Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2017 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Jerzy Skorupka (spr)

Sędziowie: SSA Cezariusz Baćkowski

SSA Wiesław Pędziwiatr

Protokolant: Anna Turek

przy udziale prokuratora Prokuratury Regionalnej Urszuli Piwowarczyk – Strugały

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2017 r.

sprawy K. M.

oskarżonej z art. 286 § 1 kk, art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk

P. C.

oskarżonego z art. 286 § 1 kk, art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy

z dnia 2 grudnia 2016 r. sygn. akt III K 8/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I części rozstrzygającej w ten sposób, że ustala, iż oskarżeni K. M. i P. C. przypisanego im przestępstwa dopuścili się w okresie od 15 kwietnia do 6 maja 2014r.,

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. W. (1) 600 zł podwyższone o 138 zł podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu P. C. z urzędu w postępowaniu odwoławczym,

IV.  zwalnia oskarżonych od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze , stwierdzając, że wydatki związane z tym postępowaniem ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Legnicy wyrokiem z dnia 2 grudnia 2016 r., III K 8/16:

I. oskarżonych K. M. i P. C. uznał za winnych tego, że działając wspólnie i w porozumieniu z góry powziętym zamiarem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w ramach czynu ciągłego w okresie od 28 lutego 2014r. do 6 maja 2014r. udzielili nieustalonym na chwilę obecną osobom pomocy do dokonania oszustw opisanych w punktach od I do XVII części wstępnej w ten sposób, że nakłonili K. B. , a następnie pomogli mu w zarejestrowaniu działalności gospodarczej pod nazwą (...) K. B. oraz rachunków bankowych w bankach (...) S.A. (...) Bank S.A. a następnie uzyskane od K. B. dokumenty zarejestrowanej działalności gospodarczej i rachunków bankowych przekazali nieustalonym na chwilę obecną osobom , które wykorzystały je w celu umieszczenia na portalu (...) nieprawdziwych ogłoszeń o sprzedaży przez firmę (...) pojazdów i pobierania na konta założone w w/w bankach zaliczek za sprzedaż tych pojazdów wyłudzając mienie znacznej wartości o łącznej kwocie 218 431 złotych , to jest przestępstwa z art.12 kk w zw. z art.18 § 3 kk w zw. z art.294§ 1 kk w zw. z art.286 § 1 kk i za to na podstawie art.19 § 1 kk w zw. z art.294 § 1 kk i art.33 § 2 i 3 kk wymierzył im kary po 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz kary grzywny w wysokości 150 stawek dziennych po 50 złotych każda,

II. na podstawie art.69§ 1 i § 2 kk i art.70§ 1 kk w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015r. w zw. z art.4 § 1 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności wobec K. M. warunkowo zawiesił na okres próby 3 lat,

III. na podstawie art.63 § 1 kk na poczet orzeczonej kary grzywny zaliczył K. M. okres zatrzymania w dniu 22 lipca 2014r.,

IV. na podstawie art.46 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015r. w zw. z art.4 § 1 kk orzekł wobec oskarżonych K. M. i P. C. obowiązek solidarnego częściowego naprawienia szkody poprzez zapłatę kwot 300 złotych na rzecz każdego z niżej wymienionych pokrzywdzonych :

- firmy (...) z siedzibą w K.,

- J. K.,

- firmy Kopalnia (...) J. G.,

- J. R.,

- J. F.,

- firmy (...) s.c. S. P. i A. P.,

- P. G.,

- firmy Usługi (...),

- R. B. (1),

- firmy (...) z/s w (...),

- A. K.,

- firmy (...) s.c. G. G. i G. B.,

- M. P.,

- firmy (...),

- R. B. (2),

V. powództwo cywilne pozostawia bez rozpoznania,

VI. na podstawie art.627 kpk zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe i wymierzył im opłaty w kwotach po 1800 złotych,

VII. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw.E. C. i R. W. (1) kwoty po 960 złotych + VAT tytułem nieopłaconej obrony z urzędu.

Wymieniony wyrok zaskarżyła obrończyni z urzędu K. M. adw. E. C. w całości co do tej oskarżonej, zarzucając obrazę przepisów postępowania mających istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj.:

⚫

art. 332§1 pkt 2 KPK w zw. z art. 398 KPK poprzez przyjęcie, że oskarżona dopuściła się czynu zabronionego w okresie od 28 lutego do 6 maja 2014 r., gdy według aktu oskarżenia pierwsze czynności miała podjąć 15 kwietnia 2014 r. i uznanie oskarżonej za winnej popełnienia czynu w okresie poprzedzającym 15 kwietnia 2014 r., wobec braku zarzutu oskarżyciela publicznego,

⚫

art. 5§2 KPK w zw. z art. 7 KPK i art. 410 KPK poprzez nieuwzględnienie, że uzupełniony materiał dowodowy nadal nie rozstrzygnął wszystkich wątpliwości w sprawie, a zwłaszcza pozwalających na weryfikację wersji zdarzeń, jaką przedstawił K. B. w wyjaśnieniach złożonych 30 maja 2014 r. oraz przed prokuratorem, w których szczegółowo podał przebieg podejmowanych czynności oraz opisał zachowanie współsprawców, którymi nie byli K. M. i P. C.,

⚫

art. 5§2 KPK w zw. z art. 7 KPK i art. 410 KPK poprzez przyłożenie zbyt dużej wagi do tego, że uzupełniony materiał dowodowy potwierdził, że 28 lutego 2014 r. K. B. założył konto osobiste w (...), skoro prawdopodobnym jest, że mógł założyć ten rachunek dla siebie, w celach nie związanych z przestępstwami, których dotyczy postępowanie, a nawet jeżeli tak było, to założenie rachunku bankowego nie potwierdza udziału oskarżonej K. M. w przestępczym procederze,

⚫

art. 7 KPK w zw. z art. 410 KPK poprzez pominięcie, że wyjaśnienia skazanego K. B. z 30 maja 2014 r. znajdują potwierdzenie w innym materiale dowodowym sprawy, zwłaszcza w dokumentacji zdjęciowej, na której znajduje się wizerunek osób dokonujących wypłat z bankomatów, a który jest zbieżny z opisem osób, które namówiły K. B. do podjęcia przestępczych działań i kierowały wykonaniem całego procederu, osiągając z tego korzyść majątkową,

⚫

art. 7 KPK w zw. z art. 410 KPK poprzez bezzasadne przyjęcie, że K. B. nie miał podstaw, aby pomawiać K. M. i P. C. o udział w przestępczym procederze, gdyż z jego wyjaśnień wynika, że nie łączyły go z oskarżonymi żadne więzi towarzyskie, a jednocześnie sąd apelacyjny rozstrzygając już tą kwestię w wyroku z 29 grudnia 2015 r. wyraził zapatrywanie, że K. B. miał interes w przedstawianiu siebie w najkorzystniejszym świetle, nawet kosztem pozostałych oskarżonych, aby pomniejszyć swoją rolę w przestępstwie, zyskać złagodzenie kary, a w śledztwie uzyskać uchylenie tymczasowego aresztowania,

⚫

art. 7 KPK w zw. z art. 410 KPK poprzez pominięcie, że z wyjaśnień K. B. z 30 maja 2014 r. wynika, że obawiał się ujawnienia prawdziwych sprawców, o czym świadczy jego wypowiedź „za wszystko, co zrobiłem zostaje mi 250 zł. Zapytał, czy mi to pasuje. Co miałem im odpowiedzieć, że nie?”, a wobec nieustalenia tożsamości współsprawców prawdopodobnym jest, że K. B. nadal obawia się konsekwencji, jakie mogą go spotkać, jeżeli ujawni prawdziwą tożsamość pozostałych sprawców lub istotne szczegóły, które mogą doprowadzić do ich ujawnienia.

Podnosząc wymienione zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez uniewinnienie oskarżonej.

Wymieniony wyrok zaskarżył także obrońca z urzędu P. C. adw. R. W. (2) w całości co do tego oskarżonego, zarzucając:

I.  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, polegającą na naruszeniu art. 7 KPK i art. 410 KPK poprzez uznanie P. C. za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu, pomimo niewystarczającego materiału dowodowego i dokonanie przez sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych z pominięciem istotnych okoliczności wynikających z ujawnionego materiału dowodowego, tj. uznanie za wiarygodne i wystarczające do przypisania oskarżonemu przestępstwa z art. 18§3 KK w zw. z art. 286§1 KK i art. 294§1 KK w zw. z art. 12 KK, wyjaśnień K. B., pomimo że są one niekonsekwentne i rozbieżne, nie znalazły potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym w stopniu wystarczającym do przypisania oskarżonemu zarzucanego mu czynu i mogły mieć na celu jedynie umniejszenie winy K. B.,

II.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku, polegający na przyjęciu, że:

⚫

na początku 2014 r. nieustalone osoby skontaktowały się z oskarżonymi K. M. i P. C. i zaproponowały im, aby znaleźli i nakłonili osobę, która za niewielką opłatą zgodzi się założyć na siebie firmą handlującą pojazdami i maszynami, w celu wyłudzania zaliczek, gdy w sprawie brak jest jakichkolwiek dowodów na okoliczność kontaktów i znajomości K. M. i P. C. z osobami zamieszczającymi nieprawdziwe ogłoszenia o sprzedaży pojazdów i wyłudzającymi zaliczki,

⚫

dokumenty otrzymane od K. B., K. M. i P. C. przekazali nieustalonym organizatorom przestępstwa, gdy brak jest jakichkolwiek dowodów na okoliczność kontaktów i znajomości K. M. i P. C. z osobami zamieszczającymi nieprawdziwe ogłoszenia o sprzedaży pojazdów i wyłudzającymi zaliczki,

III.  rażącą niewspółmierność wymierzonej P. C. kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

IV.  obrazę art. 29 ust. 1 i 2 ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z §14 ust. 2 pkt 5 i §16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.9.2012 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu, poprzez niewłaściwe zastosowanie przepisów rozporządzenia i zasądzenie na rzecz obrońcy z urzędu kosztów obrony w zaniżonej wysokości.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie P. C. od popełnienia zarzucanych mu czynów i zasądzenie od Skarbu Państwa tytułem nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu udzielonej przed sądem pierwszej instancji 1320 zł powiększonej o 303,60 zł VAT, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zważył, co następuje.

Apelacje są niezasadne.

Osią obu apelacji są zarzuty dotyczące oceny wyjaśnień i zeznań złożonych przez K. B., a w konsekwencji, dokonanie przez sąd a quo błędnych ustaleń faktycznych, co do winy K. M. i P. C.. W apelacji oskarżonej podnosi się, że „uzupełnione postępowanie dowodowe nie usunęło wątpliwości występujących w sprawie”. K. B. został prawomocnie skazany z nadzwyczajnym złagodzeniem kary i miał interes w przedstawianiu siebie w najkorzystniejszym świetle. Musiał on wykazać swoją rolę w przestępstwie, jako tzw. „słupa”, a przez to pomniejszyć swój udział w tym procederze. Dlatego pomówił oboje oskarżonych o czyny, których oni nie popełnili. K. B. w dalszym ciągu obawia się rzeczywistych sprawców i dlatego nie ujawnia ich danych. Z oskarżonymi nie łączy go „specjalna zażyłość”, która miałaby uzasadniać ich ochronę. Natomiast, z powodu tzw. „zwykłych relacji towarzyskich”, trudno wymagać, aby zdecydował się pozostawać w areszcie przez kilka miesięcy dla ochrony oskarżonych. Ponadto, sąd a quo zbyt dużą wagę przypisał okoliczności, że K. B. założył konto osobiste w (...), co miało potwierdzać jego wersję, że K. M. współdziałała w popełnieniu przestępstwa.

W apelacji obrońcy P. C. podnosi się, że sąd orzekający oparł się na zeznaniach K. B. złożonych w postępowaniu sądowym III K 41/15 i jego wyjaśnieniach złożonych w postępowaniu przygotowawczym. Tymczasem, pierwsze wyjaśnienia znacznie odbiegały od późniejszych. Początkowo K. B. nie pomawiał K. M. i P. C. o udział w przestępstwie, ale wskazał inne osoby, jako organizatorów procederu oszustwa. Te wyjaśnienia znajdowały potwierdzenie w dowodach z fotografii monitoringu bankomatów, z których pobierane były pieniądze wpłacane przez pokrzywdzonych. Później K. B. zmienił wyjaśnienia i wskazał P. C. jako osobę, która nakłaniała go do zarejestrowania działalności gospodarczej i założenia rachunków bankowych, a zatem osoby werbującej go do roli tzw. „słupa”. Według autora apelacji, wskazanie P. C. mogło być spowodowane chęcią uchylenia tymczasowego aresztowania. Niewiarygodne są zaś zeznania K. B. złożone przed sądem, że zmienił swoje wyjaśnienia i podał prawdę, gdyż „czuł żal” do K. M. i P. C. za to, jak go potraktowali. W apelacji podnosi się również, że nie ma żadnych dowodów potwierdzających udział P. C. w „procederze wystawiania fikcyjnych ogłoszeń sprzedaży pojazdów i pobieranie od zainteresowanych zaliczek na konto sprzedaży”. Za takie dowody nie mogą być uznane zeznania funkcjonariuszy policji D. F. i S. O.. Z materiału dowodowego nie wynika też, aby ktokolwiek kontaktował się z oskarżonymi, składając im propozycję, aby znaleźli i nakłonili kogoś, kto za niewielkim wynagrodzeniem założy na siebie firmę handlującą pojazdami i maszynami, w celu zamieszczania nieprawdziwych ogłoszeń.

Zważyć więc należy, że okoliczności będące przedmiotem zarzutów, omówione następnie w uzasadnieniu obu apelacji, zostały uwzględnione przez sąd pierwszej instancji. Wymieniony sąd poddał krytycznej analizie zeznania i wyjaśnienia złożone przez K. B., odnosząc się także do zmiany pierwotnych wyjaśnień. Sąd pierwszej instancji podał powody, dla których dał wiarę zeznaniom K. B. i odmówił wiary wyjaśnieniom złożonym na początku postępowania przygotowawczego. Sąd a quo ocenił także wyjaśnienia obojga oskarżonych, a także uzasadnił fakty ustalone na podstawie dowodów ujawnionych na rozprawie głównej.

Według sądu pierwszej instancji „K. B. […] jednoznacznie wskazywał, że został zwerbowany za drobną odpłatnością do założenia działalności gospodarczej oraz rachunków bankowych. Opisał też okoliczności, w jakich do tego doszło. Wprawdzie początkowo wskazywał, że zwerbowały go inne osoby niż oskarżeni, jednak okoliczności, w jakich do tego doszło przedstawiał zasadniczo tak samo. Wyjaśnił, że początkowo wskazywał inne osoby, by chronić K. M. i P. C.”. Oceniając zeznania K. B. sąd a quo stwierdził, że „nie sposób odmówić wiarygodności temu oskarżonemu, z uwagi na konsekwencję w zasadniczych kwestiach odnoszących się do jego udziału oraz innych osób w przestępstwie. […] To, że wskazał na oskarżonych współdziałających z nim w przestępstwie, nie miało wpływu na jego odpowiedzialność. Nie miał więc powodu, by dla własnej obrony, uchylenia się od odpowiedzialności kłamać na niekorzyść K. M. i P. C.”. Dalej sąd a quo wskazał i omówił dowody potwierdzające zeznania K. B..

Sąd pierwszej instancji wytłumaczył się także z tego, dlaczego nie wykonał wszystkich zaleceń podanych w wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 29 grudnia 2015 r. Podane przez sąd powody zaniechania przeprowadzenia niektórych czynności dowodowych są przekonujące i zasługują na uwzględnienie. Pomimo nieprzeprowadzenia wymienionych czynności i nieuzyskania określonych dowodów, dowody ujawnione na rozprawie głównej nie pozostawiały wątpliwości, co do okoliczności zdarzeń będących przedmiotem zarzutów oskarżyciela publicznego, pozwalając na rozstrzygnięcie o przedmiocie procesu, czyli o odpowiedzialności karnej obojga oskarżonych.

SSA Cezariusz Baćkowski SSA Jerzy Skorupka SSA Wiesław Pędziwiatr