Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 maja 2016 roku

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Marzena Górczyńska-Bebłot

Protokolant Oliwia Rajewska

po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2016 roku w Częstochowie

sprawy K. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania K. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 31 marca 2016 roku Nr (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt IV U 425/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 marca 2016 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił przyznania K. B. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił wymaganego co najmniej 5-letniego okresu pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł K. B., żądając zaliczenia do okresu pracy górniczej okresów zatrudnienia od 17 grudnia 1985 roku do 30 czerwca 1994 roku oraz od 1 lipca 1994 roku do 30 kwietnia 1996 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

K. B. urodził się w dniu (...). W dniu 2 marca 2016 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury. Całkowity staż emerytalny odwołującego wynosi 27 lat, 3 miesiące i 4 dni, w tym 26 lat, 3 miesiące i 22 dni okresów składkowych oraz 11 miesięcy i 12 dni okresów nieskładkowych. W okresach od 17 grudnia 1985 roku do 30 czerwca 1994 roku oraz od 1 lipca 1994 roku do 30 kwietnia 1994 roku K. B. był zatrudniony
w Przedsiębiorstwie (...) w C..

(v. akta rentowe ubezpieczonego, w tym załączone do nich akta osobowe z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)w C.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a
i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych po dniu 30 września 1953 roku wynosi co najmniej 67 lat (ust. 1b, pkt 20).

Ubezpieczonym spełniającym warunki określone w art. 50a lub 50e przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku i okresów pracy lub okresu pracy, określonych
w tych przepisach (ust. 2a).

W myśl art. 27 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1)osiągnęli wiek emerytalny określony w ust. 2 albo 3;

2)mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.

Wiek emerytalny dla kobiet wynosi co najmniej 60 lat (ust.2).

Wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie:

1) do dnia 31 grudnia 1947 roku wynosi co najmniej 65 lat;

2)od dnia 1 stycznia 1948 roku do dnia 31 marca 1948 roku wynosi co najmniej 65 lat i 1 miesiąc;

3)od dnia 1 kwietnia 1948 roku do dnia 30 czerwca 1948 roku wynosi co najmniej 65 lat i 2 miesiące;

4)od dnia 1 lipca 1948 roku do dnia 30 września 1948 roku wynosi co najmniej 65 lat i 3 miesiące;

5)od dnia 1 października 1948 roku do dnia 31 grudnia 1948 roku wynosi co najmniej 65 lat i 4 miesiące.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3.

Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4).

Z kolei w myśl art. 39 ustawy emerytalnej, ubezpieczonemu urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 roku, spełniającemu warunek określony w art. 27 ust. 1 pkt 2 i niespełniającemu warunków wymaganych do uzyskania górniczej emerytury na podstawie art. 50a, który ma co najmniej 5 lat:

1)pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wykonywanej pod ziemią stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy, albo

2)pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki

-wiek emerytalny, o którym mowa w art. 27 ust. 2 i 3, obniża się o 6 miesięcy za każdy rok takiej pracy, nie więcej jednak niż o 15 lat.

Nadto zgodnie z postanowieniami art. 50a ust. 1 ustawy emerytalnej, górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)ukończył 55 lat życia;

2)ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3)nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat,
a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat (ust. 2).

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W niniejszej sprawie niesporne jest, że K. B. nie może nabyć prawa do emerytury na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej, albowiem nie osiągnął powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego 67 lat. Podobnie niesporne jest, że nie może on nabyć prawa do emerytury górniczej na podstawie art. 50a ust. 1 ustawy, albowiem nie legitymuje się okresem co najmniej 25 lat pracy górniczej
i równorzędnej oraz na podstawie art. 32 w związku z art. 184 ustawy, albowiem nie posiada stażu pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat. Ubezpieczony nie może również nabyć prawa do emerytury wprost na podstawie przepisów art. 27 i art. 39 ustawy emerytalnej, albowiem urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku.

Ostatnią z możliwości nabycia przez K. B. prawa do emerytury stanowiłyby zatem przepisy art. 39 w związku z art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tymi przepisami wnioskodawca mógłby nabyć prawo do żądanego świadczenia po osiągnieciu wieku emerytalnego określonego w art. 39, gdyby udokumentował okres ubezpieczenia wynoszący na dzień 31 grudnia 1998 roku 25 lat, w tym co najmniej 5 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa.

Zdaniem Sądu Okręgowego ubezpieczony nie może nabyć prawa do żądanego świadczenia również i na tej podstawie, ponieważ nie osiągnął wieku emerytalnego, o którym mowa wart. 39 ustawy emerytalnej, w związku z czym nie przysługuje mu prawo do emerytury.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, iż wszystkie przepisy dopuszczające nabywanie przez ubezpieczonych prawa do świadczenia emerytalnego w wieku niższym niż powszechnie obowiązujący, jako wyjątek od reguły, muszą być interpretowane ściśle i niedopuszczalna jest jakakolwiek ich wykładnia rozszerzająca.

W ocenie Sądu Okręgowego nie budzi żadnych wątpliwości, iż przepis art. 39 ustawy emerytalnej oraz przepis art. 27 tejże ustawy dotyczą wyłącznie osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 roku. Podobnie zdaniem Sądu oczywistym jest, iż zważywszy na treść w/w przepisów oraz przy uwzględnieniu treści przepisów art. 24 ust. 1a i 1b ustawy emerytalnej, przewidziane w art. 39 ustawy obniżenie wieku emerytalnego z tytułu wykonywania pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, albo pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz
w kopalniach otworowych siarki, dotyczy powszechnego wieku emerytalnego, odpowiedniego dla osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 roku.
W konsekwencji regulacja określona w art. 184 ustawy emerytalnej, pozwalająca na stosowanie zasady nabywania prawa do emerytury w obniżonym wieku również do ubezpieczonych urodzonych później, niejako automatycznie powoduje, że obniżenie wieku emertytalnego, o którym mowa powyżej, dotyczy powszechnego wieku emerytalnego osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, określonego w art. 24 ustawy emerytalnej. Analogiczny pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Rzeszowie
w wyroku z dnia 19 marca 2015 roku, III AUa 448/14 (LEX nr 1665125), w którym wskazał, iż artykuł 39 u.e.r.f.u.s. zawiera odesłanie w przedmiocie wieku emerytalnego do art. 27 tej ustawy – oba te przepisy dotyczą jednak osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 roku. Regulacja określona w art. 184 u.e.r.f.u.s. pozwala na stosowanie zasady nabywania prawa do emerytury
w obniżonym wieku również do ubezpieczonych urodzonych później. Uwzględniając zatem odesłanie do art. 39 u.e.r.f.u.s. w związku z art. 184 u.e.r.f.u.s. należy stosować przepisy określające wiek emerytalny osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku; czyli stosując art. 24 u.e.r.f.u.s.

Analogiczny pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 19 maja 2015 roku, III AUa 585/14 (LEX nr 1754169), w którym wskazał, że chociaż po dacie 1 stycznia 2013 roku art. 39 u.e.r.f.u.s. w dalszym ciągu pozwala na obniżenie wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 27 ust. 2 i 3 u.e.r.f.u.s., to w przypadku ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, podlegający obniżeniu wiek emerytalny ustalany winien być według wieku, o którym mowa w art. 24 ust. 1a
i 1b u.e.r.f.u.s.

W konsekwencji skoro K. B. urodził się w dniu (...), to jego powszechny wiek emerytalny wynosi co najmniej 67 lat, a co za tym idzie obniżenie tego wieku o 5 lat (przebieg zatrudnienia ubezpieczonego wskazuje, że hipotetycznie może on udowodnić co najwyżej 10 pełnych lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ustawy emerytalnej), powoduje, że na mocy art. 184 w związku
z art. 39 ustawy emerytalnej jego wiek emerytalny wynosi 62 lata, a tego wieku niespornie jeszcze nie osiągnął.

Jednocześnie Sąd Okręgowy w pełni akceptuje i przyjmuje za własny pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 15 grudnia 2000 roku, II UKN 147/00 (OSNP 2002/16/389), że istota decyzji organu rentowego polega na rozstrzygnięciu
o prawie do konkretnego świadczenia (lub o jego wysokości) jako całości, a nie
o poszczególnych elementach składających się na to prawo. Sąd stwierdzający spełnienie przez ubezpieczonego jednego lub więcej warunków powstania prawa do świadczenia, nie może ustalić tego w sentencji wyroku, przy jednoczesnym oddaleniu odwołania ubezpieczonego od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego. Po ustaleniu zatem, że odwołujący nie osiągnął wieku emerytalnego, uprawniającego go do nabycia prawa do emerytury na mocy art. 39 w związku z art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej (przy hipotetycznym obniżeniu go o 5 lat), zbędne stało się dalsze prowadzenie szczegółowego postępowania dowodowego w sprawie, albowiem nawet gdyby potwierdziło się, że w spornych okresach wykonywał on pracę, o której mowa w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej, to i tak jego odwołanie co do zasady będzie podlegało oddaleniu, a sam fakt wykonywania w/w pracy w żaden sposób nie mógłby zostać uwzględniony w sentencji orzeczenia.

Na marginesie należy zauważyć, że choć w zaskarżonej decyzji z dnia 31 marca 2016 roku organ rentowy przyjął, że ubezpieczony osiągnął właściwy wiek emerytalny, to jednak Sąd Okręgowy nie jest związany błędnymi ustaleniami organu rentowego w tym zakresie. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych sądy
z urzędu badają bowiem spełnienie przez ubezpieczonego wszystkich przesłanek niezbędnych do nabycia przez niego prawa do żądanego świadczenia, w tym również tych, których spełnienie uznał organ rentowy. Stąd też fakt, iż organ rentowy przyjął, że K. B. osiągnął wiek emerytalny, nie oznacza, iż Sąd Okręgowy nie mógł dokonać w tym zakresie odmiennej oceny.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz przepisów powołanych w treści uzasadnienia, oddalił odwołanie K. B. jako bezzasadne.