Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

M. N. (1) wniósł o obniżenie alimentów zasądzonych od niego na rzecz małoletniego pozwanego M. N. (2) wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 16 grudnia 2014 roku w sprawie o sygn. akt. III RC 908/14 w kwocie 1000 zł miesięcznie do kwoty po 500 złotych miesięcznie. Wniósł również o zasądzenie od strony pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że od czasu ustalenia obowiązku alimentacyjnego jego sytuacja materialna i rodzinna uległa zasadniczej zmianie. Powód zawarł bowiem związek małżeński, żona powoda nie pracuje i pozostaje na wyłącznym utrzymaniu powoda. Ze związku tego pochodzi urodzony w dniu (...) małoletni syn, a żona powoda wychowuje także drugiego dziewięcioletniego syna.

Powód podkreślił, matka małoletniego mogłaby podjąć prace w czasie, kiedy syn M. przebywa w szkole, tym samym mogłaby współuczestniczyć w utrzymaniu pozwanego.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swego stanowiska wskazała, iż nie można uznać, że sytuacja materialna powoda uległa istotnej zmianie, by mógł żądać obniżenia alimentów. Podniosła, że powód w dalszym ciągu otrzymuje wynagrodzenie znacznie wyższe niż przeciętne, bo w wysokości ok. 7.000 zł miesięcznie. Jego sytuacja majątkowa jest ustabilizowana i pozwala na zaspokojenie niezbędnych potrzeb zarówno małoletniego pozwanego jak i dziecka ze związku małżeńskiego. Ponadto podniosła, że obowiązek ponoszenia kosztów utrzymania drugiego dziecka spoczywa także na matce tego dziecka, która powinna podjąć zatrudnienie. Ponadto nie podzieliła argumentacji powoda, polegającej na twierdzeniu, że rodzeństwo powinno żyć na zbliżonym poziomie materialnym. Małoletni pozwany jest bowiem dzieckiem niepełnosprawnym i oczywistym jest fakt, że potrzeby takiego dziecka są wyższe niż potrzeby dziecka zdrowego. Strona pozwana wskazała także, że od czasu ustalenia obowiązku alimentacyjnego koszty utrzymania małoletniego pozwanego wzrosły, gdyż jest już starszy a miesięczne koszty jego utrzymania wynoszą ok. 2.400,00 zł. Ponadto matka małoletniego pozwanego nie jest w stanie podjąć zatrudnienia z uwagi na chorobę dziecka i konieczność zapewnienia mu stałej opieki; nadto pobiera świadczenie pielęgnacyjne, które utraciłaby w sytuacji podjęcia pracy zarobkowej. Wiązałoby się to dodatkowo z koniecznością wynajęcia opiekunki, która sprawowałaby nad nim stałą opiekę, gdyż małoletni z uwagi na swoją chorobę nie może zostać sam. Podkreśliła także, że poza sprawowaniem osobistej pieczy nad dzieckiem, ponosi także koszty jego utrzymania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małoletni M. N. (2) ur. (...) jest synem M. N. (1) i M. Z..

(dowód: odpis skróconego aktu urodzenia, k. 7 z akt III RC 908/14.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 16 grudnia 2014 roku w sprawie o sygn. akt. III RC 908/14 zasądzono od powoda na rzecz małoletniego pozwanego M. N. (2) alimenty w kwocie po 1000 zł miesięcznie, płatnych do rąk matki małoletniego do 15 dnia każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat.

( dowód: wyrok z dnia 16 grudnia 2014 r., z akt III RC 908/14).

W tamtym okresie M. N. (2) miał 9 lat. Uczęszczał do szkoły podstawowej nr (...) Specjalnej dla dzieci z Autyzmem i Niepełnosprawnościami Sprzężonymi w O.. Urodził się z wytrzewieniem jelit. Ponadto w wieku 3 lat zdiagnozowano u niego autyzm a następnie alergię, astmę oskrzelową oraz astygmatyzm, który stwarzał konieczność zakupu okularów, których koszt wynosił ok. 400 zł. Często chorował gdyż miał obniżoną odporność. Matka małoletniego ponosiła wówczas koszty utrzymania syna, które po odliczeniu wyżywienia i zakupu ubrań wynosiły ok. 1438 zł. miesięcznie. Ponadto dochodziły opłaty za świetlicę (20 zł za semestr) i ubezpieczenie (50 zł za rok) oraz koszty podstawowego wyżywienia syna ok. 250 zł. Dodatkowo ponosiła koszty zakupu odzieży, przyborów szkolnych, gier, wypoczynku i rozrywki. Opłata tytułem najmu mieszkania, w którym M. Z. mieszkała z synem wynosiła 950 zł miesięcznie. Dodatkowo dochodziła opłata za media w kwocie 250 zł.

M. Z. nie pracowała zarobkowo w związku z koniecznością zapewnienia dziecku stałej opieki. Dochód stanowiły świadczenia pielęgnacyjne oraz dodatek rządowy w łącznych kwotach 1.153 zł miesięcznie oraz środki przekazywane przez pozwanego w kwotach po 1000 zł miesięcznie.

( dowody z akt III RC 908/14: umowa k. 9-10, potwierdzenia przelewu k. 11-19, 125-128, oświadczenie k.20, zaświadczenia k. 21-22, 26, 29, 30, 37, 38, 41, 42, 120, 121, dokumentacja medyczna k. 23-25, 28, 39-40, pismo k. 27, orzeczenie o niepełnosprawności k. 31, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego k. 32-36, decyzja k. 43-44, zawiadomienie k. 45, rachunki i faktury k. 51-59, 129-157, przesłuchanie M. Z. k. 159v-160v).

Powód w tamtym okresie był zatrudniony jako kierowca w firmie (...) Sp. z o.o. Wykonywał kursy w całej Europie. Jego źródłem dochodu było wynagrodzenie za pracę w kwocie 2.417,00 zł brutto. Dodatkowo otrzymywał diety w różnych wysokościach od ok. 1.659,64 zł (za miesiąc kwiecień 2014), 6210,23 zł (maj), 4248,89zł (czerwiec), 1805,70 zł (lipiec), 4.377,92 zł (sierpień), 3878,81 zł (wrzesień). Kwoty te powód mógł przeznaczać na pokrycie kosztów noclegu i wyżywienia podczas trasy przejazdu, jednak spał przeważnie w samochodzie i korzystał z jedzenia zabieranego z Polski. Koszty utrzymania w Polsce wynosiły łącznie 1.200 zł, obejmując opłaty za wynajęcie mieszkania wraz z opłatami za media. Powód spłacał także dwa kredyty, których łączna miesięczna suma spłat wynosiła 1.100 zł. W tamtym czasie powód nie był z nikim związany.

(dowody z akt III RC 908/14: wyciąg z rachunku bankowego k. 47-50, 122, zaświadczenia k. 82, 118, 119, 158, umowa k. 83. 86-91, 100-102, faktury i rachunki k. 84-85, 98-99, rozliczenia wynagrodzenia k. 123-124, przesłuchanie M. N. (1) k. 160v-161).

Obecnie M. N. (2) ma 12 lat, uczęszcza nadal do Szkoły Podstawowej nr (...) Specjalnej dla Dzieci z Autyzmem i Niepełnosprawnościami Sprzężonymi w O.. W szkole korzysta z obiadów, których koszt wynosi ok. 92 zł miesięcznie. Ponadto korzysta z zajęć logopedycznych, których koszt wynosi ok. 320 zł miesięcznie. Korzysta także z zajęć sensorycznych 2-3 razy w miesiącu, których koszt wynosi 60 zł za godzinę zajęć oraz z zajęć specjalistycznych z MOPS za które obecnie matka małoletniego ponosi koszt 120 zł miesięcznie. Małoletni ma astmę oskrzelową i alergię oraz często choruje, dlatego matka małoletniego ponosi także koszty leków, koszty jej pobytu w szpitalu oraz koszty wynikające z pobytu małoletniego na turnusach rehabilitacyjnych. Do turnusów rehabilitacyjnych otrzymuje dofinansowania, jednak opłaca odrębne wyżywienie dla małoletniego oraz dojazd. Kwota, jaką musi z tego tytułu dopłacać wynosi ok. 1.200 zł.

M. Z. ponosi także dodatkowe koszty związane z przyborami szkolnymi, zabawkami i zapewnieniem synowi rozrywek. Opłata z tytułu najmu mieszkania, w którym M. Z. mieszka z synem, wynosi 1.200 zł miesięcznie. Dodatkowo ponosi opłaty za media w kwocie 80 zł, w tym Internet.

Matka małoletniego nie pracuje zarobkowo. Pobiera świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia w wysokości 1.406 zł miesięcznie. Przy tym nie jest w stanie podjąć zatrudnienia z przyczyn finansowych i wychowawczych. Pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego wyłącza możliwość pracy zarobkowej. Ponadto stan zdrowia małoletniego wymaga całodobowej dyspozycyjności matki. M. Z. pobiera także świadczenie 500+ na dziecko, zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 zł, zasiłek rodzinny w kwocie 124 zł oraz dodatek do zasiłku rodzinnego w kwocie 100 zł. Łącznie ze świadczeniem 500+ i alimentami na syna budżet, jakim dysponuje stanowi kwota 3.283 zł.

(dowód: zaświadczenie z SP Nr 4 k. 35, dowód wpłaty k. 35,umowa najmu lokalu k. 36-38, faktury i paragony k. 39-58,93, deklaracja udziału w wycieczce k. 59, przelew k. 60, decyzje MOPS k. 61-62, 63-64, foldery turystyczne k. 85-90, przesłuchanie stron k. 96-96v)

Powód jest obecnie- od 10 stycznia 2017 r.- zatrudniony u J. K. w firmie (...) w R. na czas nieokreślony. Pobiera wynagrodzenie za pracę w wysokości średnio 1977,75 zł brutto ( 1448,56 zł netto) ; w marcu 2017 r. wynagrodzenie wyniosło 2.150 zł brutto (1.569,26 zł netto). Pracuje od poniedziałku do piątku od wczesnych godzin porannych do godz. 15.00 Umowę z poprzednim pracodawcą rozwiązał za porozumieniem stron z dniem 31 grudnia 2016r.

Powód w dniu 30 września 2016 r. zawarł związek małżeński z A. Z., a w dniu (...) urodził się z tego związku syn B. N.. Wraz z powodem i żoną oraz ich wspólnym małoletnim synem zamieszkuje także małoletni syn żony powoda z poprzedniego małżeństwa T. Z., który ma 10 lat. Żona powoda nie pracuje, otrzymuje alimenty na syna T. w kwocie 300 zł oraz pobiera na niego zasiłek rodzinny w kwocie 95 zł, świadczenie rodzicielskie w kwocie 1000 zł na syna B. oraz świadczenia z programu 500 + na obu synów (łącznie 1000 zł). A. N. często bierze udział w konkursach sklepowych, osiągając z tego tytułu dodatkowe dochody.

M. N. (1) wraz z żoną ponosi koszty lokalu mieszkalnego (...) w wysokości 1.050 zł miesięcznie, opłaty za prąd 100 zł, media (TV, internet) 100 zł oraz opłaty za telefony ok. 150 zł. Powód spłaca także kredyt w kwocie 1.300 zł miesięcznie. Małoletni B. N. karmiony jest mlekiem modyfikowanym; koszt opakowania to 22 zł.

Powód posiada samochód R. (...), za zakup benzyny przeznacza ok. 150 zł miesięcznie. Do 7 maja 2017 r. posiadał także samochód marki P., ale sprzedał go za kwotę 1000 zł .

Powód utrzymuje kontakty z małoletnim M. N. (2) co 2 tygodnie, zabiera go w 1 i 3 weekend na jedną noc. Okresowo kupuje mu ubrania, opłaca wyjścia do kina, restauracji. Wykazywał chęć zabrania małoletniego na wycieczkę w ferie zimowe, jednak w związku ze stanem zdrowia M. N. (2) wyjazd ten nie był możliwy. Powód nie ponosi innych wydatków związanych z utrzymaniem małoletniego syna.

(Dowód: kopia aktu małżeństwa k. 9, kopia karty ciąży k. 10, zaświadczenie o zarobkach k. 78, kopia zeznania podatkowego k. 79-82, kopia aktu urodzenia k.83, zaświadczenie z MOPS k. 84, paragony k. 92, przesłuchanie stron k. k. 95-97)

Powyższy stan faktyczny Sąd oparł na podstawie przedłożonych w sprawie dokumentów, jak również dowodu z przesłuchania stron. Przedstawione dokumenty nie budzą wątpliwości Sądu, nie zostały także zakwestionowane przez żadną ze stron. Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również dokumentach znajdujących się w aktach sprawy Sądu Rejonowego w Olsztynie sygn. III RC 908/14. Relacje stron w większości są poparte złożonymi dokumentami i nie budzą wątpliwości, różna jest natomiast ich wzajemna ocena sytuacji rodzinnej i materialnej.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Podstawą żądania obniżenia alimentów jest art. 138 kro, zgodnie z treścią którego zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego można żądać w razie zmiany stosunków przez którą rozumieć należy istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji, ale także zmniejszenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Ustalanie istnienia bądź nieistnienia zmiany w zakresie stosunków polega głównie na porównaniu warunków rodzinno – bytowych stron ze sprawy ustalającej alimenty w dotychczasowej wysokości z obecnie panującymi.

Ostatnie orzeczenie w sprawie alimentacyjnej z udziałem stron zapadło w dniu 16 grudnia 2014 r. Oceniając zmiany, jakie zaszły w tym okresie w życiu stron podnieść należy, że pomimo ich zaistnienia nie ma podstaw do obniżenia zasadzonych od powoda na rzecz pozwanego alimentów.

Bez wątpienia zmianą taką w sytuacji powoda jest urodzenie się małoletniego B. z obecnego związku małżeńskiego. Oznacza to bowiem, że powód ma już na utrzymaniu nie jedno a dwoje dzieci. Należy jednak pamiętać, że starszy syn powoda małoletni M. jest dzieckiem szczególnej troski, wymagającym zwiększonych nakładów na utrzymanie. Tymczasem powód tuż po zawarciu związku małżeńskiego i narodzinach kolejnego dziecka, zmienił pracę, która przynosi mu formalnie dużo mniej dochodów niż praca dotychczasowa. Trudno racjonalnie wytłumaczyć takie postepowanie, zwłaszcza że obecna żona nie pracuje i utrzymuje się ze świadczeń socjalnych. Matka małoletniego pozwanego wskazywała wprawdzie, że z jej informacji wynika, że faktyczne dochody powoda nie są mniejsze niż dotychczasowe, choć nie była w stanie faktu tego udowodnić. Co więcej podstawowe wydatki powoda związane z utrzymaniem mieszkania i spłatą kredytu (bez zakupu żywności, środków higieny, odzieży, obuwia) przekraczają kwotę 2.700 zł (a z alimentami na M. 3700), podczas gdy dochody całej rodziny wynoszą ok. 4.400 zł miesięcznie ( ze świadczeniami na dzieci żony powoda). Powód, mimo takich obciążeń zdecydował się na zmianę pracy, aby, jak twierdzi „być bliżej rodziny”.

W przedstawionej przez powoda sytuacji rodzinnej i osobistej brak podstaw do przyjęcia, że chęć przebywania bliżej rodziny można uznać za „ważny powód” uzasadniający rezygnację z dobrze płatnej pracy zarobkowej.

Rezygnacja przez powoda z zajęcia przynoszącego dochód w granicach nawet ok. 7.000 zł na zajęcie przynoszące dochód na poziomie ok. 1.900 zł nie znajduje uzasadnienia ekonomicznego i musi być traktowana równoznacznie ze zmianą zatrudnienia na mniej zyskowne. W związku z powyższym nie może zostać uwzględnione przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych należnych małoletniemu.

Zgodnie bowiem z treścią art. 136 kro, jeżeli w ciągu trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.

W świetle przedstawionych okoliczności na podkreślenie zasługuje fakt, że ustalając zakres świadczenia alimentacyjnego sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe, przez co należy rozumieć nie tylko osiągane zarobki, ale także te zarobki, które mogłaby osiągnąć przy dołożeniu należytej staranności i wykorzystaniu posiadanych sił i kwalifikacji. Przy ustalaniu świadczeń alimentacyjnych nie bierze się pod uwagę niekorzystnych zmian majątkowych w majątku zobowiązanego, które sam spowodował bez wyraźnej potrzeby, przez co ograniczył swoje możliwości uczynienia zadość swemu obowiązkowi.

W ocenie sądu możliwości zarobkowe powoda są znacznie wyższe niż deklarowane. Posiada on bowiem kwalifikacje i doświadczenie, które pozwalają na uzyskiwanie znacznie wyższych dochodów. Dobrowolna rezygnacja z pracy zarobkowej, która przynosiła zyski znacznie przekraczające obecny dochód należy uznać za niekorzystną zmianę majątkową, którą M. N. (1) sam spowodował bez szczególnie istotnych powodów. Urodzenie się kolejnego dziecka powinno nawet zmobilizować powoda do osiągania wyższych zarobków, a przynajmniej zarobków na tym samym poziomie co poprzednio, zwłaszcza że na co dzień małoletnim B. zajmuje się niepracująca żona powoda.

W dalszej kolejności należy wskazać, że o granicach obowiązku alimentacyjnego nadal stanowią również usprawiedliwione potrzeby uprawnionego. W tej kwestii wskazania wymaga, że powód nie wykazał również zaistnienia zmniejszenia potrzeb bytowych małoletniego pozwanego M. N. (2), która to okoliczność stanowiłaby przyczynę obniżenia kosztów jego utrzymania. W tym zakresie należy podnieść, że z uwagi na stan zdrowia małoletniego, jest on dzieckiem wymagającym szczególnej opieki i wyższych nakładów finansowych niż dziecko zdrowe. Sąd w tym zakresie podzielił twierdzenia przedstawicielki ustawowej małoletniego. Małoletni cierpi na szereg schorzeń. Choroby te wymagają długotrwałego leczenia i generują wysokie nakłady finansowe, które i tak w większym zakresie obciążają matkę małoletniego niż powoda. Ponadto wraz z wiekiem potrzeby małoletniego wzrastają. Obniżenie świadczenia alimentacyjnego nie byłoby w żadnym razie uzasadnione. Matka małoletniego nie może podjąć pracy zarobkowej, gdyż sprawuje niemal nieustannie opiekę nad synem, nie może go samego zostawić, musi odwozić go do szkoły, jeździ z nim na turnusy rehabilitacyjne, uczestniczy niemal w każdej codziennej aktywności chłopca. Wykonując taką opiekę ma prawo do otrzymywania świadczenia dla opiekuna dziecka niepełnosprawnego, które od stycznia 2017 r. wynosi 1406 zł miesięcznie.

Reasumując, po wszechstronnej analizie wszystkich okoliczności, Sąd stanął na stanowisku, że okoliczności zmiany stosunków nie zostały wykazane w takim stopniu i w taki sposób, który uzasadniałby zmianę obowiązku alimentacyjnego. Zdaniem Sądu utrzymanie wysokości alimentów na dotychczasowym poziomie będzie adekwatne zarówno do uzasadnionych potrzeb małoletniego pozwanego jak i możliwości zarobkowych powoda.

W związku z powyższym Sąd, na podstawie art. 138 kro a contrario oraz przy uwzględnieniu treści art.136 kro oddalił powództwo jako nieuzasadnione.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc i §2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych( Dz.U. z 2016 poz. 1667 późn. zm.).

SSR Ewa Ignatowicz - Firkowska