Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2017 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy A. M.

przeciwko Z.w W.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania A. M.

od decyzji Z. w W.

z dnia 31 lipca 2015 r. (...)

oraz z dnia 28 sierpnia 2015 r. nr (...)

zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje odwołującej A. M. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 września 2015 roku do 31 sierpnia 2017 roku.

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 lipca 2015 r. Z. w W. powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił A. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z uwagi na to, że Lekarz Orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych orzeczeniem z 22 lipca 2015 r. stwierdził, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy (a.r.).

Decyzją z 28 sierpnia 2015 r. Z. w W. powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił A. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z uwagi na to, iż Komisja Lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych orzeczeniem z 26 sierpnia 2015 r. stwierdziła, iż wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy (a.r.).

Od powyższych decyzji odwołanie złożyła A. M., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez przyznanie jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres od 1 września 2015 r. (k. 2-10 a.s.).

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie wskazując, że zaskarżona decyzja jest prawnie oraz faktycznie uzasadniona (k. 22 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

A. M., ur. (...), była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy ostatnio do 31 sierpnia 2015 r. na podstawie decyzji organu z 19 września 2012 r. (a.r.).

W dniu 17 czerwca 2015 r. odwołująca wystąpiła do organu z wnioskiem o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (a.r.).

Lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z 22 lipca 2015 r. stwierdził, iż odwołująca nie jest niezdolna do pracy.

Wobec powyższego, decyzją z 31 lipca 2015 r. organ odmówił A. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (a.r.).

Po powyższego orzeczenia sprzeciw wniosła skarżąca. Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z 26 sierpnia 2015 r. również stwierdziła, iż odwołująca nie jest niezdolna do pracy (a.r.).

Wobec powyższego, zaskarżoną decyzją z 28 sierpnia 2015 r. organ rentowy odmówił odwołującej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (a.r.).

Celem weryfikacji stanowiska stron, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych psychiatrów, psychologa dla ustalenia czy odwołująca jest nadal, tj. po 31 sierpnia 2015 r. niezdolna do pracy, czy ewentualna niezdolność do pracy jest całkowita czy też częściowa i na jak długi okres.

Biegły lekarz psychiatra M. P. w opiniach z 7 grudnia 2015 r. i 25 lutego 2016 r. po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną i przeprowadzonym badaniu stwierdził, iż u skarżącej nastąpiła poprawa stanu psychicznego, która przeżyła traumę po stracie dwóch synów w wypadku samochodowym w 2004 r. Zdaniem biegłego, odwołująca wymaga systematycznego leczenia i regularnej psychoterapii, ale nie jest ona niezdolna do pracy (k. 37, 38, 63 a.s.).

Biegły lekarz psychiatra B. P. w opinii z 27 maja 2016 r. po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną i przeprowadzonym badaniu nie rozpoznał u A. M. upośledzenia umysłowego, stwierdził natomiast zaburzenia depresyjne nawracające. Skarżąca od sierpnia 2004 r. leczy się u psychiatry z powodu objawów depresyjnych, których wystąpienie związane było ze śmiercią synów w wypadku samochodowym w 2004 r. Rozpoznawano u niej zespół stresu pourazowego, zaburzenia depresyjne, dystymię. Obecnie odwołująca przyjmuje lek p/depresyjny u działaniu nasennym, a leczenie przynosi mierne efekty, utrzymuje się u niej zobojętnię, wahania nastroju, myśli rezygnacyjne, poczucie beznadziei, brak perspektyw na przyszłość, odseparowała się od rodziny i znajomych, ma problemy ze snem, z koncentracją uwagi, odczuwa pustkę emocjonalną. Stwierdzona niedawno u męża choroba nowotworowa pogarsza jej stan psychiczny. W ocenie biegłego, istnieją podstawy do orzeczenia u odwołującej z uwagi na stan psychiczny częściowej niezdolności do pracy od 1 września 2015 r na stałe. Stan psychiczny skarżącej nie uległ poprawie od ostatniego badania orzeczniczego w sierpniu 2012 r., kiedy opisywano rokowanie niepomyślne. Biegły zaznaczył, że u odwołującej występują elementy zaburzeń stresowych pourazowych, słaba reakcja na leczenie, brak istotnej poprawy po psychoterapii (k. 92-94 a.s.).

Biegły lekarz psychiatra S. K. w opinii z 1 października 2016 r. po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną i przeprowadzonym badaniu nie rozpoznał u odwołującej objawów choroby psychicznej, ciężkiej depresji. Zauważył, iż orzekanie wobec skarżącej niezdolności do pracy wytworzyło u niej poczucie bezradności życiowej, odebrało motywacje do konstruktywnych zmian w życiu. W ocenie biegłego w sprawie konieczną była opinia biegłego psychologa. Po zapoznaniu się z opinią biegłego psychologa, biegły psychiatra w opinii z 8 lutego 2017 r. stwierdził, iż zgłaszane przez skarżącą dolegliwości psychiczne w postaci obniżonego nastroju, myśli depresyjnych, lęków, zaburzeń snu, trudności w koncentracji i obsesyjne myśli dotyczące tragicznego zdarzenia z 2004 r. i reagowanie depresyjne na niekorzystne zdarzenia świadczą o występowaniu elementów przewlekłego stresu pourazowego i zaburzeń adaptacyjnych pod postacią zaburzeń depresyjnych. Odwołująca zgłasza dolegliwości somatyczne, które mogą dodatkowo rzutować na jej zdolność do wykonywania pracy zawodowej zgodnie z jej kwalifikacjami (wysokie ciśnienie tętnicze krwi, dolegliwości bólowe). W oparciu o całość dostępnej dokumentacji medycznej, w tym opinii biegłego psychologa, biegły uznał, iż odwołująca jest nadal po 31 sierpnia 2015 r. częściowo niezdolna do pracy, zaś ponowna ocena stanu psychicznego odwołującej powinna nastąpić za dwa lata (k. 120-123, 159, 160 a.s.).

Biegły lekarz psycholog B. B. w opinii z 12 stycznia 2017 r. po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną i przeprowadzonym badaniu u odwołującej rozpoznał trwałą zmianę osobowości po przeżyciu ekstremalnym (...) Zauważył, iż w ocenie psychologicznej nie ma dowodów na to, by opinia Komisji Lekarskiej ZUS, jakoby „orzekanie o niezdolności do pracy wytworzyło u A. M. poczucie bezradności życiowej i odebrało motywację do konstruktywnych zmian w życiu" była trafna i oparta na rzetelnym badaniu psychologicznym. W ocenie psychologicznej, poczucie takie wytworzyła raczej niska podatność na terapię i „osobowościowe" - wskazane wyżej - skutki przeżycia ekstremalnego, jakim była kolejna strata kolejnych osób bliskich - to jest własnych dzieci - powodująca trwałą zmianę osobowości. Biegły wyjaśnił, że w psychologicznym funkcjonowaniu odwołującej nie nastąpiła istotna poprawa od daty ostatniego orzeczenia o niezdolności do pracy. W ocenie biegłego psychologa, stan emocjonalny odwołującej czyni ją trwale niezdolną do pracy (szczególnie) w wyuczonym i całe zawodowe życie wykonywanym zawodzie fizjoterapeuty, wymagającym gotowości do nawiązania dobrego, empatycznego, kontaktu emocjonalnego i werbalnego z pacjentami oraz cierpliwości i precyzji (k. 147-151 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w aktach dokumentów oraz opinii biegłych lekarzy sądowych psychiatrów i psychologa. W ocenie Sądu dokumenty znajdujące się w aktach sprawy są autentyczne, a ich treść nie budzi wątpliwości. Treść tych dokumentów nie była także negowana przez żadną ze stron. Sąd nie znalazł również podstaw, aby odmówić wiarygodności ww. opiniom biegłych lekarzy sądowych, które zostały wydane zgodnie z wiedzą specjalistyczną w oparciu o przeprowadzone badanie odwołującej i analizę dokumentacji medycznej.

Za decydujące w sprawie Sąd uznał opinie biegłego lekarza psychiatry S. K.. Biegły ten w sposób szczegółowy przeanalizował stan zdrowia odwołującej w zakresie ustalenia jej niezdolności do pracy, a także dokonał podsumowania stanu jej zdrowia na podstawie załączonej dokumentacji medycznej, jak i opinii biegłego psychologa wskazując, iż zgłaszane przez skarżącą dolegliwości psychiczne świadczą o występowaniu elementów przewlekłego stresu pourazowego i zaburzeń adaptacyjnych pod postacią zaburzeń depresyjnych. Zdaniem Sądu opinie ww. biegłego są jasne, logiczne, przekonujące, gdyż opierają się na dowodach zebranych w sprawie. Oceny ww. opinii dokonane w oparciu o właściwe dla ich przedmiotu kryteria zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, przy uwzględnieniu poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych zaprezentowanego stanowiska, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych wniosków, w ocenie Sądu, przekonują, iż są one miarodajne dla poczynienia ustaleń w przedmiocie niezdolności do pracy skarżącej. To przemawia za uznaniem, że biegły ten dokonał prawidłowej oceny zdrowia odwołującej i nie zachodzi potrzeba powołania kolejnych biegłych.

Według Sądu ten materiał dowodowy jest przekonujący oraz rzetelny i dlatego uznany został za wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. M. zasługiwało na uwzględnienie.

Spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się do ustalenia czy odwołująca jest nadal, tj. po 31 sierpnia 2015 r. uprawniona do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (warunku tego nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy).

Według art. 61 powoływanej ustawy prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy.

Przywrócenie prawa do renty następuje ex lege w razie ponownego powstania niezdolności ubezpieczonego do pracy w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa przysługującego mu uprzednio, jeżeli prawo to ustało wskutek ustąpienia niezdolności do pracy. Nie ma tu znaczenia, czy dochodzi do przywrócenia tego samego stopnia niezdolności do pracy. Jeżeli przywróceniu prawa do renty towarzyszy zmiana stopnia niezdolności do pracy w stosunku do pierwotnie przyznanego świadczenia, organ rentowy dokona tylko odpowiedniej korekty wysokości renty. Zważyć również należy, iż sam moment ustalania przywrócenia prawa do renty nie jest istotny w tym sensie, że może do niego dojść także po upływie 18 miesięcy od ustania prawa do renty. Ważne jest tu tylko, by ponowna niezdolność do pracy powstała w ciągu 18 miesięcy od ustania tego prawa (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 lutego 2014 r., sygn. III AUa 975/13).

W myśl art. 107 powoływanej ustawy prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie.

To poprawa stanu zdrowia jest podstawą odmowy dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy; jeśli tej poprawy brak, nie ma jednocześnie podstaw do odmowy przyznania świadczenia rentowego na dalszy okres (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 3 lipca 2014 r., sygn. III AUa 1113/13).

Stosownie do art. 12 ww. ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 ww. ustawy). Ocena ta ma charakter prawny i dokonuje jej Sąd (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 maja 2014 r., sygn. III AUa 1405/13).

Art. 59 ust. 1 ww. ustawy stanowi, iż osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała; renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa. Renta okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego.

Wymaga podkreślenia, iż w postępowaniu sądowym ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy - weryfikacja orzeczeń lekarzy orzeczników, z zasady wymaga wiadomości specjalnych. W takiej sytuacji, sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych. Jednak w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy ostatecznie zawsze decyduje sąd, gdyż niezdolność do pracy jako przesłanka renty ma tu znaczenie prawne ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 stycznia 2013 r., sygn. III AUa 658/12).

Należy podkreślić, iż ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności mającej zasadnicze znaczenie opinii biegłego lekarza z zakresu psychiatrii S. K., jednoznacznie wynika, że zdiagnozowane u skarżącej dolegliwości stanowią nadal przeszkodę w wykonywaniu przez nią pracy. Z opinii tej jasno wynika, że rozpoznane u skarżącej schorzenia wywołane trwałą zmianą osobowości po przeżyciu ekstremalnym, stanowią w dalszym ciągu podstawę do uznania jej częściowo niezdolną do pracy od 1 września 2015 r. na okres 2 lat. Jak wynika z opinii ww. biegłego, zgłaszane przez skarżącą dolegliwości psychiczne w postaci obniżonego nastroju, myśli depresyjnych, lęków, zaburzeń snu, trudności w koncentracji i obsesyjne myśli dotyczące tragicznego zdarzenia z 2004 r. i reagowanie depresyjne na niekorzystne zdarzenia świadczą o występowaniu elementów przewlekłego stresu pourazowego i zaburzeń adaptacyjnych pod postacią zaburzeń depresyjnych. Z tych względów nie sposób uznać, iż stan zdrowia odwołującej poprawił się po 31 sierpnia 2015 r.

Stosownie do art. 129 ust. 1 powoływanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, że nieprawidłowe jest ustalenie organu rentowego zawarte w zaskarżonej decyzji, gdyż odwołująca spełnia przesłanki przyznania prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 września 2015 r., tj. od zaprzestania pobierania świadczenia rentowego na okres 2 lat, tj. okres, który wskazywał biegły lekarz z zakresu psychiatrii S. K..

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji.

SSO Rafał Młyński

ZARZĄDZENIE

(...)