Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 10.364,16 zł, w punkcie 1 - umorzył postępowanie w zakresie kwoty 4.069,60 zł wraz z odsetkami; w punkcie 2 - zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.422,45 zł wraz z: odsetkami ustawowymi od 24 lipca 2014 r. do 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty od kwoty 163,45 zł; odsetkami ustawowymi od 12 sierpnia 2014 r. do 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty od kwoty 5.259 zł; w punkcie 3 - oddalił powództwo w pozostałym zakresie; w punkcie 4 - zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.426,27 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; w punkcie 5 - nakazał wypłacić powódce z funduszu Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi –Śródmieścia w Łodzi kwotę 818 zł tytułem zwrotu opłaty od pozwu oraz kwotę 41,93 zł tytułem zwrotu zaliczki; w punkcie 6 - nakazał wypłacić pozwanej z funduszu Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 41,92 zł tytułem zwrotu zaliczki (wyrok k. 94-94 odwrót, uzasadnienie k. 95-97 odwrót).

Apelację od powyższego wyroku złożyła pozwana zaskarżając rozstrzygnięcie w części, tj. w zakresie punktu 2, co do kwoty 5.259 zł (tj. ponad kwotę 163,45 zł) wraz z odsetkami ustawowymi oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz punktu 4 wyroku – w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwana zarzuciła naruszenie:

a. przepisów prawa procesowego, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. w zw. art. 278 k.p.c. poprzez dokonanie wybiórczej oceny dowodów przeprowadzonych w toku postępowania, w szczególności poprzez niezasadne oparcie się na opinii biegłego sądowego, wbrew doświadczeniu życiowemu, regułom logicznego myślenia i elementarnej wiedzy,

b. przepisów prawa procesowego i materialnego w zakresie ciężaru dowodu, tj. art. 6 k.c., art. 230 w zw. z art. 278 k.p.c. – przez ich naruszenie i błędne przyjęcie za udowodnione zasadności oczekiwania 5 dni na części zamienne, w sytuacji gdy powód, na którym spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie nie udowodnił w/w okoliczności, a także poprzez przyjęcie, iż opinia biegłego o szacunkowym oczekiwaniu na części zamienne stanowi dowód zaistnienia tego faktu,

c. przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 822 § 1 k.c. w zw. 824 ¹ § 1 k.c., poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie nadmiernych kosztów najmu pojazdu zastępczego, co oznacza w istocie zwiększenie szkody i poniesienie przez ubezpieczyciela nadmiernych wydatków,

d. przepisów prawa materialnego, tj. art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że poszkodowany współpracował z ubezpieczycielem w procesie likwidacji szkody oraz dopełnił ciążące na nim obowiązki, w szczególności polegające na zapobieżeniu zwiększaniu się szkody;

e. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 361 k.c. poprzez błędną wykładnię i uznanie, że w granicach normalnego następstwa szkody mieści się 43 dniowy okres najmu pojazdu zastępczego, w sytuacji gdy ustalenie okresu naprawy pojazdu na aż 13 dni było bezzasadne i tym samym tak długi okres nie stanowił normalnego następstwa szkody.

W związku z podniesionymi zarzutami pozwana wniosła o:

- zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części, a także poprzez rozliczenie kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy zweryfikowanego w toku instancji;

- rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania przed sądem I oraz II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy (apelacja k. 104-109).

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie jako bezzasadnej i zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym (odpowiedź na apelację k. 121-123).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy
w pełni podziela i przyjmuje za własne.

W ocenie Sądu Okręgowego, za chybiony należy uznać zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c., którym pozwana kwestionowała prawidłowość dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny dowodu z opinii biegłego dopuszczonej w sprawie na okoliczność ustalenia uzasadnionego czasu najmu pojazdu zastępczego przy uwzględnieniu wszystkich czynności, które były niezbędne i konieczne dla przywrócenia pojazdu uszkodzonego do stanu sprzed zdarzenia powodującego szkodę (pkt b postanowienia k. 56).

Stosownie do art. 278 § 1 k.p.c. w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii.

Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji prawidłowo ocenił materiał dowodowy zebrany w sprawie, a w szczególności dopuszczony w sprawie dowód z opinii biegłego, który dawał mu podstawę do uznania, że uzasadniony i konieczny czas naprawy uszkodzonego pojazdu wynosił 13 dni kalendarzowych.

Przepis art. 278 § 1 k.p.c. normuje warunki dopuszczalności dowodu z opinii biegłego, uzależniając jego przeprowadzenie od zaistnienia potrzeby wyjaśnienia spornych faktów właśnie z zastosowaniem wiadomości specjalnych. Wiadomości specjalne należy rozumieć jako wiadomości wykraczające poza zakres wiadomości i doświadczenia życiowego ogółu osób inteligentnych i ogólnie wykształconych z różnych dziedzin nauki, techniki, sztuki, rzemiosła czy obrotu gospodarczego oraz doświadczenia zawodowego (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 października 1985 r., III CZP 59/85, OSNC 1986, nr 9, poz. 140). Opinia biegłego podlega, jak inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c., lecz co odróżnia ją pod tym względem, to szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej.

Pozwana podnosząc powyższy zarzut kwestionowała rzetelność wydanej w sprawie opinii wskazując, że biegły sądowy: po pierwsze, uzasadniając wydłużenie napraw blacharsko-lakiernicznych o 20% bezpodstawnie przyjął założenie, że warsztaty nieautoryzowane nie są w stanie dotrzymać reżimów czasowych systemu A.; po drugie, niezasadnie uwzględnił przy wyliczaniu uzasadnionego okresu najmu pojazdu zastępczego czas konieczny pracownikom warsztatu do wykonywania doraźnych prac, czy to zlecanych przez przełożonego, polegających na konserwacji wyposażenia, spożywaniu posiłku w przerwach w pracy, porządkowaniu stanowiska pracy itp.; po trzecie, bezpodstawnie ustalił, że uzasadniony czas oczekiwania na części zamienne na 5 dni pomimo, że termin ten był uznany przez biegłego za maksymalnie dopuszczalny oraz że termin oczekiwania 2 dni jest rekomendowany w wytycznych Polskiej Izby Ubezpieczeń, jak też że czas ten nie znajduje potwierdzenia w zaświadczeniu wystawionym przez serwis.

Biegły w oparciu o posiadaną wiedzę specjalistyczną uznał, że wskazana w systemie A. pracochłonność naprawy uszkodzonego pojazdu w niekwestionowanym przez strony zakresie, nie znajduje odniesienia do nieautoryzowanych zakładów naprawczych, czyli zakładu który wybrał poszkodowany dla jego naprawy. W ocenie Sądu biegły logicznie i przekonująco uzasadnił tak w opinii pisemnej, jak i ustnej uzupełniającej (k. 63-65 protokół rozprawy k. 91 odwrót) zasadność podwyższenia czasu pracy niezbędnego do wykonania tej naprawy w nieautoryzowanym serwisie o 20%. Niewątpliwie bowiem dotrzymanie reżimów czasowych dedykowanych w systemie A. przez producenta marki danego pojazdu nie jest możliwe dla warsztatu nieautoryzowanego, nieposiadającego odpowiedniego wyposażenia techniczno-organizacyjnego oraz wyszkolenia personelu. Z powyższych względów wniosek, iż tylko warsztaty autoryzowane są w stanie wykonać naprawę według norm A., jest logicznie poprawny i przekonywająco uzasadniony. Należy też zwrócić uwagę, że biegły wykazał się logiczną konsekwencją w dokonywaniu powyższych ustaleń, ponieważ obliczając koszty naprawy pojazdu w nieautoryzowanym zakładzie naprawczym, również przyjmował stawki za roboczogodzinę dla tych warsztatów, które są niższe od stawek warsztatów autoryzowanych. Tym samym biegły, wbrew twierdzeniom apelującej, opierając się na swojej wiedzy specjalistycznej w tym zakresie, w sposób klarowny i zrozumiały wyjaśnił powody, dla których w tej konkretnej sprawie uwzględnił dodatkowo 20% czasu przewidzianego w systemie A., jako koniecznego dla restytucji uszkodzonego pojazdu.

Pozwana kwestionując wnioski z opinii biegłego, co do zasadności wydłużenia czasochłonności naprawy pojazdu o 20%, ograniczyła się jedynie do podnoszonych w tym zakresie wątpliwości co do zgodności opinii z wiedzą powszechną i zasadami logiki. Tymczasem w ramach merytorycznej polemiki z tymi wnioskami, winna była wykazać, że nieautoryzowany warsztat, w którym dokonywano naprawy pojazdu albo dysponował zapleczem technicznym umożliwiającym dochowanie standardów producenckich, albo z jakichś względów, pomimo braku tego zaplecza, był w stanie wykonać naprawę w czasie przewidzianym przez producenta uszkodzonego pojazdu. Prawidłowo przyjął Sąd Rejonowy, że wobec przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego potwierdzającego tezę powództwa, to na pozwanej spoczywał procesowy obowiązek wykazania (art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c.), że wnioski w niej zawarte nie są logiczne i nie licują z wiedzą powszechną - w konsekwencji, że nie mogą stanowić podstawy do ustalenia uzasadnionego czasu najmu pojazdu zastępczego. Tymczasem pozwana nie zgłosiła wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego aby wykazać wadliwość sporządzonej opinii. Okoliczności te są tego rodzaju, że wymagają wiadomości specjalnych, w związku z czym odwoływanie się w apelacji do wiedzy powszechnej w tym zakresie nie może odnieść skutku. Z tego również względu nie może odnieść skutku zarzut naruszenia zasady ciężaru dowodowego wyrażonej w art. 6 k.c. Do naruszenia tego przepisu dochodzi bowiem wtedy, gdy sąd orzekający przypisuje obowiązek dowodowy innej stronie niż ta, która z określonego faktu wywodzi skutki prawne (stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy, Izba Cywilna w wyroku z 15 marca 2012 r., I CSK 345/11, opubl: Legalis), co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Z doświadczenia życiowego wiadomym jest, że wykonanie poszczególnych prac, czy to naprawczych, czy przede wszystkim lakierniczych, nie może być wprost przekładane, czego oczekiwała skarżąca w apelacji, z ustalonych roboczogodzin na 8-godzinny dzień pracy. Wynika to przede wszystkim z technologii wykonywanych prac, które niejednokrotnie wymagają przerw pomiędzy poszczególnymi etapami napraw, organizacji pracy w danym zakładzie (w tym przysługujących przerw w pracy dla pracowników), ilości jednocześnie wykonywanych zleceń. Biegły wyjaśnił dlaczego w zakładach nieautoryzowanych na czynności produkcyjne wykorzystywany jest nie cały wymiar czasu pracy, a jego 75%. Wskazał, że przy systemie pracy w zakładach prywatnych (które nie posiadają odpowiedniego, dedykowanego danej marce pojazdu wyposażenia techniczno – organizacyjnego i wyszkolenia załogi oraz wykonują naprawy pojazdów różnych producentów), nie sposób przyjąć, że pracownicy wykorzystają 100% czasu pracy na czynności produkcyjne, jak to przyjmuje metodologia systemu A.. Podkreślić przy tym należy, że wbrew twierdzeniom apelującej, wcale nie kwestionowała ona opinii biegłego w tym zakresie na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego, co wynika z treści pisma procesowego pozwanej z dnia 26 października 2016 r. i sformułowanych w nim zarzutów do opinii biegłego (k. 76-76 odwrót). Brak jest więc podstaw formalnych do podnoszenia przez nią zastrzeżeń do sporządzonej opinii dopiero na etapie postępowania apelacyjnego.

Nie może także odnieść skutku zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. w kontekście ustalenia całkowitego okresu naprawy pojazdu w wymiarze 13 dni roboczych, obejmującego zarówno okres technologicznej naprawy w wymiarze 8 dni, jak i postoju w warsztacie naprawczym przez okres 5 dni w oczekiwaniu na dostawę części zamiennych.

Apelujący wskazywał, że przeciwko uznaniu za zasadny przestoju uszkodzonego pojazdu w wymiarze akurat 5-dniowym przemawia jedynie wskazanie przez biegłego tego wymiaru czasu jako „nieprzekraczalnego”. Tymczasem biegły już na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego w ustnej opinii uzupełniającej wskazał, że termin pięciodniowy wynika z uwzględnienia czasu potrzebnego na schnięcie powłoki lakierniczej, przyjęcia i zdania pojazdu i przeprowadzenia czynności towarzyszących naprawie (ustna opinia uzupełniająca biegłego - protokół rozprawy k. 92). Jednocześnie biegły odniósł się do rekomendowanego przez KNF standardowego dwudniowego okresu oczekiwania na części zamienne wskazując, że ustalając czas dłuższy uwzględnił proces specyfikacji części zamiennych konieczny w rozpoznawanym przypadku (ustna opinia uzupełniająca biegłego - protokół rozprawy k. 91 odwrót). Nie ma też wątpliwości, że wytyczne KNF stanowią jedynie zalecenia adresowane do ubezpieczycieli celem ich stosowania w toku przedsądowego postępowania likwidacyjnego i nie można ich automatycznie przenosić na grunt postępowania sądowego, czego oczekiwała skarżąca. Także brak dokumentu potwierdzającego faktyczny okres naprawy, w tym oczekiwania na części zamienne, przemawia za uznaniem ustaleń biegłego w tym zakresie.

W tak prawidłowo ustalonym przez Sąd Rejonowym stanie faktycznym sprawy brak było podstaw do uznania, że zasądzone z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego odszkodowanie przewyższało, zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania, poniesione przez poszkodowaną z tego tytułu uzasadnione koszty. Z tego względu za chybiony Sąd Okręgowy uznał zarzut naruszenia art. 361 k.c. w związku z art. 363 k.c. W każdym przypadku bowiem ocena czy określone koszty poniesione przez poszkodowanego mieszczą się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego winna być dokonywana na podstawie konkretnych okoliczności sprawy, a w szczególności po dokonaniu oceny, czy poniesienie tego wydatku było obiektywnie uzasadnione i konieczne.

Sąd Rejonowy w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, a przede wszystkim opinię biegłego, której wartości dowodowej pozwana nie zdołała zakwestionować uznał, że uzasadniony okres najmu samochodu zastępczego przez poszkodowanego wyczerpywał się w 13 dniach roboczych unieruchomienia uszkodzonego pojazdu w zakładzie naprawczym, na które przypadał 5-dniowy okres przestoju i oczekiwania na części zamienne. Pozwana nie kwestionowała ustaleń Sądu I instancji, że uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego należało liczyć od dnia sporządzenia ostatecznej kalkulacji naprawy pojazdu, tj. od 24 czerwca 2014 r., ani też stawki najmu jako mieszczącej się w zakresie stawek najmu ustalonych przez biegłego.

Rzeczywiście, jak wskazuje apelująca, obowiązkiem poszkodowanej było dążenie do minimalizowania szkody. Jednak w okolicznościach rozpoznawanej sprawy pozwana nie wykazała, aby postawa poszkodowanej w zakresie najmu pojazdu zastępczego w terminie od dnia powstania szkody, tj. od 29 maja 2014 r. przez 43 dni obejmujących okres najmu pojazdu zastępczego w czasie jego naprawy, tj. od 24 czerwca 2014 r. do 11 lipca 2014 r., po uwzględnieniu dokonanej już z tego tytułu wypłaty, generowała koszty ekonomicznie nieuzasadnione, obciążające pozwaną w sposób nadmierny. Z tego względu zarzuty apelacyjne naruszenia przepisów prawa materialnego, w tym art. 354 § 2 k.c. i art. 822 § 1 k.c. oraz art. 824 ¹ § 1 k.c. nie mogły odnieść skutku.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. zasądzając od pozwanej na rzecz powódki kwotę 900 zł, zgodnie z § 2 pkt 4 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).