Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Jerzy Dydo

Sędziowie: SO Aleksandra Żurawska

SO Agnieszka Terpiłowska

Protokolant: Elżbieta Janus

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2017 r. w Świdnicy na rozprawie

sprawy z wniosku (...)w G.

przy udziale M. G. (1), H. N., P. N. (1), B. K., B. N. (1), K. T., K. N. (1), S. R., B. G., A. G., I. S., A. S., J. S., W. S., D. K., D. N., K. N. (2), P. N. (2), A. N., M. G. (2), M. K., K. K. (1), O. N., L. G., T. D. i S. S.

o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek apelacji uczestnika postępowania od postanowienia Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 2 czerwca 2016r. sygn. akt VIII Ns 1155/13

p o s t a n a w i a:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Wałbrzychu do ponownego rozpoznania.

(...)

UZASADNIENIE

Wnioskodawca (...) z siedzibą w G. wniosła o stwierdzenie, że spadek po zmarłym w dniu 17 października 2011r. dłużniku W. N. (1) ostatnio zamieszkałym w W., nabyli spadkobiercy dziedziczący na podstawie ustawy: córka M. G. (1), żona H. N., syn P. N. (1). W uzasadnieniu wniosku Wnioskodawca podniósł, iż posiada wierzytelność wobec dłużnika W. N. (1), wynikającą z tytułu wykonawczego wydanego przez Sąd Rejonowy w Wałbrzychu z dnia 17 marca 2003r. (sygn. akt VIII C 377/02).

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 2 czerwca 2016r. Sąd Rejonowy w Wałbrzychu stwierdził, że spadek po W. N. (1), zmarłym dnia 17 października 2011r. w W., ostatnio zamieszkałym w W., na podstawie ustawy – z dobrodziejstwem inwentarza nabył T. K., syn D. i M. – w całości.

Sąd pierwszej instancji ustalił następujący stan faktyczny:

Spadkodawca W. N. (1) ostatnio zamieszkały w W., zmarł w dniu 17 października 2011r. w W. w ważnym związku małżeńskim. 9 marca 2012r., H. N., M. G. (1), P. N. (1) złożyli przed notariuszem P. M. oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego im z mocy ustawy po mężu i ojcu W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. Rodzice spadkodawcy nie dożyli otwarcia spadku. 26 września 2012r. M. G. (1) złożyła przed tut. Sądem jako przedstawiciel ustawowy w imieniu małoletnich S. R., A. G., B. G. oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego im z mocy ustawy po dziadku W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. 6 czerwca 2012r., E. T. działająca jako przedstawiciel ustawowy małoletniego K. N. (1) złożyła przed notariuszem B. W. oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego mu z mocy ustawy po dziadku W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. 8 maja 2014r. K. T. złożyła przed tut. Sądem oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego jej z mocy ustawy po swoim bracie W. N. (1), zmarłym 17 października 2011 r, w W.. 17 września 2014r. I. S. złożyła przed notariuszem R. F. oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego jej z mocy ustawy po swoim wuju W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. W tym samym dniu oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłym złożyli także jej zstępni tj. A. S. oraz J. S.. 8 maja 2014r. B. N. (1) złożył przed tut. Sądem oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego mu z mocy ustawy po swoim bracie W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. 19 września 2014r. K. N. (2) oraz P. N. (2) złożyli przed notariuszem R. F. oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego im z mocy ustawy po swoim stryju W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. 27 listopada 2014r. K. N. (2) działający w imieniu małoletniego D. N. złożył przed notariuszem R. F. oświadczenie o odrzuceniu spadku po W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. 27 stycznia 2015r. P. N. (2) działający w imieniu małoletnich A. N. i O. N. złożył przed notariuszem R. F. oświadczenie o odrzuceniu spadku po W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. Na rozprawie przed Sądem w dniu 8 maja 2014 r. B. K. złożyła, oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego jej z mocy ustawy po swoim bracie W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. 8 sierpnia 2014r. W. S. złożyła, przed notariuszem R. F. oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego jej z mocy ustawy po swoim wuju W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. 3 listopada 2014r. M. G. (2) złożyła przed notariuszem R. F. oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego jej z mocy ustawy po W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. 3 listopada 2014r. S. S. złożył przed notariuszem R. F. oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego mu z mocy ustawy po W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. 4 września 2009r. D. K. złożył przed notariuszem R. F. oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego mu z mocy ustawy po W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W.. 3 października 2014r. M. K. złożył przed notariuszem R. F. oświadczenie o odrzuceniu spadku przypadającego mu z mocy ustawy po W. N. (1), zmarłym 17 października 2011r. w W..

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji wskazał, iż przedmiotem postępowania było stwierdzenie nabycia spadku po W. N. (1) zmarłym w dniu 17 października 2011r. w W. ostatnio zamieszkałym w W.. Mając na uwadze treść dokumentów dołączonych do wniosku Sąd pierwszej instancji uznał, iż wnioskodawca posiada interes prawny w kwestii stwierdzenia nabycia spadku po W. N. (1), jako że zmarły zobowiązany był do spłacenia wierzytelności wynikającej z tytułu wykonawczego wydanego przez Sąd Rejonowy w Wałbrzychu z dnia 17 marca 2003 r. pod sygn. VIII C 377/02. Wobec faktu, iż spadkodawca nie dokonał rozporządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci w formie testamentu, nie powołując tym samym spadkobiercy testamentowego, w niniejszej sprawie nastąpiło dziedziczenie ustawowe. spadku.

W niniejszej sprawie rodzice zmarłego tj. J. i G. N. nie dożyli otwarcia spadku. Jak wynika z akt sprawy spadkodawca w chwili śmierci pozostawał w ważnym związku małżeńskim z H. N. oraz posiadał dwoje dzieci: M. G. (1) i P. N. (1). Zarówno żona jak i dzieci spadkodawcy odrzuciły spadek w imieniu własnym oraz w imieniu swoich małoletnich zstępnych (S. R., B. G., A. G. (dzieci M. G. (1)), K. N. (1) - syn P. N. (1). Z ustaleń Sądu wynika, iż P. N. (1) oprócz syna ma jeszcze córkę W. N. (2), która urodziła się (...), a więc jest dzieckiem poczętym po śmierci spadkodawcy, dlatego nie należy do kręgu spadkobierców ustawowych.

Rodzice spadkodawcy oraz dziadkowie nie dożyli otwarcia spadku. Wobec tego w dalszej kolejności do dziedziczenia powołane zostało rodzeństwo zmarłego. Z ustaleń Sądu wynika, iż spadkodawca miał 2 siostry: K. T., B. K. oraz brata B. N. (1). Siostra spadkodawcy K. T. oraz jej córka I. S. i jej dzieci: A. S., J. S. odrzucili spadek. Brat spadkodawcy B. N. (1) oraz jego dzieci K. N. (2) i P. N. (2) odrzucili spadek. K. N. (2) odrzucił także spadek w imieniu małoletniego syna D. N., natomiast P. N. (2) odrzucił spadek w imieniu małoletnich A. i O. N.. Siostra spadkodawcy B. K. oraz jej zstępni W. S. i D. K. odrzucili spadek. Dzieci W. M. G. i S. S. również odrzuciły spadek, M. G. (2) ma córkę L. G., która urodziła się (...), a więc po śmierci spadkodawcy i nie jest zaliczana do kręgu spadkobierców ustawowych. S. S. nie ma zstępnych. Syn D. K. tj. M. K. odrzucił spadek, natomiast oświadczenia o odrzuceniu spadku nie złożył przedstawiciel ustawowy małoletniego T. K..

Na marginesie rozważań Sąd pierwszej instancji wskazał, iż wobec oświadczenia uczestnika D. K. o tym, że T. K. nie jest jego synem i zamierza złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa zakreślił uczestnikowi termin 3 miesięcy celem złożenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa i poinformowania Sądu o toczącym się postępowaniu - pod rygorem oddalenia wniosku o zawieszenie postępowania. W zakreślonym przez Sąd terminie zobowiązanie nie zostało wykonane, a rozprawie w dniu 2 czerwca 2016r. uczestnik oświadczył, że jego pozew został zwrócony, ponowne powództwo nie zostało wytoczone. Z uwagi na powyższe okoliczności oddalono wniosek o zawieszenie postępowania. W ocenie Sądu w przypadku wystąpienia z takim pozwem i dokonania zaprzeczenia ojcostwa, istnieje możliwość zmiany niniejszego postanowienia w trybie art. 679 k.p.c.

Biorąc pod uwagę, że wszyscy uczestnicy w niniejszej sprawie złożyli oświadczenia o odrzuceniu spadku, natomiast przedstawiciele ustawowi małoletniego T. K. nie złożyli takiego oświadczenia w jego imieniu należało przyjąć, że w oparciu o przepis art. 1015 § 1 i 2 k.c. małoletni T. K. jest jedynym spadkobiercą ustawowym i dziedziczy z dobrodziejstwem inwentarza.

Apelację od postanowienia złożył T. D. reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego – matkę M. D. wnosząc o „zmianę wyroku o nabycie spadku wraz z inwentarzem po zmarłym W. N. (1)”. W uzasadnieniu apelacji wskazano, iż T. D. (spadkobierca) nie jest biologicznym synem D. K., co jest udowodnione badaniem (...) z dnia 12.03.2015r. zleconym przez Sąd Rejonowy w (...) Wydział do spraw nieletnich w sprawie (sygn. akt IV Rc 1076/14). D. K. wiedział o tym wyniku badania (na jego zlecenie zostało zrobione), apelująca nie wiedziała dlaczego nie poinformował Sądu o tym fakcie. Syn T. D. urodził się po rozwodzie z D. K. i D. K. nie jest jego ojcem, a syn nie jest spokrewniony w żaden sposób z W. N. (1) i tym samym nie może być spadkobiercą. W ocenie Apelującej Sąd domniemywał, że ojcem jest D. K. na podstawie wpisu jego imienia i nazwiska ale w akcie. D. K. jednak nigdy nie uznał ojcostwa.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił następujący stan faktyczny:

T. D. ur. (...) w W. syn M. D. (poprzednio K., z domu J., ur. (...) w W.) nie jest synem D. K. ur. (...) w W. (s. S. K. i B. N. (2)).

Dowód: odpisy skrócone aktów urodzenia T. K., D.

K., k: 141-142, odpis zupełny aktu urodzenia T.

K., k: 392-393, odpis zupełny aktu urodzenia T.

(...), k: 740, akta Sądu Rejonowego w Wałbrzychu sygn.

akt IV RC 1076/14).

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja pozostawała zasadna.

Sąd pierwszej instancji prawdopodobnie dokonując ustaleń w zakresie kręgu spadkobierców w sprawie oparł się na treści odpisu skróconego aktu urodzenia małoletniego T. K. sporządzonego przez (...) w W. w dniu 16 maja 2014r. (Nr (...), (...)). Brak jest jednak w sprawie wiążących ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, co do pochodzenia małoletniego od spadkobierców W. N. (1). Należy również zaznaczyć, iż informacje jakich udzielał w toku postępowania uczestnik postępowania D. K. nie były kompletne. Uczestnik postępowania wskazywał, iż nie jest ojcem małoletniego ale dodawał również, iż nie przeprowadził jeszcze sprawy o zaprzeczenie ojcostwa. Do apelacji został już dołączony odpis zupełny aktu urodzenia małoletniego (z dnia 9 września 2013r.) i wynika z niego, iż imię i nazwisko ojca zostało wpisane, jednakże bez jego daty urodzenia i miejsca urodzenia, co wskazuje na dokonanie wpisu w tym zakresie w oparciu o treść art. 42 ust 2 obowiązującej w chwili sporządzania odpisu ustawy z dnia 29 września 1986r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U.2011.212.1264 j.t.). W akcie urodzenia zatem wpisane zostało imię wskazane przez matkę dziecka i nazwisko matki z chwili urodzenia dziecka - w sprawie K., bo takie nazwisko nosiła matka małoletniego w chwili jego urodzenia (co wynika z aktu urodzenia). Odpis zawiera wzmiankę o wpisaniu na podstawie art. 42 ust 2 prawa o aktach stanu cywilnego nazwiska K. jako nazwiska ojca i jego nazwiska rodowego oraz na wniosek matki D. jako imię ojca.

Gdy w zupełnym odpisie aktu urodzenia nie podano nazwiska ojca, tylko uczyniono adnotacje w trybie art. 42 ust 2 prawa o aktach stanu cywilnego oznacza to, że ojciec dziecka nie jest znany. Stosownie do domniemania wynikającego z art. 3 prawa o aktach stanu cywilnego, księgi stanu cywilnego wskazują stan cywilny osoby, a treść aktów stanu cywilnego dokumentuje prawdziwe okoliczności.

Sąd Okręgowy rozpoznając apelację, dołączył również akta sprawy powołanej w apelacji a prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wałbrzychu sygn. akt IV RC 1076/14. Przedmiotem tego postępowania pozostawało ustalenie ojcostwa D. K. (a nie jego zaprzeczenie). Postępowanie w sprawie zostało umorzone na skutek cofnięcia pozwu przez matkę małoletniego T..

W odpisie zupełnym z dnia 18 listopada 2015r. zamieszczono wzmiankę o nadaniu dziecku nazwiska męża matki - (...) - w dniu 30 kwietnia 2015r. Natomiast na rozprawie apelacyjnej został przedłożony odpis zupełny aktu urodzenia małoletniego T. D. ur. (...) (...), z którego wynika, iż jego ojcem jest P. D. ur. (...) w W..

Na podstawie przedłożonych wraz z apelacją i w toku postępowania apelacyjnego odpisów zupełnych aktu urodzenia małoletniego należy przyjąć, iż małoletni nie może zostać uznany za spadkobiercę W. N. (1), jako że nie pozostaje jego zstępnym (w rozumieniu art. 931 k.c. i nast.).

W tych okolicznościach należało przyjąć, iż stwierdzenie jakiego dokonał Sąd pierwszej instancji wskazuje na spadkobiercę, który nie jest spadkobiercą. Sprawa zatem nie została rozpoznana stosownie do ciążącego na Sądzie obowiązku badania z urzędu, kto jest spadkobiercą (art. 670 k.p.c.).

Mając powyższe na uwadze zaskarżone postanowienie zostało uchylone a sprawa została przekazana Sądowi Rejonowemu w Wałbrzychu do ponownego rozpoznania (na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji obowiązany będzie badać czy pozostają jeszcze znane Sądowi, na podstawie oświadczeń uczestników postępowania, inne zainteresowane w sprawie osoby, ewentualnie w braku powołanych do dziedziczenia z ustawy zstępnych i wstępnych spadkodawcy obowiązany będzie uwzględnić podmioty wskazane w treści art. 935 k.c.

(...)