Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem wydanym 15 marca 2016 r. przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, III C 751/13, uzupełnionym prawomocnym postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2016 r., nakazano pozwanej J. P. dopuszczenie powódki K. K. do współposiadania niezabudowanej części nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), nakazując pozwanej przekazanie powódce kluczy do bramy i furtki, a jeżeli nie jest w ich posiadaniu, do udostępnienia swobodnego dostępu na teren nieruchomości oraz niestawianie w przejściu do ogrodu przedmiotów uniemożliwiających przejście (pkt 1.); zasądzono od pozwanej J. P. na rzecz powódki K. K. kwotę 412 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 212 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2.); przyznano r.pr. I. P. kwotę 767,52 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu i nakazano wypłacić ją ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi (pkt 3.) oraz uzupełniono powyższy wyrok poprzez zasądzenie od J. P. na rzecz K. K. kwotę 1.568,92 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego.

Apelacje od powyższego wyroku wniosła J. P. zaskarżając go w części, tj. w zakresie pkt 1. i 2. Wyrokowi temu zarzuciła:

1)  błędną ocenę materiału dowodowego zebranego w sprawie i danie wiary oraz oparcie rozstrzygnięcia, w szczególności w zakresie w jakim pozostają sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym, na zeznaniach powódki oraz zeznaniach świadków męża powódki M. K., oraz pasierba P. K., w sytuacji gdy pozostają one w sprzeczności z zeznaniami powódki, świadka L. P. oraz świadka M. B., a nadto dowodami z dokumentacją fotograficzną i filmową oraz dokumentami;

2)  błędne ustalenia faktyczne sprzeczne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym w tym w szczególności co do kwestii przekazania powódce kluczy do furki, korzystania przez powódkę z mężem z terenu położonego za budynkiem, zakłócanie spotkania grilla w ogrodzenia przez męża pozwanej, kwestii związanej z żądaniem przez pozwaną usunięcia naruszenia posiadania przez M. K. w trybie tzw. samopomocy (art. i zastosowania się przez M. K. do tego wezwania, oraz iż kwestii własności nieruchomości nikt nie zakwestionował);

3)  nierozpoznanie istoty sprawy poprzez błędne i sprzeczne ze stanowiskiem Sądu wyrażonym w postanowieniu z dnia 29 stycznia 2015 r. sygn. akt III C 51/13 o odmowie odrzucenia pozwu, gdzie Sąd wprost wskazuje, że „oczywistym jest, że treść pozwu, zgłoszonych wniosków, dowodów, wskazanych okoliczności faktycznych oraz kierunek prowadzenia postępowania przesądzają i czynią oczywistym, że opiera ją [powódka] [podstawę prawną dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia] o przepis art. 344 kodeksu cywilnego” „nieuprawnione jest twierdzenie pozwanej, że powódka w niniejszej sprawie podstawy roszczeń upatruje w fakcie, że zgodnie z danymi ujawnionymi w księgach wieczystych jest współwłaścicielką nieruchomości. A wobec tego roszczenie wywodzi z art. 195 k.c. i nast., w tym w szczególności z art. 206 k.c. Roszczenie to ma charakter windykacyjny i jest tożsame z roszczeniem zgłoszonym w sprawie o sygn. akt III C 820/11, a w konsekwencji skoro nie ma tożsamości faktycznej i prawnej zgłoszonych żądań to nie zachodzi tym samym relacja litis pendentis” i stanowiskiem powódki, która jak stwierdza w odpowiedzi na zażalenie – to stanowisko Sądu zawarte w tymże postanowieniu w pełni podziela” przyjęcie, iż roszczenie zgłoszone przez powódkę oparte jest na art. 206 k.c., wbrew stanowisku powódki wyrażanemu ostatecznie w toku procesu, w szczególności przy badaniu przez Sąd kwestii tożsamości roszczeń w niniejszej sprawie i sprawie zawisłej pod sygn. akt III C 820/11;

4)  naruszenie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. poprzez jego błędne niezastosowanie i w przypadku modyfikacji żądań powódki i oparcia ich na art. 206 k.c., nieodrzucenie pozwu mimo tożsamości faktycznej i prawnej roszczeń zgłoszonych w sprawie o sygn. akt III C 820/11 Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi i w niniejszej sprawie, która wytoczona została później;

5)  naruszenie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. poprzez jego błędne niezastosowanie i w rezultacie odmowę zawieszenia postępowania i zaniechanie zawieszenia postępowania do czasu prawomocnego zakończenia sprawy o sygn. akt III Ns 585/13 Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, mimo iż rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie – przy założeniu jak przyjął Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, iż roszczenie ma charakter petytoryjny – zależy od rozstrzygnięcia w sprawie o zasiedzenie nieruchomości położonej „za domem” dopuszczenia do współposiadania, którego domaga się powódka, gdzie Sąd przyjął, iż czyni to jako współwłaściciel tej nieruchomości położonej „za domem”.

6)  w sytuacji gdy Sąd – jak wynika z uzasadnienia – przyjął, iż jest to sprawa „najbardziej zbliżona do sprawy o naruszenie posiadania” nieprzyznając tym samym roszczeniom charakteru roszczeń petytoryjnych, naruszenie art. 478 k.p.c., zgodnie z którym w psrawach o naruszenie posiadania sąd bada jedynie ostatni san posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego, poprzez oparcie rozstrzygnięcia z pominięciem ostatniego stanu posiadania i stanu posiadania w ogóle;

7)  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób utrudniający ocenę jego legalności i formułowanie zarzutów w stosunku do przyjętej przez tenże Sąd w postanowieniu o odrzuceniu i przez powódkę kwalifikację roszczeń powódki, a jeśli przyjąć modyfikację tychże, dlaczego pominął ocenę tychże roszczeń z punktu widzenia zawisłości sprawy, oraz dlaczego w tym zakresie pominął rozważania dotyczące przedmiotu sprawy o wydanie nieruchomości (w tym także nieruchomości położonej „ za domem”) toczącej się za sygn. akt III C 820/11 oraz przedmiotu sprawy o zasiedzenie nieruchomości, i zasadności wniosku o zawieszenie postępowania, a także brak konsekwencji w uzasadnieniu i sprzeczna ocena roszczeń powódki jako opartych na art. 206 k.c. ( a więc podstawie petytoryjnej), a dalej traktowanie tychże roszczeń jako roszczeń posesoryjnych i podnoszenie, iż sprawa jak najbardziej zbliżona do sprawy o naruszenie posiadania;

8)  naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 206 k.c. przez jego błędną wykładnię i w rezultacie błędne zastosowanie w niniejszej sprawie poprzez błędne przyjęcie, iż art. 206 k.c. kreuje roszczenie o dopuszczenie do współposiadania, jako roszczenie posesoryjne, w sytuacji gdy art. 206 k.c. pozwala kreować współwłaścicielom wyłącznie roszczenie o charakterze petytoryjnym;

9)  naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 340, art. 343 § 1 i 2, art. 344 § 1 i § 2 oraz art. 345 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i w rezultacie błędne niezastosowanie oraz nakazanie pozwanej J. P. dopuszczenie powódki K. K. do współposiadania niezabudowanej części nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), nakazując pozwanej przekazanie kluczy do bramy i furtki, a jeżeli nie jest w posiadaniu, do udostępnienia swobodnego dostępu do nieruchomości oraz niestawianie w przejściu do ogrodu przedmiotów umożliwiających przejście, mimo iż powódka nie była nigdy posiadaczką tej części nieruchomości, nieprzerwanie posiadaczką tejże części nieruchomości jest pozwana, a posiadanie to jest nieprzerwane w rozumieniu wyżej powołanych przepisów, a z pewnością jest nieprzerwane przez okres ponad rok od wytoczenia powództwa.

Powołując się na powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia w zaskarżonej części i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania oraz oddalenia wniosku o zasądzenie kosztów postępowania zabezpieczającego ewentualnie o zmianę zaskarżonego orzeczenia w zaskarżonej części i odrzucenie pozwu oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania; o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania za II instancję; o zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania o zasiedzenie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, sygn. akt III Ns 583/13. Ponadto skarżąca oświadczyła, że koszty pomocy prawnej udzielonej z urzędu nie zostały opłacone w całości ani w części i wniosła o ich przyznanie na jej rzecz według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia ustalenia faktyczne i rozważania prawne przeprowadzone przez Sąd Rejonowy, dlatego nie ma obowiązku ich przytaczania i ponownej analizy w dalszej części uzasadnienia.

Na wstępie należy zaznaczyć, że ze względu na obszerność i powtarzalność zgłoszonych zarzutów odnoszących się do przedmiotowego orzeczenia, niezbędne jest ich zbiorcze omówienie. Zasadniczym stanowiskiem jakie zajmuje pozwana w treści środka zaskarżenia są twierdzenia, że powódce przysługiwało roszczenie posesoryjne z art. 344 k.c., a nie z art. 206 k.c., jak przyjął Sąd Rejonowy. W celu potwierdzenia powyższego, skarżąca zarzucała także błędne ustalenia faktyczne sprzeczne ze zgromadzonym materiałem dowodowym.

Wskazać należy, że współwłaścicielowi rzeczy przysługuje prawo wyboru pomiędzy ochroną posiadania (roszczenie posesoryjne) i ochroną własności (roszczenie petytoryjne). W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy trafnie przyjął, że dochodzone przez powódkę roszczenie należy zakwalifikować jako roszczenie o ochronę współposiadania, które nie wynika z art. 344 k.c., ale z art. 206 k.c., mimo umiejscowienia tej drugiej regulacji w Dziale IV pt. (...). Zgodnie z art. 206 k.c. każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Uprawnienie to jest nazywane ustawowym uprawnieniem współwłaściciela do korzystania z rzeczy wspólnej. Przysługujące w stosunku wewnętrznym współwłasności uprawnienie do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej jest niezależne od wielkości udziału we własności. W licznych orzeczeniach Sąd Najwyższy podkreślał, że każdemu współwłaścicielowi przysługuje uprawnienie do współposiadania rzeczy wspólnej jako całości, nie zaś tylko takiej części, która odpowiada wielkości jego udziału (np. uzasadnienie wyroku SN z dnia 25 października 1973 r., III CRN 247/73, OSNCP 1974, Nr 9, poz. 151; uzasadnienie uchwały SN z dnia 19 lipca 1983 r., III CZP 32/83, OSNCP 1984, nr 2-3, poz. 26; uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CKN 21/99, niepubl.; uzasadnienie wyroku SN z dnia 7 lutego 2003 r., III CKN 1386/00, niepubl.).

Jak słusznie ustalił Sąd I instancji, własność przedmiotwej nieruchomości budynkowej przy ul. (...) w Ł. przysługuje w ¼ J. P., a w ¼ K. F.. Pozostałe części należą do P. i W. T. i do P. T. (1). Powódka i pozwana są więc współwłaścicielami rzeczy wspólnej, i to w takich samych częściach. W skład tej nieruchomości wchodzi niezabudowana część działki, która jest wykorzystywana jako ogród. Jak zauważył Sąd Rejonowy, spór w niniejszej sprawie sprowadza się do możności korzystania przez powódkę z tego obszaru (także samego wejścia na jego teren).

Wbrew temu co zarzuca skarżąca, z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynika, że powódka została pozbawiona współposiadania i możności korzystania z ogrodu, tj. m. in. z zeznań świadka P. T. (2) (k. 192), zeznań powódki (k. 266, 277), zeznań świadka M. K. (k. 193-194 i 265), zdjęć obrazujących przejście do ogrodu (k. 261-262), zeznań świadka P. K. (k. 265), notatek urzędowych policji (k. 206-208), zeznań M. B. (k. 196). Ponadto z zeznań samej pozwanej J. P. wynika, że nie chciała ona żeby powódka korzystała z terenu ogrodu (k. 277-285).

Z tych właśnie względów, Sąd I instancji zasadnie nakazał pozwanej J. P. dopuszczenie powódki K. K. do współposiadania niezabudowanej części nieruchomości, co skutkowało oddaleniem przez Sąd Okręgowy apelacji na podstawie art. 385 k.p.c.

Sąd Okręgowy przyznał także radcy prawnemu I. P. wynagrodzenie za udzielenie pozwanej pomocy prawnej oraz orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego – zgodnie z przepisami Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015. 1800).