Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2017 roku

Sąd Okręgowy w Radomiu VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Jarosław Łuczaj

Protokolant st. sekr. sąd. Marta Gackiewicz

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2017 roku w Radomiu

sprawy E. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o emeryturę

na skutek odwołania E. R. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 30 września 2016 roku, nr (...)

oddala odwołanie.

SSO Jarosław Łuczaj

Sygn. akt VI U 1267/16

UZASADNIENIE

E. R. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z dnia 30 września 2016 roku, nr (...), odmawiającej przyznania jej prawa do emerytury. Zarzuciła tej decyzji błąd w ustaleniach stanu faktycznego, polegający na niezasadnym zaliczeniu do okresów nieskładkowych 4 lat, 9 miesięcy i 4 dni z tytułu urlopów wychowawczych, mimo iż w kapitale początkowym wpisano 6 lat, 1 miesiąc i 16 dni i jest to rzeczywisty okres przebywania na urlopach wychowawczych na czwórkę dzieci. Łączny okres składkowy i nieskładkowy wynosi zatem 20 lat, 4 miesiące i 26 dni, a nie jak przyjęto w decyzji 19 lat i 14 dni (odwołanie – k. 3).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jego oddalenie podnosząc, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawczyni nie udokumentowała 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach oraz ogólnego okresu ubezpieczenia w wymiarze 20 lat. Ogólny okres ubezpieczenia udowodniony został w wymiarze 19 lat, 14 dni, w tym 13 lat, 11 miesięcy i 1 dzień okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w pomniejszeniu o okresy zasiłków chorobowych oraz urlopu wychowawczego. Organ rentowy wskazał, iż różnica zaliczonych okresów nieskładkowych przy kapitale i emeryturze wynika stąd, iż przy ustalaniu kapitału początkowego uwzględniono pełen okres opieki nad dziećmi w pełnym wymiarze 6 lat – zgodnie z art. 7 pkt 5 ustawy emerytalnej, natomiast przy ustalaniu okresów nieskładkowych przy emeryturze – 4 lata, 9 miesięcy, 4 dni – zgodnie z art. 5 ust 2 ustawy (odpowiedź na odwołanie – k. 4).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

E. R. urodziła się w dniu (...) (okoliczność bezsporna).

W okresie od 26 czerwca do 4 listopada 1978 roku E. R. (z domu (...)) zatrudniona była w Wojewódzkim Szpitalu (...) w R. (późniejsza nazwa: (...) w R.) na stanowisku pielęgniarki (umowa o pracę i świadectwo pracy w aktach osobowych – k. 10).

W okresie od 6 listopada 1978 roku do 30 listopada 1993 roku i od 1 grudnia 1993 roku E. R. zatrudniona była w Domu Pomocy Społecznej w R. na stanowisku pielęgniarki. W trakcie zatrudnienia, w okresach od 13 kwietnia do 19 lipca 1983 roku, od 22 sierpnia do 27 listopada 1984 roku i od 7 grudnia 1987 roku do 10 kwietnia 1988 roku przebywała na urlopach macierzyńskich. W okresach od 1 czerwca 1982 roku do 12 kwietnia 1983 roku, od 20 lipca 1983 roku do 21 sierpnia 1984 roku, od 28 listopada 1984 roku do 23 listopada 1985 roku, od 19 kwietnia 1986 do 17 listopada 1986 i od 18 maja 1988 do 19 grudnia 1990 roku korzystała z urlopów wychowawczych. W okresie od 30 czerwca do 15 sierpnia 1998 roku przebywała na zasiłku chorobowym (umowy o pracę i świadectwa pracy w aktach osobowych – k. 12, kserokopia świadectwa pracy – k. 7 akt ZUS KPU, informacje o zasiłkach macierzyńskich z Domu Pomocy Społecznej w J. – k. 17, 21 akt ZUS KPU, prośby o udzielenie urlopu wychowawczego w aktach osobowych – k. 12, notatka w sprawie przebiegu zatrudnienia – k. 19 akt ZUS).

W dniu 5 stycznia 2004 roku E. R. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniosek o ustalenie kapitału początkowego (wniosek – k. 1-2 akt ZUS KPU).

Decyzją z dnia 7 lutego 2006 roku, nr (...)-2004, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. ustalił E. R. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku w wysokości 91.920,29 zł, przyjmując wskaźnik wysokości podstawy wymiaru na poziomie 80,14 %. Przy obliczaniu podstawy wymiaru uwzględniono 6 lat, 1 miesiąc i 16 dni okresów nieskładkowych, w tym 6 lat sprawowania opieki nad dziećmi (decyzja – k. 28 akt ZUS KPU).

W dniu 25 listopada 2015 roku E. R. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniosek o przyznanie jej prawa do emerytury (k. 1-4 akt ZUS).

Decyzją z dnia 21 stycznia 2016 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił E. R. prawa do emerytury, wobec nieudowodnienia przez nią na dzień 1 stycznia 1999 roku 20 lat pracy, w tym 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ustalono, że na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodniła ona ogólny okres ubezpieczenia w wymiarze 19 lat i 14 dni, w tym 14 lat, 3 miesiące i 10 dni okresów składkowych oraz 4 lata, 9 miesięcy i 4 dni okresów nieskładkowych ograniczonych do 1/3 składkowych, a także, że udowodniła okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 4 lat i 11 miesięcy (decyzja – k. 21 akt ZUS).

Decyzją z dnia 22 stycznia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. przeliczył kapitał początkowy E. R. i ustalił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 roku w wysokości 105.229,41 zł, przyjmując wskaźnik wysokości podstawy wymiaru na poziomie 88,29 %. Przy obliczaniu podstawy wymiaru uwzględniono 6 lat, 1 miesiąc i 16 dni okresów nieskładkowych, w tym 6 lat sprawowania opieki nad dziećmi (decyzja – k. 35 akt ZUS KPU).

Na skutek przedłożenia w dniu 17 lutego 2016 roku przez E. R. dodatkowych dokumentów, decyzją z dnia 30 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił jej prawa do emerytury wobec nieudowodnienia przez nią na dzień 1 stycznia 1999 roku 20 lat pracy, w tym 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Przyjęto za udowodnione te same okresy, co w decyzji poprzedzającej (decyzja – k. 34 akt ZUS).

Na skutek przedłożenia w dniu 29 lipca 2016 roku przez E. R. dodatkowych dokumentów, decyzją z dnia 30 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. ponownie odmówił jej prawa do emerytury wobec nieudowodnienia przez nią na dzień 1 stycznia 1999 roku 20 lat pracy, w tym 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Uznano, że udowodniła ona okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 4 lat, 11 miesięcy i 15 dni oraz 8 lat, 11 miesięcy i 16 dni (decyzja – k. 37 akt ZUS).

Na skutek przedłożenia w dniu 7 września 2016 roku przez E. R. dodatkowych dokumentów, decyzją z dnia 30 września 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. po raz kolejny odmówił jej prawa do emerytury wobec nieudowodnienia przez nią na dzień 1 stycznia 1999 roku 20 lat pracy, w tym 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy uznał, że udowodniła ona ogólny okres ubezpieczenia w wymiarze 19 lat i 14 dni, w tym 14 lat, 3 miesiące i 10 dni okresów składkowych oraz 4 lat, 9 miesięcy i 4 dni okresów nieskładkowych ograniczonych do 1/3 składkowych. Organ rentowy uznał też, że udowodniła ona okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 13 lat, 11 miesięcy i dzień (decyzja w aktach ZUS bez numeracji kart).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach ZUS, ZUS KPU i aktach osobowych wnioskodawczyni. Dokumenty te nie były kwestionowane przez strony. Ich treść nie uzasadnia też wątpliwości co do okoliczności w nich stwierdzonych.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 roku zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 poz. 887 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy spełniają łącznie następujące warunki:

1.  legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet;

2.  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet;

3.  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych według art. 184 jest więc spełnienie przed dniem 1 stycznia 1999 roku wyłącznie przesłanki stażu. Brak w treści tego artykułu przesłanki końcowej daty spełnienia pozostałych warunków nabycia uprawnień emerytalnych (tj. dożycia wieku emerytalnego na dzień 31 grudnia 2007 roku) powoduje, że ubezpieczeni, którzy w chwili wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS posiadali wymagany okres ubezpieczenia (szczególny i zwykły), mogą realizować prawo do emerytury na starych zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w art. 32, 33, 39 i 40 również po dniu 31 grudnia 2007 roku oraz nieprzystąpieniu do OFE (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2007 roku, II UZP 14/06).

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U Nr 8, poz. 43 ze zm.). Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się natomiast pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Pamiętać należy także, iż ustalając okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik nie otrzymał wynagrodzenia lub świadczenia, np. urlopów bezpłatnych. Okres urlopu wypoczynkowego oraz otrzymywany przez pracownika po 14 listopada 1991 roku zasiłek chorobowy traktuje się na równi z okresami wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Poza sporem w sprawie niniejszej pozostaje, że wnioskodawczyni osiągnęła wiek emerytalny 55 lat, była członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku OFE na dochody budżetu państwa.

Spornym natomiast pozostawało, czy wnioskodawczyni posiada ogólny staż ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 20 lat oraz czy wykonywała prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A w wymiarze co najmniej 15 lat i czy w/w okresy zostały osiągnięte przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Ze zgromadzonej w aktach rentowych dokumentacji pracowniczej wnioskodawczyni wynika, że E. R. do dnia 31 grudnia 1998 roku świadczyła pracę w niżej wymienionych okresach:

- od 26 czerwca do 4 listopada 1978 roku w Wojewódzkim Szpitalu (...) w R.;

- od 6 listopada 1978 roku do 31 maja 1982 roku, od 13 kwietnia 1983 roku do 19 lipca 1983 roku, od 22 sierpnia 1984 roku do 27 listopada 1984 roku, od 24 listopada 1985 roku do 18 kwietnia 1986 roku, od 18 listopada 1986 roku do 17 maja 1988 roku i od 20 grudnia 1990 roku do 31 grudnia 1998 roku w Domu Pomocy Społecznej w R..

Wnioskodawczyni legitymuje się zatem okresami składkowymi w wymiarze 14 lat, 3 miesięcy i 10 dni. Okresy te nie były przez nią kwestionowane.

Kwestią sporną pozostawał wymiar okresów nieskładkowych, które w ocenie E. R. wnosiły 6 lat, a nie jak wynika z ustaleń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych 4 lata, 9 miesięcy i 4 dni.

Jak wynika z akt emerytalnych i akt osobowych, w okresach od 1 czerwca 1982 roku do 12 kwietnia 1983 roku, od 20 lipca 1983 roku do 21 sierpnia 1984 roku, od 28 listopada 1984 roku do 23 listopada 1985 roku, od 19 kwietnia do 17 listopada 1986 i od 18 maja 1988 do 19 grudnia 1990 roku - E. R. korzystała z urlopu wychowawczego.

Zgodnie z treścią art. 7 pkt 5) ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, okresami nieskładkowymi są przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy - z powodu opieki nad dzieckiem:

a) w wieku do lat 4 - w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie - bez względu na liczbę dzieci - do 6 lat,

b) na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny - dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko.

Zgodnie zaś z art. 5 ust. 2 w/w ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości, okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych.

Doliczanie 1/3 okresów nieskładkowych dokonywane jest w relacji do całego udokumentowanego okresu składkowego. Przyjmuje się, że 1/3 roku to 4 miesiące, a 1/3 miesiąca to 10 dni. Jeżeli wynikiem dzielenia dni będzie ułamek, uważa się, że zainteresowany udowodnił cały 1 dzień.

Zainteresowana udowodniła 14 lat, 3 miesiące i 10 dni okresów składkowych oraz 6 lat, 1 miesiąc i 15 dni okresów nieskładkowych, jednak przy ustalaniu prawa do emerytury mogła jednak wykorzystać maksymalnie 4 lata, 9 miesięcy i 4 dni okresów nieskładkowych według wyliczenia:

- 14 lat okresów składkowych, tj. 168 miesiące - 56 miesięcy okresów nieskładkowych,

- 3 miesiące okresów składkowych (90 dni) - 30 dni okresów nieskładkowych,

- 10 dni okresów składkowych - 3,3 dnia, czyli 4 dni okresów nieskładkowych,

czyli w sumie: 4 lata, 9 miesięcy i 4 dni okresów nieskładkowych.

Wnioskodawczyni nie przedłożyła żadnych dowodów na okoliczność posiadania innych okresów ogólnego stażu ubezpieczenia, niż te uwzględnione przez organ rentowy, który wynosi zatem 19 lat i 14 dni. Nie została zatem spełniona jedna z przesłanek określonych w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Podnieść należy, iż ustawodawca jednoznacznie konkretyzuje przesłanki nabycia prawa do emerytury, wobec powyższego wykluczony jest stan, gdy bez spełniania jednej
z normatywnych przesłanek strona będzie dochodziła ustalenia prawa do świadczenia emerytalnego. Niespełnienie więc choćby jednego z warunków jest wystarczające, aby rozstrzygnąć spór i stwierdzić, że decyzja organu rentowego, odmawiająca przyznania emerytury, była w pełni zasadna i prawidłowa (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 26 września 2012 roku, sygn. akt III AUa 349/12, LEX Nr 1220640).

Niemniej jednak, także drugi z ustawowych warunków do przyznania prawa do tzw. wcześniejszej emerytury nie został spełniony, bowiem mimo iż E. R. w okresie zatrudnienia w Domu Pomocy Społecznej w R. od 6 listopada 1978 roku do 31 grudnia 1998 roku wykonywała prace wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, w wykazie A, w dziale XII, poz. 5, gdzie wskazano prace w domach pomocy społecznej dla nieuleczalnie i przewlekle chorych, umysłowo upośledzonych dorosłych i umysłowo niedorozwiniętych dzieci, to po pomniejszeniu tej pracy o okresy w/w zasiłków chorobowych oraz urlopów wychowawczych, pracę tę świadczyła w wymiarze 13 lat, 11 miesięcy i 1 dnia. Wnioskodawczyni nie udowodniła zatem by wykonywała prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A w wymiarze co najmniej 15 lat.

W okolicznościach niniejszej sprawy nie zostały spełnione przesłanki określone w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i dlatego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc, Sąd oddalił odwołanie.

SSO Jarosław Łuczaj