Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący-Sędzia: SO Henryk Brzyżkiewicz

Sędziowie: SO Leszek Dąbek (spr.)

SR (del.) Ewa Buczek - Fidyka

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2017 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z wniosku A. K.

z udziałem (...) Bank Spółki Akcyjnej w W.

o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu spadku

na skutek apelacji uczestniczki postępowania (...) Bank Spółki Akcyjnej w W.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 17 sierpnia 2016 r., sygn. akt I Ns 51/16

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w Zabrzu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Ewa Buczek – Fidyka SSO Henryk Brzyżkiewicz SSO Leszek Dąbek

Sygn. akt III Ca 1948/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni A. K. wniosła o przyjęcie i zatwierdzenie
jej oświadczenia o uchyleniu się przez nią od skutków prawnych złożonego
przez nią w dniu 9 08 2012r. oświadczenia o przyjęciu wprost spadku po zmarłym
w dniu 6 03 2012r. ojcu R. K..

Uzasadniając wniosek twierdziła, że 30 10 2015r. otrzymała z (...) Bank S.A.
w W. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu zawartej przez spadkodawcę i wówczas po raz pierwszy powzięła informację, że jej zmarły ojciec miał długi. Podniosła także, iż na mocy zawartej ugody sądowej w przedmiocie działu spadku mieszkanie po ojcu nabyła w całości, bez obowiązku spłaty jej matka D. K., która nie miała jej informować o istniejącym zobowiązaniu.

Uczestnik postępowania D. K. nie sprzeciwiła się wnioskowi.

Uczestniczka postępowania (...) Bank S.A. w W. nie zajęła stanowiska w sprawie.

Sąd Rejonowy w Zabrzu w postanowieniu z dnia 17 08 2016 r. zatwierdził uchylenie się przez wnioskodawczynię od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu spadku po jej ojcu R. K., zmarłym dnia 60 3 2012r. w M., które to oświadczeni zostało złożone do protokołu rozprawy z dnia 9 08 2012r., sygn. Akt I Ns 285/12 oraz orzekł o kosztach postępowania.

W ustalonym stanie faktycznym, w motywach orzeczenia przywołał regulacje
art. 1019 k.c. stwierdził, iż błąd wnioskodawczyni co do przedmiotu spadku (istnienia długu spadkowego) nie był wynikiem braku jej staranności, był usprawiedliwiony okolicznościami sprawy. Wskazał, iż błąd wnioskodawczyni był istotny, a mianowicie uzasadniał przypuszczenie, że gdyby składająca oświadczenie woli nie działała
pod jego wpływem i oceniała sprawę rozsądnie, nie złożyłaby świadomie oświadczenia o przyjęciu spadku wprost, jednocześnie zawierając ugodę , na podstawie której udział we wchodzącej w skład spadku nieruchomości przekazałby współspadkobiercy bez obowiązku jakiejkolwiek dopłaty. Uznał, iż uzasadnione
było przyjęcie, że niezależnie od błędu co do rzeczywistego stanu spadku wnioskodawczyni pozostawała również w mylnym przekonaniu
co do odpowiedzialności spadkobiercy za ewentualne długi spadkowe w przypadku kiedy faktycznie nie nabywa ze spadku jakichkolwiek praw majątkowych (aktywów). Przywołując regulację art. 88 § 2 k.c. uznał, iż wnioskodawczyni dochowała rocznego terminu.

O kosztach postępowania orzekał na mocy regulacji art. 520 § 1 k.p.c.

Orzeczenie zaskarżyła uczestniczka postępowania (...) Bank S.A.
w W. , która wniosła o jego zmianę „poprzez jego uchylenie” oraz zasądzenie od wnioskodawczyni zwrotu „kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych”.

W uzasadnieniu między innymi zwróciła uwagę na treść księgi wieczystej , w której ujawniona była hipoteka na nieruchomości stanowiącej wspólność ustawową małżeńską, ustanowioną na rzecz poprzednika prawnego uczestnika. D. K., jako żona spadkodawcy musiała wiedzieć i wyrazić zgodę na zaciągnięcie zobowiązania – kredytu. Niewiarygodna pozostaje zatem niewiedza wnioskodawczyni o kredycie zaciągniętym przez rodziców, o którym najpóźniej mogła się dowiedzieć
z chwilą gdy została spadkobierczynią, dokonując weryfikacji księgi wieczystej.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni A. K. wnosiła
o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej oraz zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu między innymi podnosiła, iż nie posiadała ona interesu prawnego
ani też interesu faktycznego żeby badać stan prawny przedmiotowej nieruchomości, ponieważ na mocy zawartej ugody mieszkanie wchodzące w skład spadku zostało przyznane na wyłączna własność uczestniczki D. K..

.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenie wnioskodawczyni lecz wadliwie rozpoznał sprawę.

Przy jej rozpoznaniu umknęło bowiem jego uwadze, iż niniejsza sprawa jest sprawą z zakresu prawa spadkowego w których sąd zobowiązany jest podejmować z urzędu czynności w celu wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, z czego się on nie wywiązał.

Z akt sprawy Sądu Rejonowego w Zabrzu wszczętej z wniosku D. K. o stwierdzenie nabycia spadku po R. K. (I Ns 285/12) wynika bowiem, że matka A. K. dołączyła do wniosku odpis księgi wieczystej w którym zawarto informację, że należąca do spadku nieruchomość była obciążona hipoteką.

Informacja ta rodziła uzasadnione domniemanie, iż spadkodawca był zadłużony, a to z kolei w przypadku zaznajomienia się z nią przez skarżąca obligowało ją do podjęcia działań w celu wyjaśnienia rzeczywistego stanu spadku i nie czyniąc tego wnioskodawczyni nie może obecnie skutecznie uchylić się od skutków złożonego oświadczenia o przyjęciu spadku wprost (jej ewentualne błędne przeświadczenie o stanie spadku było wynikiem jej niestaranności).

Obligowało to Sąd do wyjaśnienia w toku postępowania czy odpis powyższej księgi wieczystej został przesłany wnioskodawczyni wraz z wnioskiem, czy został jej przekazany i czy zaznajomiła się ona z jego treścią oraz ewentualnie jakie działania podjęła ona w celu ustalenia rzeczywistego stanu spadku (z akt sprawy I Ns 285/12 wynika, iż odpis księgi wieczystej została dołączony do wniosku, który wraz z załącznikami został wysłany na adres wnioskodawczyni, ale adresowaną do niej przesyłkę zawierającą odpis wniosku nie odebrała ona osobiście lecz jej dorosły domownik; k-18).

Okoliczności te nie były przedmiotem rozpoznania Sądu pierwszej instancji, więcej nie przeprowadził on także formalnie dowodu z przesłuchania uczestniczki postępowania (poprzestał na jej oświadczeniu, iż „potwierdza złożone zeznania”; k- 36 akt).

W konsekwencji tego istota sprawy nie została należycie rozpoznania,

co stosownie do regulacji art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. obligowało Sąd odwoławczy do uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Reasumując z podanych względów zaskarżone postanowienie jest wadliwe i dlatego apelację uczestniczki jako uzasadnioną uwzględniono orzekając jak

w sentencji w oparciu o regulację art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd Rejonowy rozpoznając ponownie sprawę weźmie pod uwagę zawartą powyżej ocenę prawną i na wskazane powyżej okoliczności z urzędu dopuści

i przeprowadzi dowody: z zawartych w aktach I Ns 285/12 odpisu księgi wieczystej

i z potwierdzenia doręczenia wnioskodawczyni odpisu wniosku, z zeznań świadka (domownika wnioskodawczyni, który w sprawie I Ns 285/12 odebrał adresowaną

do wnioskodawczyni przesyłkę pocztową zawierająca odpis wniosku), z przesłuchania uczestniczki postępowania D. K. oraz z uzupełniającego przesłuchania wnioskodawczyni.

SSR (del.) Ewa Buczek – Fidyka SSO Henryk Brzyżkiewicz SSO Leszek Dąbek