sprawie o sygn. VI Ga 404/15

Na marginesie można jedynie dodać, że trafne i w pełni przekonujące jest również stanowisko apelującego (wyrażone w odniesieniu do zarzutu dotyczącego zawyżenia kwoty dochodzonej pozwem), że w sytuacji, gdyby wierzyciel skierował przeciwko pozwanemu pozew o zapłatę, koszty z tego tytułu zawierające opłatę sądową i koszty zastępstwa procesowego byłyby wyższe, a przynajmniej pozostające na zbliżonym poziomie.

W tej sytuacji, uznając zarzuty apelacji za uzasadnione zmieniono zaskarżony wyrok w ten sposób, że uwzględniono powództwo w całości i obciążono stronę pozwaną kosztami postępowania za obie instancje, na podstawie art. 386 par 1 kpc , 98 par 1 i 3 kpc oraz 108 par 1 kpc.