Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 maja 2014 roku w S.

sprawy z wniosku S. C.

z udziałem S. P., T. B., K. M., Gminy S. i Skarbu Państwa – Starosty (...)

o ustanowienie służebności drogi koniecznej

na skutek apelacji wniesionych przez uczestników S. P. i T. B.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim

z dnia 25 marca 2013 r., sygn. akt I Ns 159/10

1.  oddala apelacje;

2.  ustala, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania apelacyjnego we własnym zakresie;

3.  przyznaje adwokatowi R. O. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim kwotę 147,60 zł (sto czterdzieści siedem złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu uczestnikowi S. P. w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt II Ca 949/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 25 marca 2013 roku Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim uwzględnił wniosek S. C. i ustanowił na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w miejscowości K., gmina S., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka numer (...), dla której Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą za numerem (...) służebność drogi koniecznej obciążającą nieruchomość położoną w miejscowości K., gmina S., oznaczoną w ewidencji gruntów jako działka numer (...), dla której Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą za numerem (...) polegającą na prawie wykonywania przechodu i przejazdu przez część powyższej nieruchomości o powierzchni 260 m2 oznaczoną kolorem pomarańczowym jako wariant 1 A w projekcie geodezyjnym stanowiącym załącznik nr 8 do opinii z dnia 1 lutego 2013 r. sporządzonej przez geodetę J. M. znajdujący się na karcie 140 akt i stanowiący integralną część niniejszego postanowienia ( pkt I).

W punkcie drugim postanowienia zasądził od wnioskodawcy S. C. na rzecz uczestników postępowania: T. B. i S. P. kwotę po 5.875 zł tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej opisanej w punkcie I sentencji. W punkcie trzecim zasądził od wnioskodawcy S. C. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim kwotę 3.557,04 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej S. P. orzekł w punkcie IV w ten sposób, że zasądził od wnioskodawcy S. C. na rzecz adwokata R. O. kwotę 240 zł powiększoną o należny podatek VAT. W punkcie VI ustalił, iż każdy z uczestników postępowania ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

W uzasadnieniu sąd rejonowy stwierdził, iż działka o nr (...) stanowiąca własność S. C., powstała w wyniku podziału geodezyjnego działki (...), nie posiada dostępu do drogi publicznej. Kierując sie dyspozycją art. 145 kc, sąd uznał istnienie przesłanek warunkujących konieczność ustanowienia dostępu do drogi publicznej dla tej nieruchomości. Bazując na opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji J. M. z dnia 1 lutego 2012 r. za najbardziej racjonalny i optymalną wariant wytyczenia przebiegu drogi uznał wariant I wersja A. Wyceny wartości służebności dokonał w oparciu o operat szacunkowy sporządzony przez biegłego Z. W. z dnia 18 października 2012 r.

O kosztach postępowania sąd orzekł na podstawie art. 520 §1 kpc.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodzili się uczestnicy postępowania- T. B. i S. P., będący współwłaścicielami nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka numer (...).

T. B. zaskarżając postanowienie Sądu Rejonowego w całości, wniosła o jego zmianę poprzez oddalenie wniosku S. C. o ustanowienie służebności drogi koniecznej w całości względnie o jego zmianę poprzez ustanowienie służebności drogi koniecznej obciążającą nieruchomość Skarbu Państwa (działka (...)) oraz nieruchomość Gminy S. ( działki (...)). Apelacja zawierała wniosek o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania kosztów postępowania z uwzględnieniem wskazanych przez apelującą kosztów zastępstwa procesowego.

Tak wnosząc zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła:

1. naruszenie prawa materialnego tj. art. 145 §1 K.c. poprzez jego zastosowanie - w sytuacji gdy nieruchomość w skład której wchodzi działka (...) ma dostęp do drogi publicznej i dostęp ten jest odpowiedni;

2. naruszenie prawa materialnego tj. art. 145 § 2 k.c. poprzez jego zastosowanie w sytuacji gdy nie istnieje związek pomiędzy czynnością prawną i brakiem dostępu do drogi publicznej działki (...);

3. naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. poprzez błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i uznanie na jego podstawie, że wyczerpana jest którakolwiek z przesłanek art. 145 k.c. dla ustanowienia służebności;

4. przepisu art. 65 Prawa wodnego poprzez uznanie za niezgodne z prawem wykonywanie przejazdu przez rów melioracyjny w miejscu do tego przewidzianym.

Uzasadnienie apelacji zawierało rozwinięcie tak postawionych zarzutów.

Apelacja – S. P. skierowana została przeciwko całości wydanego w sprawie rozstrzygnięcia. Apelujący wniósł o jego uchylenie i przekazanie Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania względnie o jego zmianę poprzez ustanowienie drogi koniecznej według wariantu II wersji A albo B, zaproponowanych w opinii biegłego z dnia 1 lutego 2012 roku. Nadto, uczestnik złożył wniosek o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wywołanych wniesieniem apelacji.

Tak wnosząc postanowieniu Sądu I instancji zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 145 § 2 i 3 K.c poprzez ich błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie- polegająca na nieuwzględnieniu przez sąd dyrektywy zgodnie z którą, ustanowienie drogi koniecznej winno nastąpić z najmniejszym obciążeniem gruntu, przez które droga ma przebiegać, a także nie uwzględnienie interesu społeczno gospodarczego zarówno wnioskodawcy oraz właścicieli nieruchomości obciążonej,

2. sprzeczność ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, polegająca na przejęciu, iż z pośród czterech wariantów drogi koniecznej najstosowniejszym rozwiązaniem, jest wariant I wersji A wskazany w opinii, podczas gdy wariant ten uwzględnia jedynie interesy oraz potrzeby właściciela nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej i jednocześnie jest najmniej korzystny dla właścicieli nieruchomości obciążonej,

3. sprzeczność ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, polegający na przejęciu, iż właściciel nieruchomości obciążonej korzystają z niej jedynie rekreacyjnie, podczas gdy intensywność i forma korzystania z nieruchomości obciążonej, nie ma istotnego znaczenia dla uwzględnienia interesu społeczno gospodarczego w przeprowadzeniu drogi koniecznej,

4. nie uwzględnienie przez Sąd przy wyznaczeniu drogi koniecznej innych wariantów zaproponowanych przez biegłego geodetę w kontekście uwzględniania potrzeb społeczno gospodarczych, w szczególności pominięcie okoliczności, iż wnioskodawca wykorzystuję nieruchomość jedynie do produkcji rolnej,

3. naruszenie przepisów postępowania tj. art. 328 § 2 k.p.c. polegające na - nie wskazaniu w uzasadnieniu postanowienia faktów, na których oparł się sąd, a które przemawiały za wyznaczeniem drogi koniecznej według wariantu I A;

- pominięcie dowodów przemawiających za nie wyznaczaniem tak wytyczonej drogi koniecznej z uwagi na utratę wartości nieruchomości obciążonej, a nadto nie uwzględnienie okoliczności polegającej na usunięciu całej linii drzew owocowych od strony wschodniej, czy też ich koron;

- pominięcie, że S. P. na nieruchomości obciążonej w miejscu wytyczenia drogi koniecznej, realizuje zamierzenia inwestycyjne w postaci postawienia pomieszczenia gospodarczego;

- zaniechanie przez sąd powołania, z urzędu- dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości, celem wydania opinii na okoliczność utraty wartości nieruchomości obciążonej na skutek wytyczenia przez nią drogi koniecznej i ograniczenie się jedynie do wyceny wartości służebności;

- wskazanie w uzasadnieniu postanowienia (na stronie 8), iż uczestnikiem niniejszego postępowania była Agencja Mienia Wojskowego w W. Oddział terenowy w S., mimo, iż podmiot taki nie był wezwany do udziału w sprawie i nie był uczestnikiem postępowania, co powoduje, iż nie sposób dokonać prawidłowej analizy motywów, którymi kierował się Sąd wydając zaskarżone rozstrzygnięcie,

Uzasadnienie apelacji zawierało rozwinięcie tak postawionych zarzutów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Wywiedzione w sprawie apelacje jako pozbawione uzasadnionych podstaw podlegały oddaleniu .

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne, jak też w całości aprobuje ocenę prawną dokonaną przez Sąd I instancji. Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd I instancji nie dopuścił się uchybień zarzucanych w apelacji i w sposób prawidłowy ustalił, iż najbardziej optymalnym rozwiązaniem, zgodnym z zasadami wyrażonymi w art. 145 kc, jest ustanowienie służebności drogi koniecznej według wariantu I A. Sąd Rejonowy w sposób szczegółowy uzasadnił przyczyny ustanowienia służebności drogi koniecznej w tej wersji, a wnioski poprzedził wszechstronną i obiektywną analizą materiału dowodowego zebranego w sprawie. Sporządzone przez Sąd Rejonowy uzasadnienie odpowiada wszystkim stawianym przez ar. 328 § 2 kpc wymaganiom konstrukcyjnym- pozwala bowiem odczytać, jaki stan faktyczny i prawny stanowił podstawę rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy wyznaczając drogę konieczną w wariancie I wersji A- miał na uwadze art. 145 § 2 zd.2 kc oraz przeprowadzoną w sprawie opinię biegłego, która ów sposób rekomendowała. Uchybienie polegające na wskazaniu w uzasadnieniu postanowienia jako uczestnika – Agencji Mienia Wojskowego w W., jakkolwiek miało miejsce - pozostawało bez wpływu na orzeczenie sądu co do meritum.

W okolicznościach sprawy nie budziła wątpliwości kwestia, że nieruchomość oznaczona w ewidencji gruntów jako działka (...), do której wnioskodawca chce uzyskać dostęp do drogi publicznej powstała w 1990 roku w wyniku podziału działki nr (...) na dwie działki: (...) oraz (...). Działka będąca przedmiotem podziału o nr 112 stanowiła wówczas własność C. P. i przylegała swoim frontem do działki nr (...) stanowiącej drogę publiczną. Z utworzonych w wyniku podziału dwóch działek tylko działka (...) przylegała do działki drogowej nr (...), a zatem posiadała dostęp do drogi publicznej. Bezspornym pozostawało także i to, że wnioskodawca realizował dojazd do stanowiącej jego własność działki (...) przez należącą do niego działkę numer (...) oraz znajdujący się na działce nr (...) rów melioracyjny zasypany na długości 4 m na granicy działki (...). Przy tak ustalonym stanie faktycznym, nie sposób podzielić zarzutu apelacji- T. B. by realizowany przez wnioskodawcę sposób dojazdu przez rów melioracyjny znajdujący się na nieruchomości Skarbu Państwa oraz Gminy S., zasługiwał na miano „ odpowiedniego dostępu do drogi publicznej”.

Artykuł 145 Kodeksu cywilnego przewidujący możliwość ustanowienia drogi koniecznej odnosi się do sytuacji, w której nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarczych. Użyte w art. 145 pojęcie” braku odpowiedniego dostępu” oznacza, że w rachubę mogą wchodzić dwie sytuacje, a mianowicie gdy nieruchomość nie ma w ogóle połączenia z droga publiczną/ budynków gospodarczych oraz druga, gdy taki dostęp wprawdzie istnieje, ale nie jest „ odpowiedni” (wyrok Sądu Najwyższego z 19.3.2002 r., IV CKN 895/00, a także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7.11.2003 r., V CK 396/02). Zrezygnowanie przez ustawodawcę ze zdefiniowania pojęcia „ odpowiedniego dostępu”- nakazuje przyjąć iż chodzi tu o jego potoczne rozumienie. W tym zaś ujęciu termin „odpowiedni” oznacza spełniający wymagane warunki, odpowiadający przeznaczeniu. Natomiast „ dostęp” to możliwość dojścia, dojazdu do określonego miejsca. Ocena czy dostęp do drogi publicznej jest odpowiedni i czy zachodzą podstawy do ustanowienia drogi koniecznej, musi każdorazowo uwzględniać między innymi takie okoliczności jak przeznaczenie nieruchomości, sposób jej wykorzystywania oraz potrzeby. Potrzeby takie wynikają natomiast z charakteru nieruchomości, a więc sposobu w jaki dana nieruchomość jest użytkowania. Połączenie z drogą publiczną ma zapewniać wszelką niezbędną, ze społeczno-gospodarczego punktu widzenia, łączność z drogą przeto umożliwiając normalne, gospodarcze korzystanie z nieruchomości ( postanowienie Sądu Najwyższego z 19.3.2002 r.,IV CKN 895/00).

Nie ma racji apelująca podnosząc, iż dojazd przez nieruchomości Skarbu Państwa oraz Gminy M. S. odbywał się przez istniejący przepust. Akta sprawy nie noszą takich stwierdzeń, a wręcz przeciwnie. Biegły- geodeta J. M., który przeprowadził wizję na nieruchomości wnioskodawcy oraz z nią sąsiadujących - w swojej opinii stwierdził istnienie zasypanego odcinka rowu melioracyjnego na działce numer (...) stanowiącej własność Skarbu Państwa i taki też pojęciem się posługiwał. Fakt, iż przejazd przez zasypaną część rowu melioracyjnego, odbywał się latami, nie oznacza, iż w świetle litery prawa ów dostęp był zapewniony. Zwrócić należy uwagę, iż przeznaczeniem urządzeń melioracyjnych( rowy melioracyjne, rowy drenarskie)- w myśl ustawy z dnia 18 lipca 2011 roku- Prawo wodne jest umożliwienie swobodnego przepływu wody a tym samym ochrona gruntów przed zalaniem. Brak prawidłowej konserwacji rowów, w tym także ich zasypywanie, które rzecz jasna przepływ nagromadzonej w nich wody tamuje prowadzi częstokroć do negatywnych konsekwencji z jakimi borykają się użytkownicy ( zarządcy, właściciele) gruntów. Podzielenie stanowiska apelujących w zakresie ustanowienia drogi koniecznej przez rowy melioracyjne prowadziłoby do sanowania stanu, który jest sprzeczny z obowiązującymi przepisami prawa. Art. 65 ww. ustawy Prawo wodne- wprowadza zakaz niszczenia bądź uszkadzania urządzeń wodnych, utrudniania przepływu wody w zwitku z wykonywaniem lub utrzymywaniem urządzeń wodnych jak też wykonywania w pobliżu takich urządzeń robót oraz innych czynności między innymi – osuwania gruntów w pobliżu tych urządzeń (ust. 1 pkt 3 lit g), zmniejszenie stateczności lub wytrzymałości urządzeń wodnych bądź ic przydatności gospodarczej ( ust. 1 pkt 3 lit h). Działanie wbrew powyższemu zakazowi zagrożone jest sankcjami o charakterze administracyjno prawnym- wydaniem decyzji nakazującej przywróceniu stanu poprzedniego, jak też karną- wynikającą z faktu, że niszczenie lub uszkadzanie urządzeń melioracyjnych- wyczerpuje znamiona wykroczenia. Nie można zgodzić się ze skarżącą- by wykonywanie przejazdu przez rów melioracyjny nie należało do działań zakazanych –w świetle art. 65 ustawy Prawo wodne. Przede wszystkim urządzenia te jak wskazano powyżej mają swoje określone przepisami przeznaczenie i cel, w którym nie mieści się pełnienie funkcji drogi dojazdowej. Dotychczasowy przejazd był wykonywany przez zasypaną część rowu- co bez wątpienia było czynnością, która mieściła się w zakresie czynności powodujących niszczenie rowu.

Konstatując powyższe rozważania stwierdzić należało ,że rów melioracyjny nie może zostać zajęty i wykorzystywany jako droga i to niezależnie od tego, czy część działki nr (...) na długości 4 m na granicy działki numer (...), dotychczas była wykorzystywana właśnie w ten sposób. Nie jest celem orzeczeń Sadu, aby utrzymywać a tym bardziej tworzyć stan, który jest sprzeczny z prawem.

Z mocy art. 145 § 2 K. c przeprowadzenie drogi koniecznej powinno nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ta ma prowadzić. Natomiast, jeżeli potrzeba ustanowienia drogi koniecznej jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesownymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, i ile jest to możliwe przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. W okolicznościach sprawy nie ulega wątpliwości fakt, że nieruchomość (...) i (...) powstała w wyniku podziału działki numer (...) i tylko ta ostatnia zachowała dostęp do drogi publicznej. Skoro między inicjatorem przedmiotowego podziału geodezyjnego a także dokonującym sprzedaży działki numer (...) - C. P. i P. C.- jej nabywcą, a później między ich następcami prawnymi nie doszło do porozumienia, którego przedmiotem byłoby zapewnienie działce dostępu do drogi publicznej (brak wzmianki w aktach notarialnych sprzedaży działki oraz umowie darowizn)- to zastosowanie winien mieć właśnie przepis art. 145 § 2 K. c, w myśl którego sąd zarządza przeprowadzenie drogi koniecznej przez nieruchomości będące przedmiotem czynności prawnej. W tej sytuacji wobec zaproponowanych przez biegłego- J. M. wariantów tylko ten- zakładający przeprowadzenie drogi koniecznej przez nieruchomość 112/1 mógł zostać wzięty pod uwagę. W konsekwencji nie może zostać uznany za słuszny- podniesiony przez T. B.- zarzut- braku zależności pomiędzy czynnością prawną, a brakiem dostępu do drogi publicznej nieruchomości oznaczonej jako działka (...). W kontekście poniesionego przez apelującego- S. P. zarzutu - polegającego na nieuwzględnieniu przy ustanowieniu drogi koniecznej- w przypadku sprzedaży nieruchomości ( art. 145 § 2 zdanie drugie kc) dyrektywy zakładającej jak najmniejsze obciążenie gruntu przez który droga ma przebiegać oraz interesu społeczno- gospodarczego uczestników- wskazać należy, iż w przypadku przewidzianym a art. 145 § 2 zdanie 2 kc drogę konieczną przeprowadza się przez wspomniany w przepisie tym grunt, choćby przeprowadzenie drogi przez inny grunt powodowałoby dla tego gruntu mniejszy uszczerbek niż dla gruntu, który był przedmiotem czynności prawnej. Regulacja zamieszczona w tym przepisie wyłącza zastosowanie dyrektywy ogólnej, płynącej z art. 145 § 3 K. c W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono stanowisko, które Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę aprobuje, że wyjątek statuowany w art. 145 § 2 zdanie 2 kc, może zostać wyłączony w sytuacji, w której przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który był przedmiotem czynności prawnej, powodowałoby dla tego gruntu znacznie większy uszczerbek niż dla innego gruntu. Wówczas z punktu widzenia interesu społeczno-gospodarczego nie byłoby dopuszczalne przeprowadzenie drogi koniecznej przez grunt, który był przedmiotem czynności prawnej i droga musiałaby zostać przeprowadzona przez inny grunt (postanowienie Sądu Najwyższego z 11.3.1970 r., III CRN 36/70, postanowienie Sądu Najwyższego z 26.10.2000 r., IV CKN 1197/00). W okolicznościach sprawy zaproponowany przez biegłego- wariant II- zarówno w wersji A i B, zakładał, iż droga konieczna prowadziłaby przez zasypaną część rowu melioracyjnego. Sposób ten jak wskazano we wstępnej części uzasadnienia jako sprzeczny z literą prawa nie mógł być uwzględniony. Z tych przyczyn- jedną i zarazem odpowiadającą treści art. 145 § 2 zd. 2 K.c możliwością ustanowienia drogi koniecznej było jej poprowadzenie według wariantu I.

W ocenie Sądu Okręgowego przyjęcie przez Sąd Rejonowy wariantu I w wersji A- zakładającej przeprowadzenie drogi koniecznej o szerokości 4 m po działce numer (...) wzdłuż wschodniej granicy z działką nr (...), było rozwiązaniem najbardziej optymalnym. Jak wynika z powołanej opinii biegłego- M. przeprowadzona w ten sposób droga konieczna jest najkrótsza( 65 m2), zajmuje najmniejszą powierzchnię (260 m2) i mimo tego, że przeprowadzenie przez nią drogi wiąże się z koniecznością usunięcia części korony drzew przy wschodniej granicy działki numer (...) to jednak w dalszym ciągu będzie ona mogła być racjonalnie zagospodarowana. Podkreślić należy, iż wycinka kilku drzew owocowych bądź ich konarów od linii wschodniej ( użytkowanej przez uczestnika- S. P.) jest uciążliwością niewielką w porównaniu do tej jaka powstałaby w związku z przeprowadzeniem drogi od zachodniej granicy działki ( wersja B). Abstrahując od tego, że przeprowadzenie drogi koniecznej w wersji A, było jedynym zarekomendowanym przez biegłego sposobem- Sąd miał na uwadze także i to, że przeprowadzenie drogi zgodnie z wariantem B uniemożliwiło by jej zagospodarowanie w racjonalny sposób. Zaprojektowany przejazd odbywałby się bowiem bezpośrednio przed oknami posadowionego na niej budynku mieszkalnego, a nadto nie po linii prostej jak w przypadku wersji A, ale przemykałoby między budynkami gospodarskimi. Nadto, pomimo składanych przez S. P. deklaracji o rozpoczęciu na nieruchomości 112/1 przedsięwzięcia w postaci posadowienia budynku gospodarczego- stan nieruchomości do czasu zamknięcia rozprawy nie uległ jakimkolwiek zmianą. Czynienie rozważań w przedmiocie naruszenia interesu uczestnika miałoby zatem charakter wyłącznie hipotetyczny. Sąd wydając rozstrzygnięcie bierze od uwagę stan faktyczny i prawny istniejący w chwili wydania orzeczenia.

Ustalając wynagrodzenie Sąd Rejonowy wbrew zarzutom- S. P. nie miał obowiązku uwzględnia wartości jaką po ustanowieniu służebności drogi koniecznej będzie przedstawiała nieruchomość obciążona. Istotne jest to, że właścicielowi nieruchomości obciążonej przysługuje wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej, chociażby nie poniósł on z tego tytułu szkody ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia 1.12.1970 r., III CZP 68/70). Wynagrodzenie to nie jest bowiem odszkodowaniem ale ekwiwalentnym świadczeniem mającym charakter ceny. Jego ustalenie następuje w oparciu o ustalenie wartości realnej ( według cen rynkowych) ustanowionej na rzecz wnioskodawcy służebności. Według takich zasad- biegły- W. sporządził opinię, która notabene w toku postępowania nie została zakwestionowana przez żadną ze stron.

Jedynie na marginesie zwrócić należy uwagę, że jeżeli właściciel nieruchomości powołuje się na negatywne dla niego zmiany będące następstwem obciążenia jego nieruchomości, bądź wywołujące uszczerbek majątkowy, to jego obciąża ciężar dowodu – art. 6 kc. W toku postępowania uczestnik takich zarzutów nie podnosił. Przedmiotowa kwestia nie była zatem przedmiotem rozpoznania sądu. Z tego też względu za chybiony uznać należało zarzut nie powołania dowodu z opinii biegłego.

Mając powyższe na względzie Sąd Odwoławczy przyjął, że orzeczenie sądu Rejonowego odpowiada prawu, w sposób racjonalny równoważąc interesy stron, co skutkowało oddaleniem apelacji na podstawie art. 385 kpc.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego oparte zostało na podstawie art. 520 § 1k.p.c , przy przyjęciu, że każdy z uczestników ponosi koszty swojego udziału w sprawie. O wynagrodzeniu występującego w sprawie pełnomocnika z urzędu- adwokata R. O.- Sąd orzekł na podstawie § 8 pkt 3 w zw. z § 13 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.202 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.