Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. D.

przeciwko (...) Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie

z dnia 9 maja 2016 r., sygn. akt II C 3343/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz M. D. kwotę 2400 (dwa tysiące czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 1777/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 grudnia 2012 r. M. D. wystąpiła przeciwko spółce (...) Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W. o zasądzenie łącznie kwoty 35.383 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 7 lipca 2012 r. do dnia zapłaty. Podała, że na tę sumę składają się: kwota 35.100 zł z tytułu zadośćuczynienia oraz kwota 283 zł odszkodowania odpowiednio za krzywdę i szkodę doznaną wskutek wypadku samochodowego z dnia 17 grudnia 2011 r., którego sprawca był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej przez pozwaną.

Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z dnia 9 maja 2016 r. Sąd Rejonowy:

1) zasądził od pozwanej spółki akcyjnej na rzecz powódki:

a)  kwotę 25 100 zł (dwadzieścia pięć tysięcy sto złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 7 lipca 2012 r. do dnia zapłaty,

b)  kwotę 283 zł (dwieście osiemdziesiąt trzy złote) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 7 lipca 2012 r. do dnia zapłaty;

2)  oddalił powództwo w pozostałym zakresie; 3) ustalił zasadę zwrotu powódce przez pozwaną spółkę akcyjną wszystkich kosztów procesu według norm przypisanych pozostawiając szczegółowe wyliczenie należności referendarzowi sądowemu;4) ustalił zasadę poniesienia w całości przez pozwaną spółkę akcyjną kosztów sądowych stanowiących niepokryte zaliczkami wydatki Skarbu Państwa w sprawie, pozostawiając szczegółowe wyliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu.

Sąd ustalił w sprawie stan faktyczny: W dniu 17 grudnia 2011 r. powódka, będąca pasażerką samochodu osobowego T. (...) o nr rejestracyjnym (...), doznała obrażeń wskutek wypadku komunikacyjnego, którego sprawcą był S. K., kierujący samochodem V. (...) o nr rejestracyjnym (...). S. K. zasłabł za kierownicą, a następnie zjechał na przeciwny pas ruchu oraz uderzył w samochód, którego pasażerką była powódka. Sprawca wypadku zawarł wcześniej z pozwaną umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Bezpośrednio po wypadku powódka była leczona w szpitalu w S., gdzie stwierdzono u niej uraz głowy, złamanie obojczyka prawego bez przemieszczenia, wstrząśnienie mózgu oraz stłuczenie klatki piersiowej. W szpitalu przebywała do dnia 19 grudnia 2011 r. Po opuszczeniu szpitala powódka przebywała w łóżku przez okres dwóch tygodni. W tym czasie odczuwała ból oraz korzystała z pomocy bliskich osób przy wykonywaniu czynności życia codziennego. Przez okres pierwszych 12 tygodni po wypadku sprawność funkcjonalna prawej ręki powódki była znacznie upośledzona. W kolejnych tygodniach dysfunkcja ta stopniowo się zmniejszała. Po wypadku powódka leczyła się ambulatoryjnie, m. in. w poradni ortopedycznej, poradni chirurgii ogólnej oraz w poradni zdrowia psychicznego, jak również korzystała z rehabilitacji. Powódka odbyła m. in. konsultację ortopedyczną w dniu 19 stycznia 2012 r. oraz konsultacje neurologiczne w dniach 3 stycznia 2012 r. oraz 24 maja 2012 r. W poradni zdrowia psychicznego stwierdzono u niej zaburzenia adaptacyjne po wypadku komunikacyjnym. Przed wypadkiem powódka była osobą aktywną fizycznie. Biegała na długie dystanse, grała w kręgle, jeździła na rowerze. Po wypadku jej aktywność fizyczna uległa znacznemu obniżeniu. W szczególności zrezygnowała z gry w kręgle oraz biegania na dłuższe dystanse. Wskutek wypadku nie zrealizowała również swoich planów dotyczących odbycia kursu języka angielskiego oraz kursu tanecznego. Po wypadku powódka korzystała ze zwolnień lekarskich oraz zrezygnowała z pracy przedstawiciela handlowego, gdyż praca ta wymagała częstej jazdy samochodem, do czego powódka miała uraz. W chwili zamknięcia rozprawy powódka utrzymywała się z wynagrodzenia za pracę w wysokości płacy minimalnej. Pomimo poprawy w zdolności funkcjonowania w życiu osobistym i zawodowym, powódka nadal odczuwała dolegliwości fizyczne i nie powróciła do pełnej sprawności fizycznej do chwili zamknięcia rozprawy. Występuje u niej widoczne zniekształcenie obojczyka o charakterze trwałym. Zdaniem biegłych, opisane obrażenia składają się na długotrwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 5% oraz na trwały uszczerbek w wysokości 3%. Rokowania na przyszłość w zakresie przebytego urazu są korzystne, jednakże powódka powinna korzystać z rehabilitacji w celu opóźnienia zmian zwyrodnieniowych oraz zapobieżenia dolegliwościom bólowym. W dniu 6 czerwca 2012 r. powódka zgłosiła szkodę pozwanej . Decyzją z dnia 20 czerwca 2012 r. pozwana przyznała powódce kwotę 4.900 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 287 zł tytułem odszkodowania . Decyzją z dnia 31 sierpnia 2012 r. pozwana dopłaciła powódce kwotę 2.738,65 zł z tytułu odszkodowania . Przyznana kwota odszkodowania nie obejmowała kosztów konsultacji ortopedycznej 19 stycznia 2012 r. oraz konsultacji neurologicznych w dniach 3 stycznia 2012 r. i 24 maja 2012 r. odbytych za łączną cenę 283 zł.

W ocenie Sądu przy tak ustalonym stanie faktycznym Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części tj. w zakresie dopełnienia zadośćuczynienia do sumy 30.000 zł, poprzez zasądzenie kwoty 25.100 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 7 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, a także w zakresie uzupełnienia odszkodowania o kwotę 283 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 7 lipca 2012 r. do dnia zapłaty. Sąd wskazał jako podstawę roszczenia o zadośćuczynienie art. 415 w zw. z art. 445 § 1 oraz art. 822 Kodeksu cywilnego (k.c.) i ocenił, że kwota 4.900 zł wypłacona w postępowaniu likwidacyjnym nie stanowiła pełnego zadośćuczynienia za krzywdę powódki. Sąd miał na względzie zakres cierpień, jakich doznała powódka, w tym ból wynikły z wypadku, jak też późniejsze dolegliwości psychofizyczne związane z dwutygodniowym unieruchomieniem i koniecznością korzystania z pomocy innych osób w prostych czynnościach dnia codziennego. Sąd uwzględnił także rozmiar krzywdy wynikłej z konieczności zaniechania przez powódkę dotychczasowej aktywności fizycznej, niemożność wykonywania pracy zarobkowej na dotychczasowym stanowisku. Sąd miał również na uwadze, iż powódka po wypadku zmagała się z problemami psychicznymi, związanymi z adaptacją po wypadku. Przyznając zadośćuczynienie, Sąd uwzględnił występujący u powódki długotrwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 5% oraz trwały uszczerbek w wysokości 3%. Powódka co podkreślił Sąd, do chwili obecnej nie wróciła do pełnej sprawności fizycznej oraz występuje u niej widoczne zniekształcenie obojczyka, które składa się na stwierdzony trwały uszczerbek zna zdrowiu. Zdaniem Sądu, biorąc pod uwagę sytuację majątkową i zawodową powódki dopełnienie zadośćuczynienia do sumy 30.000 zł jest satysfakcjonującym i realnym zadośćuczynieniem. Jego dalsze zwiększenie do sumy 40.000 zł mogłoby prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia.

Orzekając o odszkodowaniu należnym powódce, Sąd oparł się o przepisy art. 361-363 k.c. Kwota 283 zł stanowi koszt konsultacji, które pozostawały w związku przyczynowym z wypadkiem, a ich cena nie była wygórowana i została potwierdzona fakturami złożonymi do akt szkody.

Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia 7 lipca 2012 r. do dnia zapłaty tj. zgodnie z żądaniem zawartym w pozwie. Orzekając o odsetkach Sąd miał na względzie art. 481 w zw. z art. 817 § 1 w zw. z art. 822 § 4 k.c. oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Sąd wskazał, że przyznając powódce zadośćuczynienie jedynie w kwocie 4.900 zł i odmawiając zapłaty odszkodowania za odpowiednie konsultacje decyzją z dnia 20 czerwca 2012 r., pozwana posiadała pełną dokumentację pozwalającą na uwzględnienie usprawiedliwionych roszczeń powódki, dochodzonych następnie w pozwie. W tym stanie, sąd stwierdził, że powódka oczywiście opóźniała się ze świadczeniem we wskazanej przez powoda dacie dnia 7 lipca 2012 r. Stosownie do art. 108 § 1 zd. 1 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.). Sąd rozstrzygnął o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu. Ustalając zasadę obciążenia pozwanej obowiązkiem zwrotu na rzecz powódki wszystkich kosztów procesu, Sąd oparł się na art. 100 zdanie drugie k.p.c. Zgodnie z tym przepisem jak wskazał Sąd , w sprawie, w której żadna ze stron nie osiągnęła pełni celów procesowych, można odstąpić od zasady wzajemnego zniesienia kosztów procesu lub ich stosunkowego rozdzielenia, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależało od uznania sądu. Instytucja zadośćuczynienia należy do tzw. dyskrecjonalnej władzy sądu zarówno co do samego faktu przyznania sumy pieniężnej, jak i co do określenia jej wysokości. W ocenie Sądu, zachodziły wobec powyższego przewidziane w art. 100 zdanie drugie k.p.c. wyjątkowe przesłanki do obciążenia kosztami jednej ze stron. Sąd uznał, że powódka wygrała proces co do zasady i w przeważającej części, a jej sytuacja majątkową jest oczywiście gorsza od sytuacji pozwanej spółki akcyjnej. Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sadowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 zdanie drugie w zw. z art. 108 § 1 zdanie drugie k.p.c., Sąd niepokrytymi zaliczkami na wydatki obciążył w całości pozwaną.

Apelację od wyroku złożyła Pozwana zaskarżając wyrok w części:

a) w zakresie pkt. 1 lit. a) wyroku - w części zasądzającej od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki M. D. kwotę ponad 7.100 zł tj. w zakresie 18.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, w zakresie pkt. 3 wyroku - w całości; w zakresie pkt. 4 wyroku - w całości;

Pozwana zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

a) naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności opinii biegłych, co doprowadziło do ustalenia przez Sąd błędnego rozmiaru krzywdy powódki spowodowanego wypadkiem,

b) naruszenia prawa materialnego, art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 415 k.c. w zw. z art. 822 k.c. poprzez jego błędną wykładnię w zakresie dotyczącym odpowiedniości zadośćuczynienia i uznaniu przez Sąd, że odpowiednim zadośćuczynieniem będzie kwota 30.000 zł, w sytuacji, gdy poprawna ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego, a tym samym prawidłowe ustalenie rozmiaru krzywdy winny doprowadzić Sąd do uznania, iż odpowiednią kwotą zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez powoda w wypadku jest kwota 12.000 zł. Takie ustalenie winno doprowadzić do zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda zadośćuczynienia w kwocie 7.100 zł.

Pozwana wniosła o zamianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez:

- zmianę pkt. 1 lit. a) wyroku i zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki M. D. kwoty 7.100 zł wraz ustawowymi odsetkami od dnia 7 lipca 2012 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia;

- oddalenie powództwa w pozostałej części;

- zmianę orzeczenia o kosztach procesu zawartego w pkt. 3 i 4 wyroku i ponowne rozstrzygnięcie o nich zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu;

Pozwana wniosła o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W odpowiedzi na apelację Powódka wniosła o oddalenie apelacji Pozwanego w całości i zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powódki kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela i ustalenia faktyczne i dokonaną przez Sąd Rejonowy ich ocenę prawną i przyjmuje je za własne. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I Instancji nie naruszył przepisów procesowych i w sposób prawidłowy zastosował w niniejszej sprawie przepisy materialne.

Wskazać należy, że przewidziane w art. 445 k.c. zadośćuczynienie stanowi materialną rekompensatę za doznaną krzywdę obejmującą zarówno cierpienia fizyczne, jak i psychiczne pokrzywdzonego, zarówno te, których już doznał, jak i te, które zapewne w związku z doznanym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia wystąpią u niego w przyszłości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2012 r., sygn. akt V CSK 332/11, LEX nr 1228612). Krzywda jest zawsze wielkością niewymierną, a sądy przy orzekaniu o roszczeniach z tego tytułu winny opierać się na swobodnym sędziowskim uznaniu, opartym jednak na sprawdzalnych kryteriach i wyrażonym po wszechstronnym rozważeniu wszelkich istotnych okoliczności sprawy, a w szczególności skutków deliktu, ich trwałości oraz odczucia szkody przez pokrzywdzonego. Przy ocenie słuszności zadośćuczynienia sąd powinien więc przede wszystkim brać pod uwagę nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia oraz konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w dziedzinie życia osobistego i społecznego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 września 1970 r., II PR 257/70, OSNCP 1971/6, poz. 103, z dnia 15 lipca 1977 r., IV CR 266/77, Monitor Prawniczy - Zestawienie Tez 2001/8, str. 469 oraz z dnia 23 kwietnia 1969 r., I PR 23/69 – niepubl.). Ponadto w orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się także pogląd, wedle którego korygowanie przez sąd II instancji wysokości zasądzonego przez sąd meriti zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia jest uzasadnione tylko wówczas, gdy odszkodowanie tego rodzaju, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, jest niewspółmierne nieodpowiednie, jako rażąco wygórowane lub rażąco niskie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 1971 r., sygn. II PR 18/71, LEX nr 6884; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2000 r., sygn. akt II CKN 651/98, LEX nr 51063). W ocenie Sądu Okręgowego mając na uwadze powyższe wszystkie roszczenia powódki zostaną w stosownej mierze zaspokojone przez pozwaną na skutek wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, a zatem nieuzasadnionym byłoby dokonywanie jakichkolwiek zmian w treści zaskarżonego wyroku. Przyznane przez Sąd Rejonowy zadośćuczynienie jest bowiem adekwatne do rozmiarów krzywdy wykazanych przez powódkę w niniejszym postępowaniu i mieści się w dyskrecjonalnym uznaniu sądu. Sąd uwzględnił wszystkie okoliczności mające wpływ na ocenę doznanej przez powódkę krzywdy, wziął pod uwagę wiek powódki, sposób życia i aktywność przed wypadkiem, wpływ wypadku na pracę zawodową, kondycję psychiczną, czas trwania leczenia, skutki wypadku o charakterze długotrwałym i trwałym. Sąd uwzględnił również rokowania na przyszłość i z tego między innymi powodu oddalił powództwo co do kwoty 10 000 zł. Wszystkie okoliczności mające znaczenie dla oceny krzywdy doprowadziły Sąd do oceny, że właściwym zadośćuczynieniem będzie kwota łącznie z przyznaną w toku postępowania likwidacyjnego - 30 000 złotych. Sąd uznał, że mając na uwadze sytuację materialną powódki będzie to kwota odpowiednia i odczuwalna, która pozwoli zrekompensować doznaną krzywdę zgodnie z celem zadośćuczynienia, a jednocześnie nie będzie źródłem wzbogacenia. W ocenie Sądu Okręgowego nie jest to kwota rażąco wygórowana, nie ma więc podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku. Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd Rejonowy nie nosi cech dowolności i jest wszechstronna, przedstawienie zaś własnej oceny dowodów przez apelującego nie może być wystarczające do uznania zasadności zarzutu naruszenia art. 233 kpc. Pozwana nie wykazała aby ocena dokonana przez Sąd była nielogiczna czy też niezgodna z zasadami doświadczenia życiowego. Mając na uwadze powyższe brak jest podstaw do stawiania Sądowi Rejonowemu zarzutu naruszenia art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 415 k.c. w zw. z art. 822 k.c. Przepisy te stanowiące podstawę roszczenia powódki zostały przez Sąd zastosowane prawidłowo.

Na marginesie wskazać tylko należy, że Pozwana zarzucając w apelacji dokonanie analizy czynników wpływających na wysokość zadośćuczynienia w sposób wybiórczy, uwzględniając i analizując czynniki, które wpływają na zwiększenie kwoty zadośćuczynienia należnego powódce i pomijając czynniki, które uzasadniają w ocenie pozwanego na zmniejszenie tego świadczenia nie wskazała jakie to czynniki nie zostały wzięte pod uwagę przez Sąd i zdaje się nie zauważać, że Sąd I Instancji oddalił powództwo w dość znacznej części.

Mając na uwadze powyższe wobec bezzasadności apelacji podlegała ona oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 2 pkt 5 i § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).