Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 maja 2017 r. w S.

sprawy K. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania K. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 1 marca 2016 roku znak: (...)

I. umarza postępowanie w zakresie w jakim żądanie ubezpieczonego zostały uwzględnione decyzjami z 18 listopada 2016 roku, 1 lutego 2017 roku, 13 marca 2017 roku i 8 maja 2017 roku;

II. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu dodatkowo prawo do przeliczenia emerytury i kapitału początkowego poprzez:

a) doliczenie do okresów składkowych - poczynając od 1 listopada 2015 roku - okresów zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u J. S. (1) od 2 stycznia 1974 roku do 28 lutego 1975 roku oraz od 1 czerwca 1975 roku do 30 listopada 1975 roku, przy przyjęciu, że w pierwszym z wyżej wymienionych okresów podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowiło wynagrodzenie minimalne, zaś w drugim z okresów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosiła po 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych miesięcznie;

b) doliczenie do okresów składkowych - poczynając od 1 września 2016 roku - okresu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u S. I. (1) od 1 listopada 1963 roku do 30 kwietnia 1964 roku, od 2 sierpnia 1964 roku do 31 sierpnia 1964 roku oraz od 2 czerwca 1966 roku do 15 kwietnia 1967 roku, przy przyjęciu, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowiło wynagrodzenie minimalne;

III. oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

IV. stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w niniejszej sprawie.

UZASADNIENIE

Decyzją z 1 marca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. dokonał - od dnia 1 marca 2016 roku - waloryzacji przysługującej K. G. (1) emerytury. Wysokość zwaloryzowanego świadczenia ustalił mnożąc kwotę świadczenia przysługującego na dzień 29 lutego 2016 roku, tj. 1.504,30 zł, przez wskaźnik waloryzacji 100,24%. Emerytura ubezpieczonego po waloryzacji od dnia 1 marca 2016 roku wyniosła 1.507,91 zł.

Pismem z dnia 21 kwietnia 2016 roku K. G. (1) odwołał się od powyższej decyzji. W czasie posiedzenia wyjaśniającego w dniu 15 września 2016 roku doprecyzował przy tym, że uważa, że wysokość jego świadczenia jest zaniżona i domaga się wyliczenia go w wyższej kwocie, w szczególności poprzez wzięcie pod uwagę okresów jego zatrudnienia w warsztatach lakierniczych J. S. (1) i S. I. (1), a także sprawdzenie czy nie należy mu się jakiś dodatek za to, że w czasie odbywania służby wojskowej wykonywał pracę w warunkach szczególnych (przy budowie (...) P.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, wskazując, że waloryzacja świadczenia została przeprowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami.

W trakcie niniejszego procesu Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., wykonując nakładane przez sąd zobowiązania związane z pozyskiwaniem nowych dokumentów, wydał następujące decyzje odnoszące się do wysokości należnego K. G. świadczenia:

- w dniu 18 listopada 2016 roku: o przeliczeniu emerytury K. G. od 1 września 2016 roku. Organ rentowy dokonał przeliczenia poprzez uwzględnienie w podstawie wymiaru świadczenia wynagrodzenia z okresu zatrudnienia ubezpieczonego u S. I. (1) w okresach od 1 maja 1964 roku do 1 sierpnia 1964 roku i od 1 września 1964 roku do 1 czerwca 1966 roku oraz doliczenie do okresów składkowych wyżej wymienionych okresów zatrudnienia;

- w dniu 1 lutego 2017 roku: o przeliczeniu emerytury K. G. od 1 stycznia 2017 roku. Organ rentowy dokonał przeliczenia poprzez uwzględnienie okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Stoczni (...) w okresie od 26 marca 1971 roku do 5 sierpnia 1971 roku;

- w dniu 13 marca 2017 roku: o przeliczeniu emerytury K. G. od 1 lutego 2017 roku. Organ rentowy dokonał przeliczenia poprzez uwzględnienie okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładzie (...) u R. N. w S. w okresie od 1 września 1977 roku do 30 marca 1980 roku;

- w dniu 8 maja 2017 roku: o przeliczeniu emerytury K. G. od 1 listopada 2015 roku, tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek (3.11.2015r.) Organ rentowy dokonał przeliczenia uwzględniającego okres zatrudnienia K. G. u J. S. (1) od 1 marca 1975 roku do 31 maja 1975 roku, przy przyjęciu że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne K. G. wynosiła po 2700 zł za każdy z miesięcy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. G. (1) urodził się (...).

Niesporne.

W okresie od 1 listopada 2001 r. do 31 stycznia 2015 r. pobierał nieprzerwanie z ZUS rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (a okresowo także dodatek pielęgnacyjny) z powodu przebytego w marcu 2001 r. udaru krwotocznego mózgu oraz wywołanego nim niedowładu połowiczego prawostronnego.

Przy ustalaniu wysokości renty organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu do okresów składkowych następujące okresy przypadające przed rokiem 1999: od 18 lutego do 15 grudnia 1970 r. (okres odbywania zasadniczej służby wojskowej), od 1 marca 1980 r. do 28 lutego 1985 r., od 1 września 1985 r. do 23 lutego 1986 r., od 16 listopada 1988 r. do 31 lipca 1990 r., od 1 września 1990 r. do 26 września 2001 r. (z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i opłacania z tego tytułu składek). W późniejszym okresie dokonywał doliczenia wyłącznie późniejszych okresów prowadzenia działalności gospodarczej przez ubezpieczonego.

Dowody: dokumenty w pliku I akt ZUS O/S. dot. K. G..

W związku ze złożeniem przez K. G. wniosku o emeryturę, organ rentowy przyznał mu prawo do tego świadczenia decyzją z 13 lipca 2015 roku, za okres od 1 lutego 2015 roku. Wysokość świadczenia ustalono, przyjmując, że kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego ubezpieczonego wynosi 241599,26 zł, kwota zewidencjonowanych i zwaloryzowanych składek wynosi 46454,77 zł, zaś średnie dalsze trwanie życia to 208,50 miesięcy.

Wydanie tej decyzji zostało poprzedzone wydaniem decyzji z 24 lutego 2015 r. o ustaleniu kapitału początkowego. W porównaniu z decyzją wydawaną w sprawie renty organ doliczył dodatkowo ubezpieczonemu do stażu pracy – okresów składkowych – następujące okresy: od 27 września 1967 r. do 2 sierpnia 1968 r. (okres pracy w Spółdzielni Pracy (...)), od 6 sierpnia 1968 r. do 1 października 1969 r. (okres pracy w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w S.), od 27 grudnia 1971 r. do 29 kwietnia 1972 r. oraz od 30 października 1972 r. do 24 kwietnia 1973r. (ostatnie dwa okresy jako okresy pracy w Spółdzielni Pracy (...)).

K. G. (1) nie odwołał się od żadnej z tych decyzji.

Dowody:

- decyzja z 13.07.2015r. i poprzedzające ją dokumenty - k. 1-33 plik II akt ZUS;

- decyzja z 24.02.2015 r. i poprzedzające ją dokumenty – k. 3-14 plik (...) akt ZUS.

W dniu 3 listopada 2015 roku K. G. (1) złożył w ZUS pismo zawierające prośbę o sprawdzenie i poinformowanie go, w jakiej wysokości były odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne od wynagrodzenia, które uzyskiwał w trakcie zatrudnienia u J. P. – w czasie zatrudnienia w latach 1966 i 1967, S. D. – w roku 1967 i J. S. (1) – w latach 1974 i 1975. Do wniosku dołączył ponadto zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za rok 1976, wystawione przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną (...) w M..

Dowód: wniosek z 3.11.2015r. - k. 34-36 plik II akt ZUS.

Powyższy wniosek został przekazany do rozpoznania Wydziałowi (...) i Składek ZUS O/S.. K. G. organ rentowy nie udzielił żadnej odpowiedzi.

Niesporne, a nadto dowód: dokumenty w pliku II akt ZUS.

W dniu 11 stycznia 2016 r. K. G. złożył w ZUS wniosek o ponowne ustalenie wysokości swojego świadczenia emerytalnego – poprzez doliczenie okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed przyznaniem świadczenia. Do wniosku dołączył oryginał świadectwa pracy za okres od 23 marca 1976 r. do 21 września 1976 r., wystawionego przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną (...) w M..

Dowód: wniosek z 11.01.2016 r. z załącznikiem – k. 56-59 plik II akt ZUS.

W dniu 9 lutego 2016 r. ZUS O/S. wydał decyzję o przeliczeniu emerytury K. G., w której treści wskazał, że rozpoznaje wniosek ubezpieczonego z 3 listopada 2015 r. i przelicza jego emeryturę od 1 listopada 2015 r.

W treści decyzji nie wskazano, aby w jakimkolwiek zakresie wniosek K. G. nie został uwzględniony.

Dowód: decyzja z 9.02.2016 r. – k. 6162, plik II akt ZUS.

Wydanie powyższej decyzji zostało poprzedzone wydaniem przez organ rentowy w dniu 2 lutego 2016 r. decyzji o przeliczeniu kapitału początkowego ubezpieczonego, którą – w porównaniu z decyzją wydawaną poprzednio - organ doliczył dodatkowo ubezpieczonemu do stażu pracy – okresów składkowych – wyłącznie okres zatrudnienia w (...) w M., zgodnie ze złożonym świadectwem pracy, a także wziął pod uwagę zarobki uzyskane przez niego w tym czasie, zgodnie ze złożonym zaświadczeniem Rp-7.

Dowód: decyzja z 2.02.2016 r. wraz z poprzedzającymi ją dokumentami i załącznikami – k. 21-30 plik (...) akt ZUS.

Następnie, zaskarżoną w niniejszym procesie decyzją z dnia 1 marca 2016 roku organ rentowy dokonał waloryzacji przysługującej ubezpieczonemu emerytury od dnia 1 marca 2016 roku.

Dowód: decyzja ZUS z 01.03.2016r., k. 63 plik II akt ZUS.

K. G. (1) ma wykształcenie podstawowe. Naukę w szkole podstawowej ukończył w roku 1963. W tym samym roku, jako małoletni uczący się zawodu, rozpoczął naukę zawodu lakiernika samochodowego w lakierni samochodowej należącej do S. I. (1). Pracę tę wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, nieprzerwanie w okresie od 1 listopada 1963 roku do 15 kwietnia 1967 roku.

Dowody:

- odpis zaświadczenia o zatrudnieniu - k. 33 akt sprawy;

- kwestionariusz osobowy z 24.06.1971r. - k. 1 w teczce akt osobowych K. G. z okresu zatrudnienia w Stoczni (...) w S., stanowiącej załącznik do akt;

- kwestionariusz osobowy z 23.12.1971r. - k. 1 w teczce akt osobowych K. G. z okresu zatrudnienia w (...) Metalotechnika, stanowiącej załącznik do akt;

- wyjaśnienia K. G. (1) - zapis a-v rozprawy z 19.01.2017r., protokół - k. 132-133 akt sprawy wraz z transkrypcją, k. 166-173 akt sprawy oraz zapis a-v rozprawy z 11.05.2017r., protokół, k. 185v akt sprawy.

W aktach ZUS znajdują się dokumenty potwierdzające zgłoszenie K. G. do ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania pracy w lakierni S. I. w okresie od 1 maja 1964 roku do 1 sierpnia 1964 roku i od 1 września 1964 roku do 1 czerwca 1966 roku, z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynoszącą: 7700 zł w 1964 roku, 13.200 zł w 1965 r. oraz 5500 zł w 1966 r.

Wydaną w toku procesu decyzją z 18 listopada 2016 roku (...) Oddział w S. uwzględnił – na potrzeby obliczania wysokości emerytury ubezpieczonego - powyższe okresy zatrudnienia K. G. u tego pracodawcy, traktując je jako przebyte przez niego okresy składkowe. Przeliczenie emerytury zostało dokonane ze skutkiem od 1 września 2016r.

Niesporne, a nadto dowody:

- potwierdzenie podlegania ubezpieczeniom – k. 74-77, 88-91 plik II akt ZUS;

- decyzja z 18.11.2016 r. – k. 93, pl. II akt ZUS.

W roku 1967, w okresie od 1 marca do 20 maja, K. G. (1) pracował w lakierni samochodowej należącej do S. D.. Był w tym czasie zgłoszony do ubezpieczeń społecznych z podstawą wymiaru składek wynoszącą 1090 zł.

Wydaną w toku procesu decyzją z 18 listopada 2016 roku (...) Oddział w S. uwzględnił – na potrzeby obliczania wysokości emerytury ubezpieczonego - powyższy okres zatrudnienia K. G. u tego pracodawcy, traktując go jako przebyty przez niego okres składkowy. Przeliczenie emerytury zostało dokonane ze skutkiem od 1 września 2016 r.

Dowody:

- potwierdzenie podlegania ubezpieczeniom – k. 83-86 plik II akt ZUS;

- decyzja z 18.11.2016 r. – k. 93, pl. II akt ZUS.

W okresie od 18 lutego 1970 roku do 15 grudnia 1970 roku K. G. (1) odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Dowód: książeczka wojskowa - k. 33 akt sądowych.

W okresie od 2 stycznia 1974 roku do 30 listopada 1975 roku K. G. (1) był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w zakładzie lakierniczym J. S. (1) w S. przy ul. (...). Wynagrodzenie K. G. w okresie od 1 marca 1975 roku do 30 listopada 1975 roku wynosiło po 2.700 zł miesięcznie.

U J. S. (1) razem z K. G. pracowali Z. U. i J. S. (2).

J. S. (1) w tamtym czasie prowadził zakład lakierniczy bez wymaganych zezwoleń. Nie dopełniał także obowiązków związanych ze zgłaszaniem pracowników do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, nie opłacał z tego tytułu należnych składek.

W maju 1975 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził u J. S. kontrolę, w trakcie której ustalił, że ten płatnik prowadzi zakład bez zezwolenia, nie zgłasza pracowników do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i nie opłaca z tego tytułu należnych składek. W dacie przeprowadzenia kontroli K. G. (1) był pracownikiem J. S..

J. S. w związku z kontrolą zgłosił K. G. do ubezpieczeń społecznych wyłącznie za miesiące od marca do maja 1975 r., z podstawą wymiaru składek wynoszącą po 2700 zł miesięcznie.

Dowody:

- odpis zaświadczenia o zatrudnieniu - k. 33 akt sądowych;

- odpis legitymacji czeladniczej – w aktach osobowych K. G. z okresu zatrudnienia w (...) w M., część A – w kopercie k. 69 akt sądowych;

- teczka akt kontroli ZUS przeprowadzonej u J. S. (1) w 1975r. – załącznik do akt;

- zeznania świadka Z. U. - zapis a-v rozprawy z 16.02.2017r., protokół - k. 145 akt sądowych;

- zeznania świadka J. S. (2) - zapis a-v rozprawy z 16.02.2017r., protokół - k. 145-146 akt sądowych;

- wyjaśnienia K. G. (1) - zapis a-v rozprawy z 19.01.2017r., protokół - k. 132-133 akt sprawy wraz z transkrypcją, k. 166-173 akt sprawy oraz zapis a-v rozprawy z 11.05.2017r., protokół -k. 185v akt sprawy.

Wydaną w toku procesu decyzją z 8 maja 2017 roku (...) Oddział w S. uwzględnił – na potrzeby obliczania wysokości emerytury ubezpieczonego - okres zatrudnienia K. G. u J. S. (1) od 1 marca 1975 roku do 31 maja 1975 roku, traktując go jako przebyty przez niego okres składkowy, z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynoszącą po 2700 zł miesięcznie. Przeliczenie emerytury zostało dokonane od 1 listopada 2015 r.

Niesporne, a nadto dowód: decyzja ZUS z 8.05.2017 r. – k. 103 akt sądowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się częściowo zasadne.

Przedmiotem postępowania była wysokość emerytury K. G. (1), przy czym spór stron sprowadzał się do tego, czy ubezpieczonemu przysługuje emerytura w wyższej wysokości, aniżeli przyjął to organ rentowy w zaskarżonej decyzji o waloryzacji świadczenia.

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem orzecznictwa - w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego zakres rozpoznania sprawy przez sąd wyznacza nie tylko treść zaskarżonej decyzji, ale także treść odwołania od tej decyzji (tak m.in. wyrok SN z dnia 1 września 2010r., III UK 15/10, postanowienie SN z dnia 2 marca 2011 r., II UZ 1/11). Mimo więc, że zaskarżona decyzja formalnie dotyczyła wyłącznie waloryzacji należnej K. G. emerytury, to w sytuacji, w której ubezpieczony zgłosił wprost zarzuty odnoszące się do nienależytego wyliczenia wysokości jego świadczenia poprzez pominięcie szeregu okresów swojego zatrudnieia, obowiązkiem sądu było zweryfikowanie prawdziwości i zasadności tych zarzutów. Niemożliwe więc było w tej sytuacji ograniczenie się przez sąd jedynie do zbadania prawidłowości przeprowadzenia przez organ technicznej czynności waloryzacji emerytury ubezpieczonego.

Dodatkowo koniecznym było wzięcie pod uwagę tego, że w toku procesu organ rentowy wydał szereg decyzji, którymi częściowo uwzględnił zarzuty złożonego w niniejszej sprawie odwołania. I tak, decyzją z 18 listopada 2016 roku organ uwzględnił zatrudnienie K. G. u S. I. (1) od 1 maja 1964 roku do 1 sierpnia 1964 roku i od 1 września 1964 roku do 1 czerwca 1966 roku; decyzją z 1 lutego 2017 roku uwzględnił okres zatrudnienia K. G. w Stoczni (...) od 26 marca 1971 roku do 5 sierpnia 1971 roku; decyzją z 13 marca 2017 roku uwzględnił okres zatrudnienia K. G. w Zakładzie (...) u R. N. w S. od 1 września 1977 roku do 30 marca 1980 roku, zaś decyzją z 8 maja 2017 roku uwzględnił okres zatrudnienia ubezpieczonego u J. S. (1) od 1 marca 1975 roku do 31 maja 1975 roku.

Stosownie do treści przepisu art. 477 ¹³ k.p.c., zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Zgodnie zaś z art. 355 § 1 k.p.c., sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli wydanie wyroku stało się zbędne.

W tej sytuacji skoro w rozpoznawanej sprawie organ rentowy w toku postępowania sądowego wydał decyzje w części uwzględniające żądania odwołującego się, sąd w tym zakresie postępowanie umorzył, o czym orzekł w punkcie I. sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie odwołanie uznano za częściowo uzasadnione.

W pierwszej kolejności należy w tym zakresie wskazać, że postępowanie w sprawach emerytalnych jest dwuetapowe. Przed organem rentowym sprawa emerytalna ma charakter administracyjno-prawny, wobec czego w toku prowadzonego postępowania stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Organ rentowy ma ponadto ograniczoną swobodę prowadzenia postępowania dowodowego. Z kolei na etapie postępowania odwoławczego sprawa o emeryturę staje się sprawą cywilną, a tym samym do jej rozpoznania należy stosować przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Podstawowym celem tego postępowania jest zaś rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu okoliczności spornych. Przy tym, w myśl przepisu art. 473 § 1 k.p.c., w postępowaniu przed sądem nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych, co oznacza, iż każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane i celowe. Ponadto, zgodnie z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Należy mieć na uwadze, że swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok SN z 10 czerwca 1999 r. II UKN 685/98).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, trzeba rozpocząć od przypomnienia, że K. G. (1) domagał się obliczenia wysokości swojej emerytury przy wzięciu pod uwagę okresów zatrudnienia u J. S. (1), S. I. (1) oraz S. D., a także doliczenia dodatku w związku z pełnieniem służby wojskowej w określonym miejscu i warunkach. Próbując zweryfikować w tym zakresie twierdzenia ubezpieczonego, które były pełne luk (co jest zrozumiałe, zważywszy na stan zdrowia K. G., będący do niedawna podstawą przyznania mu prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i rodzaj jego schorzeń, w tym stwierdzone przez lekarza orzecznika ZUS w czasie badania w dniu 4 maja 2015 r. rozpoczynające się zaburzenia funkcji poznawczych), sąd przeprowadził obszerne postępowanie dowodowe. W jego trakcie zgromadzono liczne dowody z dokumentów (którym przypisano znaczenie decydujące), a także przesłuchano świadków. Jeśli chodzi o dokumenty, to sąd uznał je za wiarygodne (poza zaświadczeniem dotyczącym zatrudnienia u S. D., noszącym wyraźne ślady przeróbek w zakresie dat). Są to bowiem dokumenty archiwalne, tworzone w czasie, gdy nie było jeszcze mowy o emeryturze dla K. G., a więc nie sposób twierdzić, aby ktokolwiek miał interes w tym, by świadomie potwierdzać w nich nieprawdę. Z dokumentów tych wyłania się spójny obraz pracy ubezpieczonego w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego wieku; w szczególności potwierdzają one wyjaśnienia ubezpieczonego, że od ukończenia szkoły podstawowej niemal bez przerwy wykonywał pracę lakiernika, w większości w zakładach prywatnych.

Jeśli chodzi o zeznania świadków, to zeznania Z. U. i J. S. (2) sąd uznał za wiarygodne w zakresie związanym z zatrudnieniem K. G. u J. S. (1). Treść tych zeznań była zbieżna z pozostałymi dowodami zgromadzonymi w sprawie, w tym wyjaśnieniami odwołującego i dokumentami.

Z kolei zeznania świadka W. C. uznano za nieprzydatne dla rozstrzygnięcia. Świadek ten, będący sąsiadem ubezpieczonego, miał bowiem tylko ogólną wiedzę na temat tego, że K. G. (1) na pewno gdzieś pracował i że był to zakład przy ulicy (...). Nie pamiętał natomiast żadnych związanych z tym szczegółów, w tym nie znał danych ówczesnych pracodawców ubezpieczonego i zasad jego zatrudnienia u nich.

Wreszcie, sąd dał wiarę także wyjaśnieniom odwołującego, albowiem znajdowały one potwierdzenie i uzupełnienie w zeznaniach przesłuchanych świadków, a w szczególności w zgromadzonej dokumentacji osobowej. W ocenie sądu choć K. G. (1) niewątpliwie nie pamiętał dokładnie wszystkich okoliczności (zapomniał np. w ogóle o tym, że pracował w Stoczni (...)), to jednak jego zachowanie w toku procesu świadczy o tym, że z całą pewnością nie próbował wprowadzić sądu w błąd, ani nie zeznawał niezgodnie z prawdą.

Jeśli chodzi o zatrudnienie u J. S. (1), to – poza ostatecznie zaliczonym przez organ rentowy okresem trzech miesięcy w roku 1975 – sąd uznał, że są podstawy, by przyjąć, że K. G. pracował u tego pracodawcy także w okresie od 2 stycznia 1974 roku do 30 listopada 1975 roku. Pierwszym dowodem świadczącym o tym był pochodzący z roku 1976 oryginalny odpis zaświadczenia o zatrudnieniu u tego pracodawcy. Kolejnym - znajdujący się w aktach osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w M. odpis legitymacji czeladniczej wydanej K. G. (1) w dniu 23 lutego 1974 roku przez Izbę Rzemieślniczą w S. z którego wynika, że był on wówczas czeladnikiem w rzemiośle lakiernika. Już w świetle powyższego można było zdaniem sądu przyjąć, że skoro w 1974 roku K. G. posiadał uprawnienia czeladnicze, to z całą pewnością uzyskał je po to, by móc pracować w tym zawodzie. Koresponduje to z zaświadczeniem, o którym mowa wyżej, poświadczającym, że od stycznia 1974 roku zatrudniony był na stanowisku lakiernika u J. S. (1).

Powyższy tok rozumowania znalazł pełne potwierdzenie w dokumentach znajdujących się w odnalezionych ostatecznie przez organ rentowy aktach kontroli przeprowadzonej w maju 1975 roku przez ZUS u płatnika składek J. S. (1), w zakresie zgłaszania pracowników do ubezpieczeń społecznych i prawidłowego obliczania składek na te ubezpieczenia. Z akt tych wynika, że w czasie kontroli J. S. (1) prowadził swój zakład bez stosownego zezwolenia, a zatrudniani przez niego pracownicy, w tym K. G. (1), nie byli zgłoszeni do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Sąd dostrzegł jednocześnie, że w trakcie tej kontroli ubezpieczony był przesłuchany przez pracownika ZUS i zeznał, że pracuje u J. S. (1) od 1 marca 1975 roku (z wynagrodzeniem miesięcznym 2.700 zł). W ocenie sądu nie może to jednak stanowić dowodu na to, że faktycznie K. G. podjął pracę u tego pracodawcy dopiero od tej daty, a nie od 2 stycznia 1974 r., jak potwierdził mu ostatecznie sam J. S. w wystawionym później (po kontroli ZUS) zaświadczeniu, datowanym na 2 listopada 1975 r. Przeciwnie, biorąc pod uwagę pozostałe dowody z dokumentów oraz fakt, że sami pracownicy ZUS ustalili, że J. S. (1) prowadził w tym czasie zakład bez stosownego zezwolenia, koniecznym było uznanie, że złożone wówczas (w roku 1975) przez K. G. zeznania nie były miarodajne. Zostały one bowiem niewątpliwie złożone pod presją ówczesnego pracodawcy, obawiającego się możliwości poniesienia konsekwencji niezgłaszania pracowników do ubezpieczeń społecznych.

W świetle powyższego, opierając się na dowodach z dokumentów, sąd uznał, że istnieją podstawy do przyznania ubezpieczonemu prawa do obliczenia wysokości jego emerytury (a w związku z tym także do przeliczenia jego kapitału początkowego) poprzez zaliczenie do okresów składkowych nieuwzględnionych przez organ rentowy okresów pracy u J. S. (1) od 2 stycznia 1974 roku do 28 lutego 1975 roku i od 1 czerwca 1975 roku do 30 listopada 1975 roku. Sąd przyjął przy tym, że w pierwszym z ww. okresów podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne stanowiło wynagrodzenie minimalne, a w drugim okresie podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wynosiła po 2.700 zł miesięcznie. Na podstawie zabranych w sprawie dowodów nie można było ustalić wysokości wynagrodzenia (podstawy wymiaru składki) K. G. (1) w okresie od 2 stycznia 1974 roku do 28 lutego 1975 roku. Sąd uznał więc, że w takiej sytuacji jako podstawę wymiaru składki trzeba przyjąć – stosownie do przepisu art. 15 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS - kwotę obowiązującego w tym czasie minimalnego wynagrodzenia pracowników. Z kolei podstawa wymiaru składek wynosząca po 2.700 zł miesięcznie, przyjęta przez sąd za okres od 1 czerwca 1975 r., jest oparta o ustalenia poczynione przez ZUS w czasie kontroli przeprowadzonej u J. S. (1) w 1975 roku. Wówczas przyjęto bowiem, że tyle zarabiał K. G. w okresie od marca do maja 1975 r. Zdaniem sądu, skoro ubezpieczony pracował tam także w późniejszym okresie, niewątpliwie musiał zarabiać co najmniej tyle samo. Normą jest bowiem to, że w miarę zwiększania się długości okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy, jego wynagrodzenie rośnie, ewentualnie utrzymuje się na takim samym poziomie, a nie maleje.

Określając datę początkową, od której powinno zostać przeliczone świadczenie K. G. w tym zakresie, sąd miał na uwadze fakt, że już w dniu 3 listopada 2015 roku K. G. (1) złożył w organie rentowym wniosek o wzięcie pod uwagę dla celów emerytalnych jego zatrudnienia u J. S. (1). Także zresztą organ rentowy, uwzględniając w decyzji z 8 maja 2017 roku okres zatrudnienia ubezpieczonego u J. S. (1) od 1 marca 1975 roku do 31 maja 1975 roku, dokonał stosownego przeliczenia świadczenia ze skutkiem od 1 listopada 2015 roku.

Z kolei jeśli chodzi o okres zatrudnienia u S. I. (1), K. G. (1) przedłożył w toku procesu oryginał odpisu zaświadczenia o zatrudnieniu wystawionego przez S. I. (1) w dniu 17 kwietnia 1967 r., w którym tenże potwierdził, że ubezpieczony pracował u niego (tj. w należącej do niego lakierni samochodowej) od 1 listopada 1963 roku do 15 kwietnia 1967 roku jako pracownik fizyczny. Nadto sąd dysponował aktami osobowymi z okresu zatrudnienia K. G. (1) w Stoczni (...) w S. oraz w Spółdzielni Pracy (...), w których także znajdują się dokumenty pośrednio potwierdzające, że ubezpieczony był w podanym wyżej okresie zatrudniony u S. I.. Starając się bowiem o przyjęcie do pracy w stoczni ubezpieczony wypełnił kwestionariusz osobowy, w którym wpisał, że od 1 września 1963 roku do 15 kwietnia 1967 roku zatrudniony był na stanowisku lakiernika w lakierni samochodowej S. I. (1). Podobnie starając się o przyjęcie do pracy w Spółdzielni Pracy (...), ubezpieczony wypełnił w dniu 23 grudnia 1971 roku kwestionariusz osobowy, w którym wpisując przebieg pracy zawodowej wskazał, że od 1963 do 1967 roku pracował jako lakiernik w lakierni samochodowej S. I. (1).

Mając na uwadze, że sam S. I. (1) w ww. zaświadczeniu potwierdził zatrudnienie K. G. (1) i ramy czasowe tego zatrudnienia oraz, że dokumenty o których mowa powyżej sporządzone zostały w rzeczywistym czasie zatrudniania ubezpieczonego, sąd uznał je za w pełni miarodajny materiał dowodowy. Koniecznym stało się więc doliczenie do stażu ubezpieczeniowego K. G. nieuznanych przez organ rentowy okresów zatrudnienia u S. I. (1) od 1 listopada 1963 roku do 30 kwietnia 1964 roku, od 2 sierpnia 1964 roku do 31 sierpnia 1964 roku i od 2 czerwca 1966 roku do 15 kwietnia 1967 roku. Mając zaś na uwadze, że niemożliwym było ustalenie wysokości wynagrodzenia osiąganego wówczas przez K. G. (1) sąd przyjął, że podstawę wymiaru składek stanowiło obowiązujące wówczas wynagrodzenie minimalne.

W tym miejscu trzeba zauważyć, że sąd nie przypisał decydującego znaczenia faktowi, że organ rentowy potwierdził ubezpieczenie K. G. z tytułu pracy u S. I. tylko w okresie od 1 maja do 1 sierpnia 1964 r. oraz od 1 września 1964 r. do 1 czerwca 1966r. Jak bowiem okazało się w toku niniejszego procesu, poświadczenia dokonywane przez ZUS gdy chodzi o odległy okres, nie są zbyt miarodajne. Organ nie potwierdził bowiem początkowo żadnego okresu zatrudnienia K. G. u J. S. (1), mimo że – co okazało się dopiero później, na skutek intensywnego dopytywania przez tę kwestię przez sąd oraz działań podjętych osobiście przez jednego z pełnomocników organu rentowego – dysponował w tym zakresie własnymi dokumentami (aktami kontroli), z których takie zatrudnienie wynikało. Niewykluczone więc, że także i w przypadku pracy u S. I., dokładniejsza lektura archiwalnych dokumentów znajdujących się w posiadaniu ZUS doprowadziłaby do innych rezultatów. Niezależnie jednak od powyższego koniecznym jest też nadmienienie, że nawet jeśli by S. I. (1) faktycznie zgłosił K. G. do ubezpieczeń społecznych tylko w takich okresach jak wynika z potwierdzenia dokonanego przez ZUS, nie oznaczałoby to, że ubezpieczonemu tylko z tego powodu nie może być doliczony dla celów emerytalnych do okresów zatrudnienia dłuższy okres. K. G. jako pracownik nie może bowiem obecnie ponosić ujemnych konsekwencji niewywiązywania się przez swojego ówczesnego pracodawcę z jego obowiązków.

Określając datę początkową przeliczenia świadczenia K. G. na dzień 1 września 2016 roku, sąd wziął pod uwagę, że dopiero podczas posiedzenia wyjaśniającego przeprowadzonego przed Sądem Okręgowym w Szczecinie w dniu 15 września 2016 roku, ubezpieczony wskazał, że domaga się doliczenia do swojego stażu emerytalnego okresu zatrudnienia u S. I. (1).

W opisanym wyżej zakresie sąd, uznając żądania K. G. za zasadne, zmienił więc zaskarżoną decyzję, orzekając jak w punkcie II sentencji wyroku (art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.).

W pozostałym natomiast zakresie, tj. związanym z doliczeniem do stażu emerytalnego okresu zatrudnienia u S. D. innego niż okres uwzględniony przez ZUS oraz przyznanie dodatku w związku z pełnieniem służby wojskowej, sąd uznał odwołanie za niezasadne.

Jeśli chodzi o pracę w zakładzie lakierniczym S. D., to dokumentem poświadczającym zatrudnienie u tego pracodawcy było przedłożone przez ubezpieczonego (w oryginale) zaświadczenie. Dokument ten - co nie budzi wątpliwości sądu - sporządzony został w rzeczywistym czasie zatrudnienia ubezpieczonego, tj. przed kilkudziesięciu laty. Potwierdza on wprawdzie pracę u ww. pracodawcy, jednakże w ocenie sądu jest niemiarodajny dla dokonania ustaleń co do rzeczywistego okresu zatrudnienia. W zaświadczeniu tym bowiem zarówno data wystawienia dokumentu, jak i wpisana w nim data początkowa i końcowa zatrudnienia ubezpieczonego, noszą ślady przerabiania w zakresie początkowego i końcowego miesiąca zatrudnienia. Nadto data początkowa zatrudnienia u S. D., tj. 1 kwietnia 1967 roku, pokrywa się z zatrudnieniem u S. I. (1), które - jak ustalono w toku niniejszego postępowania - trwało do 15 kwietnia 1967 roku. Należy w tym miejscu przypomnieć, że zaliczenie nieudokumentowanych spornych okresów składkowych z przebiegu ubezpieczenia do stażu ubezpieczeniowego, jest dopuszczalne tylko w przypadkach niebudzących żadnych wątpliwości co do spójnego i precyzyjnego - rodzajowego oraz czasowego potwierdzenia się udowadnianych okoliczności. Tym samym opisane wątpliwości co do wiarygodności okresu zatrudnienia u S. D. dawały podstawy do odmowy jego uwzględnienia przy ustalaniu stażu ubezpieczeniowego K. G. – w zakresie innym aniżeli przyjął to organ rentowy.

Ubezpieczony podnosił również, że 18 lutego 1970 roku do 15 grudnia 1970 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową i w czasie jej trwania pracował przy budowie Zakładów (...), w związku z czym należy mu się zapewne jakiś dodatek, który wpłynie na zwiększenie emerytury. Odnosząc się do powyższego żądania sąd wskazuje więc, że żaden z przepisów obowiązującej obecnie ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie przewiduje możliwości przyznawania dodatków tego rodzaju. Co za tym idzie, żądanie K. G. nie mogło być uwzględnione.

Z tych też względów, w punkcie III wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., odwołanie ubezpieczonego w opisanym wyżej zakresie oddalono.

Stosownie do treści przepisu art. 118 ust.1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, sąd w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości, zobowiązany jest orzec, czy organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieprzyznanie tego świadczenia we właściwej wysokości. W ocenie sądu w niniejszej sprawie organ rentowy takiej odpowiedzialności nie ponosi. Na etapie postępowania przed organem rentowym nie dało się bowiem rozwiać wątpliwości związanych ze spornymi okresami zatrudnienia i wysokością wynagrodzenia uzyskiwanego wówczas przez odwołującego i konieczne było przeprowadzenie szerszego postępowania dowodowego przed sądem. Mając powyższe na względzie, orzeczono jak w punkcie IV. sentencji.