Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska

Sędziowie: SO Natalia Pawłowska-Grzelczak (spr.)

SR del. Joanna Stelmasik

Protokolant: stażysta Paulina Rynkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2017 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 19 września 2016 roku, sygnatura akt X GC 947/16

I.  oddala apelację;

II.  odstępuje od obciążenia powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

SSR del. (...)SSO (...)SSO (...)

Sygn. akt VIII Ga 197/17

UZASADNIENIE

W dniu 22 lutego 2016 r. powód M. M. wniósł do Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim pozew przeciwko (...) spółce akcyjnej w S. o zapłatę kwoty 2 920,00 EUR wskazując jako tytuł niezapłacone przewozy wykonane przez powoda w 2014 i 2015 r. według zleceń pozwanej. Uzasadniając żądanie pozwu powód wskazał, że pozwana spółka nie zapłaciła ze zrealizowane usługi zgodnie ze zleceniami transportowymi nr (...), (...), (...), (...), (...), (...). Powód wskazał, że wystawił faktury nr (...) z 2014 r. oraz 01-04 z 2015 r.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa zgłaszając zarzuty: niewłaściwości miejscowej sądu, nieistnienia roszczenia i braku legitymacji biernej pozwanej. Uzasadniając swoje stanowisko pozwana wskazała, że nie łączyła ją z powodem jakakolwiek umowa, na podstawie której powód domaga się zapłaty, a jedynymi załącznikami było sporządzone przez powoda wezwanie do zapłaty oraz zestaw 8 faktur wystawionych na spółkę (...) z siedzibą we F.. Pozwana wskazała, że nie mogłaby zawrzeć i zrealizować umów przewozu bowiem nie ma stosownych licencji.

Postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu Szczecin-Centrum w Szczecinie.

Na rozprawie w dniu 19 września 2016 r. powód wskazał, że wszystkie faktury wysyłał do S. bowiem jest to firma, w której działa ta sama osoba co we F.. Pozwana oświadczyła, że spółka pozwana posiada tego samego członka zarządu co spółka wyszczególniona na zleceniach transportowych, natomiast są to dwa różne podmioty funkcjonujące na dwóch różnych rynkach. (...) na rynku niemieckim, a pozwana na rynku polskim, przy czym pozwana w ogóle nie ma licencji do dokonywanie przewozów.

Wyrokiem z dnia 19 września 2016 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie oddalił powództwo i odstąpił od obciążania powoda kosztami postępowania.

Powyższy wyrok zapadł po dokonaniu przez Sąd Rejonowy następujących ustaleń:

Strony postępowania prowadzą działalność gospodarczą, powód m.in. w zakresie międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy.

W dniu 10 grudnia 2014 r. (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) zlecił powodowi na podstawie zlecenia transportowego nr (...) wykonanie przewozu towaru na trasie K. – L. (Niemcy). Wynagrodzenie zostało ustalone na kwotę 470,00 Euro netto.

W dniu 15 grudnia 2014 r. powód wystawił na (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 470 Euro, tytułem zlecenia transportowego (...).

W dniu 15 grudnia 2014 r. (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) zlecił powodowi na podstawie zlecenia transportowego nr (...) wykonanie przewozu towaru na trasie K. – N. (Niemcy). Wynagrodzenie zostało ustalone na kwotę 470,00 Euro netto.

W dniu 19 grudnia 2014 r. powód wystawił na (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 470 Euro, tytułem zlecenia transportowego (...).

W dniu 13 stycznia 2015 r. (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) zlecił powodowi na podstawie zlecenia transportowego nr (...) wykonanie przewozu towaru na trasie K. – E. (Niemcy). Wynagrodzenie zostało ustalone na kwotę 730,00 Euro netto.

W dniu 26 stycznia 2015 r. powód wystawił na (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 730 Euro, tytułem zlecenia transportowego (...).

W dniu 19 stycznia 2015 r. (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) zlecił powodowi na podstawie zlecenia transportowego nr (...) wykonanie przewozu towaru na trasie A., G. – G., B. (Niemcy). Wynagrodzenie zostało ustalone na kwotę 600,00 Euro netto.

W dniu 26 stycznia 2015 r. powód wystawił na (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 600 Euro, tytułem zlecenia transportowego (...).

W dniu 20 stycznia 2015 r. (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) zlecił powodowi na podstawie zlecenia transportowego nr (...) wykonanie przewozu towaru na trasie K. – C. (Niemcy). Wynagrodzenie zostało ustalone na kwotę 350,00 Euro netto.

W dniu 22 stycznia 2015 r. (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) zlecił powodowi na podstawie zlecenia transportowego nr (...) wykonanie przewozu towaru na trasie L. – B. (Niemcy). Wynagrodzenie zostało ustalone na kwotę 300,00 Euro netto.

W dniu 25 sierpnia 2014 r. powód wystawił na (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) faktury VAT o numerach:

- 70 na kwotę 660 Euro, tytułem zlecenia transportowego (...),

- 71 na kwotę 300 Euro, tytułem zlecenia transportowego (...),

- 72 na kwotę 400 Euro, tytułem zlecenia transportowego (...).

W dniu 5 grudnia 2014 r. powód wystawił na (...) we F. – Niemcy z nr NIP (...) faktury VAT o numerach:

- 102 na kwotę 470 Euro, tytułem zlecenia transportowego (...),

- 103 na kwotę 450 Euro, tytułem zlecenia transportowego (...).

W operacjach przychodzących za okres 1.01.2014 – 31.12.2015 r. na rachunku powoda widnieje m.in. 22 operacji przelewów dokonanych przez (...) na łączną kwotę 43 587,05 EUR oraz 6 operacji przelewów dokonanych przez pozwaną na łączna kwotę 4 965,27 EUR. W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo mające swą podstawę prawną w art. 774 k.c. nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd ten wskazał, że nie sposób z dowodów zawnioskowanych i przeprowadzonych w toku postępowania wysnuć wniosku, że powoda oraz pozwaną (...) spółkę akcyjną w S. łączyły umowy przewozu, co do których zostały wystawione zlecenia transportowe o numerach (...), (...), (...), (...), (...), (...). Z treści zleceń wynika, że podmiotem zlecającym był (...) we F. – Niemcy. Również w fakturach, które powód wystawił tytułem tych zleceń jako nabywca usługi został wskazany (...) we F. – Niemcy. Podmiot ten posiada numer NIP (niemiecki) (...), który jest odmienny od numeru NIP pozwanego (...).

Z przeprowadzonych dowodów, zdaniem Sądu wynika więc, że stroną umów zawartych przez powoda był (...) we F. – Niemcy, a nie jak to powód określił w pozwie (...) spółka akcyjna w S.. Ewentualne powiązania osobowe pomiędzy tymi dwiema spółkami, z uwagi na odrębną osobowość prawną obu podmiotów nie mają istotnego znaczenia w aspekcie badania legitymacji biernej. Biorąc pod uwagę brak udowodnienia przez powoda jednej z podstaw materialnoprawnych powództwa, a więc w tym przypadku legitymacji biernej pozwanego, powództwo skierowane do (...) spółka akcyjna w S. podlegało oddaleniu jako niezasadne. Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami postępowania uznając, że zachodzi szczególny wypadek polegający na tym, że powiązania osobowe obu spółek: pozwanej i (...) we F. – Niemcy (które przyznał pełnomocnik pozwanej) i kontaktowanie się z księgowością (...) w siedzibie pozwanej w Polsce mogły powodować u powoda błędne, ale w pewnym sensie usprawiedliwione przekonanie (m.in. z uwagi na fakt, że pozwana również dokonywała zapłaty na rzecz powoda), że podmiotem zobowiązanym jest pozwana.

Powód złożył apelację od powyższego wyroku kwestionując go w całości. Powód podniósł, że przedstawiciel spółki (...) we F. T. L. oświadczył powodowi, że swych roszczeń powinien dochodzić w S., gdzie znajduje się dział księgowości tej spółki i wszystkie dokumenty rozliczeniowe związane z wykonaną usługą na zlecenie spółki (...) we F.. Nadto powód wskazał, że prezes B. K. reprezentuje w jednej osobie zarówno spółkę w S. jak i we F. co, zdaniem powoda, wywołuje wątpliwość odnośnie twierdzeń pozwanej w zakresie jej legitymacji biernej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy jako sąd meriti w granicach wniesionej apelacji, co wynika z dyspozycji art. 378 § 1 k.p.c., rozważa na nowo zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym dokonuje jego samodzielnej oceny prawnej. Powyższa analiza pozwala stwierdzić, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy zgromadził materiał dowodowy, a następnie w oparciu o tenże materiał poczynił właściwe ustalenia faktyczne dokonując oceny prawnej, którą Sąd Okręgowy w całości podziela. Argumentacja zaprezentowana w apelacji nie stanowiła wystarczającej podstawy do weryfikacji orzeczenia Sądu Rejonowego w postulowanym przez apelującego kierunku, nie znalazły one bowiem potwierdzenia w zgromadzonym w aktach sprawy materiale procesowym.

Kwestię sporną na gruncie niniejszej sprawy stanowiła legitymacja procesowa bierna strony pozwanej. Powód stał bowiem na stanowisku, że skoro pozwana spółka posiada tego samego członka zarządu w osobie B. K. (...) we F., wyszczególniona w zleceniach transporotowych, to tym samym zapłaty za wykonanie tych zleceń może domagać się od pozwanej spółki (...), zwłaszcza że dział księgowości spółki niemieckiej znajduje się w S.. Stanowisko takie nie zasługuje jednak na uwzględnienie. Prawidłowo Sąd Rejonowy ocenił zarzut pozwanej, że nie posiada ona legitymacji procesowej biernej w niniejszej sprawie.

O istnieniu czy też braku legitymacji procesowej decyduje prawo materialne związane z konkretną sytuacją będącą przedmiotem sporu między stronami. Strona ma legitymację procesową wówczas, gdy na podstawie przepisów prawa materialnego jest uprawniona do występowania w określonym procesie cywilnym w charakterze powoda lub pozwanego, to jest gdy z wiążącego strony procesu stosunku prawnego wynika zarówno uprawnienie powoda do zgłoszenia konkretnego żądania, jak również obowiązek pozwanego do jego spełnienia. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r., w sprawie III CZP 83/12 wskazał, że legitymacja materialna, a więc posiadanie prawa podmiotowego lub interesu prawnego do wytoczenia powództwa stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej (czynnej lub biernej) skutkuje co do zasady oddaleniem powództwa. W sytuacji, gdy legitymacja materialna i procesowa zespalają się, oddalenie powództwa następuje w istocie z braku legitymacji materialnej, którego rezultatem jest także brak legitymacji procesowej, będący wtórną przyczyną oddalenia powództwa. Sąd dokonuje oceny jej istnienia w chwili orzekania co do istoty sprawy (wyrokowania), a brak legitymacji procesowej – czynnej bądź biernej – prowadzi do oddalenia powództwa.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepisowi temu odpowiada treść art. 232 k.p.c., według którego strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Oznacza to, iż w niniejszej sprawie na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia istnienia po jego stronie zasadności dochodzonego roszczenia, w tym przedstawienia dowodu na potwierdzenie istnienia podmiotu zobowiązanego, zaś na stronie pozwanej – z racji sformułowanego zarzutu, to jest braku legitymacji biernej pozwanej – spoczywał ciężar udowodnienia tej okoliczności, to jest wykazania braku legitymacji biernej pozwanej i obligował ją do wykazania okoliczności, że pozwana nie jest tym podmiotem, od którego powód może żądać spełnienia określonego świadczenia.

Występując z roszczeniem o zapłatę za wykonany na podstawie zleceń transporotowych (...), (...), (...), (...), (...), (...) przewóz, powód nie wykazał, że pozwana jest stroną tego węzła obligacyjnego, a tym samym że jest zobowiązana do zapłaty wynagrodzenia z tytułu prawidłowo zrealizowanej umowy. W treści powyższych zleceń transportowych jako podmiot zlecający wskazana została spółka (...) we F., co więcej również w fakturach wystawionych przez powoda tytułem realizacji tych zleceń jako nabywca usługi wskazana została spółka (...) we F., a nie pozwana (...) spółka akcyjna w S.. Nie sposób zatem przyjąć, że stroną umów zawartych z powodem jest pozwana spółka, zresztą sam powód na rozprawie apelacyjnej nie kwestionował, że zlecenia za które dochodzi zapłaty dotyczą spółki niemieckiej. Nie można z faktu, że pozwana spółka posiada tego samego członka zarządu (...) we F. wywodzić tak daleko idących skutków jak chce tego powód. Są to bowiem dwa różne podmioty posiadające odrębną osobowość prawną, podmioty te funkcjonują na różnych rynkach gospodarczych, a przy tym podkreślić należy, że nawet jeśli oba podmioty mają tego samego prezesa zarządu w osobie B. K. (co jest oczywiście dopuszczalne i stanowi częstą praktykę w stosunkach spółek handlowych) to ten członek organu zarządzającego zawierając umowy z poszczególnymi kontrahentami każdorazowo działa w imieniu każdej z tych spółek osobno. Nie można więc rozciągać zobowiązań zaciągniętych przez jeden podmiot ( (...) we F. na drugi, który nie jest stroną umowy, mimo że funkcję prezesa zarządu w obu tych podmiotach pełni ta sama osoba.

W realiach niniejszej sprawy i zaistniałego - niespornego - stanu faktycznego, z uwagi na niewykazanie przez powoda by to pozwana spółka była stroną umowy, z której powód wywodzi swoje roszczenie, Sąd Rejonowy słusznie powództwo oddalił. Argumenty zawarte w apelacji dotyczące stanowiska powoda w przedmiocie braku po stronie pozwanej legitymacji biernej w żaden sposób nie podważyły ustaleń Sądu Rejonowego.

W konsekwencji Sąd Okręgowy zgodnie z treścią art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda o czym orzeczono w pkt I sentencji wyroku.

Niemniej jednak Sąd Okręgowy stwierdził, że w niniejszej sprawie wystąpił szczególny przypadek, o którym mowa w art. 102 k.p.c., dlatego też postanowił nie obciążać powoda kosztami postępowania apelacyjnego. W ocenie Sądu Okręgowego powiązania osobowe obu spółek tj. spółki pozwanej i spółki niemieckiej mogły spowodować u powoda błędne przeświadczenie co do podmiotu faktycznie zobowiązanego do zapłaty roszczenia dochodzonego w niniejszej sprawie. Jest to o tyle uzasadnione, że pracownicy spółki (...) we F. w sprawach rozliczeń odsyłali powoda do działu księgowości tej spółki znajdującego się w siedzibie pozwanej spółki w Polsce. Nadto, sytuacja majątkowa w jakiej znajduje się powód będący emerytem, w połączeniu z oczywistą dysproporcją w stanie majątkowym obu stron oraz nieskomplikowanym charakterem sprawy przekonuje, że odstąpienie od obciążania powoda kosztami postępowania nie będzie rażąco niesprawiedliwe w stosunku do pozwanej. Z tych względów Sąd Okręgowy stwierdził, że zaistniały podstawy do odstąpienia od obciążania powoda kosztami postępowania apelacyjnego, o czym orzeczono w pkt II sentencji wyroku.

SSO(...)SSO (...)SSR (...)

Sygn. akt VIII Ga 197/17

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)