Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SSO Beata Urbańska-Woike

Sędziowie: SSO Beata Łożyńska-Motyka

SSO Rafał Jerka (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Fronckiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 czerwca 2017 r. w Olsztynie

sprawy z powództwa J. S. (1)

przeciwko (...) Spółdzielni (...) w G.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego IV Wydziału Pracy w Giżycku

z dnia 31 stycznia 2017 r., sygn. akt IV P 220/16

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża powódki kosztami postępowania za instancję odwoławczą,

III.  przyznaje od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Olsztynie) na rzecz radcy prawnego H. P. kwotę 553,50 zł (pięćset pięćdziesiąt trzy 50/100 złotych) w tym 23 % podatku VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu za instancję odwoławczą.

SSO Beata Łożyńska-Motyka SSO Beata Urbańska-Woike SSO Rafał Jerka

UZASADNIENIE

Powódka J. S. (1) po ostatecznym sprecyzowaniu pozwu w dniu 15 czerwca 2016r. ( a następnie w dniu 19.09.2016 r. ) wskazała iż żąda odsetek ustawowych od niewypłaconego w terminie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy tj. odsetek w kwocie 7001,17 zł naliczonych od kwoty 18 302,82 zł za okres od 30.09.2011 r. ( dzień wymagalności ) do dnia 8.09.2014 r. ( dzień spełnienia świadczenia ) oraz odsetek w kwocie 6 143,94 zł od kwoty 37 746,80 zł naliczonych za okres od 2.10.2011 r. ( dzień wymagalności ) do dnia 2.01.2013 r. ( dzień spełnienia świadczenia )

W dniu 30 listopada 2016r. wymieniona cofnęła roszczenie co do kwoty 5312,83 zł z uwagi na częściowe spełnienia świadczenia.

Odnosząc się do tych roszczeń pozwana - (...) Spółdzielnia (...) w G. wniosła o umorzenie postępowania co do spełnionego roszczenia – co do kwoty 5312,83 zł. W pozostałym zakresie wnosząc o oddalenie z uwagi na podniesiony zarzut przedawnienia.

Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 31 stycznia 2017r. postępowanie umorzył co do kwoty 5312,83 zł w pozostałym zakresie zaś powództwo oddalił. Nadto zniósł koszty postępowania między stronami wzajemnie

Sąd I instancji rozpoznając sprawę wskazał, że Sąd Okręgowy w Olsztynie w wyroku z dnia 29.08.2014 r. w sprawie IV Pa 111/14 zasądził na rzecz powódki J. S. (1) od pozwanej (...) Spółdzielni (...) w G. kwotę 18 307, 72 zł ( bez ustawowych odsetek ) tytułem brakującej części niewypłaconego ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Ustalając w tym postępowaniu nieprzedawniony okres za który powódce przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego oraz biorąc pod uwagę iż pozwana spółdzielnia spełniła swoje zobowiązanie jedynie częściowo ( uiściła na rzecz powódki jedynie kwotę 37 746,80 zł ) Sąd ten zasądził w wyroku kwotę ( 18 307, 72 zł ) tytułem brakującej reszty ekwiwalentu za urlop

W dalszej części Sąd Rejonowy podniósł iż w tymże wyroku Sąd Okręgowy precyzyjnie wskazał nie tylko wysokość należności przysługujących powódce z tego tytułu świadczeń ( ekwiwalentu za urlop ) ale też określił termin spełnienia tego świadczenia ( co się wiąże z roszczeniem o wypłatę odsetek za opóźnienie objęte niniejszym powództwem )

W konsekwencji Sąd Rejonowy za Sądem Okręgowym przyjął, iż wymagalność co do ekwiwalentu za urlop należny powódce na dzień 30.09.2011 roku powstała z dniem 30 września 2011 roku. Zwłoka zatem winna być przyjęta od dnia 01.10.2011 roku do dnia wypłaty należności. Nadto, skoro pozew o odsetki złożony został przez powódkę w dniu 15.06.2015 roku to uwzględnić należało zgłoszony przez pozwanego zarzutu przedawnienia. Stąd roszczenie o odsetki w tym zakresie uległo w części przedawnieniu.

Sąd Rejonowy wskazał, iż powódce przysługuje zatem roszczenie o odsetki za opóźnienie w wypłacie ekwiwalentu należnego na dzień 30 września 2011r. za okres od 15 czerwca 2012 roku do 02.01.2013 (czyli dnia wypłaty kwoty 37746,80 zł brutto) roku liczone od kwoty należnej, czyli od kwoty 32263,68 zł brutto. Należna powódce kwota (liczona kalkulatorem odsetek (...)) wynosi zatem 2298,23 zł.

W dalszej części Sąd Rejonowy wskazał , iż należność za urlopy za okres od 01.10.2011 roku do 31 grudnia 2012 roku (12340,30 zł) stała się wymagalna z dniem 31 grudnia 2012r. Zwłoka zatem co do tej należności powstaje z dniem 01.01.2013 roku.

Kontynuując ten wątek Sąd ten wskazał, iż Sąd Okręgowy zasądzając kwotę 18302,72 zł ( - stanowiącą różnicę między kwotą 44603,98 zł brutto i kwotą 26301,26 zł netto ) uznał, iż jeszcze ta kwota przysługuje powódce z tytułu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop.

W tej sytuacji zdaniem Sądu odsetki przysługujące powódce za ten okres nie przedawniły się, przysługują za okres od 01.01.2013 roku do 08.09.2013 roku, czyli do dnia wypłaty kwoty 18302,72 zł. Należność ta (liczona co do kwoty 18302,72 zł) wynosi zatem kwotę 4002,55 zł.

Konkludując Sąd Rejonowy wskazał , iż łączna kwota z tytułu odsetek ze oba okresy zatrudnienia powódki u pozwanego wynosi 6300,78 zł.

Skoro powódka cofnęła skutecznie (pozwany wyraził na powyższe zgodę) pozew co do kwoty 5312,83 zł należało postępowanie w tym zakresie umorzyć. W pozostałej części wobec braku oświadczenia strony pozwanej co do cofnięcia pozwu także co do dalszej kwoty 1265,39 zł, powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy rozstrzygnął po myśli art.100 kpc.

Powódka wniosła apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w części co do pkt II i III ( nie skarżąc umorzenia postępowania co do kwoty 5312,83 zł ) i zarzucając mu:

a)naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym oraz błędną, w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia spójności i sprzeczną z zasadami logicznego rozumowania ocenę materiału dowodowego Polegającą na:

- błędnym ustaleniu, że roszczenie z tytułu zapłaty odsetek za ekwiwalent za urlop jest przedawnione za okres 30.09.2011 - 15.06.2012, co doprowadziło do oddalenia zasądzenia odsetek za ten okres ;

- błędnym ustaleniu, że odsetki za ekwiwalent za urlop w wysokości 18302,72 zł ( za okres pracy 01.10.2011-31.12.2012) należą się za okres od 01.01.2013 do 08.09.2013, podczas gdy ekwiwalent w w/ w kwocie powinien być wypłacony do 30.09.2013 r. zaś został wypłacony w dni 08.09.2014 r, co doprowadziło do uznania, że odsetki wynoszą (...), 55 nie zaś (...),17

- błędnym uznaniu, że ekwiwalent za urlop za okres od 01.10-2011 do 31.12.2012 został wypłacony 08.09.2013 i wynosił 12340,30 zł, podczas gdy ekwiwalent za w/ w okres został wypłacony w terminie tj. 02.01.2013 r.

b) naruszenie art. 123 § 1 pkt 1 kc poprzez jego niezastosowanie;

c) naruszenie art 98 kpc poprzez jego niezastosowanie;

d) naruszenie art 100 kpc poprzez jego zastosowanie;

e) naruszenie § 2 ust 2 i 3 , §6 pkt 5 w zw. z §11 ust 1 pkt 2, §15, §16 i §17 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490 oraz z 2015 r. poz. 617 i 1078) poprzez ich niezastosowanie;

W oparciu o te zarzuty apelujący wniósł:

1) o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości tj. co do zapłaty kwoty 6566,89 zł;

2) zasądzenie od pozwanej kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika z urzędu za obie instancje według norm przepisanych, które nie zostały zapłacone w całości lub w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Rozstrzygnięcie Sądu I instancji odpowiada prawu, w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów roszczenie powódki o odsetki ponad umorzoną kwotę - 5312,83 zł podlega oddaleniu choć odmienna jest ocena i podstawa prawna takiego wniosku.

Przypomnieć należy iż Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008r., III CZP 49/07, Legalis 92438).

Kwestią przesądzającą o wyniku niniejszej sprawy było precyzyjne ustalenie momentu przerwy biegu przedawnienia roszczenia o odsetki dochodzonego w niniejszym postępowaniu. W ocenie Sądu II instancji Sąd a quo błędnie zastosował prawo materialne – tj. art. 123 § 1 pkt 1 kpc – wskazując iż przerwę tę należy wiązać z datą wniesienia pozwu w niniejszej sprawie tj. z dniem 15 czerwca 2015 r.

W nawiązaniu do powyższego należy przypomnieć, iż zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 kpc do biegu przerwy przedawnienia dochodzi przez każdą czynność przed sądem, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia ( … ) roszczenia. Orzecznictwo wyjaśniając znaczenie tego terminu zgodnie wskazuje, iż do przerwy biegu przedawnienia dochodzi wówczas gdy wierzyciel dokładnie oznaczy należność, której dochodzi [wyrok SN z 10 sierpnia 2006 r., V CSK 238/2006, LexisNexis też wyrok z 15 listopada 2012 r., V CSK 515/2011 ) Sąd Najwyższy wskazał tam, że opisane tam czynności mogą prowadzić do przerwania biegu przedawnienia jedynie w sytuacji, gdy w ich treści ( pozwie, zawezwaniu do próby ugodowej itp. ) w sposób jednoznaczny oznaczono wierzytelność, zarówno pod względem przedmiotu żądania, jak i jej wysokości.

Odnosząc te uwagi do niniejszej sprawy uznać należy, iż do przerwy biegu przedawnienia roszczenia o odsetki może dojść jedynie wówczas gdy wierzyciel ( powódka ) w sposób precyzyjny określi po pierwsze czasookres za który domaga się odsetek, należność z którą wiąże naliczanie tychże odsetek i w końcu biorąc pod uwagę te zmienne precyzyjnie wskaże ich wysokość. Ma to o tyle istotne znaczenie w niniejszej sprawie jeśli się weźmie pod uwagę fakt, iż tym postępowaniu świadczenie główne ( ekwiwalent za urlop ) zostało spełniony w częściach w różnych terminach a zatem różny będzie sposób wyliczenia odsetek.

W świetle powyższej wykładni prawa materialnego nie sposób przyjąć za Sądem Rejonowym iż do przerwania biegu roszczenia o odsetki doszło w wyniku złożenia pozwu w niniejszej sprawie tj. w dniu 15 czerwca 2015 r. Z jego lektury wynika bowiem, iż wymieniona żądała kwoty 10 000 zł ( wskazując w rubryce wartość przedmiotu sporu: - „ nieustalona wysokość miesięcznego świadczenia „ ). W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż żądana kwota stanowi kwotę zadośćuczynienia ( odszkodowania ) nie tylko za brak wypłaty odsetek od spełnionego świadczenia urlopowego ( ekwiwalentu ) ale też wyjaśniono iż kwota ta ma też rekompensować utratę zdrowia , brak podjęcia leczenia, depresję związaną z całokształtem zachowania się pracodawcy ( w tym związaną z koniecznością wdania się w spór o wypłatę ekwiwalentu ) oraz zaniżenie świadczenia emerytalnego w związku z błędem pracodawcy. Próżno w tym piśmie procesowym poszukiwać konkretnego oznaczenia wysokości żądanych odsetek chociażby poprzez wskazanie czasookresu za który mają być naliczane oraz od jakiej należności miałyby być naliczane. Warunek ten spełnia dopiero pismo pełnomocnika powódki z dnia 15 czerwca 2016 r. ( k. 35 akt sprawy ) i dopiero z tą datą należy wiązać bieg przerwy przedawnienia odsetek ustawowych dochodzonych w niniejszym postępowaniu.

W tym kontekście jako całkowicie niezrozumiały jawi się postawiony w apelacji zarzut naruszenia prawo materialnego – art. 123 § 1 pkt 1 kpc ( niesłusznie powiązany z zarzutem prawa procesowego tj. art. 233§1 kpc.) z którego wynika iż do przerwy biegu przedawnienia miałoby już dojść w XII 2013 r. tj. w dniu złożenia pozwu o zapłatę ekwiwalentu za urlop ( w sprawie IV Pa 111/14 )

Godzi się w tym kontekście przypomnieć, iż co prawda roszczenie o odsetki jest roszczeniem ubocznym względem roszczenia głównego tj. zależne od niego i dzielące jego losy inaczej mówiąc roszczeniem akcesoryjnym (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 1992 r., III CZP 86/92, OSNC 1993, nr 1-2, poz. 17) to jednak owa akcesoryjność dotyczy tylko chwili powstania roszczenia o odsetki, później mają już one charakter samodzielny (samoistny) wobec roszczenia głównego i mogą być dochodzone oddzielnie, a nawet niezależnie od wytoczenia powództwa o roszczenie główne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września 1990 r., I PR 168/90, OSNC 1991, nr 1, poz. 16).

Powódka w postępowaniu IV P 94/13 ( IV Pa 111/14 ) dochodząc części świadczenia w postaci ekwiwalentu za urlop nie tylko nie dochodziła odsetek od niezapłaconego świadczenia ( zasądzonego tymże wyrokiem w kwocie 18 302,82 zł ) ale też nie wskazywała iż domaga się również odsetek ustawowych od już spełnionego świadczenia ( w wysokości 29 842, 00 zł ). Zresztą ten oczywisty fakt sama przyznała w niniejszym postepowaniu wskazując , iż „ w poprzednio prowadzonych postępowaniach sądowych , których skutkiem było przyznane J. S. stosowanego odszkodowania za świadczenia urlopowe ( zaległe ) powódka nie wskazywała żądania o zapłatę odsetek z uwagi na niemożliwość ustalenia prawa do wynagrodzenia za zalegle świadczenia „ ( k. 11 akt sprawy )

Określając w sposób prawidłowy przerwę biegu przedawnienia należało przejść do wyliczenia wysokości odsetek ustawowych i tak:

Strony były zgodne co do tego, iż za okres pracy od 1.10.2011 r. do 31.12.2012 r. ekwiwalent za urlop wyniósł 7 904,80 zł. Skoro termin spełnienia tego świadczenia przypadał po rozwiązaniu stosunku pracy tj. 1.01.2013 r. a pozwany w dniu następnym uiścił kwotę 37 746,80 zł to nie ulega wątpliwości iż świadczenie w tej części ( ekwiwalent za urlop ) został uiszczone w terminie a zatem z tego tytułu nie należą się odsetki za opóźnienie

Reszta tej kwoty tj. kwota 29 842, 00 zł ( 37 746,80 zł – 7 904,80 zł ) przypadała na spłatę ekwiwalent za urlop, którego termin spełnienia świadczenia przypadał po rozwiązaniu pierwszego stosunku pracy tj. 1.10.2011 r.- termin wymagalności wcześniejszego ekwiwalentu u za urlop ( jak przyjął Sąd Okręgowy w sprawie IV Pa 111/14 ). Jednakże do przerwy biegu przedawnienia roszczenia o te odsetki doszło dopiero jak to zostało już wcześniej wskazane w dniu 15 czerwca 2016 r. A zatem uwzględniając bieg terminu przedawnienia roszczenia o odsetki, który wynosi 3 lata ( art. 118 kc. ) nie ulega wątpliwości, iż powódka nie może się ich domagać za okres wcześniejszy niż 15 czerwca 2013 r. Tymczasem mogą być one naliczane za okres od 1.10.2011 r. ( termin wymagalności świadczenia głównego ) do dnia 2.01.2013 r ( kiedy to pozwana dobrowolnie spełniła świadczenie główne ). Skoro tak to odsetki za ten okres uległy przedawnieniu a zatem powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu ( po uwzględnieniu zarzutu przedawnienia )

Z kolei zasądzoną wyrokiem w sprawie IV Pa 111/14 kwotę 18 302,82 zł pozwany uiścił dopiero w dniu 8.09.2014 r. Analogicznie po uwzględnieniu zarzutu przedawnienia mogą być one naliczane jedynie za okres od 15 czerwca 2013 r. ( za okres od 1.10.2011 r. dzień wymagalności ekwiwalentu za urlop do dnia 14 czerwca 2013 r. się przedawniły ) do dnia 8.09.2014 r. ( termin spełnienia świadczenia głównego ). Wysokość świadczenia tj. odsetek ustawowych za okres nieprzedawniony wynosi 2933, 47zł. Skoro pozwany w toku procesu uiścił większą niż wymagana kwotę ( tj. 5312,83 zł ) to powództwo także w tej części podlegało oddaleniu.

W konsekwencji tych ustaleń oraz wniosków należy uznać, że zarzuty apelacyjne nie zasługiwały na uwzględnienie, pomimo chybionej częściowo argumentacji Sądu I instancji, dlatego na podstawie art. 385 kpc apelacja podlegała oddaleniu.

W literaturze podkreśla się, że orzeczenie odpowiada prawu mimo błędnego uzasadnienia, gdy nie ulega wątpliwości, że po usunięciu błędów zawartych w uzasadnieniu, sentencja nie uległaby zmianie.

Niezasadny jest też zarzut naruszenia art. 98 kpc . Sąd prawidłowo zniósł koszty procesu między stronami wzajemnie biorąc pod uwagę fakt iż strony utrzymały się ze swoimi roszczeniami po połowie

Co do żądania zasądzenia kosztów niepłaconej pomocy prawnej świadczonej przez pełnomocnika z urzędu w postępowaniu I instancyjnym to zauważyć należy iż zaskarżony wyrok nie zawiera rozstrzygnięcia w tym przedmiocie stąd skarżącemu służy wniosek o uzupełnienie wyroku w tym zakresie.

SSO Beata Urbańska – Woike SSO Rafał Jerka SSO Beata Łożyńska - Motyka