Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

22 lutego 2011r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w R. wniosła pozew przeciwko (...) z siedzibą w Holandii oraz (...) z siedzibą w Holandii, domagając się:

1/ pozbawienia wykonalności, tytułu wykonawczego w postaci aktu notarialnego sporządzonego przed Notariuszem M. W. (1) w dniu 16 września 2009 roku za numerem rep. (...) w zakresie obowiązku wynikającego z § 2 tego aktu polegającego na poddaniu się egzekucji do kwoty 667.546,10 euro, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności:

- przez Sąd Rejonowy w Pabianicach postanowieniem z dnia 24 września 2010 r., sygn. akt I Co 3103/10 na rzecz (...) z siedzibą w Holandii,

- przez Sąd Rejonowy w Pabianicach postanowieniem z dnia 24 września 2010 r., sygn. akt I Co 3104/10 na rzecz (...) z siedzibą w Holandii;

2/ pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci aktu notarialnego sporządzonego przed Notariuszem M. W. (1) w dniu 16 września 2009 roku za numerem rep. (...) w zakresie obowiązku wynikającego z § 2 tego aktu, polegającego na poddaniu się egzekucji do kwoty 400.000 euro, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności:

- przez Sąd Rejonowy w Pabianicach postanowieniem z dnia 24 września 2010 r., sygn. akt I Co 3101/10 na rzecz (...) z siedziba w Holandii.

Powód podniósł, że oświadczenia dłużników zawarte w kwestionowanych tytułach, a dotyczące istnienia wcześniejszych zobowiązań wobec pozwanych, złożone zostały pod wpływem błędu, zaś opisane w tych aktach notarialnych zobowiązania w istocie nie istniały w chwili składania oświadczeń. Ponadto dłużnikiem jednego z owych zobowiązań była spółka (...) nie uczestnicząca w kwestionowanych czynnościach, która nie wyraziła zgody na dokonanie nowacji, przejęcie, zwolnienie z długu lub przystąpienie do niego osoby trzeciej. Powód zakwestionował również fakt udzielenia mu kredytu kupieckiego, o którym mowa jest w aktach notarialnych.

W odpowiedzi na pozew złożonej 28 sierpnia 2013r., pozwani nie uznali powództwa w części dotyczącej żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci aktu notarialnego sporządzonego przed Notariuszem M. W. (1) w dniu 16 września 2009 roku za numerem rep. (...) w zakresie obowiązku wynikającego z § 2 tego aktu polegającego na poddaniu się egzekucji do kwoty 667.546,10 euro, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności:

- przez Sąd Rejonowy w Pabianicach postanowieniem z dnia 24 września 2010 r., sygn. akt I Co 3103/10 na rzecz (...) z siedzibą w Holandii,

- przez Sąd Rejonowy w Pabianicach postanowieniem z dnia 24 września 2010 r., sygn. akt I Co 3104/10 na rzecz (...) z siedzibą w Holandii.

Jednocześnie pozwani uznali powództwo w zakresie żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci aktu notarialnego sporządzonego przed Notariuszem M. W. (1) w dniu 16 września 2009 roku za numerem rep. (...) w zakresie obowiązku wynikającego z § 2 tego aktu, polegającego na poddaniu się egzekucji do kwoty 400.000 euro, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności:

- przez Sąd Rejonowy w Pabianicach postanowieniem z dnia 24 września 2010 r., sygn. akt I Co 3101/10 na rzecz (...) z siedziba w Holandii.

W zakresie pierwszej części roszczenia pozwani podnieśli, że umowa z 16 września 2009r. została skutecznie wypowiedziana ponieważ dłużnicy nie wywiązywali się ze swoich zobowiązań. Oświadczenia złożone w ramach tej umowy są ważne, ponieważ powód nie wskazał na czym polegał błąd, na który się powołał, co jednocześnie wyklucza możliwość oceny, czy był to błąd istotny. Ta przesłanka nie została przy tym wykazana przez powoda. Nadto, nie wiadomo, czy błąd dotyczył samej spółki (...), czy jej pełnomocnika, który składał w imieniu spółki oświadczenie.

Odnośnie zarzutu powoda, że w chwili zawierania umowy z 16 września 2009r. dług spółki (...) nie istniał, pozwani podnieśli, że spłaty, na które powołuje się strona powodowa były dokonywane na rzecz (...), zaś pożyczkodawcą był (...) W związku z tym ten pierwszy podmiot rozliczył owe wpłaty na poczet bieżących należności od podmiotów reprezentowanych przez A. P..

Odnośnie zarzutu, że spółka (...) nie była stroną umowy z 16 września 2009r. i nie wyraziła zgody na żadną czynność dotyczącą jej długu, pozwani podnieśli, że kwestionowana umowa nie zawiera oświadczenia o przejęciu długu spółki (...) przez spółkę (...), ale potwierdzenie, że takie przejęcie długu nastąpiło.

Odnośnie długów A. i K. P. oraz spółki (...), będących przedmiotem nowacji, pozwani podnieśli, że strona powodowa nie podważyła co do zasady ich istnienia.

W piśmie złożonym 25 listopada 2013r. pozwani cofnęli swoje oświadczenie o częściowym uznaniu powództwa.

Podczas rozprawy 10 czerwca 2014r. pełnomocnik powoda złożył oświadczenie, że zdaniem strony powodowej umowa z 16 września 2009r. była pozorna ponieważ jej jedynym celem było umożliwienie udzielenia kredytu kupieckiego spółce (...). Spółka (...) złożyła w ramach tej umowy oświadczenie o wysokości swojego zadłużenia ponieważ dla tej spółki niezrozumiały był sposób księgowania wpłat dokonywanych na konto pozwanych w rozliczeniach z powodem, spółką (...) oraz A. i K. P.. Mimo, iż spółka (...) była przeświadczona, że pożyczka z 2005r. została spłacona, złożyła to oświadczenie po to, aby spółka (...) mogła uzyskać kredyt kupiecki oraz mogła uzyskać od (...)zwrot swojej bezspornej należności z tytułu transakcji dokonywanych z pozwanym przed zawarciem umowy z 16 września 2009r. Pozwani potrzebowali natomiast umowy nowacji, aby uzyskać kredyt w holenderskim banku.

Podczas tej samej rozprawy pełnomocnik pozwanych oświadczył, że z wpłat dokonanych przez spółkę (...) na poczet spłaty pożyczki z 2005r., pożyczkobiorca otrzymał jedynie 77’875,25 euro w ramach wzajemnych rozliczeń między (...) i (...) i okoliczność ta została uwzględniona przy określeniu wysokości długu z umowy pożyczki z 2005r. w umowie nowacji.

W dalszym toku rozprawy z 10 czerwca 2014r. pełnomocnik powoda oświadczył, że nie jest w stanie wypowiedzieć się na czym polegał błąd pod wpływem którego spółka (...) złożyła oświadczenie woli w ramach umowy nowacji oraz oświadczenie o poddaniu się egzekucji.

Stan faktyczny:

16 września 2009r. została zawarta umowa, nazwana umową nowacji zobowiązania i umową pożyczki, pomiędzy (...) i (...) jako pożyczkodawcami oraz A. P. i K. P. prowadzącymi działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod firmą (...) s.c.” w Ł., (...) sp. z o.o. w R. i (...) sp. jawna w Ł., jako pożyczkobiorcami.

Strony oświadczyły, że (...) dnia 15 lutego 2001 r. zawarła ugodę z A. i K. P., zmienioną następnie przez aneks z dnia 8 czerwca 2001, zgodnie z którą to ugodą strony ustaliły warunki spłaty spółce (...) wierzytelności w wysokości 777’015,00 PLN. Na chwilę zawarcia umowy dług ten wynosił 57’377,34 EUR oraz 856,74 EUR tytułem odsetek. Strony umówiły się, że wierzytelności (...) zostaną zabezpieczone hipoteką umowną zwykłą w wysokości 777’015,00 PLN ustanowioną na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia prowadzi Księgę Wieczystą pod numerem (...).

Strony oświadczyły, że 17 maja 2005 r. (...) zawarła umowę pożyczki z (...) sp. z o.o. w R., zgodnie z którą to umową (...) udzieliła pożyczki w wysokości 235’000,00 EUR będącej równowartością w złotych kwoty 900’000,00 PLN. Na chwilę zawarcia umowy dług ten wynosił 157’124,75 EUR oraz 2’346,11 tytułem odsetek i był zabezpieczony umowną hipoteką kaucyjną łączną do najwyższej sumy zabezpieczenia 927’000,00 PLN ustanowioną nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia prowadzi Księgę Wieczystą numerem (...), oraz nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia prowadzi Księgę Wieczystą pod numerem (...). Strony oświadczyły też, że w dalszej części umowy łączna wartość długu E. wobec (...) będzie obejmować także dodatkową kwotę 14’675,53 EUR stanowiącą uprzednio wartość długu (...) sp. z o.o. z siedzibą w Ł., wpisanej do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieście, XX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...) wobec spółki (...)z tytułu udzielonego kredytu kupieckiego, a następnie przejętego przez spółkę (...).

Ponadto stwierdzono, że (...) udzieliła kredytu kupieckiego (...) sp. jawna, w wysokości 101’392,58 EUR.

Strony umówiły się, że zgodnie z artykułem 506 polskiego kodeksu cywilnego, w celu anulowania zobowiązań: A. i K. P. wobec (...), E. wobec (...) oraz (...) sp. jawna wobec (...), wymienionych we wstępnej części umowy, dłużnicy stają się solidarnie zobowiązani do spłaty kwoty 333’773,05 EUR stanowiącej obecnie nową pożyczkę udzieloną łącznie przez pożyczkodawców wszystkim dłużnikom. Pożyczkodawcy oświadczyli, że zgadzają się na anulowanie wymienionych wyżej indywidualnych długów w zamian za spłatę pożyczki zgodnie z warunkami określonymi w umowie.

Strony oświadczyły, że w związku z nowacją dokonaną przez niniejszą umowę, zgodnie z artykułem 506 polskiego kodeksu cywilnego, wymienione wcześniej indywidualne długi pożyczkobiorców zostają anulowane, a wszystkie dotychczasowe umowy z nimi związane zostają uznane za niewiążące oraz, że na podstawie umowy z 16 września 2009r zostaje ustanowione nowe zobowiązanie pomiędzy pożyczkodawcami a dłużnikami. Dłużnicy stają się dłużnikami solidarnymi tego nowego zobowiązania, zaś pożyczkodawcy stają się wierzycielami solidarnymi uprawnionymi do otrzymania wszelkich wymagalnych płatności na podstawie umowy.

Strony umówiły się, że pożyczka zostanie spłacona w całości w terminie 5 lat od dnia 1 października 2009 tj. do dnia 1 października 2014 r., przy czym dłużnicy zobowiązali się do zwrotu pożyczki, razem z należnymi odsetkami. Spłaty powinny zostać dokonane w 60 miesięcznych, równych ratach, każda płatna w pierwszym dniu każdego miesiąca kalendarzowego, do godziny 10.00, na wskazany w umowie rachunek bankowy. Raty miały być płatne w całości i bez jakichkolwiek potrąceń z tytułu podatków, ceł, opłat rządowych lub odliczeń o jakimkolwiek charakterze, powstających w związku z umową lub w inny sposób.

Strony uzgodniły, że od niespłaconej kwoty głównej pożyczki liczone będą odsetki w czasie każdego okresu odsetkowego, którym jest miesiąc kalendarzowy począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego a kończąc na ostatnim dniu tego miesiąca kalendarzowego, w okresie od momentu podpisania umowy do daty ostatecznej spłaty, z wyjątkiem pierwszego okresu odsetkowego, który będzie trwał od momentu podpisania umowy do końca następnego miesiąca kalendarzowego oraz ostatniego okresu odsetkowego, który zakończy się w dacie ostatecznej spłaty.

Odsetki miały być liczone w oparciu o stopę odsetkową równą 5 % w skali roku w czasie obowiązywania umowy, z zastrzeżeniem innych postanowień umowy. Odsetki miały narastać w trybie dziennym i miały być płatne co miesiąc w dacie płatności. Odsetki oblicza się przyjmując za podstawę faktyczną ilość dni, które upłynęły oraz rok składający się z 365 dni.

W przypadku zalegania któregokolwiek z dłużników z płatnością jakiejkolwiek należności wynikającej z umowy, strony zastrzegły odsetki za opóźnienie w wysokości 10% kwoty zaległości.

W przypadku opóźnienia dłużników z płatnością jakiejkolwiek kwoty należnej zgodnie z umową, wynoszącego ponad 3 miesiące, pożyczkodawcy zastrzegli swoje uprawnienie do rozwiązania umowy, skutkującego natychmiastową płatnością i wymagalnością całej zaległej kwoty pożyczki.

W dalszej części umowy strony postanowiły, że (...) może udzielić (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. jawna kredytu kupieckiego na następujących warunkach:

Maksymalna wysokość kredytu kupieckiego wynosi 200.000,00 EUR;

Kredyt kupiecki może zostać wykorzystany jedynie w związku z nowymi dostawami od (...) dla (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. jawna;

Faktury odnoszące się do kredytu kupieckiego powinny być zapłacone przez (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. jawna w terminie 4 tygodni;

(...) sp. z o.o. i (...) sp. jawna będą zobowiązani solidarnie do spłaty wszelkich zobowiązań finansowych wynikających z kredytu kupieckiego.

A. i K. P. nieodwołalnie i bezwarunkowo udzielili poręczenia na rzecz (...), zapewniającego, że (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. jawna terminowo i należycie wykonają zobowiązania finansowe wynikające z kredytu kupieckiego, w szczególności odnośnie:

- spłaty 100% kwoty głównej kredytu kupieckiego udzielonego zgodnie z umową przez (...);

- spłaty 100% innych kwot należnych spółce (...) od (...) sp. z o.o. i (...) sp. jawna zgodnie z umową.

A. i K. P. udzielili poręczenia do kwoty 400’000,00 EUR i oświadczyli, że będą odpowiedzialni z tytułu udzielonego poręczenia do dnia 31 grudnia 2020.

A. i K. P. zobowiązali sie wykonać zobowiązania wynikające z umowy w odniesieniu do kredytu kupieckiego w taki sposób, jakby byli dłużnikami solidarnymi razem z (...) sp. z o.o. i (...) sp. jawna

Spłata pożyczki wynikającej z umowy miała być zabezpieczona:

- umowną hipoteką kaucyjną łączną do kwoty 667’546.10 EUR odpowiadającej wartości 200% pożyczki, ustanowioną przez (...) sp. z o.o. na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieście prowadzi Księgę Wieczystą nr (...) oraz na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieście prowadzi Księgę Wieczystą nr (...),

- oświadczeniem każdego z dłużników o dobrowolnym poddaniu się egzekucji w trybie artykułu 777 § 1 punkt 5 kodeksu postępowania cywilnego.

Spłata przyszłych zobowiązań wynikających z kredytu kupieckiego, o którym mowa była w umowie miała zostać zabezpieczona:

- umowną hipotekę kaucyjną łączną do kwoty 400’000.00 EUR, ustanowioną przez spółkę (...) na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieście prowadzi Księgę Wieczystą nr (...) oraz na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieście prowadzi Księgę Wieczystą nr (...),

- oświadczeniem każdego z dłużników o dobrowolnym poddaniu się egzekucji w trybie artykułu 777 § 1 punkt 5 kodeksu postępowania cywilnego.

Strony zastrzegły też, że nieważność któregokolwiek postanowienia umowy nie będzie miała wpływu na ważność jej pozostałych postanowień.

/ umowa – k 15-22 /

Umowa ta została sporządzona w ramach współpracy prowadzonej od początku lat dziewięćdziesiątych przez A. P. działającego wówczas razem z K. P. w formie spółki cywilnej. Na przełomie lat 2001 i 2002 A. i K. P. otrzymali od (...) pożyczkę. Była ona zabezpieczona hipoteką obciążającą nieruchomość należącą do małżonków P.. Hipoteka ta nie została nigdy wykreślona. Działalność państwa P. prowadzona w formie spółki cywilnej została przekształcona w spółkę jawną (...) w 2002r. Od 2006r. A. P. był członkiem zarządu lub pełnomocnikiem ośmiu różnych spółek pozostających w kontaktach handlowych z pozwanymi.

/ zeznania świadka A. P. – k 796a, zeznania świadka K. P. – k 825 /

W sprawach handlowych dotyczących przedsiębiorstw, z którymi związany była A. P., pozwani kontaktowali się wyłącznie z nim. Członek zarządu spółki (...) nie utrzymywał bezpośrednich kontaktów z przedstawicielami pozwanych, ponieważ nie władał ani językiem holenderskim, ani angielskim. Z tego samego powodu nie uczestniczył on czynnie w rozmowach poprzedzających zawarcie umowy z 16 września 2009r. mimo, że był wówczas obecny na spotkaniu A. P. z przedstawicielami pozwanych.

/ zeznania powoda – k 1582, zeznania pozwanych – k 1582 /

17 maja 2005r. (...) oraz (...) sp. z o.o. zawarły umowę pisemną, na podstawie której (...) pożyczył spółce (...)235’000,00 euro. Kapitał podlegał oprocentowaniu w wysokości 3% w stosunku rocznym od kwoty zadłużenia, które miało zostać spłacone po spłacie pożyczki. Pożyczki udzielono na zakup nieruchomości w R., celem prowadzenia działalności gospodarczej. Pożyczka miała zostać spłacona w terminie 6 tygodni od wypowiedzenia dokonanego przez pożyczkodawcę z tym, że czynność ta nie mogła nastąpić przed 15 grudnia 2005r.

/ umowa pożyczki – k 70, 71 /

W okresie od października 2006r. do grudnia 2008r. spółka (...) przekazała łącznie 234’999,25 euro na rachunek (...) Przelewy składające się na tę kwotę opatrywane były opisem (...), zaś w dyspozycjach polecenia wypłaty wystawianych przez spółkę – słowem (...).

/ zestawienia transakcji i kopie dyspozycji – k 44-69 /

Wszystkie wpłaty z tytułu transakcji pozwanych ze firmami reprezentowanymi przez A. P. były realizowane na rachunek bankowy należący do (...) Ponieważ dostawy dla tych firm dokonywane były przez (...) na zasadzie kredytu, na podstawie ustnych uzgodnień z A. P. stosowano zasadę zaliczania wpłat realizowanych z opóźnieniem na poczet bieżących faktur. Jeżeli wpłata została dokonana przed upływem uzgodnionego terminu kredytowania wówczas zaliczano ją na poczet spłaty pożyczki udzielonej w 2005r. przez (...) spółce (...). Konieczność terminowego regulowania zakupów kredytowanych przez (...) wynikała z faktu, że działalność tej firmy była finansowana przez bank, który kontrolował terminowość regulowania wierzytelności przypadających (...) od kontrahentów. W ten sposób zaliczono na poczet spłaty tej pożyczki 77’875,25 euro przelane na konto (...)

/ zeznania świadka M. H. – k 1277, zeznania świadka J. K. – k 1277, zeznania świadka T. K. – k 1277, zeznania świadka I. Z. – k 1469-1472, tłumaczenie – k 1484-1486, zeznania pozwanych – k 1582 /

Umowa z 16 września 2009r. została zawarta w tym celu, aby stworzyć nową podstawę prawną dla spłaty zadłużeń wobec pozwanych, obciążających spółki, z którymi powiązany była A. P. i wydłużyć termin spłaty zobowiązań. Wysokość długów, które miały podlegać nowacji została określona przez pozwanych, natomiast podczas negocjacji poprzedzających zawarcie umowy A. P., reprezentujący dłużników w tych negocjacjach, nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń tak co do istnienia długów, jak i ich wysokości.

/ zeznania świadka I. S. – k 796a /

16 września 2009r. sporządzono także akty notarialne zawierające oświadczenia dłużników o poddaniu się egzekucji na podstawie art. 777 § 1 punkt 5 kpc, w zakresie zobowiązań wynikających z umowy zawartej tego samego dnia.

W akcie notarialnym sporządzony przed notariuszem M. W. (2), zarejestrowanym w repertorium A pod numerem (...), spółka (...) potwierdziła zawarcie umowy nowacji zobowiązania i umowy pożyczki oraz przyjęcie solidarnej odpowiedzialności za zapłatę przyszłej wierzytelności, które może powstać w związku z kredytem kupieckim w wysokości 200’000,00 euro, o którym mowa w tej umowie. Spółka (...) złożyła też oświadczenie, że w celu zabezpieczenia owej wierzytelności przyszłej wobec (...), spółka zgodziła się poddać rygorowi egzekucji na podstawie art. 777 §1 pkt 5 kodeksu postępowania cywilnego do maksymalnej wysokości 400’000,00 EUR na rzecz (...), na warunkach określonych w niniejszym akcie. W dalszej części zawarto oświadczenie spółki (...), że zapłaci (...) wszelkie należne zobowiązania pieniężne związane z wierzytelnością przyszłą wynikające z umowy kredytu kupieckiego, wraz z wszelkimi należnymi odsetkami, opłatami, kosztami i innymi kwotami przypadającymi do zapłaty, oraz zgodnie z niniejszym aktem poddaje się rygorowi egzekucji na rzecz (...), na podstawie art. 777 §1 pkt 5 kodeksu postępowania cywilnego do maksymalnej wysokości 400’000,00 EUR; wszelkie roszczenia przeciwko Spółce (...) mogą być zaspokojone poprzez egzekucję z jej majątku, w tym z ruchomości i nieruchomości. Spółka (...) zastrzegła, że warunkiem złożenia przez wierzyciela wniosku do sądu o nadanie niniejszemu aktowi klauzuli wykonalności będzie wezwanie spółki do zapłaty kwot wynikających z umowy, wystawione przez wierzyciela i przesłane spółce listem poleconym. Zastrzeżono też, że wierzyciel może wystąpić do sądu o nadanie niniejszemu aktowi klauzuli wykonalności w terminie do dnia trzydziestego pierwszego grudnia dwa tysiące dwudziestego roku, przy czym wierzyciel może wystąpić do sądu o nadanie niniejszemu aktowi klauzuli wykonalności w celu dochodzenia należnego świadczenia więcej niż jednokrotnie.

Przy sporządzaniu aktu Notariuszowi okazano uchwałę podjętą przez Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników spółki (...) w dniu 14.09.2009, w której została wyrażona zgoda na złożenie niniejszego oświadczenia przez Spółkę.

W akcie notarialnym sporządzony przed notariuszem M. W. (2), zarejestrowanym w repertorium A pod numerem (...), spółka (...) potwierdziła zawarcie umowy nowacji zobowiązania i umowy pożyczki oraz przyjęcie solidarnej odpowiedzialności za zapłatę nowej pożyczki w wysokości 333’773,05 euro, określonej w tej umowie.

Spółka (...) złożyła też oświadczenie, że w celu zabezpieczenia wierzytelności (...) oraz (...) wobec spółki z tytułu nowej pożyczki, spółka zgodziła się poddać rygorowi egzekucji na podstawie art. 777 §1 pkt 5 kodeks postępowania cywilnego do maksymalnej wysokości 667’546,10 euro na rzecz wierzycieli na warunkach określonych w niniejszym akcie. W dalszej części zawarto oświadczenie E., że spółka zapłaci wierzycielom wszelkie należne zobowiązania pieniężne wynikające z umowy nowacji zobowiązania, wraz z wszelkimi należnymi odsetkami, opłatami, kosztami i innymi kwotami przypadającymi do zapłaty, oraz zgodnie z niniejszym aktem poddaje się rygorowi egzekucji na rzecz wierzycieli, na podstawie art. 777 §1 pkt 5 kodeksu postępowania cywilnego do maksymalnej wysokości 667’546,10 euro, przy czym wszelkie roszczenia przeciwko spółce mogą być zaspokojone poprzez egzekucję z majątku spółki, w tym z ruchomości i nieruchomości. E. zastrzegł, że warunkiem złożenia przez wierzycieli wniosku do sądu o nadanie niniejszemu aktowi klauzuli wykonalności będzie wezwanie spółki do zapłaty kwot wynikających z umowy nowacji zobowiązania, wystawione przez jednego z wierzycieli i przesłane spółce listem poleconym. E. upoważnił każdego z wierzyciel do wystąpienia do sądu o nadanie niniejszemu aktowi klauzuli wykonalności w terminie do dnia 31.12.2020r., przy czym wierzyciele mogą wystąpić do sądu o nadanie niniejszemu aktowi klauzuli wykonalności w celu dochodzenia należnego świadczenia więcej niż jednokrotnie.

Przy sporządzeniu tego aktu notarialnego okazano notariuszowi uchwała podjęta przez Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników E. w dniu 14.09.2009r., w której została wyrażona zgoda na zawarcie niniejszego aktu przez spółkę

/ odpisy aktów notarialnych Nr rep. (...) i (...) – k 23-24 i 25-26, odpisy pozostałych aktów notarialnych – k 27-28, 29-30, 31-32, 33-34, 35-36 i 37-38 /

Po zawarciu umowy z 16 września 2009r. nie został udzielony kredyt kupiecki, o którym była mowa w tej umowie.

/ zeznania świadka A. P. – k 796a, zeznania świadka K. P. – k 825 /

Treść umowy nowacji z 16 września 2009r. nie została przekazana przez pozwanych bakowi, który finansował działalność spółek holenderskich, ponieważ nie było to konieczne.

/ zeznania pozwanych – k 1582 /

24 września 2010r. Sąd Rejonowy w Pabianicach, w sprawie I Co 3103/10 nadał klauzulę wykonalności aktowi notarialnemu nr rep. (...) na rzecz (...), natomiast w sprawie I Co 3104/10 postanowieniem z tej samej daty nadał temu aktowi notarialnemu klauzule wykonalności na rzecz (...) Postanowieniem z 24 wrzesnia 2010r. Sąd Rejonowy w Pabianicach nadała klauzulę wykonalności aktowi notarialnemu nr rep. (...) na rzecz (...)

/ odpisy tytułów wykonawczych w załączonych aktach egzekucyjnych /

23 marca 2010 r. A. P. i K. P. działając w imieniu własnym oraz (...) sp. z o.o. w (...) sp. jawna w Ł. złożyli oświadczenie w formie aktu notarialnego, stwierdzające, że zawierając umowę nowacji zobowiązania i umowę pożyczki z 16 września 2009r. działali pod wpływem błędu co do treści czynności prawnej, o którym (...) w Holandii i (...) w Holandii wiedziały lub z łatwością mogły się dowiedzieć. W oświadczeniu tym nie wyjaśniono na czym miał polegać wspomniany błąd. Powołując się na ów błąd A. i K. P. w imieniu własnym oraz obu spółek złożyli oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli polegającego na zawarciu umowy z 16 września 2009r., o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczeń o poddaniu się egzekucji złożonych przez każdego z dłużników oraz o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczeń woli polegających na ustanowieniu hipotek kaucyjnych.

Odpis aktu notarialnego zawierającego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli zostały przesłane (...) i (...), do których dotarły 31 marca 2010r. w piśmie pełnomocnika przesłanym wraz z tym aktem notarialnym nie wyjaśniono na czym miał polegać błąd, na który powołali się dłużnicy.

/ odpis aktu notarialnego – k 38-39, pismo pełnomocnika dłużników wraz z dowodami doręczenia – k 40-41, 42 i 43 /

29 listopada 2011r. (...) złożył (...) spółka jawna w Ł. pisemne oświadczenie o potrąceniu, następującej treści:

(...) spółka jawna posiada istniejącą i wymagalną wierzytelność wobec (...) wysokości 313’310,70 złotych oraz wierzytelność w wysokości 9’217,00 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, stwierdzone nakazem zapłaty z dnia 14 stycznia 2011 roku. (...) posiada istniejącą i wymagalną wierzytelność wobec P. z tytułu pożyczki wynikającej z umowy nowacji zobowiązania i pożyczki z dnia 16 września 2009 r. i stwierdzonej aktem notarialnym Rep. A Nr (...) sporządzonym w dniu 16 września 2009 r. zawierającym oświadczenie o poddaniu się egzekucji na podstawie artykułu 777 § 1 pkt 5 kpc, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności na mocy postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 16 kwietnia 2010 r., sygn. akt II 1 Co 2796/10, w wysokości: kwoty głównej 333’773,05 EUR powiększonej o odsetki ustawowe od dnia 1 lutego 2010 r. do dnia zapłaty; kwoty 5’643,53 EUR tytułem naliczonych do dnia 31 stycznia 2010 r. odsetek umownych od kwoty głównej określonej powyżej; które to kwoty, przy uwzględnieniu kursu średniego wymiany PLN/EUR wynoszącego 1 EUR = 4,0548 PLN ogłoszonego przez NBP w dniu 11 lutego 2010 roku, tj. w dacie, w której wierzytelność (...) w stosunku do P. stała się wymagalna, zgodnie z potwierdzeniem pocztowym otrzymania przez P. wypowiedzenia umowy nowacji, równe są kwocie 1.376.266,34 złotych. Powyższa kwota wierzytelności (...) została pomniejszona o 65.721,35 zł w związku z potrąceniem dokonanym w toku sprawy X GC 313/11 prowadzonej przed Sądem Okręgowym w Łodzi i wynosi obecnie 1.310.544,99 złotych. (...) dokonuje potracenia wierzytelności spółki (...) w kwocie 313.310,70 złotych oraz 9.217,00 zł ze swoją wierzytelnością do wysokości sumy wierzytelności P..

/ oświadczenie – k 778-779 /

Sąd odmówił mocy dowodowej zeznaniom świadka J. P., ponieważ świadek ten nie posiadał żadnej wiedzy na temat okoliczności zawarcia spornej umowy, a nawet nie miała wiedzy o jej zawarciu w okresie, gdy do tego doszło.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków A. P. i K. P. w części, w której świadkowie twierdzili, że złożenie oświadczenia o istnieniu długów podlegających nowacji było niezbędne pozwanym do ustanowienia zabezpieczenia w postaci hipoteki, koniecznego do uzyskania kredytu w banku holenderskim. Twierdzenia te nie tylko nie znajdują potwierdzenia w innych dowodach, ale są sprzeczne z zasadami logiki. Jeżeli pozwani w rzeczywistości potrzebowali zabezpieczeń majątkowych jakichkolwiek zobowiązań zaciąganych wobec nich przez dłużników wymienionych w umowie, to zabezpieczenie takie istniało w chwili zawarcia umowy nowacji i była to hipoteka ustanowiona jeszcze w początkach lat dwutysięcznych w związku z pożyczką udzieloną wówczas małżonkom P.. Aby zrealizować cel, o którym mówili świadkowie wystarczyłoby zawarcie umowy pożyczki, bez konieczności konstruowania nowacji, zabezpieczonej tą hipoteką.

Sąd nie uwzględnił wniosku strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości na okoliczność istnienia zobowiązań opisanych w umowie nowacji z 16 września 2009r. oraz prawidłowości rozliczeń prowadzonych przez pozwanego uznając, że jest on zbędny; zmierza bowiem do oceny znaczenia prawnego treści wynikającej z dokumentów, a tego dokonuje Sąd.

Rozważania prawne:

Kwestionowana w tej sprawie umowa z 16 września 2009r. zawierała dwie podstawowe czynności prawne – nowację oraz zobowiązanie udzielenia kredytu kupieckiego, podjęte przez (...) wobec (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. jawna.

Odnośnie drugiej z tych czynności nie ma wątpliwości, że nie obejmowała ona udzielenia kredytu, a jedynie zobowiązanie do jego udzielenia w oznaczonej wysokości. Wynika to zarówno z literalnej wykładni oświadczeń złożonych w tym zakresie w samej umowie, jak i z treści oświadczeń o poddaniu się egzekucji w zakresie zobowiązania wynikającego z kredytu kupieckiego, które zostało określone jako zobowiązanie przyszłe. Zatem sama umowa z 16 września 2009r. nie skutkowała jeszcze powstaniem po stronie spółki (...), spółki (...) oraz A. i K. P. zobowiązania zapłaty, skonkretyzowanego co do wysokości i terminu spełnienia.

W tej sprawie pozwany, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 6 kc, nie przedstawił dowodów, z których wynika, że któremukolwiek podmiotowi udzielony został kredyt kupiecki, o którym mowa w umowie z 16 września 2009r. Nie sposób wskazać na dokument, w oparciu o który możliwe byłoby ustalenie daty udzielenia tego kredytu, jego wysokości oraz terminu zapadalności zobowiązania z niego wynikającego. Tym samym brak jest podstaw do stwierdzenia, że po stronie spółki (...) powstało jakiekolwiek zobowiązanie do zapłaty, wynikające z udzielenia kredytu.

Wobec powyższego należało uznać, że powód skutecznie zakwestionował istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem wykonawczym w postaci aktu notarialnego sporządzonego przed Notariuszem M. W. (1) 16 września 2009 roku za numerem rep. (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności przez Sąd Rejonowy w Pabianicach postanowieniem z dnia 24 września 2010 r., sygn. akt I Co 3101/10 na rzecz (...) z siedziba w Holandii, co uzasadnia uwzględnienie powództwa w tej części na podstawie art. 840 § 1 punkt 1 kpc.

Natomiast zarzuty podniesione przeciwko dwóm pozostałym tytułom wykonalności można uznać jedynie za częściowo zasadne.

Zarzut skutecznego uchylenia się od skutków oświadczenia woli ze względu na błąd jest całkowicie bezzasadny. Po pierwsze, do chwili zakończenia postępowania strona powodowa nie potrafiła wskazać na czym ów błąd miał polegać; nie wynika to również z treści oświadczenia o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli. W kontekście zeznań złożonych przez A. P. i K. P. teza, iż błąd polegał na niewiedzy co do nieistnienia zobowiązania spółki (...) podlegającego nowacji jest niewiarygodna skoro świadkowie ci twierdzili, że podpisali umowę mając wiedzę o tej okoliczności, a swoje postępowanie uzasadniali potrzebą zawarcia umowy o określonej treści. Brak określenia na czym polegał błąd uniemożliwia ocenę zaistnienia przesłanek tej wady oświadczenia woli, wskazanych w art. 84 § 1 i 2 kc. Niezależnie od tego warto zauważyć, że powoływanie się na istnienie błędu, którego nie jest się w stanie zdefiniować przy jednoczesnym powoływaniu się na wiedzę o nieistnieniu zobowiązań objętych oświadczeniami woli, jest sprzeczne z zasadami logiki i zdrowego rozsądku. Świadczy to, zdaniem Sądu, o pozorności tego zarzutu.

Nieudowodnienie wystąpienia błędu powoduje, że oświadczenie złożone w trybie art. 88 § 1 kc jest bezskuteczne.

Bezzasadny jest także zarzut pozorności kwestionowanych oświadczeń, podniesiony podczas rozprawy 10 czerwca 2014r.

Pomijając fakt, że wskazany przez stronę powodową oraz świadków cel, któremu miało służyć złożenie pozornych oświadczeń o istnieniu zobowiązań podlegających nowacji jest mało wiarygodny i mógłby zostać zrealizowany bez konieczności odwoływania się do nowacji, wykazanie pozorności wymagałoby udowodnienia nieistnienia zobowiązań, które podlegały nowacji. Strona powodowa, bo na niej spoczywał w tym przypadku ciężar dowodu, nie sprostała temu obowiązkowi procesowemu. Między stronami nie jest sporny fakt, że spółka (...) dokonała wpłat odpowiadających niemal w całości kwocie pożyczki z 2005r. jednakże zostały one przekazane na rachunek należący do innego podmiotu, niż pożyczkodawca. Wobec nieudowodnienia istnienia miedzy stronami umowy pożyczki z 2005r. porozumienia co do takiego sposobu spełnienia świadczenia przez pożyczkobiorcę, należało przyznać rację stronie pozwanej, że mamy do czynienia z sytuacją opisaną w art. 452 kc. Zatem to pożyczkobiorca, czyli (...), mógł decydować o zaliczeniu określonych wpłat na poczet długu wynikającego z pożyczki, niezależnie od tytułu wpłaty zamieszczonego przez powoda. Bez znaczenia jest przy tym okoliczność, że pozwane spółki holenderskie są ze sobą powiązane, ponieważ z punktu widzenia prawa stanowią odrębne podmioty. Wobec powyższego zarzut powoda o nieprawidłowym zaliczeniu dokonanych wpłat jest całkowicie chybiony i z tego względu badanie tej okoliczności przez biegłego było bezprzedmiotowe.

Jak wynika z przytoczonej argumentacji dług spółki (...) wymieniony w umowie nowacji istniał w chwili jej zawierania. Strona powodowa nie udowodniła, aby nie istniały długi małżonków P. i spółki jawnej (...) opisane w tej umowie. Dla bytu tego pierwszego długu nie ma przy tym żadnego znaczenia, że A. i K. P. nie prowadzili już w 2009r. działalności w formie spółki cywilnej. Prawo polskie nie przyznaje bowiem osobowości prawnej spółce cywilnej, zatem dług zaciągnięty przez osoby prowadzące działalność w pod taką firmą jest ich długiem osobistym i nie przestaje takim być po rozwiązaniu umowy spółki cywilnej.

Zarzut dotyczący długu spółki (...) objętego umową nowacji jest zasadny o tyle, że strona pozwana nie udowodniła, aby spółka ta wyraziła zgodę na przejęcie swojego długu w trybie art. 519 § 2 punkt 1 kc lub zawarła umowę ze spółką (...) w trybie art. 519 § 2 punkt 2 kc. Nie będąc stroną umowy z 16 września 2009r. spółka (...) nie mogła być podmiotem dokonującym nowacji, zaś czynność ta może być dokonana jedynie między dłużnikiem i wierzycielem, co wynika z art. 506 § 1 kc. Nie ma to jednak istotnego znaczenia dla oceny ważności umowy nowacji zawartej 16 września 2009r., a oznacza jedynie, że nie został nią objęty dług spółki (...). Nie dyskwalifikuje to jednak oświadczeń złożonych w ramach tej umowy przez pozostałe podmioty wymienione jako dłużnicy, a w szczególności nie wpływa na ważność ich zobowiązania do spełnienia nowego świadczenia określonego w umowie z 16 września 2009r., ponieważ istniały inne długi, które skutecznie zostały odnowione.

Reasumując, brak jest podstaw do uznania, że w odniesieniu do tytułów wykonawczych w postaci aktu notarialnego sporządzonego przed Notariuszem M. W. (1) w dniu 16 września 2009 roku za numerem rep. (...) w zakresie obowiązku wynikającego z § 2 tego aktu polegającego na poddaniu się egzekucji do kwoty 667’546,10 euro, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności:

- przez Sąd Rejonowy w Pabianicach postanowieniem z dnia 24 września 2010 r., sygn. akt I Co 3103/10 na rzecz (...) z siedzibą w Holandii,

- przez Sąd Rejonowy w Pabianicach postanowieniem z dnia 24 września 2010 r., sygn. akt I Co 3104/10 na rzecz (...) z siedzibą w Holandii,

zaszła jakakolwiek okoliczność, wskazana w art. 840 § 1 punkt 1 kpc, skutkująca możliwością pozbawienia ich wykonalności.

Natomiast po powstaniu tych tytułów zaszło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie w części wygasło. Zdarzeniem tym było oświadczenie pozwanego (...) z 29 listopada 2011r. złożone wobec P., o potrąceniu niekwestionowanej wierzytelności przysługującej spółce (...) z wierzytelnością pozwanego wynikającą z umowy nowacji. Zgodnie z art. 498 kc było ono dopuszczalne i skutkowało wzajemnym umorzeniem wierzytelności do wysokości wierzytelności spółki (...), która była niższa. Wierzytelność spółki (...) była równowarta 95’750,48 euro według kursu przyjętego przez dokonującego potrącenie, zatem w takiej wysokości nastąpiło umorzenie długu wszystkich dłużników solidarnych z umowy nowacji zawartej 16 września 2009r. Wobec powyższego powództwo należało uznać za zasadne do tej kwoty, w odniesieniu do tytułów wskazanych wyżej, na podstawie art. 840 § 1 punkt 2 kpc.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc biorąc pod uwagę, że wynik postępowania uzasadnia rozdzielenie kosztów procesu między stronami po połowie. Uwzględniając wynagrodzenia zawodowych pełnomocników stron oraz wydatki poniesione przez każdą z nich na koszty tłumaczeń oraz wydatki powoda na uiszczenie części opłaty od pozwu oraz opłaty od wniosku o zabezpieczenie złożonego w toku postępowania, Sąd orzekł jak w punkcie 4.

O nieopłaconych kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 113 ust. 1 uksc z uwzględnieniem faktu, że strona powodowa korzysta ze zwolnienia od opłaty od pozwu ponad 5’000,00 zł.