Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 września 2016 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi wydanym w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. przeciwko (...)spółce akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę 15.829 zł, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.135,14 zł z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 17 października 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie z okres od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty; w punkcie 2 – oddalił powództwo w pozostałej części; w punkcie 3 – zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.732,54 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; w punkcie 4 – nakazał zwrócić stronie pozwanej z kasy Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 176,90 zł tytułem nadpłaconej zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego, sygn. akt XIII GC 56/16 (wyrok k. 171, uzasadnienie k. 172-173 tom I).

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo ponad kwotę 5.135,14 zł, tj. co do kwoty 10.693,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty oraz w części orzekającej o kosztach postępowania, tj. objętej punktem 2 i 3 zaskarżonego wyroku i zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo oraz wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegającym na pominięciu dla oceny zasadności wysokości dochodzonego przez powódkę roszczenia zeznań T. H. (1) oraz faktury VAT dokumentującej wysokość poniesionych przez powódkę kosztów oraz oparcie się wyłącznie na opinii biegłego, a w konsekwencji zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki świadczenia pieniężnego w wysokości niepokrywającej kosztów rzeczywiście poniesionych;

b)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku niespełniającego wymogów wskazanych w tym przepisie, a mianowicie brak wyjaśnienia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, dowodów na których Sąd Rejonowy się oparł i przyczyn, dla których odmówił wiarygodności i mocy dowodowej pozostałym dowodom;

2.  naruszenie prawa materialnego, tj.:

a)  art. 361 § 1 i 2 k.c. oraz art. 363 § 1 k.c. poprzez:

- błędne przyjęcie, że z okresu 92 dni najmu pojazdu zastępczego, 46 dni nie mieści się w pojęciu adekwatnego związku przyczynowego powodującego odpowiedzialność strony pozwanej, a w konsekwencji zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki świadczenia pieniężnego w wysokości niepokrywającej kosztów rzeczywiście poniesionych przez powódkę w związku ze zdarzeniem ubezpieczeniowym;

- błędne ustalenie, że stawka dobowa za najem pojazdu zastępczego została przez powódkę przyjęta w sposób nieekonomicznie wyjaśniony i odbiegający od stawek oznaczonych przez biegłego.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżąca wniosła o:

1)  zmianę wyroku w części oddalającej powództwo wraz z odsetkami ustawowymi za okres od 17 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz w części rozstrzygającej o kosztach procesu, tj. punkt 2 i 3 wyroku poprzez uwzględnienie powództwa także co do kwoty 10.693,86 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od 17 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty; ewentualnie

2)  uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sadowi I instancji oraz

3)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (apelacja k. 181-188 tom I).

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasadzenie od powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odpowiedź na apelację k. 197-200 tom I).

Sąd Okręgowy – Sąd Gospodarczy zważył, co następuje:

Apelacja powódki jest bezzasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego, zarzuty podniesione przez skarżącą nie zasługują na uwzględnienie. Rozstrzygnięcie Sądu I instancji pozostaje w zgodzie z poczynionymi ustaleniami w zakresie stanu faktycznego sprawy i koresponduje ze zgromadzonym materiałem dowodowym. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy i wyczerpujący przeprowadził postępowanie dowodowe oraz dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne.

Wbrew twierdzeniom apelującej w sprawie nie doszło do naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. przez sporządzenie uzasadnienia wyroku niespełnienie wymogów wskazanych w tym przepisie. Przepis ten zobowiązuje sąd orzekający do wskazania w uzasadnieniu wyroku podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenia faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Naruszenie przepisu, określającego wymagania, jakim winno odpowiadać uzasadnienie wyroku sądu (art. 328 § 2 k.p.c.), może być ocenione jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy w sytuacjach tylko wyjątkowych, do których zaliczyć można takie, w których braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej (stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 7 lutego 2001 r., sygn. akt V CKN 606/00, opubl. Lex nr 53116).

Sytuacja taka w rozpoznawanej sprawie nie występuje, gdyż treść uzasadnienia pozwala na odczytanie sfery motywacyjnej orzeczenia i poddanie go kontroli instancyjnej.

Sąd I instancji dokonał stosownych ustaleń dotyczących przedmiotu sprawy.
W sposób wyczerpujący wskazał podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, jak również wyjaśnił podstawę prawną rozstrzygnięcia z przytoczeniem przepisów prawa. Powołał stanowiska stron, przeprowadził postępowanie dowodowe stosownie do złożonych wniosków stron, a następnie przeprowadził ocenę prawną ustalonych w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy faktów. Uzasadnienie sporządzone przez Sąd I instancji całkowicie umożliwia dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania zaskarżonego orzeczenia.

W ocenie Sądu odwoławczego podniesiony w apelacji powoda zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. także jest nieuzasadniony, zaś kwestionowanie ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji jest nietrafne. Apelujący nie może skutecznie zakwestionować ustaleń Sądu Rejonowego poczynionych w rozpoznawanej sprawie na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej. Opinia biegłego pozwoliła na ustalenie istotnych dla sprawy okoliczności faktycznych odnoszących się do uzasadnionego kosztu wynajęcia pojazdu zastępczego na okres uzasadnionej technologicznie naprawy pojazdu marki F. (...) i w konsekwencji adekwatnego ustalenia odszkodowania w tym zakresie. Zbadanie tej kwestii niewątpliwie wymagało wiadomości specjalnych, których sąd nie posiada.

Przepis art. 278 § 1 k.p.c. normuje warunki dopuszczalności dowodu z opinii biegłego, uzależniając jego przeprowadzenie od zaistnienia potrzeby wyjaśnienia spornych faktów właśnie z zastosowaniem wiadomości specjalnych. Pojęcie wiadomości specjalnych w istocie każdorazowo definiowane jest przez sąd orzekający w danej sprawie. Wiadomości specjalne powinny przekraczać możliwości percepcyjne i wiedzę przeciętnego człowieka wykształceniu ogólnym. Zdobycie tego typu wiadomości wymaga wykształcenia specjalnego dla danej dziedziny albo wykonywania w tej dziedzinie określonego zawodu. Biegły powinien posiadać znaczne doświadczenie zawodowe, szersze niż przeciętnie występujące w zawodzie (zob. J. Turek, Biegły sądowy s. 1360).

Podkreślić należy, że biegły sądowy w pisemnej opinii nie tylko ustalił technologiczny czas naprawy uszkodzonego pojazdu na 14 dni roboczych, ale po uwzględnieniu skrupulatnie przeanalizowanego rzeczywistego przebiegu likwidacji szkody (k. 134 i odwrót), jak też poszczególnych jej etapów, tj. od dostarczenia auta do serwisu do sporządzenia przez pozwanego, przekazania rozszerzonego kosztorysu, sporządzenia kosztorysu naprawy przez warsztat dla ubezpieczyciela, akceptacji tego kosztorysu przez pozwanego, zamówienia i kompletacji części zamiennych przez warsztat, wykonania przeglądu pokolizyjnego oraz uwzględnieniu dni wolnych od pracy, uznał za uzasadniony okres likwidacji szkody przy założeniu rozpoczęcia prac naprawczych w dniu otrzymania przez warsztat naprawczy zaakceptowanego przez ubezpieczyciela kosztorysu (k. 135 i odwrót) na okres 46 dni kalendarzowych. Biegły uwzględnił zatem wszystkie okoliczności, które wpływały na uzasadniony czasokres naprawy pojazdu.

Jednocześnie uwzględniając odpowiadające walorom uszkodzonego pojazdu cechy pojazdu zastępczego – auto dostawcze do 3,5 ton, wyposażonych w skrzynię ładunkową z plandeką o możliwości przewożenia wariantowo 8-10 europalet oraz przewożenia wyłącznie 10 europalet, dostępność tego rodzaju aut na rynku, biegły wskazał przeciętne stawki najmu takich rodzajów pojazdu w dwóch wariantach:

- wypożyczenia na 1 dzień - odpowiednio do rodzaju pojazdu: z limitem kilometrów - 241 zł netto i 252,33 zł netto; bez limitu kilometrów – 283,64 zł netto i 287,68 zł netto, jak też

- wypożyczenia na okres z góry określony ok. 30 dni - odpowiednio do rodzaju pojazdu: z limitem kilometrów - 188,38 zł netto i 193,76 zł netto i bez limitu kilometrów – 243,16 zł netto i 237,09 zł netto (k. 136 odwrót-137 tom I) .

Bez wątpienia kwestia ustalenia uzasadnionego czasu technologicznej naprawy uszkodzonego pojazdu z uwzględnieniem zakresu uszkodzeń powstałych w wyniku kolizji z dnia 13 maja 2013 r. oraz innych okoliczności mających wpływ na jej przebieg, jak też ustalenie średniej stawki rynkowej wynajmu pojazdu zastępczego na czas tej naprawy wymagało wiadomości specjalnych.

Pozwany kwestionując powyższe ustalenia biegłego złożył doń, podobnie jak strona pozwana, zastrzeżenia w piśmie procesowym (k. 161 tom I), do których biegły odniósł się na rozprawie w dniu 9 września 2016 r. w ustnej opinii uzupełniającej, podtrzymując opinię wydaną w formie pisemnej wraz z wnioskami z niej płynącymi.

Pełnomocnik powoda pomimo to wystąpił z wnioskiem dowodowym – oddalonym przez Sąd Rejonowy, o dopuszczenie dowodu z uzupełniających zeznań świadka T. H. (2) na okoliczność stwierdzonych przez biegłego kosztów najmu pojazdu zastępczego, jednak z uwzględnieniem wynajęcia usługi kierowcy. Pozwany złożył stosowne zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c., co umożliwiło mu podniesienie zarzutu bezzasadnego oddalenia tego wniosku w apelacji.

Odnosząc się do tego zarzutu Sąd II instancji wskazuje, że ocena opinii biegłych nie dotyczy sfery stricte objętej wiadomościami specjalnymi, ale wskazanych podstaw rozumowania biegłych, logiki i spójności wywodu, oparcia wniosków, których sformułowanie wymagało zastosowania wiadomości specjalnych, na faktach, które w sprawie zostały wykazane. Jednak zakwestionowanie opinii biegłego wymaga wiadomości specjalnych. Niewystarczającym zatem jest podważanie dowodu z opinii biegłego w zakresie objętym tą opinią zeznaniami świadka, czy dowodem z dokumentu, jak podnosiła powódka.

Nadto zwrócić należy uwagę, że kwestia zasadności uwzględnienia w uzasadnionych kosztach najmu pojazdu zastępczego, także usług wynajętego kierowcy, leży już w gestii oceny prawnej celowości powieszenia kosztów wynajmu pojazdu zastępczego o tę usługę. Co do zasady bowiem odpowiedzialność strony pozwanej za szkodę jakiej doznał poszkodowany na skutek kolizji drogowej obejmuje wydatki za najem pojazdu zastępczego, przy czym przyjmuje się, że mają to być wydatki celowe i ekonomicznie uzasadnione (art. 361 § 1 i 2 k.c.), a nie wszystkie rzeczywiście poniesione, jak wskazuje powódka.

Utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. W piśmiennictwie podkreśla się, że normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. jest bardzo często niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, nie tylko w sytuacji jego uszkodzenia, ale również zniszczenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Stanowisko takie znalazło również wyraz w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2003 r., IV CKN 1916/00 (niepubl.).

Zdaniem Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że w majątku poszkodowanego powstała szkoda majątkowa, której część stanowią koszty zasadnego wynajmu pojazdu zastępczego na czas dokonywanej naprawy pojazdu uszkodzonego. Samochód zastępczy był konieczny i niezbędny poszkodowanemu do prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług transportowych, jednak w zakresie kosztów (stawek) celowych i ekonomicznie uzasadnionych, a więc pozostających w związku z powstałą szkodą.

Podstawą żądania powódki jest pokrycie straty majątkowej polegającej na konieczności wydatkowania środków na wynajem pojazdu w związku z faktem uszkodzenia pojazdu mechanicznego, z którego powódka jako poszkodowana mogłaby w dotychczasowym zakresie korzystać, gdyby szkoda nie została wyrządzona. Poszkodowana ma prawo dysponować sprawnym pojazdem przez czas naprawy swojego samochodu, niezależnie od tego do jakich celów służył jej uszkodzony pojazd.

Szkodą dla powódki, za którą pozwany ponowi odpowiedzialność jest wyłącznie koszt wynajęcia pojazdu zastępczego. Dodatkowe wynajęcie także kierowcy do tego pojazdu (tj. wynajęcie pojazdu wraz z kierowcą) nie mieści się w granicach adekwatnego związku przyczynowego (art. 361 § 1 k.c.).

W związku z tym stawka wynikająca z faktury przedstawionej przez powódkę na okoliczność rzeczywistych kosztów poniesionych tytułem zajmu pojazdu zastępczego w wysokości 300 zł netto za wyjazd nie była stawką najmu dobowego, a nadto dotyczyła usługi transportowej – podstawienia pojazdu wraz z kierowcą, niewątpliwie nie mieści się w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą jaką poszkodowana poniosła w wyniku kolizji z dnia 13 maja 2013 r. Z powyższych względów prawidłowo Sąd Rejonowy określił uzasadnione koszty najmu wyłącznie pojazdu (bez kierowcy) na podstawie opinii biegłego na poziomie średnim, uwzględniającym wszystkie stawki podane przez biegłego dla najmów z przejazdami nielimitowanymi (czyli wersji bardziej kosztownej).

Brak więc było podstaw do uznania, że zasądzone z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego odszkodowanie nie pokrywało w całości poniesionych przez poszkodowaną z tego tytułu uzasadnionych kosztów, zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania. Z tego względu Sąd Okręgowy uznał za chybiony zarzut naruszenia art. 361 k.c. w związku z art. 363 k.c. bowiem ocena, czy określone koszty poniesione przez poszkodowanego mieściły się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, była dokonywana na podstawie konkretnych okoliczności rozpoznawanej sprawy, a w szczególności po dokonaniu oceny, czy poniesienie tego wydatku było obiektywnie uzasadnione i konieczne. W realiach niniejszej sprawy, jak zasadnie wskazał Sąd Rejonowy, tylko wynajem pojazdu za stawkę dobową ustaloną przez biegłego sądowego dla najmów aut dostawczych do 3,5 ton, wyposażonych w skrzynię ładunkową z plandeką o możliwości przewożenia wyłącznie 10 europalet z przejazdami nielimitowanymi w wysokości 237,09 zł netto za dobę, a więc za 46 dni ustalonej przez biegłego uzasadnionej naprawy uszkodzonego pojazdu w wysokości 10.906,14 zł netto, daje gwarancję naprawienia z tego tytułu szkody bez przewyższania jej rozmiarów. Ponieważ ubezpieczyciel wypłacił powodowi kwotę 5771 zł, prawidłowo Sąd Rejonowy zasądził kwotę 5.135,14 zł.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako niezasadną.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1.200 zł, zgodnie z § 2 pkt 5 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804).

Krzysztof Wójcik Jarosław Pawlak Mariola Szczepańska