Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 18 maja 2016 roku przyznał wnioskodawcy od dnia 15 czerwca 2016 roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego emeryturę obliczoną zgodnie z zasadami określonymi art.26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne (67.812,65 zł) oraz kapitału początkowego (383.282,28 zł) z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawa obliczenia emerytury podlega pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne (7.849,89 zł). Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę (208,50 miesięcy). Emerytura wyliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy wyniosła 2.125,88 zł brutto {[(67.812,65 zł + 383.282,28 zł) - 7.849,89 zł] : 208,50 = 2.125,88 zł}.

/decyzja k. 10-11 odwrót akt ZUS plik II/.

W dniu 6 października 2015 roku odwołanie od powyższej decyzji do protokołu przed organem rentowym złożył reprezentowany przez pełnomocnika – żonę D. S. R. S.. W odwołaniu wniósł o potraktowanie pisma z dnia 27 września 2016 roku złożonego w ZUS w dniu 28 września 2016 roku jako odwołanie od powyższej decyzji. Jednocześnie wniósł o przywrócenie terminu do złożenia odwołania, wskazując, że jego uchybienie było spowodowane toczącym się postępowaniem wyjaśniającym. W załączonym do odwołania piśmie z dnia 28 września 2016 roku dotyczącym odpowiedzi na pismo ZUS z dnia 9 września 2016 roku znak dot. skarżonej decyzji wnioskodawca R. S. wskazał na rozbieżności pomiędzy kwotami stanowiącymi podstawę obliczenia emerytury wskazanymi w pismach z dnia 16 marca 2016 roku oraz 15 czerwca 2016 roku i okoliczność nieuwzględnienia przez ZUS wskazanych przez niego w piśmie z dnia 12 sierpnia 2016 roku kwot, podczas gdy od dnia 16 marca 2016 roku nie zaszły żadne zmiany skutkujące zmianą podstawy wymiaru świadczenia, w konkluzji stwierdzając, że celowo został pozbawiony należnego mi prawa do emerytury bez podania racjonalnych przyczyn. W ostatnim zdaniu pisma z dnia 28 września 2016 roku wnioskodawca wskazał, że w przypadku braku wiarygodnego wyjaśnienia nieuwzględnienia jego żądania, pismo to stanowi podstawę do skierowania przez niego sprawy na drogę sądową.

/odwołanie - k. 2-2 odwrót, pismo z dnia 28 września 2016 roku – k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 7 listopada 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wnosił o jego odrzucenie, z uwagi na wniesienie go po upływie obowiązującego terminu. W uzasadnieniu organ rentowy wywodził, jak w skarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, że zgodnie z treścią art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS jeśli ustalenie emerytury następuje: w II kwartale, ale w czerwcu, np. 2016 roku, wówczas kwota składek poddana ostatniej rocznej waloryzacji (tj. kwota składek na dzień 31 stycznia 2015 roku zwaloryzowana za 2015 rok) nie podlega żadnej waloryzacji kwartalnej. Waloryzacja kapitału początkowego odbywa się według analogicznych zasad, z tym zastrzeżeniem, że pierwsza waloryzacja przeprowadzana jest od dnia 1 czerwca 2000 roku za rok 1999 – według odrębnego wskaźnika waloryzacji kapitału początkowego za rok 1999 wynoszącego 115,60% (wyliczonego zgodnie z zapisem art. 173 ust. 4 ustawy emerytalnej). Kolejne waloryzacje kapitału początkowego, tj. za rok 2000 i lata następne, przeprowadzane są według wskaźników waloryzacji ogłaszanych dla składek na ubezpieczenie. W przypadku skarżonej decyzji ustalenie wysokości emerytury nastąpiło w II kwartale w czerwcu, zatem kwota składek oraz kapitału początkowego została poddana waloryzacji rocznej. Wobec powyższego brak jest możliwości wyliczenia świadczenia z zastosowaniem kwot wskazanych przez wnioskodawcę.

/odpowiedź na odwołanie - k. 4-5/

Na rozprawie w dniu 9 maja 2017 roku pełnomocnik wnioskodawcy (jego żona) popierał odwołanie wskazując jednocześnie, że wraz ze skarżoną decyzją wnioskodawca otrzymał pouczenie o prawie odwołania się do Sądu i mimo tego pouczenia złożył pismo do ZUS, na które otrzymał odpowiedź i zwrócił się z kolejnym wnioskiem o przeliczenie emerytury. Dopiero po kolejnej odpowiedzi pełnomocnik wnioskodawcy złożyła do protokołu wniosek o ponowne przeliczenie emerytury. Pełnomocnik organu rentowego wnosił o odrzucenie odwołania.

/protokół rozprawy – k. 21-21 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. S., urodzony w dniu (...), w dniu 2 listopada 2015 roku złożył wniosek o przyznanie emerytury częściowej. W dniu 2 listopada 2015 roku wnioskodawca udzielił swojej żonie D. S. pełnomocnictwa do wykonywania czynności prawnych w relacjach z ZUS.

/okoliczność bezsporna, wniosek – k. 1-4 akt ZUS plik I, pełnomocnictwo – k. 8-10 akt ZUS plik I/

Decyzją z dnia 25 listopada 2015 roku na podstawie art. 26b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał R. S. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury częściowej od 1 listopada 2015 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Podstawę obliczenia kwoty emerytury, przyjętej do ustalenia wysokości emerytury częściowej, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne (72.521,88 zł) oraz kapitału początkowego (394.687,78 zł) z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury częściowej. Kwota emerytury, przyjęta do ustalenia wysokości emerytury częściowej, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury częściowej przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę częściową (215,60 miesięcy). Kwota emerytury wyliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy wyniosła 2.167,02 zł brutto [(72.521,88 zł + 394.687,78 zł) : 215,60 = 2.167,02 zł]. Emerytura częściowa wynosiła 50% kwoty emerytury obliczonej w powyższy sposób tj. 1.083,51 zł. W decyzji wskazano, że decyzja ostateczna zostanie wydana po uzyskaniu poświadczenia opłacania składek na ubezpieczenie społeczne jako osoba współpracująca po 1998 roku.

/decyzja k. 12-13 odwrót akt ZUS plik I/.

Decyzją ostateczną z dnia 16 marca 2016 roku na podstawie art. 26b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy z dnia 15 stycznia 2016 r. o jednorazowym dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenia przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe albo nauczycielskie świadczenia kompensacyjne w 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z urzędu przyznał R. S. emeryturę częściową od 1 listopada 2015 roku, tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury częściowej. Podstawę obliczenia kwoty emerytury, przyjętej do ustalenia wysokości emerytury częściowej, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne (72.521,88 zł) oraz kapitału początkowego (410.532,53 zł) z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury częściowej. Kwota emerytury, przyjęta do ustalenia wysokości emerytury częściowej, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury częściowej przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę częściową (215,60 miesięcy). Kwota emerytury wyliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy wyniosła 2.245,89 zł brutto [(72.521,88 zł + 410.532,53 zł) : 215,60 = 2.245,89 zł]. Emerytura częściowa wynosiła 50% kwoty emerytury obliczonej w powyższy sposób tj. 1.122,95 zł. Decyzją ostateczną uwzględniono poświadczenie z ZUS działalności gospodarczej od 1999 roku.

/decyzja k. 21-22 akt ZUS plik I/.

W dniu 18 maja 2016 roku wnioskodawca R. S. złożył wniosek
o przyznanie prawa do emerytury.

/wniosek – k. 1 – 4 odwrót akt ZUS plik II/

Zaskarżoną decyzją z dnia 15 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 18 maja 2016 roku przyznał wnioskodawcy od dnia 15 czerwca 2016 roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego emeryturę obliczoną zgodnie z zasadami określonymi w art.26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

/decyzja k. 10-11 odwrót akt ZUS plik II/.

Decyzja ta została wnioskodawcy przesłana w dniu 28 czerwca 2016 roku wraz z pouczeniem o sposobie i terminie do wniesienia odwołania na adres jego zamieszkania.

/okoliczność bezsporna, decyzja k. 11 odwrót akt ZUS plik II/.

W piśmie z dnia 7 lipca 2016 roku skierowanym do ZUS wnioskodawca wniósł o wyjaśnienie przyczyn znacznych różnic występujących pomiędzy decyzją z dnia 16 marca 2016 roku a decyzją z dnia 15 czerwca 2016 roku. Podniósł, że ZUS powinien ostatecznie wybrać korzystniejszą decyzję.

/pismo – k. 12 akt ZUS plik II/

Odpowiadając na powyższe pismo w piśmie z dnia 29 lipca 2016 roku, wysłanym w dniu 29 lipca 2016 roku, ZUS poinformował wnioskodawcę, że zgodnie z art. 26b ustawy emerytalnej osoba mająca ustalone prawo do emerytury częściowej po spełnieniu określonych prawem przesłanek może wystąpić z wnioskiem o zamianę emerytury częściowej na emeryturę, o której mowa w art. 24 ustawy emerytalnej, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Emeryturę przyznaną na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej pomniejsza się o kwoty pobranych wcześniej emerytur, przysługujących z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w tym emerytur częściowych co nastąpiło w przedmiotowej sprawie.

/pismo – k. 13 akt ZUS plik II/

W piśmie z dnia 12 sierpnia 2016 roku skierowanym do ZUS wnioskodawca wniósł o ponowne przeliczenie emerytury na podstawie zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne i kapitału początkowego w wysokościach wskazanych w decyzji z dnia 16 marca 2016 roku. W dniu 18 maja 2016 roku wnioskodawca udzielił swojej żonie D. S. pełnomocnictwa do wykonywania czynności prawnych w relacjach z ZUS.

/pismo – k. 14 akt ZUS plik II, pełnomocnictwo – k. 18-20 akt ZUS plik II/

Odpowiadając na powyższe pismo w piśmie z dnia 9 września 2016 roku, wysłanym w dniu 20 września 2016 roku, ZUS wyjaśnił wnioskodawcy zasady ustalania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych i ich wysokości zwłaszcza zasady waloryzacji składek i kapitału początkowego. Wyjaśnił w szczególności, że zgodnie z treścią art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS jeśli ustalenie emerytury następuje: w II kwartale, ale w czerwcu, np. 2016 roku, wówczas kwota składek poddana ostatniej rocznej waloryzacji (tj. kwota składek na dzień 31 stycznia 2015 roku zwaloryzowana za 2015 rok) nie podlega żadnej waloryzacji kwartalnej. Waloryzacja kapitału początkowego odbywa się według analogicznych zasad, z tym zastrzeżeniem, że pierwsza waloryzacja przeprowadzana jest od dnia 1 czerwca 2000 roku za rok 1999 – według odrębnego wskaźnika waloryzacji kapitału początkowego za rok 1999 wynoszącego 115,60% (wyliczonego zgodnie z zapisem art. 173 ust. 4 ustawy emerytalnej). Kolejne waloryzacje kapitału początkowego, tj. za rok 2000 i lata następne, przeprowadzane są według wskaźników waloryzacji ogłaszanych dla składek na ubezpieczenie. W przypadku skarżonej decyzji ustalenie wysokości emerytury nastąpiło w II kwartale w czerwcu, zatem kwota składek oraz kapitału początkowego została poddana waloryzacji rocznej. Wobec powyższego brak jest możliwości wyliczenia świadczenia z zastosowaniem kwot wskazanych przez wnioskodawcę.

/pismo - k. 16-16 odwrót akt ZUS/

W dniu 21 września 2016 roku żona wnioskodawcy – D. S. działająca w imieniu wnioskodawcy złożyła do protokołu przed organem rentowym wniosek o przyspieszenie rozpoznania wniosku z dnia 12 sierpnia 2016 roku. Pod oświadczeniem D. S. pracownik ZUS stwierdził, że w dniu 22 września 2016 roku poinformowano telefonicznie D. S. o wysłaniu w dniu 20 września 2016 roku pisma z dnia 9 września 2016 roku.

/protokół – k. 17 – 17 odwrót akt ZUS/

W piśmie z dnia 27 września 2016 roku złożonym w dniu 28 września 2016 roku dotyczącym odpowiedzi na pismo ZUS z dnia 9 września 2016 roku znak dot. skarżonej decyzji wnioskodawca R. S. wskazał na rozbieżności pomiędzy kwotami stanowiącymi podstawę obliczenia emerytury wskazanymi w pismach z dnia 16 marca 2016 roku oraz 15 czerwca 2016 roku i okoliczność nieuwzględnienia przez ZUS wskazanych przez niego w piśmie z dnia 12 sierpnia 2016 roku kwot, podczas gdy od dnia 16 marca 2016 roku nie zaszły żadne zmiany skutkujące zmianą podstawy wymiaru świadczenia, w konkluzji stwierdzając, że celowo został pozbawiony należnego mi prawa do emerytury bez podania racjonalnych przyczyn. W ostatnim zdaniu tego pisma wnioskodawca wskazał, że w przypadku braku wiarygodnego wyjaśnienia nieuwzględnienia jego żądania, pismo to stanowi podstawę do skierowania przez niego sprawy na drogę sądową.

/pismo – k. 3/

Skarżący odwołanie od decyzji z dnia 15 czerwca 2016 roku złożył za pośrednictwem pełnomocnika – swojej żony D. S. w dniu 6 października 2015 roku do protokołu przed organem rentowym. W odwołaniu wniósł o potraktowanie pisma z dnia 27 września 2016 roku złożonego w ZUS w dniu 28 września 2016 roku jako odwołanie od powyższej decyzji. Jednocześnie wniósł o przywrócenie terminu do złożenia odwołania.

/odwołanie - k. 2-2 odwrót/

Wnioskodawca reprezentowany przez żonę nie zgłaszał wniosków dowodowych na okoliczność przyczyn opóźnienia w złożeniu odwołania, podnosząc, że wraz ze skarżoną decyzją wnioskodawca otrzymał pouczenie o prawie odwołania się do Sądu i mimo tego pouczenia złożył pismo do ZUS, na które otrzymał odpowiedź i zwrócił się z kolejnym wnioskiem o przeliczenie emerytury. Dopiero po kolejnej odpowiedzi pełnomocnik wnioskodawcy złożyła do protokołu wniosek o ponowne przeliczenie emerytury.

/okoliczność bezsporna, protokół rozprawy – k. 21-21 odwrót/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy podlega odrzuceniu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd przyjął, iż wnioskodawca skarży
w niniejszym postępowaniu decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 czerwca 2016 roku pismem z dnia 27 września 2016 roku złożonym w ZUS w dniu 28 września 2016 roku, w którym wskazał na rozbieżności pomiędzy kwotami stanowiącymi podstawę obliczenia emerytury wskazanymi w decyzjach z dnia 16 marca 2016 roku oraz 15 czerwca 2016 roku i okoliczność nieuwzględnienia przez ZUS wskazanych przez niego w piśmie z dnia 12 sierpnia 2016 roku kwot, wnosząc w braku wiarygodnego wyjaśnienia nieuwzględnienia jego żądania o skierowanie sprawy na drogę sądową.

Zgodnie z art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołanie od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję lub do protokołu sporządzonego przez ten organ,
w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji.

W myśl przepisu art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. Sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się.

W toku postępowania sądowego wnioskodawca nie odnosił się do przyczyn wniesienia odwołania od decyzji z dnia 15 czerwca 2016 roku po upływie ustawowego terminu. Wnioskodawca stanął na stanowisku, że decyzja ta jest sprzeczna z poprzednią decyzją z dnia 16 marca 2016 roku o przyznaniu emerytury częściowej a organ rentowy w odpowiedziach na pisma wnioskodawcy z dnia 29 lipca 2016 roku i 9 września 2016 roku nie wyjaśnił w sposób wystarczający motywów skarżonej decyzji w związku z czym należy ją zmienić. Ubezpieczony wniósł o przywrócenie terminu do złożenia odwołania, wskazując, że jego uchybienie było spowodowane toczącym się postępowaniem wyjaśniającym.

Jak ustalono Zakład Ubezpieczeń Społecznych nadał przesyłkę z decyzją z dnia
15 czerwca 2016 roku na adres zamieszkania ubezpieczonego w dniu 28 czerwca 2016 roku (wtorek) wraz z pouczeniem o sposobie i terminie do wniesienia odwołania.

Z uwagi na nadanie przesyłki bez zwrotnego potwierdzenia odbioru nie można ustalić dokładnej daty doręczenia jej wnioskodawcy, jednakże można przyjąć, że nastąpiło to
najpóźniej w dniu 7 lipca 2016 roku, kiedy to wnioskodawca wystosował do ZUS pismo z zapytaniem o przyczynę różnicy w wyliczeniu emerytury w spornej decyzji.

Stwierdzić zatem należy, że termin na wniesienie odwołania dla wnioskodawcy upłynął co najmniej w dniu 8 sierpnia 2016 roku. Tymczasem zgodnie z datą widniejącą na stemplu ZUS odwołanie zostało nadane przez wnioskodawcę w dniu 28 września 2016 roku, a zatem znacznie po ustawowym miesięcznym terminie.

W zacytowanym wcześniej art.477 ⁹§3 k.p.c. in fine określono przesłanki, przemawiające za zaniechaniem odrzucenia odwołania wniesionego po upływie ustawowego terminu. Okolicznościami usprawiedliwiającymi opóźnienie odwołania jest przekroczenie terminu, które nie jest nadmierne i takie, które nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Wskazane przesłanki muszą wystąpić łącznie. Za przyczyny niezależne od ubezpieczonego w złożeniu spóźnionego odwołania uważa się zwykle chorobę, nieporadność, brak właściwej porady i opieki, czy wprowadzenie w błąd przez organ rentowy. Stosownie do oceny tych okoliczności, odwołanie podlega odrzuceniu albo nadaje mu się bieg.

Tymczasem wnioskodawca nie wskazał przyczyn usprawiedliwiających opóźnione w złożeniu odwołania, a w konsekwencji, że uchybienie ustawowemu terminowi do wniesienia odwołania nie nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych. Podkreślić należy, że bezspornym jest, że mimo pouczenia o możliwości złożenia odwołania wnioskodawca złożył pismo do ZUS, na które otrzymał odpowiedź i zwrócił się z kolejnym wnioskiem o przeliczenie emerytury. Dopiero po kolejnej odpowiedzi pełnomocnik wnioskodawcy złożyła do protokołu wniosek o ponowne przeliczenie emerytury. Zatem poprzednie pisma wnioskodawcy skierowane do ZUS nie stanowiły odwołania od skarżonej decyzji, co nie było kwestionowane. Wnioskodawca w miejsce złożenia odwołania od skarżonej decyzji zdecydował się bowiem na składanie do ZUS pism z zapytaniami odnośnie sposobu wyliczenia emerytury. Nadto podkreślić trzeba, że przekroczenie terminu jest nadmierne. A zatem stwierdzić należy, że brak jest podstaw do nieuwzględnienia przekroczenia terminu do wniesienia odwołania.

Podkreślenia wymaga okoliczność, że przepis art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. stanowi samoistną podstawę przywrócenia terminu i reguluje sytuację, w której to odwołujący się ubezpieczony złoży spóźnione odwołanie. Stąd też w przypadku odrzucenia odwołania w trybie art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do wystąpienia z wnioskiem o przywrócenie terminu na podstawie art. 168 k.p.c. (zob. post. Sądu Administracyjnego w G. z 6.6.1994 r., III AUz 61/94, PP 1995, Nr 5, s. 46).

Wobec powyższego na podstawie art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. odwołanie wnioskodawcy, jako spóźnione podlegało odrzuceniu, o czym Sąd orzekł sentencji postanowienia.

K.P.