Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Andrzej Kirsch

Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Makać

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2017 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa R. M.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Zakładu Karnego w S.

o zadośćuczynienie

I.  w związku z cofnięciem pozwu postępowanie w części ponad kwotę 40.000 zł (czterdzieści tysięcy złotych) umarza,

II.  powództwo oddala,

III.  odstępuje od obciążania powoda R. M. kosztami procesu.

Sygn. akt I C 733/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 28 maja 2015 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie uznał się niewłaściwym i przekazał do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Siedlcach sprawę z powództwa R. M. przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Zakładu Karnego w S. (k. 97-98).

W pozwie, który wpłynął do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie w dniu 9 stycznia 2015 r., powód R. M. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za „ cierpienie psychiczne i fizyczne, które spowodowali pracownicy SW S.”. W uzasadnieniu pozwu podniósł, że w 2013 r. został osadzony w celi z osobą, od której zaraził się świerzbem. Z kolei w wyniku kontaktu skaleczonej stopy z brudną matą znajdującą się w łaźni, doszło do zakażenia grzybicą. Powód stwierdził również, że w ramach kwarantanny został odizolowany i osadzony w celi nr (...), ponieważ wcześniej przebywał w jeden z cel z osobą zarażoną gruźlicą.

W dniu 25 maja 2015 r. wpłynęła do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie odpowiedź na pozew pozwanego Skarbu Państwa, w której nie uznano powództwa, wniesiono o jego oddalenie w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew przyznano, że w jednej celi razem z powodem R. M. została osadzona osoba, co do której w późniejszym terminie Zakład Karny w S. otrzymał zgłoszenie, aby otoczyć ją opieką pulmonologiczną. Z uwagi na to, że powód, jak i inni osadzeni z tej celi, mieli kontakt z tą osobą, wobec wszystkich osób zastosowano kwarantannę i objęto je stałą opieką lekarza. Po okresie kwarantanny wykonano u powoda zdjęcie RTG, które nie ujawniły zmian płucnych. Pozwany Skarb Państwa stwierdził, że okoliczność ta była przedmiotem nadzoru i badania przez Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w W., który uznał skargę powoda w tym zakresie za bezzasadną. Strona pozwana nie uznała również zarzutów powoda dotyczących bezprawnego doprowadzenia do zarażenia się przez powoda chorobą skórną. Podniesiono, że nie można mówić o naruszeniu dobra osobistego w postaci uchybienia godności osadzonego w przypadku pewnych uciążliwości lub niedogodności związanych z pobytem w zakładzie karnym (k. 41-43).

W toku postępowania powód sformułował również pod adresem Zakładu Karnego w S. zarzuty dotyczące osadzenia go w jednej celi z osobą będącą nosicielem wirusa HCV.

Na rozprawie w dniu 17 maja 2017 r. powód R. M. cofnął pozew w części ponad kwotę 40.000 zł i w tym zakresie zrzekł się roszczenia. W pozostałej części popierał powództwo i wniósł o zasądzenie od pozwanego zadośćuczynienia w kwocie 40.000 zł ( stanowisko powoda R. M. zarejestrowane na rozprawie w dniu 17 maja 2017 r. – 00:21:39-00:26:04).

Pełnomocnik pozwanego nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie ( stanowisko pełnomocnika pozwanego zarejestrowane na rozprawie w dniu 17 maja 2017 r. – 00:26:06-00:34:50).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W 2013 r. powód R. M. odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S.. W jednej z cel powód został osadzony m.in. razem z J. N., co do którego administracja Zakładu Karnego w S. uzyskała powiadomienie innej jednostki penitencjarnej o konieczności objęcia go szczególną opieką pulmonologiczną. Zawiadomienie było związane z podejrzeniem zachorowania przez J. N. na gruźlicę.

W związku z ujawnieniem powyższej okoliczności, w stosunku do powoda oraz innych więźniów, którzy osadzeni byli w celi razem z J. N., zastosowana została kwarantanna i odizolowano ich od współwięźniów. Ponadto, objęto ich szczególną opieką lekarską. Zastosowana przez administrację Zakładu Karnego w S. procedura była standardowa w przypadku ujawnienia choroby zakaźnej. W lipce, sierpniu oraz wrześniu 2013 r. wykonywano u powoda kontrolne zdjęcia RTG klatki piersiowej, które nie wykazały żadnych zmian chorobowych w płucach.

Zastosowanie wobec powoda R. M. przez Zakład Karny w S. procedury medycznej w postaci kwarantanny było przedmiotem kontroli Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w W.. Kontrola nie potwierdziła jakichkolwiek zarzutów i nie stwierdzono uchybień po stronie zakładu karnego.

Powód R. M. przebywał w 2013 r. w jednej celi razem z W. G., u którego zdiagnozowano świerzb. Pod koniec 2013 r. powód zgłosił się do ambulatorium ZK w S. i podczas jednej z wizyt lekarz dermatolog E. K. stwierdziła u powoda chorobę skórną połączoną ze świądem skóry. Zastosowano u powoda leczenie maścią na świerzb. Pod koniec 2014 r. powód ponownie zgłosił dolegliwości skórne lewej stopy, które objawiały się wysiewem grudek oraz świądem skóry. Ponownie zastosowano leczenie, które trwało około jednego miesiąca i doprowadziło do wyleczenia choroby.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów: dokumentacji sporządzonej przez ZK w S. oraz (...) w W. w związku z zarzutami powoda (k. 45-51, 56-59), zeznań świadka J. L. zarejestrowanych na rozprawie w dniu 27 listopada 2015 r., częściowych zeznań świadka J. B. zarejestrowanych na rozprawie w dniu 24 lutego 2016 r, dokumentacji medycznej zgromadzonej w książeczce zdrowia powoda (k. 163), częściowych zeznań świadka M. J. zarejestrowanych na rozprawie w dniu 31 maja 2016 r., częściowych zeznań świadka J. N. zarejestrowanych na rozprawie w dniu 17 stycznia 2017 r., zeznań świadka E. K. zarejestrowanych na rozprawie w dniu 28 lutego 2017 r., częściowych zeznań świadka W. G. zarejestrowanych na rozprawie w dniu 17 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 417 par. 1 kc „ za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa”. Przepis ten stanowi podstawę prawną odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej. Według pierwotnego brzmienia powyższego przepisu, sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 17 czerwca 2004r., Skarb Państwa ponosił odpowiedzialność odszkodowawczą w przypadku zawinionego wyrządzenia szkody przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności. W wyniku nowelizacji treść art. 417 kc w sposób wyraźny przesądziła, że przesłanką dochodzenia od podmiotów władzy publicznej naprawienia wyrządzonej przez nie szkody jest sam fakt niezgodnego z prawem działania, a nie wina bezpośredniego sprawcy szkody (funkcjonariusza publicznego).

Dla ustalenia odpowiedzialności Skarbu Państwa konieczne jest wystąpienie następujących przesłanek: 1) niezgodnego z prawem działania (zaniechania) przy wykonywaniu władzy publicznej, 2) wystąpienie szkody oraz 3) adekwatny związek przyczynowy pomiędzy tak określoną przyczyną sprawczą, a szkodą. Kluczową przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa jest działanie lub zaniechanie „ niezgodne z prawem”.

Celem rozważań Sądu w niniejszej sprawie była odpowiedź na pytanie, czy działalność Zakładu Karnego w S. była niezgodna z prawem oraz, czy następstwem tego działania było wyrządzenie szkody powodowi.

Powód R. M. zarzucił pozwanemu, że podczas odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S. został zarażony chorobą skórną w postaci świerzbu i grzybicy, a nadto narażony na zarażenie się gruźlicą i żółtaczką wszczepienną. Stwierdził ponadto, że zastosowanie w stosunku do jego osoby kwarantanny naraziło go na liczne niedogodności m.in. polegające na przymusowej izolacji oraz brakiem możliwości odwiedzin przez osoby bliskie.

Aktami normatywnymi, które w okresie, kiedy powód odbywał karę pozbawienia wolności regulowały obowiązki zakładów karnych w przedmiocie zapewnienia osobom osadzonym świadczeń zdrowotnych były m.in. Kodeks Karny Wykonawczy oraz Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 czerwca 2012 r. - w sprawie udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności. Zgodnie z art. 115 par. 1 kkw „ skazanemu zapewnia się bezpłatne świadczenia zdrowotne, leki i artykuły sanitarne”. W świetle powyższych regulacji działalność Zakładu Karnego w S. nie miała charakteru niezgodnego z prawem. Jak wynika ze zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji medycznej, powodowi R. M. zapewniono stałą opiekę medyczną, w tym opiekę specjalistyczną.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Zakład Karny w S. przyznał, że powód odbywał karę pozbawienia wolności w jednej celi z osobą, co do której uzyskano zawiadomienie o podejrzeniu zachorowania na gruźlicę. W związku z zaistniałą sytuacją niezwłocznie zastosowano standardową procedurę w postaci kwarantanny. Ponad wszelką wątpliwość potwierdziły powyższą okoliczność dowody w postaci zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji medycznej, pism Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w W., który w tym zakresie rozpoznawał skargę R. M., a nadto zeznania kierownika ambulatorium J. L.. Oczywistym jest, że tego typu procedura medyczna musi łączyć się z pewnymi dolegliwościami dla osób nią objętych, jak np. izolacja od współosadzonych bądź zakaz widzeń z osobami spoza zakładu karnego. Gruźlica jest chorobą zakaźną i obowiązkiem Zakładu Karnego w S. było podjęcie działań, które zmierzały do uniemożliwienia jej rozprzestrzeniania. Z załączonej do akt sprawy dokumentacji medycznej wynika, że powód objęty został szczególną opieką medyczną. Kilkakrotnie wykonano u powoda kontrolne zdjęcie RTG klatki piersiowej, które nie wykazały zmian chorobowych w płucach.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie potwierdziły się również zarzuty powoda R. M. dotyczące rzekomych zaniedbań służb medycznych Zakładu Karnego w S. w zakresie diagnostyki i leczenia ujawnionych u powoda chorób skórnych. W tym zakresie zeznania w charakterze świadka złożyła lekarz dermatolog E. K., które Sąd w całości podzielił i uznał za wiarygodne. Świadek zeznała, że co prawda nie dokonała u powoda stuprocentowego rozpoznania świerzbu, ale zastosowała leczenie objawowe, które przy tego rodzaju chorobie się stosuje i po kilku tygodniach odniosło ono oczekiwany efekt i doszło do wyleczenia choroby. Najprawdopodobniej powód zaraził się od współosadzonego W. G., który zeznał, że w 2013 r. zdiagnozowano u niego świerzb.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie sposób było uwzględnić zarzutów powoda R. M., który najprawdopodobniej oczekiwał wywiązywania się przez administrację Zakładu Karnego w S. wręcz z abstrakcyjnych obowiązków. Nie tylko w takich placówkach jak zakłady karne nie sposób przecież utrzymywać sterylnych warunków, a choroby skórne w postaci świerzbu nierzadko zdarzają się właśnie w dużych skupiskach ludzkich. Rozprzestrzenianie się takich chorób ma miejsce choćby w placówkach edukacyjnych, gdzie w jednym miejscu przebywa znaczna liczba dzieci lub młodzieży.

Powód R. M. zdaje się zapominać, że znajduje się w zakładzie karnym i jak wielokrotnie potwierdził w swoich orzeczeniach Sąd Najwyższy – dolegliwości, uciążliwości i niedogodności związane z pobytem w takim zakładzie, nie mogą niejako automatycznie świadczyć o naruszaniu dóbr osobistych osadzonego i bezprawności działania administracji takiej placówki.

Najistotniejsze w sprawie pozostaje to, że w stosunku do powoda wdrożono właściwe i zgodne z prawem procedury medyczne, jak również zastosowano prawidłowe leczenie, które zminimalizowało ryzyko zarażenia się gruźlicą, a w odniesieniu do stwierdzonej choroby skórnej – doprowadziło do jej wyleczenia.

Ostatecznie Sąd doszedł do przekonania, że w sprawie nie są niezbędne wiadomości specjalne, a tym samym dowody z opinii biegłych lekarzy właściwej specjalności, i dlatego też składane w tym zakresie wnioski dowodowe powoda R. M. pominął.

Zarzuty powoda dotyczące rzekomego zarażenia się grzybicą okazały się gołosłowne, ponieważ nie zostały potwierdzone jakimkolwiek obiektywnym dowodem przeprowadzonym w niniejszym procesie. Podobnie rzecz się ma z narażeniem powoda na zakażenie wirusem HCV i zachorowaniem na wszczepienną żółtaczkę typu C. W tym zakresie zeznania złożył świadek M. J., który stwierdził, że jest nosicielem wirusa HCV i odbywał karę pozbawienia wolności w jednej celi z powodem R. M.. Szczegółowa analiza pism powoda, które zostały załączone do jego książeczki zdrowia, przekonuje, że powód nigdy nie zgłosił wobec administracji ZK w S. zarzutu, że został osadzony w jednej celi z osobą zakażoną wirusem HCV. Nie podnosił również tej okoliczności w złożonym w przedmiotowej sprawie pozwie. Z książeczki zdrowia powoda wynika jedynie, że zwracał się do pracowników służby zdrowia zakładu karnego o przeprowadzenie badań na obecność wirusa HIV oraz HCV i w tym zakresie jego wniosek został uwzględniony. Brak jest zatem podstaw, aby w tym zakresie przypisać pozwanemu Skarbowi Państwa jakiekolwiek zaniedbania bądź działanie niezgodne z prawem.

Z uwagi na powyższą argumentację, w ocenie Sądu Okręgowego, nie było podstaw do przypisania w niniejszej sprawie odpowiedzialności Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w S.. Artykuł 417 kc łączy obowiązek naprawienia szkody jedynie z takim działaniem, które jest niezgodne z prawem. W okolicznościach niniejszej sprawy należy stwierdzić, że postępowanie Zakładu Karnego w S. było niewątpliwie zgodne z regulacjami prawnymi dotyczącymi zasad udzielania świadczeń zdrowotnych osobom pozbawionym wolności. Powód R. M. miał zapewnioną stałą i bezpłatną opiekę medyczną. W trakcie procesu powód nie udowodnił, iż działanie pozwanego nosiło znamiona niezgodności z prawem, co w niniejszej sprawie miałoby kluczowe znaczenie dla określenia zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Nie ma żadnych dowodów na to, iż leczenie, któremu poddawano powoda było niezgodne z zasadami sztuki lekarskiej oraz, aby było ono przeprowadzone nieprawidłowo, a jego następstwem było wystąpienie szkody. To samo dotyczy zastosowania wobec powoda procedury medycznej w postaci kwarantanny. Twierdzenia powoda zawarte w uzasadnieniu pozwu nie zostały poparte żadnymi wiarygodnymi dowodami, a z kolei dowody przeprowadzone w sprawie twierdzeniom tym zdecydowanie przeczą.

Mając na uwadze całokształt przedstawionych powyżej okoliczności, Sąd oddalił powództwo jako nieuzasadnione. W związku z cofnięciem pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w części ponad kwotę 40.000 zł, w tym zakresie postępowanie zostało umorzone. Wobec sytuacji materialnej powoda wynikającej ze złożonego przez niego oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i źródłach utrzymania, Sąd na podstawie art. 102 kpc odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu.