Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA – Ewa Stefańska

Sędzia SA – Aleksandra Kempczyńska

Sędzia SO del. – Małgorzata Sławińska (spr.)

Protokolant: – sekretarz sądowy Paulina Czajka

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2017 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko J. P. i R. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 17 lipca 2015 r.

sygn. akt XXV C 463/15

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie drugim poprzez zasądzenie solidarnie od J. P. i R. P. na rzecz (...) w W. dalszej kwoty 28 725,05 zł (dwadzieścia osiem tysięcy siedemset dwadzieścia pięć złotych pięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 26 lutego 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty i w pozostałym zakresie powództwo oddala;

b)  w punkcie trzecim poprzez zasądzenie solidarnie od J. P. i R. P. na rzecz (...) w W. kwotę 7 581,38 zł (siedem tysięcy pięćset osiemdziesiąt jeden złotych trzydzieści osiem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza solidarnie od od J. P. i R. P. na rzecz (...) w W. kwotę 3 028,18 zł (trzy tysiące dwadzieścia osiem złotych osiemnaście groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Sygn. akt VI ACa 1722/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 lutego 2015 r. (...) z siedzibą w W. żądał zasądzenia solidarnie od J. P. i R. P. kwoty 86 184,24 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także o zasądzenie poniesionych przez stronę powodową kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Wyrokiem zaocznym z dnia 17 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 53 705,76 zł z ustawowymi odsetkami płatnymi od dnia 26 lutego 2015roku do dnia zapłaty (punkt 1); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (punkt 2); zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 4 994,01 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2 278,71 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt 3).

Powyższy wyrok zapadł na tle następujących ustaleń faktycznych: pomiędzy Bankiem (...) S.A. w W. a J. P. i R. P. została zawarta w dniu 31 sierpnia 2009 r. umowa kredytu na kwotę 50 000 zł. Bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, któremu została nadana klauzula wykonalności do kwoty wymagalnego roszczenia w wysokości 53 705,76 zł. Bank wystąpił o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Na podstawie umowy z dnia 26 czerwca 2014 r. zawartej pomiędzy Bankiem (...) S.A. w W. a (...) z siedzibą w W., powód nabył wierzytelności wymienione w Załączniku do Umowy. W załączniku wymieniona została wierzytelność J. P. i R. P. w kwocie należności głównej 45 725,82 zł. Powód pismem z dnia 18 lipca 2014 r. powiadomił pozwanego o cesji wierzytelności i wskazał łączną kwotę zadłużenia i wzywał go do zapłaty tej kwoty, do pisma dołączono zawiadomienie o umowie przelewu od Banku (...) S.A. w W. przesyłając pismo w dniu 21 lipca 2014 r.

Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w części. Przytaczając przepis art.339 k.p.c. wskazał na domniemanie zgodności twierdzeń powoda z rzeczywistym stanem rzeczy w przypadku wydania wyroku zaocznego. Następnie Sąd I instancji stwierdził, iż powód złożonymi dokumentami wykazał istnienie legitymacji czynnej po swojej stronie. Natomiast wobec istnienia postanowienia nadającego klauzulę wymagalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu istnieje domniemanie prawne, że na datę tego postanowienia kredyt udzielony pozwanym został skutecznie wypowiedziany a kwota należności głównej i należności dodatkowych określona w bankowym tytule egzekucyjnym była wymagalna. Sąd Okręgowy uznał, że na datę wystawienia bankowego tytułu wykonawczego umowa została wypowiedziana i były wymagalne kwoty w nim wskazane w łącznej wysokości 53 705,76 zł. Jednak w ocenie Sądu a quo strona powodowa nie wykazała, na jakiej podstawie przyjęła, ze odsetki karne wyliczone przez poprzednika prawnego wynoszą 33 540,92 zł, ani nie wykazała pozycji określonej jako koszty. Sąd I instancji wskazał, iż zaopatrzył wyrok w rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art.333 § 1 pkt 3 k.p.c., a o kosztach orzekł na podstawie art.100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając go w części oddalającej powództwo co do kwoty 32 478,48 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 26 lutego 2015 r. do dnia zapłaty, a także w części rozstrzygającej o kosztach procesu tj. w zakresie pkt 2 oraz pkt 3. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie:

I. art. 339 § 2 k.p.c. poprzez nieprzyjęcie przez Sąd za prawdziwe przytoczonych w pozwie twierdzeń powoda dotyczących całkowitej kwoty roszczenia z tytułu skapitalizowanych odsetek oraz kosztów naliczonych przez poprzednika prawnego powoda, a także z tytułu odsetek ustawowych naliczonych przez powoda, mimo iż podane przez powoda twierdzenia nie budzą wątpliwości o kwalifikowanym charakterze, czyli wątpliwości uzasadnionych, podczas gdy przedmiotowe twierdzenia znajdują logiczne i prawdopodobne poparcie w przytoczonych dowodach w postaci umowy kredytu gotówkowego o numerze (...) z dnia 31 sierpnia 2009 r., bankowego tytułu egzekucyjnego o numerze (...) z dnia 31 maja 2009 r. oraz umowy cesji wierzytelności z dnia 26 czerwca 2014 r.;

II. art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. polegające na dowolnej, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, ocenie materiału dowodowego przejawiającej w uznaniu, iż powód nie wykazał na jakiej postawie przyjął, że odsetki karne wyliczone przez poprzednika prawnego wynoszą 33 540,92 zł, podczas gdy zarówno z § 26 umowy kredytu gotówkowego o numerze (...), jak i bankowego tytułu egzekucyjnego wynikało uprawnienie poprzednika prawnego powoda do naliczania dalszych odsetek karnych, które naliczane były od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 45 725,82 zł od dnia 1 czerwca 2011 r. do dnia wyliczenia przez bank wartości długu pozwanej, będącego przedmiotem sprzedaży tj. do dnia 21 czerwca 2014 r. w wysokości 1,5 - krotności zmiennej stopy procentowej, która wynosiła 19,00 % w stosunku rocznym, jednak nie wyższej niż czterokrotność stopu kredytu lombardowego NBP obowiązującego w okresie naliczania odsetek, co doprowadziło do powstania dalszego roszczenia powoda z tytułu odsetek karnych w wysokości 25 560,98 zł;

III. art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. polegające na dowolnej, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, ocenie materiału dowodowego przejawiającej w uznaniu, że powód nie wskazał żadnych okoliczności ani nie przedstawił jakichkolwiek dokumentów wykazujących w pełni wysokość roszczenia, podczas gdy przedstawione przez powoda dokumenty w postaci umowy kredytu gotówkowego o numerze (...), bankowego tytułu egzekucyjnego o numerze (...) oraz umowy cesji wierzytelności z dnia 26 czerwca 2014 r. wykazują wysokość roszczenia względem strony pozwanej, także w zakresie dochodzonych odsetek oraz kosztów;

IV. art. 481 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i niezasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kwoty odsetek ustawowych od kwoty niespłaconego kapitału od dnia 27 czerwca 2014 r. do dnia wniesienia pozwu w kwocie 3 466,60 zł, podczas gdy w niniejszej sprawie strona pozwana pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia, wobec czego powód był uprawniony do naliczenia odsetek ustawowych od kwoty niespłaconego kapitału od dnia 27 czerwca 2014 r. do dnia wniesienia pozwu.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda podlega uwzględnieniu w przeważającej części.

W przedmiocie zarzutu naruszenia art. 339 § 2 k.p.c. zważyć należy, że w przypadku istnienia przesłanek do wydania wyroku zaocznego, przyjęcie za prawdziwe twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie okoliczności faktycznych przytoczonych w pozwie i nie zwalnia sądu orzekającego od obowiązku rozważenia, czy oświadczenia te uzasadniają należycie i w całości żądanie pozwu oraz czy uwzględnienie tego żądania nie narusza obowiązujących przepisów. Wprowadzone przez przepis art. 339 § 2 k.p.c. swoiste domniemanie zgodności twierdzeń powoda z rzeczywistym stanem rzeczy nie zwalnia powoda od przytoczenia faktów, które są niezbędne do dokonania subsumcji. Sąd obowiązany jest bowiem, nawet przy uznaniu twierdzeń powoda za prawdziwe, dokonać prawidłowej oceny zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach, z punktu widzenia prawa materialnego (por. wyrok SN z dnia 6 czerwca 1972 r., III CRN 30/72, Legalis nr 1629, wyrok SN z dnia 15 września 1967 r., III CRN 175/97, OSNCP 1968, nr 8-9, poz. 142; wyrok SN z dnia 31 marca 1999 r., I CKU 176/97, Legalis nr 44542).

Zważyć należy, iż w niniejszej sprawie powód nie przytoczył w pozwie okoliczności, z których wynikało jaka była podstawa do naliczania odsetek i kosztów, a w konsekwencji czy wierzytelność z umowy kredytu gotówkowego na cel konsumpcyjny w dochodzonej wysokości rzeczywiście istniała. W tym zakresie powód odwołał się jedynie do art.95 prawa bankowego wskazując, że oświadczenia banku, co do wysokości zbywanych wierzytelności dla nabywcy wierzytelności miały moc prawną dokumentu urzędowego i z tego względu umowy zawierane pomiędzy Bankiem a nabywcą, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Ponadto wskazał, że na podstawie umowy przelewu nabył wierzytelność względem strony pozwanej w wysokości 82 717,85 zł, na którą składały się należność główna w wysokości 45 725,82 zł oraz naliczone przez poprzednika prawnego odsetki karne w wysokości 33 540,92 zł, odsetki umowne w wysokości 3 180,24 zł i koszty 270,87 zł. Niemniej jednak oświadczenie Banku zawarte w umowie przelewu wierzytelności z dnia 26 czerwca 2014 r. nie ma cech oświadczenia z art.95 ust.1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe, gdyż nie jest to sporządzone na podstawie księgi rachunkowej banku oświadczenie podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku, a więc nie ma mocy prawnej dokumentu urzędowego. Ponadto, zgodnie z art.95 ust.1a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe w postępowaniu cywilnym moc prawna dokumentów urzędowych nie obowiązuje. Słusznie zatem Sąd Okręgowy wskazał na potrzebę przeprowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego. Uzasadnione wątpliwości mogą bowiem powstać także w wypadku, gdy twierdzenia powoda zawarte w pozwie odnośnie stanu faktycznego sprawy nie zawierają pełnego stanu faktycznego pozwalającego na rozstrzygnięcie sprawy. Tymczasem z twierdzeń zawartych w pozwie wynikało, jedynie że Bank zbył na rzecz powoda wierzytelność w kwocie 82 717,85 zł z tytułu umowy pożyczki zawartej pomiędzy bankiem a pozwanym oraz że poza tą kwotą powód dochodzi skapitalizowanych dalszych odsetek ustawowych od kapitału, naliczonych od dnia następującego po dniu przelewu wierzytelności tj. od dnia 27 czerwca 2014 r. do 16 lutego 2015 r. w wysokości 3 466,39 zł. Na podstawie dowodów zaoferowanych przez powoda, Sąd I instancji był zatem zobligowany ocenić czy dług pozwanych wynikający z umowy kredytu gotówkowego na cel konsumpcyjny w kwocie 86 184,24 zł w ogóle istnieje. Fakt zawarcia umowy cesji nie implikuje bowiem istnienia wierzytelności będącej przedmiotem umowy przelewu. Z powyższych względów twierdzenia apelującego, że domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda powinno zastąpić postępowanie dowodowe, w okolicznościach przedmiotowej sprawy jest chybione. W wypadku zaistnienia uzasadnionych wątpliwości dotyczących okoliczności faktycznych przytoczonych w pozwie, sąd powinien bowiem przeprowadzić postępowanie dowodowe, o ile powód zgłosił dowody (art. 232 i 6 k.c.). W takim wypadku postępowanie dowodowe powinno być przeprowadzone, choć w istocie ogranicza się ono jedynie do dowodów zawnioskowanych przez powoda. Jeżeli natomiast powód stosownych dowodów nie zgłosił, to sąd oddala powództwo (por. wyrok SN z 18 lutego 1972 r., III CRN 539/71, Legalis nr 16044; wyrok SN z dnia 31 marca 1999 r. I CKU 176/97, Legalis nr 44542; Komentarz do art.339 KPC red. Zieliński 2014 wyd. 7, Legalis).

Odnosząc się natomiast do zarzutów dotyczących wadliwej oceny dowodów, tj. art.233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że Sąd I instancji naruszył przepisy postępowania dokonując wybiórczej oceny dowodów, na skutek czego ustalił, że powodowi przysługuje wobec pozwanych wymagalne roszczenie jedynie w wysokości 53 705,76 zł. W ocenie Sądu Apelacyjnego skarżący słusznie podniósł, że z § 26 umowy kredytu gotówkowego na cel konsumpcyjny, jaki i bankowego tytułu egzekucyjnego wynikało prawo Banku do naliczania dalszych odsetek karnych w wysokości 1,5 – krotności rocznej stopy procentowej, która wynosiła 19 %, nie więcej jednak niż czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 45 725,82 zł od dnia 1 czerwca 2011 r. do dnia 21 czerwca 2014 r., czyli za okres, za który odsetki nie zostały uwzględnione w bankowym tytule egzekucyjnym, aż do dnia wyliczenia przez Bank wartości długu pozwanych, będącego przedmiotem cesji, a określonego w § 5 ust. 5 umowy przelewu wierzytelności. Jednak wysokość owych odsetek zgodnie z warunkami wynikającymi z umowy kredytu, iż nie mogą one być naliczone w wysokości wyższej niż czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP za okres powyżej wskazany wynosiła 25 131,66 zł, a nie jak twierdzi apelujący 25 560,98 zł. Związane jest to z tym, że stawka % w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP przez część okresu, za który powód dochodzi roszczenia o skapitalizowane odsetki była niższa niż 19 %, a mianowicie od 9 maja 2013 r. do 5 czerwca 2013 r. wynosiła 18 % (Uchwała nr (...) w sprawie stopy referencyjnej, oprocentowania kredytów refinansowych, oprocentowania lokaty terminowej oraz stopy redyskontowej weksli w (...) Banku (...) z dnia 8 maja 2013 r. Dz. Urz. (...)z 2013 r. poz. 6), od 6 czerwca 2013 r. do 3 lipca 2013 r. wynosiła 17 % (Uchwała nr(...) w sprawie stopy referencyjnej, oprocentowania kredytów refinansowych, oprocentowania lokaty terminowej oraz stopy redyskontowej weksli w (...) Banku (...) z dnia 5 czerwca 2013 r. - Dz. Urz. (...)z 2013 r. poz. 12), a od 4 lipca 2013 r. do 21 czerwca 2014 r. – 16 % (Uchwała nr (...) w sprawie stopy referencyjnej, oprocentowania kredytów refinansowych, oprocentowania lokaty terminowej oraz stopy redyskontowej weksli w (...) Banku (...) z dnia 3 lipca 2013 r. - Dz. Urz. (...)z 2013 r. poz. 15). Natomiast z § 3 ust.2 umowy przelewu wynikało, że na powoda przeszło także prawo do naliczania dalszych odsetek oraz zwrot kosztów związanych z wierzytelnością. Nie budziło wątpliwości, iż pozwani nie uiścili w terminie kwoty kredytu, stąd zgodnie z art.481 k.c. w zw. z § 3 ust.2 umowy powód mógł od nich żądać odsetek ustawowych. W tym zakresie w pozwie powód wskazał, iż na dochodzoną kwotę składają się skapitalizowane odsetki ustawowe od kapitału naliczone jedynie od dnia następującego po dniu przelewu wierzytelności tj. od dnia 27 czerwca 2014 r. do dnia 16 lutego 2015 r. w wysokości 3 466,39 zł. Wobec tego pomimo, że należność z tytułu zaległych odsetek ustawowych za ww. okres powinna wynosić 3 476,42 zł, gdyż stopa % odsetek ustawowych w okresie od 27 czerwca 2014 r. do 22 grudnia 2014 r. wynosiła 13% (Rozporządzenie RM z dnia 4 grudnia 2008 r. w sprawie odsetek ustawowych - Dz.U. 2008, Nr 220, poz. 1434) czyli odsetki od kwoty 45 725,82 zł za ten okres to 2 915,18 zł, a w okresie od 23 grudnia 2014 r. do 16 lutego 2015 r. to 561,24 zł, gdyż stopa % w tym czasie wynosiła 8% (Rozporządzenie RM z dnia 16 grudnia 2014 r. w sprawie odsetek ustawowych - Dz.U. 2014 poz. 1858), to jednak Sąd Apelacyjny zmieniając zaskarżony wyrok nie mógł orzec ponad żądanie (art.321 k.p.c.) i uwzględnił kwotę żądaną pozwem. W kwestii nieuwzględnienia roszczenia w wysokości 270,87 zł obejmującego poniesione koszty, w ocenie Sądu Apelacyjnego żądanie to co do zasady znajdowało także swoją podstawę w § 3 ust.2 umowy przelewu (k.24). Niemniej jednak roszczenie to należy uwzględnić jedynie, co do kwoty 127 zł, gdyż jej poniesienie wykazano dowodem w postaci postanowienia z dnia 28 września 2011 r. (k.64). Powód nie złożył natomiast żadnych dowodów, z których wynikałoby, że pozwani byli obowiązani ponosić pozostałe koszty obejmujące 6 zł tytułem opłaty kancelaryjnej, 95,65 zł tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego KM 13930/11 oraz 42,22 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania egzekucyjnego KM 1369/12, stąd w tym zakresie powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Uzupełniając zatem ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego o wymienione wyżej okoliczności oraz uznając, że pozostałe ustalenia faktyczne Sądu I instancji są prawidłowe, oparte na wszechstronnie rozważonym materiale dowodowym, zasadniczo ocenionym prawidłowo, które Sąd II instancji przyjmuje za własne, na mocy art.386 § 2 k.p.c. Sąd Apelacyjny zmienił punkt 2 wyroku w ten sposób, że zasądził solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kwotę 28 725,05 zł, na którą składały się odsetki karne 25 131,66 zł, odsetki ustawowe w wysokości 3 466,39 zł, koszty obciążające powodów w wysokości 127 zł i w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Konsekwencją zmiany wyroku była także zmiana rozstrzygnięcia o kosztach postepowania przed Sądem I instancji z pkt 3 zaskarżonego wyroku. Powód dochodził kwoty 86 184,24 zł, powództwo ostatecznie zostało uwzględnione w kwocie 82 430,81 zł (53 705,76 zł + 28 725,05 zł), a zatem wygrał on w 95,64%. Na koszty poniesione przez powoda składały się: opłata od pozwu 4 310 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika będącego adwokatem w kwocie 3 600 zł ustalone w oparciu o § 6 pkt 6 rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu tj. z dnia 25 lutego 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 461), czyli łącznie 7 927 zł. Wobec tego powodowi należał się zwrot kosztów procesu w kwocie 7 581,38 zł (7 927 zł x 95,64%).

W punkcie II wyroku Sąd Apelacyjny na podstawie art.385 k.p.c. oddalił apelację w pozostałym zakresie. Rozstrzygnięcie o kosztach procesu w instancji odwoławczej oparto na podstawie art.100 k.p.c. Apelacja została uwzględniona 88,44%, gdyż powód żądał zasądzenia dalszej kwoty 32 478,48 zł, a apelacja została uwzględniona co do kwoty 28 725,05 zł. Na koszty poniesione przez powoda w postępowaniu apelacyjnym składały się: opłata od apelacji 1 624 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika będącego adwokatem w kwocie 1 800 zł ustalone w oparciu o § 6 pkt w zw. z § 13 ust.1 pkt 2 rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu tj. z dnia 25 lutego 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 461), czyli łącznie 3 424 zł. Wobec tego powodowi należał się zwrot kosztów procesu w kwocie 3 028,18 zł (3 424 zł x 88,44%).