Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 marca 2017 roku

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 marca 2017 roku w S.

sprawy z powództwa (...) S.A. w B.

przeciwko K. W.

o zapłatę

I.  uchyla nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w dniu 22 stycznia 2016 roku przez Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej w sprawie(...)

II.  zasądza od pozwanego K. W. na rzecz powoda (...) S.A. w B. kwotę 12.530,43 (dwanaście tysięcy pięćset trzydzieści złotych czterdzieści trzy grosze) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 1 listopada 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia

1 stycznia 2016 roku do dnia 21 marca 2017 roku,

III.  umarza postępowanie w pozostałej części,

IV.  należność zasądzoną w pkt II rozkłada na 25 miesięcznych rat, w tym pierwsza rata w wysokości 530,43 złote, a kolejne 24 raty w wysokości po 500 złotych, płatne do 10 każdego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego po miesiącu, w którym wyrok się uprawomocni z ustawowymi odsetkami za opóźnienia od każdego uchybionego terminu płatności poszczególnych rat,

V.  nieuiszczone przez pozwanego koszty sądowe ponosi Skarb Państwa,

VI.  nie obciąża pozwanego kosztami procesu

Sygn. akt I C 1164/16

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w B. w pozwie, który wpłynął do Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej w dniu 15 stycznia 2016 roku domagał się zasądzenia od K. W. w postępowaniu nakazowym kwoty 13.930,43 złote wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 listopada 2015 roku oraz kosztów procesu, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że pozwany poprzez podpisanie w dniu 3 kwietnia 2015 roku weksla in blanco zobowiązał się do zapłaty w dniu 31 października 2015 roku kwoty wskazanej na wekslu tj. 14.830,43 złotych. Powód w dniu 1 października 2015 roku wezwał pozwanego do wykupu weksla, który po wpłaceniu na rzecz powoda kwoty 900 złotych zaprzestał spłacania reszty roszczeń.

Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej w dniu 22 stycznia 2016 roku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym nakazał pozwanemu, aby zapłacił na rzecz powoda kwotę 13.930,43 złote z ustawowymi odsetkami od dnia 1 listopada 2015 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 3.792 złote tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.617 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty albo w terminie tym wniósł zarzuty.

Pozwany wniósł zarzuty od nakazu zapłaty twierdząc, że został oszukany przez stronę powodową. Nadto, twierdził, iż jest jedynym żywicielem rodziny, a kwota wynikająca z zawartej umowy pożyczki została w części spłacona, co nie zostało uwzględnione przez stronę powodową.

Postanowieniem z dnia 8 lipca 2016 roku Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Szczytnie.

Powód w piśmie z dnia 18 października 2016 roku wniósł o utrzymanie w mocy nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej w dniu 22 stycznia 2016 roku w części tj. do kwoty 12.530,43 złote, cofając pozew w pozostałym zakresie. Powód przyznał, iż pozwany po sporządzeniu przez powoda pozwu uiścił na rzecz powoda kwotę 400 złotych i następnie już po wniesieniu pozwu łączną kwotę 1.000 złotych.

Pozwany ostatecznie nie kwestionował powództwa, potwierdzając fakt zawarcia umowy pożyczki, której spłata została zabezpieczona wekslem in blanco wnosząc o rozłożenie świadczenia na miesięczne raty w kwocie po 300-500 złotych powołując się na trudną sytuację majątkową, wskazując, że nie jest w stanie spłacić należności jednorazowo.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 3 kwietnia 2015 roku pozwany K. W. zawarł z (...) S.A. w B. umowę pożyczki nr (...). Pozwany na jej podstawie uzyskał pożyczkę w wysokości 4.000 złotych, zaś zobowiązał się do spłaty kwoty 13.104 złotych w 48 miesięcznych ratach w wysokości po 273 złote. Zabezpieczenie spłaty zaciągniętego zobowiązania stanowił weksel in blanco wystawiony przez pozwanego w dniu zawarcia umowy.

(dowód: umowa z dnia 3 kwietnia 2015 roku k. 83)

Zgodnie z deklaracją wekslową, stanowiącą integralną część podpisanej przez strony umowy, pozwany upoważniły stronę powodową do uzupełnienia weksla na sumę odpowiadającą aktualnemu zadłużeniu wobec powoda z tytułu udzielonej pożyczki m.in. w razie:

a) braku zapłaty w terminie określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności, co uprawniać miało pożyczkodawcę do wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30 dniowego terminu i wypełnienia weksla zgodnie z pkt 11 umowy, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni o d otrzymania wezwania.

b) powstania zaległości z zapłatą jakiegokolwiek zobowiązania pieniężnego wynikającego z umowy, w tym naliczonego na podstawie tabeli opłat określonej w pkt 19.4 umowy lub zgodnie z 13.1, p 13.2. umowy, co uprawniać miało pożyczkodawcę do wezwania pożyczkobiorcy do jego zapłaty w terminie 7 dni od otrzymania wezwania z zastrzeżeniem, że w wypadku braku płatności w terminie wypełni weksel stanowiący załącznik do umowy i będzie dochodzić na tej podstawie zobowiązania przed sądem.

(dowód: deklaracja wekslowa k. 68)

Pozwany na poczet pożyczki wpłacił:

-

kwoty po 273 złote: 18 maja 2015 roku, 16 czerwca 2015 roku, 28 lipca 2015 roku,

-

kwotę 500 złotych w dniu 14 października 2015 roku,

-

kwoty po 400 złotych: 4 listopada 2015 roku, 16 grudnia 2015 roku, 15 stycznia 2016 roku, 07 lutego 2016 roku, 11 marca 2016 roku

(dowód: dowody wpłat k. 83)

Powód (...) S.A. w B. był w posiadaniu weksla in blanco podpisanego przez K. W. w dniu 3 kwietnia 2015 roku. weksel wypełniono na kwotę 14.830,43 złote płatną dnia 31 października 2015 roku.

(dowód: weksel k. 3)

Pozwany K. W. pracuje na stanowisku kierowcy i z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1.435,32 złote netto. Na jego utrzymaniu pozostaje żona i dwoje dzieci w wieku 3 lat i 6 miesięcy. Żona pozwanego nie pracuje, po urodzeniu drugiego dziecka przebywa w domu. Rodzina z tytułu urodzenia dziecka pobiera świadczenie w ramach programu 500 plus oraz świadczenie w wysokości 1.000 złotych wypłacane przez okres roku od dnia urodzenia się dziecka. Dziecko pozwanego ma obecnie 6 miesięcy. Na koszty miesięcznego utrzymania rodziny składają się opłaty za wodę, energię, telefon. Przeciwko pozwanemu z wniosku wierzyciela (...) S.A. w W. prowadzone jest postępowanie egzekucyjne przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym(...) (...), w toku którego dokonano zajęcia wynagrodzenia za pracę oraz wierzytelności z rachunku bankowego ((...)Pozwany w ramach tamtego postępowania egzekucyjnego w dniu 27 stycznia 2017 roku dokonał wpłaty kwoty 400 złotych.

(dowód: zaświadczenia, dowody wpłat, zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia i wierzytelności z rachunku bankowego k. 96, dowód z przesłuchania stron – pozwanego k. 93-93v)

Sąd zważył, co następuje:

Sąd Rejonowy w Bielsku – Białej w dniu 22 stycznia 2016 roku w sprawie (...)wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym uwzględniając tym samym żądanie pozwu wynikające z weksla wystawionego przez pozwanego w dniu 3 kwietnia 2015 roku. Pozwany wniósł zarzuty od nakazu zapłaty twierdząc, że został oszukany, a powód nie uwzględnił w żądaniu pozwu wpłat przez niego dokonanych.

Powód w piśmie procesowym z dnia 18 października 2016 roku cofnął pozew co do kwoty 1.400 złotych i w tej części wniósł o umorzenie postepowania.

W niniejszej sprawie powód domagał się ostatecznie zasądzenia od pozwanego kwoty 12 530,43 złote wraz z odsetkami ustawowymi od 1 listopada 2015 roku do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania. Dochodzona pozwem należność wynikała z weksla, który został wystawiony jako weksel in blanco, zabezpieczającym wykonanie umowy pożyczki z dnia 3 kwietnia 2015 roku. Zatem do procesu prowadzonego na podstawie tak wystawionego weksla wypełnionego później przez wierzyciela wekslowego i nie puszczonego w obieg w drodze indosu, do odpowiedzialności pozwanego i zakresu postępowania zastosowanie mieć będzie i art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo Wekslowe (j.t. Dz.U. 2016r., poz. 160).

Zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem samodzielnym i abstrakcyjnym. Polega ono na oderwaniu weksla od stosunku podstawowego, co oznacza, że brak, nieważność lub wadliwość stosunku kauzalnego nie ma wpływu na ważność zobowiązania wekslowego. Z chwilą wystawienia weksla in blanco i wręczenia go wierzycielowi następuje zawarcie porozumienia między wystawcą weksla a osobą, której ten weksel zostaje wręczony określające sposób jego uzupełnienia. Porozumienie takie jest umową zawieraną pomiędzy odbiorcą weksla a wystawcą weksla lub akceptantem, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Wystawca weksla może wobec posiadacz weksla

Zaciągnięcie abstrakcyjnego zobowiązania wekslowego powoduje dla dotychczasowego wierzyciela z zobowiązania kauzalnego uzyskanie nowej wierzytelności. Zapłata weksla skutkuje wygaśnięciem obu zobowiązań, ale uiszczenie należności w ramach stosunku kauzalnego takiego skutku nie wywołuje; w tym m.in. przejawia się abstrakcyjność zobowiązania wekslowego. Tak więc pod względem prawnym, wystawienie i wręczenie wierzycielowi weksla in blanco pociąga za sobą powstanie między stronami nowego, samodzielnego stosunku materialno-prawnego opartego na przepisach prawa wekslowego. Posiadacz weksla ma roszczenie wekslowe, choćby przy powstaniu zobowiązania wekslowego nie było żadnego szczególnego tytułu zobowiązania (causa), choćby ten tytuł był nieważny lub zgasł. W stosunku jednak pomiędzy wystawcą, a remitentem samodzielność tego zobowiązania ulega znacznemu osłabieniu z uwagi na możliwość podniesienia przez wystawcę zarzutów ze stosunku podstawowego bez ograniczeń. Spór przenosi się wówczas na płaszczyznę stosunku podstawowego, który w związku z zarzutami wystawcy podlega badaniu przez Sąd oceniający zasadność wydania nakazu zapłaty. Zgodnie jednak z art. 10 ustawy to wystawca winien udowodnić, iż weksel wypełniono niezgodnie z porozumieniem wekslowym.

Weksel przedłożony przez powoda był wekslem ważnym, a jego treść nie nasuwała wątpliwości, co do swej prawdziwości, tak w zakresie osnowy, jak i stanu dokumentu. Weksel ten spełnia w zakresie swej treści wymagania, o których mowa w 101 pkt 1-7 ustawy, a zatem zawiera nazwę ,,weksel” w samym tekście dokumentu, przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej (kwoty 14.830,43 złote), zawiera wskazanie terminu płatności (tj. dzień 31 października 2015 roku), miejsce płatności (B.) określenie podmiotu, na rzecz którego zapłata ma być dokonana (tj. (...) S.A. w B.) datę i miejsce wystawienia weksla (B., 3 kwietnia 2015 roku), czytelny podpis wystawcy weksla (W. K.).

Pozwany nie podniósł zarzutów wskazujących na wypełnienie weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym, nie podnosił zarzutów dotyczących ważności weksla. Pozwany nie kwestionował roszczenia strony powodowej co do zasady, a jedynie co do wysokości podnosząc, iż powód formułując żądanie pozwu nie uwzględnił wpłat dokonanych przez pozwanego.

W konsekwencji, Sąd zasądził na rzecz powoda kwotę 12 530,43 złote, dochodzoną pozwem, uznając, że należność wekslowa w tym zakresie istnieje i nie została spełniona.

Pozwany w zarzutach od nakazu zapłaty wskazywał na swoją trudną sytuację materialną, a po złożeniu przez powoda w toku postepowania sądowego oświadczenia o cofnięciu pozwu, co do kwoty 1.400 złotych i ostatecznym żądaniu zasądzenia kwoty 12.530,43 złote pozwany nie podtrzymał swoich zarzutów dotyczących wysokość żądania pozwu. Na rozprawie złożył wniosek o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty, twierdząc, że jest w stanie uiszczać raty w wysokości po 300-500 złotych miesięcznie.

Instytucja rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty przewidziana w przepisie art. 320 k.p.c. ma służyć urzeczywistnieniu dobrowolnego spełnienia świadczenia przez dłużnika, co jest korzystne nie tylko dla dłużnika, ale również dla wierzyciela, który w ten sposób unika konieczności wszczynania często długotrwałego i żmudnego postępowania egzekucyjnego. W opinii Sądu w realiach niniejszej sprawy za rozłożeniem świadczenia na raty, w sposób wskazany w wyroku, przemawia realna możliwości wypełnienia przez dłużnika zobowiązania w zmodyfikowanym zakresie. Pozwany po dwumiesięcznej przerwie w realizacji swego zobowiązania do momentu doręczenia nakazu zapłaty dokonywał wpłat na rzecz powoda w wysokości, która początkowo przekraczała wysokość miesięcznej raty pożyczki wynikającej z harmonogramu spłat. Wprawdzie w lutym i marcu 2016 roku pozwany dokonał 2 wpłat po 200 złotych, a więc w wysokości poniżej wysokości miesięcznej raty, ale wpłat dokonywał systematycznie. Zdaniem Sądu daje to gwarancję, że pozwany będzie spłacał swoje zobowiązania wobec powoda, co nie naruszy interesów powoda, a pozwoli mu na realizację jego interesów w sposób racjonalny i celowy. Dłużnik zaś będzie dysponował środkami pozwalającymi na wykonanie tak zmodyfikowanego obowiązku. Zwłaszcza, że pozwany przed doręczeniem mu nakazu zapłaty czynił starania celem systematycznej spłaty ciążącego na nim zobowiązania. Pozwany pracuje, jest jedynym żywicielem rodziny i na jego utrzymaniu pozostaje żona i dwoje małoletnich dzieci. Rodzina uzyskuje łącznie miesięczny dochód w wysokości niecałych 3.000 złotych, ale w połowie są tą świadczenia uzyskiwane w ramach programu 500 plus i świadczenie wypłacane przez okres 1 roku od dnia urodzenia się dziecka w wysokości 1000 złotych. W ocenie Sądu po stronie pozwanego istnieje wola dobrowolnego spełnienia świadczenia w ramach posiadanych możliwości płatniczych. Poza tym wykazał on w toku niniejszego procesu, że będzie dysponować środkami umożliwiającymi wykonanie tak zmodyfikowanego świadczenia. Obecnie dochody, które uzyskuje pozwany i jego rodzina pokrywają jedynie podstawowe potrzeby związane z bieżącym funkcjonowaniem, a możliwości zwiększenia tych dochodów chociażby przez podjęcie pracy przez żonę pozwanego jest obecnie niemożliwe z uwagi na sprawowanie przez nią bezpośredniej opieki nad obecnie sześciomiesięcznym dzieckiem. W obecnej sytuacji życiowej pozwanego nierealne jest spełnienie świadczenia przez niego od razu i w pełnej wysokości zasądzonego świadczenia. Pozwany nie ma bowiem żadnych oszczędności, czy nieruchomości, które mógłby przeznaczyć na spłatę zobowiązania. Przy czym gdyby nawet powód wdrożył postępowanie egzekucyjne wobec pozwanego nie uzyskałby kwoty wyższej niż 500 złotych miesięcznie, biorąc pod uwagę kwotę wolną od zajęcia komorniczego. Dodatkowo powstałyby koszty prowadzonego postępowania egzekucyjnego, które zaspokajane są w pierwszej kolejności, co z kolei obniża automatycznie kwotę przekazywaną wierzycielowi, wydłużając tylko okres spłaty.

W opinii Sądu takie rozstrzygnięcie bilansuje interesy obu stron, a sposób spłaty w ratach określonych w wyroku nie narusza istotnie interesów powoda zapewniając mu uzyskanie jednak systematycznych wpłat. W ocenie Sądu takie rozstrzygniecie nie zachwieje jego interesami i nie spowoduje utraty płynności finansowej.

Zgodnie z powszechnie panującym w doktrynie i orzecznictwie poglądem – w przypadku gdy sąd na podstawie art. 320 k.p.c. rozkłada na raty zasądzone świadczenie, odsetki za opóźnienie w płatności całego świadczenia naliczane są tylko do daty wyroku, natomiast w odniesieniu do poszczególnych rat, Sąd może zastrzec ustawowe odsetki na wypadek opóźnienia, naliczane od każdego uchybionego terminu płatności poszczególnych rat (uchwała składu 7 sędziów SN z 22 września 1970 r., III PZP 11/70, której nadano moc zasady prawnej; uchwała SN z 15 grudnia 2006 r., III CZP 126/2006). Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 48 pkt 2 ustawy Prawo wekslowe w zw. z art. 481 § 2 k.c. uwzględniając zmianę tego przepisu, która nastąpiła na podstawie ustawy z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015r., poz. 1830) od dnia 1 stycznia 2016 roku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 12.530,43 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 1 listopada 2015 roku do dnia 31 listopada 2015 roku i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia 21 marca 2017 roku (pkt II wyroku).

Z uwagi na cofniecie przez powoda pozwu co do kwoty 1.400 złotych, Sąd na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. umorzył w tej części postepowanie (pkt III wyroku)

Sąd na podstawie art. 320 k.p.c. należność zasądzoną w pkt II rozłożył na 25 miesięcznych rat, w tym pierwsza rata w wysokości 530,43 złote, a kolejne 24 raty w wysokości po 500 złotych, płatne do 10 każdego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego po miesiącu, w którym wyrok się uprawomocni z ustawowymi odsetkami za opóźnienia od każdego uchybionego terminu płatności poszczególnych rat.

O kosztach sądowych Sąd orzekł w myśl przepisu art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. dz.U. 2016r., poz. 623 ze zm.), zaś o kosztach procesu na podstawie art. 102 k.p.c.. Ostatni ze wskazanych przepisów przewiduje, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami procesu, również kosztami zastępstwa procesowego Regulacja ta ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu wyrażonej w art. 98 k.p.c. Jest rozwiązaniem szczególnym, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności, które w ocenie Sądu w niniejszej sprawie zaistniały. Do kręgu okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek z art. 102 k.p.c. należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i będące „na zewnątrz” procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego Sąd uwzględnił trudną sytuację materialną pozwanego, który jest jedynym żywicielem rodziny, a dochód rodziny wystarcza na zaspokojenie jedynie podstawowych potrzeb. Pozwany nie utrudniał niniejszego postępowania, a podnoszone przez niego okoliczności dotyczące dokonanej spłaty na rzecz powoda potwierdziły się, o czym świadczy chociażby oświadczenie powoda o cofnięciu w części pozwu. W ocenie Sądu sytuacja finansowa i materialna pozwanego jest wyjątkowo trudna, co przesądziło również o nieobciążaniu pozwanego kosztami sądowymi. Pozwany, co niekwestionowane przez dwa miesiące nie dokonywał wpłat na rzecz powoda z tytułu zawartej umowy pożyczki. Następnie, dokonywał wpłat i to w wysokości przewyższającej wysokość raty pożyczki. Pozwany miał świadomość swego zobowiązania wobec powoda i przejawiał wolę dobrowolnego spełnienia świadczenia na rzecz powoda, czego potwierdzeniem są chociażby wpłaty dokonywane na jego rzecz do momenty doręczenia odpisu nakazu zapłaty. Powyższe w ocenie Sądu nie może pozostawać bez wpływu na orzeczenie w przedmiocie kosztów procesu (pkt V i VI wyroku)