Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 11 lutego 2016 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie VIII Wydział Rodzinny i Nieletnich w następującym składzie:

PrzewodniczącySSO w Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum
w S. E. B.

P.. adw. J. Ć.

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2016 r. w Szczecinie

na rozprawie sprawy

z powództwa M. P.

przeciwko P. P.

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda M. P. na rzecz pozwanej P. P. kwotę 600 (sześćset) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VIII RC 343/14

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do Sądu w dniu 29 maja 2014 r. powód M. P. zwrócił się o uchylenie jego obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej P. P., ustalonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia
3 stycznia 2002 r., o sygn. akt IX RC 1066/01, z dniem 10 października 2007 r.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że pozwana ma ukończone 31 lat i pracuje,
była zatrudniona przez III Urząd Skarbowy w S. i jest w stanie samodzielnie zarobkować na swoje utrzymanie, a tym samym nie ma podstaw, aby na jej utrzymanie łożył powód.

Kolejno podniósł, iż przez wiele lat sam był osobą bezrobotną, utrzymującą się ze środków przekazywanych przez najbliższych i w związku z tym nie był w stanie należycie wywiązywać się ze swojego obowiązku alimentacyjnego, co spowodowało powstanie zadłużenia; obecnie jest przeciwko niemu prowadzone postepowanie egzekucyjne przez komornika sądowego. Ostatecznie powód wskazał, iż obecnie utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego w wysokości 3.063 zł netto miesięcznie; wskutek zajęcia komorniczego z uzyskiwanego przez niego dochodu potrącana jest kwota 1.090,87 zł miesięcznie. Datę ustalenia wygaśnięcia jego obowiązku alimentacyjnego powód określił na dzień uzyskania przez pozwaną 26 roku życia.

W odpowiedzi na pozew pozwana P. P. wniosła o oddalenie powództwa wskazując m.in., iż nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, albowiem utrzymuje się z renty socjalnej w kwocie 619,50 zł oraz z uzyskiwanego wynagrodzenia za pracę
w wysokości 605,60 zł miesięcznie. Łącznie uzyskuje zatem dochód na poziomie 1.225,10 zł miesięcznie, a kwota ta nie pokrywa wszystkich kosztów związanych
z jej utrzymaniem. Z uwagi na swój stan zdrowia nie jest jednak w stanie uzyskać dochodu na wyższym poziomie i co za tym idzie samodzielnie się utrzymać.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

P. P., urodzona (...) w S., jest dzieckiem M. P. i H. P..

Dowód:

- odpis skrócony aktu urodzenia, k. 8.

Pozwana ma ukończone 32 lata i legitymuje się średnim wykształceniem, ukończyła technikum żywienia oraz naukę w kierunku technik administracji Unii Europejskiej. Posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności
i wskazanie do wykonywania pracy lekkiej w warunkach chronionych.

P. P. cierpi z powodu schorzenia kręgosłupa ( Zespołu (...)), choroby serca, niedoczynności tarczycy, osteoporozy, schorzeń urologicznych, niedosłuchu
i niskorosłości, stale przyjmuje leki, korzysta z terapii hormonalnej, uczęszcza na rehabilitację oraz basen.

Dowód:

- przesłuchanie pozwanej P. P., k. 38 – 39, 95 – 98;

- zeznania świadka J. M., k. 60 – 61;

- zeznania świadka H. P., k. 61 – 62;

- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, k. 36 – 37;

- zaświadczenie, k. 77;

- zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne, k. 78;

- wynik badania, k. 79, 83 – 84, 87

- kosztorys zakupu aparatu słuchowego;

- wniosek o dofinansowanie, k. 81 – 82;

- skierowanie do poradni specjalistycznej, k. 85;

- karta informacyjna leczenia szpitalnego, k. 86.

Pozwana pozostaje pod opieką lekarza endokrynologa, stale przyjmuje hormon wzrostu, koszt zakupu jednego opakowania leku wynosi ok. 50 zł. Z uwagi na pogarszający się słuch zmuszona jest zakupić aparat słuchowy. Koszt zakupu aparatu wynosi 4.900 zł, przy czym kwota 2.000 zł objęta jest dofinansowaniem NFZ. Musi korzystać ze specjalnych kosmetyków (koszt zakupu jednego szamponu do włosów wynosi 28 zł) oraz używać kremów nawilżających; łączny koszt zakupu kosmetyków i środków czystości wynosi ok. 100 zł miesięcznie. W związku z występowaniem kamieni na nerkach pozwana musi przyjmować magnez, witaminę D oraz potas, koszt zakupu leków i witamin to kwota 100 zł miesięcznie. W skład kosztów utrzymania pozwanej wchodzą ponadto: koszt zakupu biletu miesięcznego – 50 zł; koszt zakupu żywności – ok. 300 zł; koszt zakupu specjalistycznego obuwia 60 zł miesięcznie (720 zł w skali roku, tj. jedna para obuwia na każda porę roku); koszt zakupu odzieży i bielizny – 100 zł. Dodatkowo pozwana korzysta z aparatu słuchowego oraz stabilizatora, który nosi na nodze. Koszt zakup stabilizatora wynosi 120 zł raz na pół roku.

Pozwana utrzymuje kontakt z osobami cierpiącymi na podobne schorzenia;
raz w miesiącu wychodzi do kawiarni lub do kina.

Dowód:

- przesłuchanie pozwanej P. P., k. 38 – 39, 95 – 98;

- zeznania świadka J. M., k. 60 – 61;

- zeznania świadka H. P., k. 61 – 62;

- zaświadczenie, k. 77;

- zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne, k. 78;

- wynik badania, k. 79, 83 – 84, 87

- kosztorys zakupu aparatu słuchowego;

- wniosek o dofinansowanie, k. 81 – 82;

- skierowanie do poradni specjalistycznej, k. 85;

- karta informacyjna leczenia szpitalnego, k. 86.

Pozwana zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę w charakterze pracownika biurowego w wymiarze ½ etatu, za wynagrodzeniem 840 zł brutto miesięcznie. Jest to pierwsza praca pozwanej, wcześniej odbywała ona staże, odbyła ona m.in. staż w III Urzędzie Skarbowym w S.. Ponadto pozwana pobiera rentę socjalną w wysokości 619,50 zł netto miesięcznie oraz otrzymuje zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 163 zł miesięcznie; korzysta z pomocy finansowej od matki oraz innych członków rodziny..

Pozwana zamieszkuje wraz ze swoją matką i korzysta z jej pomocy przy wykonywaniu codziennych czynności takich jak np. mycie, czesanie, ubieranie. Każdego dnia pozwana myje się w misce z tymże wodę do miski wlewa i wylewa jej mama. Pozwana nie może dźwigać, nie może podnieść rąk na taką wysokość, aby je uczesać lub umyć. ; uzależniona jest od pomocy swojej mamy lub innej osoby.

Dowód:

- przesłuchanie pozwanej P. P., k. 38 – 39, 95 – 98;

- zeznania świadka J. M., k. 60 – 61;

- zeznania świadka H. P., k. 61 – 62;

- umowa o pracę, k. 32 – 33;

- pismo ZUS, k. 34 – 35;

- wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 21 listopada 2006 r., k. 105;

- zaświadczenie o odbyciu stażu, k. 109 – 110.

Pozwana ponosi połowę kosztów utrzymania lokalu w którym zamieszkuje. Czynsz za mieszkanie wynosi ok. 300 zł miesięcznie, oplata za prąd ok. 95 zł miesięcznie, opłata za gaz ok. 90 zł miesięcznie. Oplata za telewizję kablową wynosi 60 zł miesięcznie, a za Internet 55 zł miesięcznie.

Matka pozwanej utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego w wysokości
1.200 zł miesięcznie.

Dowód:

- przesłuchanie pozwanej P. P., k. 38 – 39, 95 – 98;

- zeznania świadka J. M., k. 60 – 61;

- zeznania świadka H. P., k. 61 – 62.

Powód ma ukończone 63 lata, legitymuje się wyksztalceniem technicznym
w kierunku mechanik samochodowy.

M. P. zamieszkuje wraz z partnerką w jej mieszkaniu, ww. jest współwłaścicielem domu położonego w S. – D., o pow. 200 m ². W skład opłat za nieruchomość wchodzą m.in. 300 zł tytułem podatku od nieruchomości oraz
60 zł miesięcznie za wywóz śmieci. Drugim współwłaścicielem jest matka pozwanej H. P.; pozwany nie chce sprzedać tej nieruchomości.

Powód utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego w wysokości 3.063,48 zł netto miesięcznie. Przedmiotowe świadczenie zostało zajęte przez Komornika Sądowego przy Sadzie Rejonowym Szczecin – P. i Zachód w S. M. F.. Ponadto powód uzyskuje dochód ze zbierania złomu oraz butelek, a także z tytułu prac dorywczych, z których uzyskuje ok. 600 zł miesięcznie

Dowód:

- przesłuchanie powoda M. P., k. 68 – 69;

- zeznania świadka H. P., k. 61 – 62;

- pismo ZUS, k. 10.

Powód przed uzyskaniem uprawnień do świadczenia emerytalnego w lutym 2013 r. trudnił się prowadzeniem działalności gospodarczej – prowadził małą gastronomię pod nazwą „Kebab u M.”. Zakończył prowadzenie działalności,
gdyż przynosiła ona straty. Wyrokiem z dnia 10 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy Szczecin – P. i Zachód zasądził od powoda na rzecz jego byłej konkubiny kwotę 36.998,84 zł wraz z odsetkami. Na podstawie ww. wszczęto przeciwko powodowi postępowanie egzekucyjne.

W roku 2012 powód pracował na terenie Niemiec; lutym 2015 r. zarejestrował stację (...) sprzedaż gazu do samochodów. Działalność ta nie przynosi powodowi dochodu.

M. P. jest właścicielem pawilonu handlowego położonego przy ul. 1 maja 20a w S.. Pawilon ten powód odpłatnie najął osobie trzeciej. Wynagrodzenie uiszczane przez najemcę zajęte zostało w toku postępowania komorniczego.

Dowód:

- przesłuchanie powoda M. P., k. 68 – 69;

- wezwanie do zapłaty, k. 9;

- wyrok Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i zachód w Szczecinie z dnia
10 lutego 2014 r., sygn. akt I C 1478/13, k. 11;

- pismo komornika, k. 89, 113;

- odpis zajęcia, k. 90 – 91;

- kopia protokołu, k. 92 – 93.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo M. P. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego (uchylenie obowiązku alimentacyjnego) względem P. P. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Ustalony powyżej stan faktyczny oparty został na powyżej powołanych dowodach z dokumentów, albowiem strony nie kwestionowały zarówno autentyczności, jak i treści powołanych dokumentów i jednocześnie Sąd nie powziął wątpliwości, co do wiarygodności przedmiotowych dokumentów.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka dr. hab. E. S.—Przepiery oraz z opinii biegłych sądowych, bowiem uznał, iż okoliczności sprawy zostały już wystarczająco wyjaśnione i nie należało podejmować czynności dowodowych, które prowadziłyby jedynie do przedłużenia postępowania w sprawie.

Sąd dał wiarę przesłuchanym w sprawie świadkom J. M. i H. P., gdyż ich zeznania korespondowały z treścią innych zgromadzonych w sprawie dowodów, w szczególności treścią dokumentów, a także z zeznaniami pozwanej i nie były przez stronę powodową kwestionowane.

Nadto podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie stanowiły zeznania powoda M. P. oraz pozwanej P. P.. W ocenie Sądu, zeznania pozwanej zasługiwały na nadanie waloru wiarygodności w zakresie powyżej poczynionych ustaleń faktycznych, albowiem były spójne, logiczne i korespondowały z treścią zgromadzonych
w sprawie dowodów z dokumentów, które z powyżej podanych względów zostały uznane przez niniejszy Sąd za w pełni wiarygodne.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda w tej części, której wskazywał, iż wysokość uzyskiwanych przez niego dochodów uniemożliwia mu łożenie na utrzymanie córki alimentów w kwocie po 300 zł miesięcznie. Sąd miał na uwadze, że powód utrzymuje się ze świadczenia emerytalne, które zostało zajęte przez komornika sądowego, jednakże powód jak sam przyznał uzyskuje dochody także z innych źródeł i jest w stanie łożyć na utrzymanie niepełnosprawnego dziecka alimenty w podanej wyżej kwocie - o czym będzie mowa w dalszej części rozważań.

Podstawą do wytoczenia niniejszego powództwa jest przepis art. 138 k.r.o., zgodnie z którym w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Zgodnie zaś z art. 133 § 1 k.r.o. rodzice zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o. to każda zmiana, która wpływa na status ekonomiczny stron, jak i zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego. Taka zmiana stosunków może uzasadniać zwiększenie, zmniejszenie, jak i wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego, przy czym ta ostatnia możliwość może zaistnieć w sytuacji, gdy uprawniony do świadczeń alimentacyjnych osiągnie samodzielność ekonomiczną w takim zakresie, że jest w stanie samodzielnie zaspokajać swoje potrzeby i pokrywać rozsądne koszty swojego utrzymania.

Powyższe oznacza, że przesłanką uzasadniającą ustalenie i kontynuowanie świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka, jest brak możliwości utrzymania się przez nie we własnym zakresie. Powyższy obowiązek, jak słusznie podkreśla się w doktrynie, nie jest ograniczony przez żaden sztywny termin, nie jest także związany z żadnym konkretnym stopniem wykształcenia, gdyż jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy jego trwanie jest możliwość samodzielnego utrzymania się dziecka (por. wyrok SN z dnia 14.11.1997, sygn. akt III CKN 217/97). Przez możliwość samodzielnego utrzymania się dziecka rozumieć należy sytuację, w której posiada ono zarówno należyte przygotowanie do pracy zawodowej, jak i możliwość jej podjęcia, która powoduje, że jest ono w stanie zaspokoić swoje usprawiedliwione potrzeby bez pomocy rodziców, tj. sytuację, w której brak pomocy z ich strony nie przekreśli możliwości zaspokajania bieżących potrzeb życiowych.

Zmiana stosunków, która miała nastąpić od daty ostatniego orzekania
o alimentach i która zdaniem powoda ma stanowić podstawę do ustalenia wygaśnięcia jego obowiązku alimentacyjnego w stosunku do P. P. miała polegać na tym,
że pozwana – po ukończeniu 26 roku życia – uzyskała zdolność samodzielnego utrzymania się.

Ze stanowiskiem powoda nie sposób się zgodzić. Pozwana co prawda dawno zaprzestała nauki, a nawet podjęła pracę w wymiarze ½ etatu, jednakże Sąd stanął na stanowisku, iż mimo to pozwana nie jest wstanie ona utrzymać się samodzielnie. Sytuacja taka nie jest spowodowana brakiem chęci po stronie pozwanej do kontynuowania nauki czy rozpoczęcia pracy na pełnym etacie, a spowodowana jest stanem jej zdrowia.

Pozwana z uwagi na występujące u niej liczne schorzenia m.in. schorzenie kręgosłupa ( Zespół (...)), chorobę serca, niedoczynności tarczycy, osteoporozę, schorzenia urologicznych, niedosłuch czy niskorosłości został uznana za osobę niepełnosprawną i całkowicie niezdolną do pracy. Na potwierdzenie aktualnej sytuacji zdrowotnej pozwana przedłożyła liczne dokumenty, w tym zaświadczenie Zakładu ubezpieczeń Społecznych, wyniki badań lekarskich, czy karty informacyjne leczenia szpitalnego.

Powód zaś nie kwestionował prawdziwości przedłożonych dokumentów.

Przejawem zatem tylko dobrej woli ze strony porwanej jest to, że podejmuje ona jakiekolwiek zatrudnienie w sytuacji, gdy z uwagi na stan zdrowia mogłaby ona poprzestać na pobieraniu pomocy ze strony państwa oraz korzystaniu z pomocy finansowej rodziny. Zdaniem Sądu taka postawa zasługuje na uznanie i nie należy
w takiej sytuacji „karać” pozwanej za to, że stara się ona odciążyć finansowo rodziców
i choć częściowo pokrywać koszty własnego utrzymania.

Nie można tracić z pola widzenia okoliczności, że pozwana mimo, iż pobiera rentę socjalną, a przy tym pracuje, to i tak nie jest w stanie samodzielnie sfinansować wszystkich swoich usprawiedliwionych potrzeb. Pozwana jest osobą schorowaną
i w związku z tym koszty jej utrzymania są wyższe, niż koszty utrzymania zdrowej osoby w jej wieku. Pozwana stale przyjmuje leki i witaminy, ponadto wymaga zakupu specjalistycznego obuwa oraz stabilizatora na nogę. W związku z pogarszającym się słuchem zmuszona jest zakupić aparat słuchowy, z uwagi na wadę wzroku nosi okulary. Ww. korzysta z pomocy finansowej rodziny, w tym matki oraz ciotki. Bez pomocy najbliższych nie byłaby w stanie zakupić ww. rzeczy, poprawiających komfort jej codziennego funkcjonowania. W świetle zasad doświadczenia życiowego i zawodowego znalezienie zaś przez pozwaną - przy uwzględnieniu jej stanu zdrowia - pracy pozwalającej jej na całkowite zaspokojenie jej usprawiedliwionych potrzeb jest praktycznie niemożliwe.

W tym miejscu należy wskazać, iż nawet gdyby powód oparł swoje powództwo
o art. 133 § 3 k.r.o., to i tak nie byłoby podstaw do uchylenia jego obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanej. Zgodnie z powołanym unormowaniem, rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań
w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

W ocenie Sądu – w okolicznościach niniejszej sprawy – brak jest podstaw do uznania, że dla powoda partycypowanie w kosztach utrzymania córki jest połączone z nadmiernym uszczerbkiem, skoro jest on osobą zdrową i wykazującą się dużą zaradnością życiową, bowiem w ciągu kilku lat prowadził on małą gastronomię, stację paliw, pracował jako taksówkarz oraz świadczył pracę na terenie Niemiec, a wcześniej zatrudniony był w Stoczni (...), a uzyskiwane przez niego, na przestrzeni kilku lat, dochody pozwoliły mu na wybudowanie domu oraz zakup m.in. pawilonu handlowego.

Sąd miał na uwadze, iż świadczenie emerytalne powoda, stanowiące obecnie jego główne źródło utrzymania, zostało zajęte przez komornika sądowego na poczet zaległości alimentacyjnych oraz w postępowaniu egzekucyjnym zainicjowanym przez jego byłą konkubinę, jednakże pozwany – jak sam przyznał osiąga dochody także
z innych źródeł, które nie zostały zajęte przez komornika, tj. m.in. zajmuje się zbieraniem złomu, butelek oraz wykonuje inne prace dorywcze, za które uzyskuje
ok. 600 zł miesięcznie. Mając na uwadze powyższe, Sąd doszedł do przekonania,
że kwota alimentów po 300 zł miesięcznie nie stanowi dla powoda zbyt wielkiego obciążenia finansowego.

Dodatkowo należy wskazać, iż powód jest współwłaścicielem nieruchomości
o powierzchni aż 200 m ² i pomimo, iż w niej nie zamieszkuje, to nie chce jej sprzedać, choć w ten sposób nie tylko mógłby ograniczyć koszt swojego utrzymania ale i uzyskać środki za uregulowanie zadłużeń, a także na świadczenia alimentacyjne dla niepełnosprawnej córki.

Na marginesie należy wskazać, że nawet trudna sytuacja materialna rodziców nie zwalnia ich od obowiązku świadczenia na potrzeby dzieci (por. SN z 24 marca 2000 r.,
I CKN 1538/99), a rodzice powinni dzielić się z dzieckiem skromnym nawet dochodem
(por. SN z 06 stycznia 2000 r., I CKN 1077/99).

W tym stanie rzeczy Sąd doszedł do przekonania, że brak jest podstaw do ustalenia, iż obowiązek alimentacyjny powoda M. P. względem pozwanej P. P. wygasł i w punkcie I sentencji wyroku oddalił powództwo.

Postanowieniem z dnia 2 lipca 2014 r. Sąd zwolnił powoda z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, jednakże takie zwolnienie nie odnosi się do obowiązku strony przegrywającej proces zwrotu stronie przeciwnej kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwana w niniejszym postępowaniu reprezentowana była przez pełnomocnika zawodowego w osobie adwokata. Zgodnie z art. 98 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Pozwany przegrał proces.
W związku z powyższym uzasadnionym było przyznanie od powoda na rzecz pozwanej kwoty 600 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów zastępstwa procesowego.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie wysokości kosztów zastępstwa procesowego zapadło w oparciu o § 7 ust. 1 pkt 11 w zw. z ust. 4 oraz § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zgodnie z którym stawki minimalne wynagrodzenia pełnomocnika w sprawach z zakresu alimentów – jeżeli obowiązek zwrotu kosztów obciąża osobę zobowiązaną do alimentów – oblicza się od wartości przedmiotu sprawy. Wartość przedmiotu sporu Sąd ustalił w oparciu o art. 22 k.p.c. (300 zł * 12 = 3.600 zł)

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w punkcie II sentencji wyroku.