Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy___________________ w Gliwicach Wydział IX

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

w składzie:

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2017 r. w Rybniku

sprawy z odwołania A. L. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania A. L. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 17 grudnia 2015 r. Znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązuje organ rentowy do rozliczenia miesięcznego emerytury ubezpieczonego za lata 2012r. i 2013r.,

2.  zasądza od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 180,00zł (sto osiemdziesiąt złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia

Sygn. akt IXU 153/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17.12.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił ubezpieczonemu A. L. (2) (L.) prawa do ponownego rozliczenia emerytury za lata 2012 i 2013, gdyż w decyzjach o rozliczeniu emerytury z 29.03.2013r. i z 08.05.2014r. zostało zawarte pouczenie o możliwości wniesienia odwołania do Sądu Okręgowego w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Po upływie tego terminu decyzje stały się prawomocne. Organ rentowy dodał, że w decyzji z 12.02.2015r. zaspokojono zarzuty między innymi w kwestii rozliczenia za lata 2012 i 2013, od której ubezpieczony wniósł odwołanie, które wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 22.06.2015r. zostało oddalone.

Ubezpieczony odwołał się od tej decyzji. Wskazał, że decyzje o rozliczeniu z 29.03.2013r. i z 08.05.2014r. nie zostały mu doręczone, jak również nie zostały mu doręczone wcześniejsze zawiadomienia o rozliczeniu emerytury. Podniósł, że jego wniosek z 22.09.2015r. dotyczył miesięcznego rozliczenia emerytury za wskazane lata. Dodał, że żaden termin na wyrażenie przez ubezpieczonego zgodny na dobrowolne potrącenie na FUS nie został przez ustawodawcę w żadnym przepisie powszechnie obowiązującym wskazany. Żaden przepis nie określa również skutków niezachowania tego terminu i nie wyklucza możliwości wystąpienia z wnioskiem o dokonanie miesięcznego rozliczenia w terminie późniejszym, a w konkluzji również o zwrot niewypłaconego częściowo świadczenia.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy, rozpoznając sprawę, ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony A. L. (1) od 29.11.2008 r. nabył prawo do emerytury górniczej tj. od następnego dnia po ustaniu stosunku pracy z Zakładem Usług (...) w J., gdzie był zatrudniony do 28.11.2008r. na stanowisku Dyrektora Generalnego – Głównego Mechanika p/z.

Od 01.12.2008r. ubezpieczony ponownie podjął zatrudnienie w tym zakładzie jako Prezes Zarządu –Dyrektor Generalny – Główny Mechanik, które kontynuował do 11.12.2014r.

Wypłata świadczenia została zawieszona na wnioskiem ubezpieczonego w związku z osiąganiem przychodu przekraczającego 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

W spornych latach 2013 i 2014 organ rentowy wydawał decyzje o rozliczeniu należnej ubezpieczonemu emerytury z uwzględnieniem wysokości osiągniętego przychodu w poszczególnych latach poprzedzone wydanymi przez organ rentowy zawiadomieniami o miesięcznym rozliczeniu emerytury.

W zawiadomieniu o miesięcznym rozliczeniu emerytury ubezpieczonego z 04.02.2013r., w związku z przychodem osiągniętym w 2012r., organ rentowy wskazał, że istnieje możliwość dobrowolnej wpłaty na Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w formie wyrażenia zgodny na dokonanie przez organ rentowy wpłaty na FUS poprzez potrącenie tej kwoty z przysługującego wyrównania. Kwota podlegająca zwrotowi przez organ rentowy wynosiłaby 31.057,58zł, w sytuacji dokonania dobrowolnej wpłaty na FUS w wysokości 22.463,70zł. Zawiadomienie zawierało pouczenie, że niedokonanie dobrowolnej wpłaty na FUS lub brak oświadczenia w sprawie wyrażenia zgodny na dokonanie potrącenia tej wypłaty z przysługującego wyrównania w terminie ustalonym w zawiadomieniu (tj. do 11.03.2013r.) będzie skutkować tym, że organ rentowy przyjmie faktyczny przychód uzyskany w poszczególnych roku kalendarzowego oraz wyda decyzję w sprawie ustalenia nienależnie pobranych świadczeń.

Organ rentowy wobec braku oświadczenia ubezpieczonego wydał 29.03.2013r. decyzję o rozliczeniu emerytury za 2012r. wskazując, iż łączny przychód osiągnięty przez ubezpieczonego wyniósł 182.400,00zł i przekroczył wyższą kwotę graniczną ustaloną dla tego roku, tj. 55.291,00zł, łącznie o kwotę 127,109,00zł i wskazał, że w 2012r. świadczenie podlegało zawieszeniu na łączną kwotę 52.924,92zł.

Natomiast w zawiadomieniu z 12.02.2014r. o miesięcznym rozliczeniu emerytury, w związku z przychodem osiągniętym w 2013r., organ rentowy także wskazał, że istnieje możliwość dobrowolnej wpłaty na Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w formie wyrażenia zgodny na dokonanie przez organ rentowy wpłaty na FUS poprzez potrącenie tej kwoty z przysługującego wyrównania. Kwota podlegająca zwrotowi przez organ rentowy wynosiłaby 36.375,08zł, w sytuacji dokonania dobrowolnej wpłaty na FUS w wysokości 21.711,82zł. Zawiadomienie zawierało pouczenie, że niedokonanie dobrowolnej wpłaty na FUS lub brak oświadczenia w sprawie wyrażenia zgodny na dokonanie potrącenia tej wypłaty z przysługującego wyrównania w terminie ustalonym w zawiadomieniu tj. do 17.03.2014r.) będzie skutkować tym, że organ rentowy przyjmie faktyczny przychód uzyskany w poszczególnych roku kalendarzowego oraz wyda decyzję w sprawie ustalenia nienależnie pobranych świadczeń.

Organ rentowy wobec braku oświadczenia ubezpieczonego wydał 08.05.2014r. decyzję o rozliczeniu emerytury za 2013r. wskazując, iż łączny przychód osiągnięty przez ubezpieczonego wyniósł 191.217,86zł i przekroczył wyższą kwotę graniczną ustaloną dla tego roku, tj. 56.941,30zł, łącznie o kwotę 134,276,56zł i wskazał, że w 2013r. świadczenie podlegało zawieszeniu na łączną kwotę 61.286,40zł.

W dniu 16.01.2015r. ubezpieczony zgłosił w organie rentowym wniosek o wypłatę zawieszonej emerytury wraz z odsetkami na podstawie przepisów ustawy z dnia 13.12.2013r. o ustalaniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 01.11.2011 do 21.11.2012r.

Decyzją z dnia 12.02.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił Ubezpieczonemu A. L. (2) (L.) prawa wypłaty zawieszonej emerytury za okres od dnia 01.10.2011 r. do 21.11.2012 r., ponieważ ubezpieczony uzyskał prawo do emerytury po ustaniu zatrudnienia, a świadczenie zostało zawieszone z innych przyczyn niż wymienione w ustawie z dnia 13.12.2013r. o ustalaniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu…(Dz.U. z 2014r. poz.169)

Rozpoznając odwołanie ubezpieczonego od decyzji jw. tut. Sąd wyrokiem z 22.06.2015r. o sygn. akt IX U 314/15 oddalił odwołanie ubezpieczonego, gdyż ubezpieczony nie spełniał warunków uprawniających do ubiegania się o wypłatę zawieszonej emerytury wynikających z art. 2 ustawy z dnia 13.12.2013r. o ustalaniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011r. do 21 listopada 2012r., gdy przysługujące mu świadczenie zostało zawieszone w związku z osiąganiem przychodu w kwocie przekraczającej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w związku z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki, a nie w związku z kontynuowaniem zatrudnienia w ramach stosunku pracy, który został zawarty przed nabyciem prawa do emerytury.

22.09.2015r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o miesięczne rozliczenie emerytury w związku z przychodem osiągniętym w poszczególnych miesiącach roku 2012 i 2013 wyrażając zgodę na potrącenie przez ZUS z przysługujących mu należności oraz na wpłatę na FUS kwoty przekroczenia dochodu osiągniętego w 2012r. i w 2013r.

W rozpoznaniu wniosku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję z 17.12.2015r. omówioną na wstępie.

Ubezpieczony wskazywał w toku postępowania, że zarówno zawiadomienia z 04.02.2013r. i z 12.02.2014r., jak i decyzje z 29.03.2013r. i z 08.05.2014r. nie zostały mu doręczone. Organ rentowy natomiast podnosił, że wysłał zawiadomienia i decyzje listami poleconymi, jednak nie posiada dowodu doręczeń tych przesyłek.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt emerytalnych ubezpieczonego oraz akt tut. Sądu o sygn. IX U 314/15 i dane z nich wynikające uznał za wystarczające do rozstrzygnięcia sprawy.

W oparciu o powyższe, Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie spór polegał na ustaleniu, czy ubezpieczony może domagać się miesięcznego rozliczenia emerytury za lata 2012 i 2013 w sytuacji, gdy organ rentowy wydał już decyzje z 29.03.2013r. i z 08.05.2014r. w zakresie tzw. rocznego rozliczenia w sytuacji braku dobrowolnej wpłaty ubezpieczonego na FUS oraz braku oświadczenia w sprawie wyrażenia zgodny na dokonanie potrącenia tej wypłaty z przysługującego wyrównania w terminach ustalonych w zawiadomieniach z 04.02.2013r. i z 12.02.2014r.

Z treści art. 104 ust 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS
(j.t. Dz.U. z 2016r., poz 887 ze zm.) wynika, że prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6

Ust. 2. Za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 1, uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności, z uwzględnieniem ust. 3.

Ust.7. Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Ust. 8. W razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. w wysokości:

1) 24% kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. - dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;

2) 18% kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 - dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy;

3) 20,4% kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 - dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba.

Mając na uwadze treść powołanego przepisu nie ulega wątpliwości, iż zawieszenie bądź zmniejszenie świadczenia jest uzależnione od wysokości uzyskanego przychodu.

Ubezpieczony w 2012r. i w 2013r. osiągał przychód z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, którego wysokość przekroczyła 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, czyli tzw. wyższą kwotę graniczną, co powodowało zawieszenie jego emerytury i skutkowało obowiązkiem zwrotu całego pobranego świadczenia.

Wskazać przy tym należy, że przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 22 lipca 1992r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz. U. Nr 58, poz. 290 ze zm.), znajdujące zastosowanie na mocy art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przewidują możliwość korzystniejszego dla ubezpieczonego rozliczenia świadczenia emerytalnego. Przepis § 8 ww. rozporządzenia reguluje zwrot na rzecz emeryta różnicy między świadczeniem należnym, a wypłaconym przez organ rentowy, natomiast § 9 tego rozporządzenia stanowi, iż organ rentowy po ustaleniu, że łączna kwota dochodu emeryta lub rencisty przewyższyła w danym roku kalendarzowym kwotę graniczną dochodu o kwotę niższą niż kwota nienależnie pobranych świadczeń informuje emeryta o możliwości uniknięcia zwrotu kwoty nienależnie pobranych świadczeń w razie przekazania na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego kwoty równej kwocie tego przekroczenia pomniejszonej o kwotę pobranej zaliczki na podatek dochodowy i wyznacza termin jej zwrotu.

Dopiero zatem, gdy emeryt nie dokona powyższej wpłaty w określonym terminie organ rentowy dochodzi zwrotu świadczeń na zasadach określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin albo w przepisach odrębnych. W przypadku, gdy przekroczenie przychodu jest niższe niż kwota emerytury emeryt może uniknąć obowiązku zwrotu całego świadczenia w sytuacji dokonania wpłaty na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego kwoty tego przekroczenia. W rezultacie zachodzą warunki do rozliczenia emerytury w taki sposób, jak w wypadku przekroczenia przychodu o niższą kwotę graniczną i emerytura podlega zmniejszeniu o 24 % kwoty bazowej, nie więcej niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia.

W ocenie Sądu rozstrzygnięcie spornej kwestii niewątpliwie zależy od ustalenia, czy organ rentowy w sposób prawidłowy wyznaczył ubezpieczonemu terminy w zawiadomieniach z 04.02.2013r. i z 12.02.2014r. do dokonania dobrowolnej wpłaty na FUS oraz złożenia oświadczenia w sprawie wyrażenia zgodny na dokonanie potrącenia tej wypłaty, a nadto czy zawiadomienia te i decyzje wydane w następstwie tych zawiadomień można uznać za doręczone ubezpieczonemu w sytuacji braku dowodów potwierdzających doręczenie.

Rozpoznawane w toku niniejszej sprawy zagadnienie było już przedmiotem rozważań orzeczniczych, min. Sądu Apelacyjnego w Krakowie (wyrok z 30.10.2012r., sygn. akt III AUa 694/12), który w tożsamej sprawie uznał, że organ rentowy bezpodstawnie zakwestionował możliwość dokonania rozliczenia w stosunku miesięcznym podnosząc, iż wnioskodawczyni w terminie jednego miesiąca określonym w decyzji z dnia 13 maja 2010 roku nie złożyła wniosku o takie miesięczne rozliczenie. Wskazany przez organ rentowy termin miesięczny nie został wymieniony w żadnym przepisie, żaden przepis nie określa skutków niezachowania takiego terminu i nie wyklucza możliwości wystąpienia z wnioskiem o dokonanie miesięcznego rozliczenia świadczenia w terminie późniejszym, a ponadto organ rentowy nie wykazał, aby decyzja o rozliczeniu przychodu z dnia 13 maja 2010 roku, w której zakreślono skarżącej termin miesięczny do wystąpienia z wnioskiem o miesięczne rozliczenie emerytury, została jej doręczona. Zamieszczenie na decyzji adnotacji o jej wysłaniu w dniu 24 maja 2010 roku nie stanowi wystarczającego dowodu. W związku z tym Sąd uznał, że odmowa miesięcznego rozliczenia emerytury z uwagi na niezachowanie terminu miesięcznego do wystąpienia z wnioskiem w tym przedmiocie nie jest uzasadniona.

Mając powyższe rozważania na uwadze należy uznać, że w sytuacji braku dowodu doręczenia przysyłek – zawiadomień i decyzji - nie można w sposób stanowczy stwierdzić, iż ubezpieczony faktycznie je otrzymał i mógł zapoznać się z podaną w niej informacją, gdy ubezpieczony zaprzeczył, iż taka okoliczność miała miejsce. Znajdujące się w aktach organu rentowego potwierdzenia nadania zawiadomień z 04.02.2013r. i z 12.02.2014r. nie są wystarczające do uznania, iż faktycznie nastąpiło ich doręczenie.

Niewątpliwie nadto uznać należy, że wyznaczony ubezpieczonemu w zawiadomieniach termin na dokonanie dobrowolnej wpłaty na FUS i złożenia oświadczenia w sprawie wyrażenia zgodny na dokonanie potrącenia tej wypłaty z przysługującego wyrównania nie wynika z żadnych unormowań powszechnie obowiązującego prawa i żaden przepis nie przekreśla możliwości zgłoszenia tego rodzaju wniosku w innym, późniejszym terminie.

W tej sytuacji Sąd uznał, że ubezpieczony ma prawo do miesięcznego rozliczenia emerytury w związku z przychodem uzyskanym w poszczególnych miesiącach 2012r. i w 2013r., o czym orzekł na mocy art. 477 ¹⁴ §2 kpc w pkt 1 sentencji wyroku.

W pkt 2 wyroku Sąd z mocy art.98 §1 i §3 kpc w zw. z §9 ust.2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015r., poz. 1804) zasądził od organu rentowego kwotę 180,00zł na rzecz ubezpieczonego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

SSO Maria Olszowska