Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Krzywonos

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Misiuda

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2013r w Rzeszowie

sprawy Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J.

o emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek odwołania Z. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J.

z dnia 25/07/2012r znak (...)

I. zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. z dnia 25/07/2012r , znak (...) w ten sposób ,że przyznaje Z. K. prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od 1 grudnia 2012r.

II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. na rzecz Z. K. kwotę 60 złotych/ słownie: sześćdziesiąt / tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

Sygn. akt IV U 1596/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 lipca 2012 r., znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.), po rozpoznaniu wniosku
z dnia 11 lipca 2012 r. odmówił wnioskodawcy Z. K. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. wskazał, że wnioskodawca nie udokumentował rozwiązania stosunku pracy, a także do dnia 1 stycznia 1999 r. nie został udowodniony co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W szczególności nie uznano wnioskodawcy, że w okresie zatrudnienia w (...). w P. od 16 marca 1982 r. do 21 kwietnia 2005 r., na stanowisku ślusarz-spawacz, wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, dziale XIV, poz. 25 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Praca na stanowisku ślusarz-spawacz wymaga wykonywania czynności ślusarza i spawacza o różnym charakterze, co wyklucza możliwość spełnienia wymogu wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze czasu przewidzianym dla danego stanowiska. Jednocześnie organ rentowy podkreślił, że Z. K. legitymuje się stażem ogólnym w wymiarze 28 lat, 5 miesięcy i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca, który domagał się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie mu prawa do emerytury, a także zasądzenia od organu rentowego kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu odwołania wnioskodawca podkreślił, że jego praca na stanowisku ślusarz-spawacz w (...). (następnie (...). w P.) wymieniona jest w wykazie A, dziale XIV, poz. 25 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Od zakładu pracy otrzymał świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 11 lipca 2012 r.

W odpowiedzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. wniósł o oddalenie odwołania. Organ rentowy podkreślił, że nie uwzględnił wnioskodawcy zatrudnienia w (...). w P., a to z uwagi na fakt, że zatrudnienie na stanowisku ślusarz-spawacz wykluczało wykonywanie pracy spawacza w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Z. K. urodził się (...)r. W dniu 11 lipca 2012 r. złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury. Wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego, a w chwili złożenia wniosku o przyznanie mu prawa do emerytury pozostawał w stosunku pracy. Rozwiązanie stosunku pracy ze spółką (...). w P. nastąpiło z dniem 30 listopada 2012 r.( k. 1-3 akt emerytalnych, k 23 akt sądowych – świadectwo pracy z dnia 30 listopada 2012 r.)

Okolicznością bezsporną jest, że Z. K. legitymuje się stażem ogólnym w wymiarze 28 lat, 5 miesięcy i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Wnioskodawca w celu wykazania okresu zatrudnienia, w tym stażu pracy w szczególnych warunkach, do wniosku o emeryturę załączył dokumentację pracowniczą. W szczególności przedłożył świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 11 lipca 2012 r., w którym stwierdzono, że Z. K. był zatrudniony w (...). w P. i w okresie od 16 marca 1982 r. do 21 kwietnia 2005 r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku ślusarz-spawacz wykonywał prace (wykaz A, dział XIV, poz. 25 pkt 1 zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r.) polegające na bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. ( k. 7 akt emerytalnych – świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 11 lipca 2012 r.)

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca Z. K. był zatrudniony w (...)w P. (których następcą prawnym została spółka (...). w P.) od 16 marca 1982 r. do 30 listopada 2012 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawcy powierzono stanowisko pracy ślusarz-spawacz. Określano je także jako ślusarz remontowy-spawacz. Pomimo takiego nazwania stanowiska pracy - do obowiązków wnioskodawcy należały przede wszystkim prace przy spawaniu elektrycznym lub gazowym. Wnioskodawca posiadał uprawnienia spawalnicze i książkę spawacza od 1980 r., a u ww. pracodawcy był jedynym spawaczem w brygadzie. Od początku lat dziewięćdziesiątych pełnił także dodatkowo obowiązki brygadzisty. Brygada w początkowym okresie liczyła 12 osób. Wraz z upływem lat liczba zatrudnionych spadła do 4 osób. Razem z odwołującym pracowali aparatowi, pompowi oraz ślusarze. Wnioskodawca spawał rurociągi przeznaczone do transportu wody pitnej i przemysłowej, spawano także urządzenia i konstrukcje np. zraszacza, szczotki na oczyszczalni ścieków. Rurociągi stalowe były spawane elektrycznie, inne gazowo. Prace spawalnicze były świadczone bądź na hali w zakładzie pracy, bądź w terenie. Ślusarze wstępnie oczyszczali wnioskodawcy rury w szczególności z biogazów i rdzy, dopasowywali elementy stalowe do siebie i w ten sposób przygotowywali materiał pod spawanie. Pomimo tego wnioskodawca musiał także przygotować sobie pewne elementy do spawania m.in. w przypadku, gdy nie było innych pracowników odpowiedzialnych za te zadania, albo oddelegowano ich do wykonywania innej pracy. Przed 2000 r. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu elektrycznym i gazowym. Spawał do 7 godzin dziennie, w pozostałym czasie wykonywał prace ślusarskie polegające na przygotowanie materiałów do spawania. W przypadku braku pracy dla spawacza, wykonywał prace ślusarskie. Jednakże takie sytuacje nie zdarzały się często. Po 2000 r., z powodu redukcji etatów, na wnioskodawcy spoczywała większa ilość obowiązków, a w szczególności w większym rozmiarze musiał świadczyć prace ślusarskie.

Z tytułu pracy w warunkach szkodliwych wnioskodawca otrzymywał dodatek pieniężny do wynagrodzenia. Zakład pracy wystawił mu także świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 11 lipca 2012 r. Dodatkowy angaż ślusarza miał za zadanie podniesienie stawki zaszeregowania wnioskodawcy i zwiększenie jego wynagrodzenia.

(dowód: k 23 akt sądowych – świadectwo pracy z dnia 30 listopada 2012 r., k. 34-35 akt sądowych – zeznania świadka A. K. i P. K., zeznania wnioskodawcy Z. K., k. 44-45 akt sądowych – zeznania świadków W. F. i H. S., k. 53-54 akt sądowych – zeznania świadka J. P., k. 11A akt osobowych – skierowanie na badania lekarskie na stanowisko spawacz, k. 1B akt osobowych – umowa o pracę z dnia 16 marca 1982 r., k. 23B akt osobowych książeczka spawacza)

Sąd dokonał powyższych ustaleń faktycznych na podstawie wskazanych dowodów.

Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów, albowiem zostały one sporządzone przez powołane do tego osoby, w zakresie przyznanych im kompetencji i w przepisanej formie, a ich autentyczność i treść nie budziły wątpliwości. Sąd Okręgowy odmawia natomiast wiary świadectwu wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 11 lipca 2012 r. w zakresie w jakim stwierdzono w nim, że wnioskodawca wykonywał prace wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 25 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Sąd Okręgowy dał wiarę słuchanym w sprawie świadkom, a to A. K., P. K., W. F., H. S., J. P. w zakresie w jakim świadkowie ci wskazali, że wnioskodawca Z. K. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – prace w szczególnych warunkach przy spawaniu elektrycznym i gazowym. Zeznania świadków są w tym zakresie spójne, jednoznaczne i wzajemnie się uzupełniają. Jedyne rozbieżności dotyczą nie faktycznie wykonywanej pracy (którą świadkowie bezsprzecznie określają jako prace przy spawaniu elektrycznym i gazowym), lecz czasu jaki wnioskodawca poświęcał również na przygotowanie różnego rodzaju materiałów, konstrukcji i rur do spawania. W ocenie Sądu jednak nie jest to sprzeczność, która wykluczałaby przyznanie wiary poszczególnym świadkom, gdyż od specyfiki pracy, złożoności elementu, którego spawanie było konieczne, a także liczebności brygady – zależał czas niezbędny do przygotowania konstrukcji do spawania. Dlatego też relacje świadków w tym przedmiocie mogą różnić się od siebie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.), w jego brzmieniu obowiązującym w dniu spełnienia przez wnioskodawcę przesłanek do przyznania prawa do emerytury, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku określonego w art. 32 ustawy emerytalnej, jeżeli w dniu wejścia ustawy w życie, tj. na dzień 1 stycznia 1999 r., osiągnęli oni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wymagany według przepisów dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat (dla mężczyzn), mają 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego, rozwiązali stosunek pracy oraz nie przystąpili do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego i pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), do którego odsyła art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, określają niższy wiek emerytalny, rodzaje prac i stanowisk oraz warunki na podstawie których przysługuje prawo do emerytury. Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Te okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Stosowanie do § 4 ust. 1 tegoż rozporządzenia mężczyzna, który wykonywał prace w warunkach szczególnych, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W kontekście niniejszej sprawy szczególnie istotna jest zasada, że w postępowaniu sądowym zainicjowanym na skutek odwołania, nie obowiązują ograniczenia dowodowe, takie jak przed organem rentowym. Otóż przed organem rentowym okres zatrudnienia w szczególnych warunkach stwierdzany jest na podstawie wystawianych przez zakład pracy świadectw pracy oraz świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Tymczasem zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 9 kwietnia 2009 r. (sygn. I UK 316/08, LEX nr 707858) w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom. Nie może zatem ulegać wątpliwości, że pracownik albo ubezpieczony ubiegający się o świadczenie z ubezpieczenia społecznego może w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych wszelkimi dowodami wykazywać okoliczności, od których zależą jego uprawnienia z tytułu ubezpieczenia - także wówczas, gdy z dokumentu (np. zaświadczenia o zatrudnieniu) wynika co innego (art. 473 k.p.c.). Sąd pracy i ubezpieczeń społecznych nie ogranicza się zatem do sprawdzenia poprawności wystawienia świadectw pracy, lecz weryfikuje ich treść z innymi przeprowadzonymi dowodami. Z punktu widzenia ustalenia posiadania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym istotne jest wykazanie się co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. O tym zaś czy praca była wykonywana w szczególnych warunkach decyduje nie stanowisko, lecz wykonywane czynności. Ustalenie zatem jakie prace wnioskodawca faktycznie wykonywał, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek do przyznania dochodzonego świadczenia (z uzasad. wyroku SN z dnia 21.04.2004, II UK 337/03, OSNP 2004/22/392).

W ocenie Sądu Okręgowego przeprowadzone w niniejszej sprawie dowody wskazują, że wnioskodawca zatrudniony w (...) w P. (których następcą prawnym została spółka (...). w P.) od 16 marca 1982 r. do 31 grudnia 1998 r. wykonywał prace wymienione w wykazie A, dziale XIV, poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. - przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowymi i atomowowodorowym. Za powyższą ocena przemawiają przeprowadzone w niniejszej sprawie dowody, w szczególności dowody z zeznań świadków oraz z dokumentacji pracowniczej. Niewątpliwie wnioskodawca Z. K. przyjmując się do zakładu pracy aplikował na stanowisko pracy spawacza i pod tym kątem zostały u niego wykonane badania lekarskie (przed dopuszczeniem go do pracy). Odwołujący posiadał także już od 1980 r. książeczkę spawacza i uprawnienia do wykonywania pracy przy spawaniu elektrycznym i gazowym. W zakładzie pracy - (...)w P. przyjęta była ponadto praktyka, aby pracownikom wpisywać więcej niż jeden angaż, w celu podniesienia ich kategorii zaszeregowania i zwiększenia ich wynagrodzenia. Wnioskodawca Z. K. posiadał zatem angaż spawacz-ślusarz, a przykładowo świadek A. K. zajmował stanowisko ślusarz-mechanik (przy czym wykonywał pracę w charakterze ślusarza). Słuchani w sprawie świadkowie w sposób jednoznaczny zeznali, że wnioskodawca, mimo podwójnego określenia stanowiska pracy, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – wykonywał prace przy spawaniu elektrycznym i gazowym. Wnioskodawca był jedynym spawaczem w zakładzie, wobec czego jego umiejętności spawacza były najefektywniej wykorzystywane. Wnioskodawca spawał rurociągi przeznaczone do transportu wody pitnej i przemysłowej, spawano także urządzenia i konstrukcje np. zraszacza, szczotki na oczyszczalni ścieków. Powyższej oceny co do charakteru pracy wnioskodawcy nie może zmienić okoliczność, że musiał on sobie przygotować część tych konstrukcji do spawania. Prace te – nierozłącznie związane z procesem spawania – były wykonywane również przez innych członków brygady, w szczególności przez ślusarzy. Polegały one na oczyszczeniu elementów, odrdzewieniu, czy dopasowaniu ich do siebie. W zależności od złożoności konstrukcji, liczby ślusarzy pracujących w brygadzie – czas niezbędny do przygotowania rzeczy do spawania był różny. Niemniej jednak wnioskodawca wykonywał prace przy spawaniu do 7 godzin dziennie. Prace w mniejszym zakresie zdarzały się sporadycznie.

Podsumowując powyższe rozważania należy wskazać, że zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentacji pracowniczej, słuchanych w sprawie świadków - w sposób jednoznaczny wskazuje na charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy (tj. pracy przy spawaniu elektrycznym i gazowym), co potwierdza tym samym twierdzenia i zeznania samego wnioskodawcy. Praca przy spawaniu elektrycznym i gazowym wymieniona jest w wykazie A, dziale XIV, poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Sąd Okręgowy zatem na podstawie niebudzących wątpliwości ww. dowodów stwierdził, iż niesłuszne było stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, iż Z. K. nie legitymuje się wymaganym co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Uwzględnienie bowiem spornych okresów zatrudnienia w w (...)w P. (których następcą prawnym została spółka (...). w P.) pozwala na przyjęcie, że wnioskodawca posiada udowodniony co najmniej 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach (16 lat, 9 miesięcy i 16 dni). Poczynione przez Sąd ustalenia bezsprzecznie pozwalają na przyjęcie, że w dacie wejścia w życie ustawy, tj. na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca spełniał wymóg stażu zatrudnienia w szczególnych warunkach i ogólnego stażu ubezpieczeniowego. W dniu 5 sierpnia 2012 r. ukończył 60 lat życia oraz nie jest członkiem OFE.

Odnosząc się do przesłanki rozwiązania stosunku pracy, należy wskazać, że powinna ona co do zasady zostać spełniona do czasu złożenia wniosku o przyznanie emerytury. Jest to bowiem konsekwencja zasady, że Sąd bada legalność decyzji na dzień jej wydania. Jednakże odstępstwo od zasady badania legalności decyzji na dzień jej wydania jest szczególnie uzasadnione w przypadku oceny prawa uzależnionego między innymi od warunku rozwiązania stosunku pracy. Jeżeli powyższe wymaganie zostanie spełnione po wydaniu decyzji – w trakcie postępowania odwoławczego przed sądem – nie ma przeszkód, aby sąd, stwierdziwszy spełnienie pozostałych przesłanek tego prawa, przyznał świadczenie (por. wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2012 r. II UK 235/11, LEX nr 1216853). Stosunek pracy wnioskodawcy uległ rozwiązaniu w dniu 30 listopada 2012 r.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję ZUS Oddział w J. i przyznał Z. K. prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 1 grudnia 2012 r. (tj. od dnia nastęnego po rozwiązaniu stosunku pracy).

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł stosownie do treści art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490).