Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w B. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej I. O. kwoty 6.950,37 zł z odsetkami umownymi równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 9 listopada 2016 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych, w tym kosztami zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powód wskazał, że pozwany poprzez podpisanie weksla zobowiązał się do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem. W dniu 15 sierpnia 2016 r. powód wezwał pozwanego do wykupu weksla, jednakże do dnia wytoczenia powództwa pozwany nie dokonał żadnej wpłaty.

Pozwana I. O. nie złożyła odpowiedzi na pozew. Na rozprawie w dniu 18 maja 2017 r. przyznała, że otrzymała pożyczkę na kwotę 3.500 zł oraz podpisała weksel. Przyznała również, że spłaciła tylko część należnej powodowi kwoty, tj. dwie raty pożyczki.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana I. O. w dniu 11 maja 2016 r. zawarła umowę pożyczki gotówkowej nr (...) z (...) S.A. z siedzibą w B..

Zgodnie z umową całkowita kwota pożyczki wypłacona pozwanej wynosiła 3.500 zł. Pozwana zobowiązała się do spłaty oprócz tej kwoty także opłaty przygotowawczej w kwocie 129 zł, wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie 2.751 zł oraz wynagrodzenia z tytułu przyznania na wniosek pożyczkobiorcy „Twojego pakietu” w kwocie 600 zł. Pożyczka miała być spłacona w 30 miesięcznych ratach. Całkowita kwota do zapłaty przez pozwaną wynosiła 7.440 zł.

(dowód: weksel k. 6, umowa pożyczki k. 52-57)

Pismem z dnia 9 października 2016 r. powód wypowiedział umowę pożyczki zawartą
z pozwaną. W piśmie tym powód wskazał, że na zadłużenie pozwanej składają się należności z tytułu: niespłaconej pożyczki – 6.944 zł i umowne odsetki dzienne obliczone na podstawie pkt 4.1 postanowień umowy – 6,37 zł.

(dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki k. 7)

Przed wytoczeniem przedmiotowego powództwa z tytułu umowy pożyczki pozwana dokonała na rzecz powoda spłaty w łącznej kwocie 489,63 zł.

(okoliczność niekwestionowana, oświadczenie pozwanej k. 31)

Pismem z dnia 19 maja 2017 r., wezwano pełnomocnika powoda do nadesłania
w terminie 7 dni umowy zawartej z pozwaną, pod rygorem przyjęcia na podstawie art. 233 kpc bezzasadności roszczenia do wysokości 67,14%, analogicznie jak w sprawie o sygn.
I C 2565/16 Sądu Rejonowego w Olsztynie.

(bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o dokumenty przedłożone w toku postępowania.

Na wstępie wskazania wymaga, że niniejszą sprawę należało rozpoznać przy uwzględnieniu stosunku podstawowego (art. 103 w zw. z art. 17 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. prawo wekslowe, tj. Dz.U.2016.160).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 14 marca 1997 r. w sprawie I CKN 48/97, po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty, wydanego na podstawie weksla gwarancyjnego, spór
z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. Strony mogą zatem powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające
z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego, nawet jeśli okaże się, że roszczenie wekslowe nie istnieje.

W judykaturze utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym w postępowaniu nakazowym po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty dopuszczalne jest powoływanie się na podstawę faktyczną i prawną, wynikającą z łączącego strony stosunku prawnego, w związku z którym został wystawiony weksel gwarancyjny (por. uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 7 stycznia 1967 r. III CZP 19/66, OSNCP 1968, z. 5, poz. 79 i uchwałę Połączonych I.: Cywilnej oraz Pracy i (...) z dnia 24 kwietnia 1972 r. III PZP, OSNCP 1973, z. 5, poz. 72).

W przedmiotowej sprawie wprawdzie nie został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, a tym samym pozwana nie wniosła od takiego nakazu zarzutów, jednakże z uwagi na posiadane przez Sąd z urzędu wiadomości należało poddać w wątpliwość sposób wypełnienia przez powoda weksla, dlatego też przedmiotowa sprawa winna zostać rozpoznana przy uwzględnieniu stosunku podstawowego.

Dodatkowego wskazania wymaga również, że wystawienie weksla gwarancyjnego ma na celu zabezpieczenie zobowiązania ze stosunku cywilnoprawnego (podstawowego) i polega na tym, iż dłużnik stosunku „podstawowego” podpisuje blankiet wekslowy w miejscach przeznaczonych na podpis zobowiązanego, wręcza wierzycielowi i upoważnia go do wypełnienia stosownie do wyników obrachunku „podstawowego” stosunku prawnego. Przez te czynności przydana zostaje wierzytelności dodatkowa podstawa w postaci zobowiązania wekslowego. Umożliwia to wierzycielowi dochodzenie roszczeń nie tylko w drodze zwykłego procesu, lecz także w postępowaniu odrębnym nakazowym.

Łączność między zobowiązaniem z weksla gwarancyjnego a zobowiązaniem ze stosunku „podstawowego” oznacza, że zaspokojenie jednego powoduje wygaśnięcie drugiego oraz, że bezpodstawność roszczenia cywilnoprawnego pociąga za sobą bezpodstawność roszczenia opartego na wekslu.

W przedmiotowej sprawie odpowiedzialność pozwanej względem powoda wynika zatem z art. 3 ust. 1. ustawy o kredycie konsumenckim, z dnia 12 maja 2011 r. (Dz.U.2011.126.715), w której przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, w zw. z art. 720 k.c., z którego wynika obowiązek zwrotu przez pożyczkobiorcę otrzymanych sum.

Z uwzględnieniem zastrzeżeń wynikających z przepisów wyżej wskazanych ustaw strony mogą, zgodnie z brzmieniem art. 353 ¹ k.c., ułożyć stosunek prawny według swojego uznania.

Jak wynika z przepisu art. 5 pkt 8 ustawy o kredycie konsumenckim, całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta stanowi sumę całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu. Z kolei w pkt 6 tego artykułu wskazano, że całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Uwzględniając powyższe, obowiązek zwrotu przez pozwaną kwoty pożyczki, wynikający wprost z przepisu art. 720 k.c. nie budzi zastrzeżeń co do zasady. Sąd uznał jednak poszczególne dodatkowe żądania pozwu jako nazbyt wygórowane.

Jak wynika z załączonych w sprawie dokumentów, powód domagał się kwoty zaciągniętej pożyczki (3.500 zł) wraz z opłatą przygotowawczą (129 zł), wynagrodzenia prowizyjnego (2.761 zł) oraz wynagrodzenia z tytułu przyznania na wniosek pożyczkobiorcy „Twojego pakietu” (600 zł).

Uwzględniając całkowitą kwotę pożyczki wskazaną w umowie (7.440 zł), kwotę dochodzoną przedmiotowym pozwem (6.950,37 zł) oraz niezakwestionowane przez powoda twierdzenia pozwanej o częściowej spłacie pożyczki, Sąd przyjął, że przed wytoczeniem powództwa pozwana zapłaciła na rzecz powoda kwotę 489,63 zł (7.440 zł – 6.950,37 zł). Tym samym zgodnie z powołanymi wyżej przepisami obowiązek zwrotu udzielonej pozwanej kwoty pożyczki faktycznie wypłaconej do jej rąk co do zasady nie budzi wątpliwości.

Takowych wątpliwości Sądu nie budzi również obowiązek uiszczenia przez pozwaną opłaty przygotowawczej, która określona została na kwotę 129 zł.

Na uwzględnienie nie zasługiwało zaś żądanie pozwu w zakresie odnoszącym się do kosztów z tytułu wynagrodzenia prowizyjnego oraz wynagrodzenia z tytułu przyznania na wniosek pożyczkobiorcy „Twojego pakietu”. Powód w żaden sposób nie udowodnił bowiem zasadności roszczenia w tym zakresie. Wskazać należy, iż nie sposób przyjąć, że pozwana wyraziła zgodę na wskazane prowizje oraz dodatkowe wynagrodzenie powoda. Przedłożone do akt umowa zawarta z wierzycielem została wprawdzie przez pozwaną podpisana, jednakże koszty te, których poniesienie przez pozwaną stanowiło warunek niezbędny do zawarcia umowy pożyczki, doprowadziło do obciążenia jej – jako konsumenta – dodatkowymi sankcjami, na które musiała przystać, chcąc otrzymać pożyczkę. Z tego względu brak jest podstaw do przyjęcia, że pozwana samowolnie i nieprzymuszenie godziła się z tymi – jakże niekorzystnymi dla niej – warunkami umowy.

Nadto wskazać należy, że ww. postanowienia umowne zapisane zostały w przygotowanym przez powoda formularzu umowy, który nie podlegał negocjacji, skutkiem czego pozwana nie miała żadnego wpływu na jego uwzględnienie w zapisach umowy. Zapis niniejszy pozostaje w sprzeczności z zasadą uczciwości kontraktowej. Powód, jako podmiot profesjonalny, trudniący się na szeroką skalę udzielaniem pożyczek, wykorzystał zaufanie pozwanej i ustalił tak wysokie wynagrodzenie za sam fakt udzielenia pożyczki, pomimo, iż dostatecznym przysporzeniem dla powoda winny być środki pochodzące z oprocentowania udzielonych pozwanemu środków.

Za naruszenie zasad współżycia społecznego należy rozumieć zawarcie umowy sprzecznej z uczciwością i rzetelnością kupiecką lub takiej, która kształtować będzie wzajemne stosunki między stronami w sposób ewidentnie urągający słuszności (tak Agnieszka Rzetecka-Gil, Kodeks Cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, LEX/el., 2011).

W ocenie sądu naruszenie przez powoda art. 5 w tym zakresie jest ewidentne, chociażby poprzez wzgląd na porównanie kwoty całkowitego kosztu pożyczki 3.940 zł z kwotą rzeczywiście wypłaconą pozwanej (tj. 3.500 zł) oraz pozostałymi do uiszczenia kosztami okołokredytowymi.

W świetle art. 58 § 2 i 3 kc nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego przy czym jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Tym samym, w świetle powyższych rozważań, zdaniem Sądu żądanie pozwu zasadne było wyłącznie co do kwoty 3.629 zł (tj. 3.500 zł – kapitał pożyczki oraz 129 zł – opłata przygotowawcza). Uwzględniając fakt zapłaty przez pozwaną przed wytoczeniem powództwa kwoty 489,63 zł powód może zasadnie domagać się od pozwanej zapłaty kwoty 3.193,37 zł.

W konsekwencji, na podstawie wskazanych powyżej przepisów, w punkcie I wyroku Sąd zasądził na rzecz powoda kwotę 3.193,37 zł.

Dodatkowo na podstawie art. 455 i art. 488 § 1 kc, należało zasądzić odsetki umowne w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, zgodnie z żądaniem powoda, od dnia 9 listopada 2016 r. do dnia zapłaty.

W pkt II wyroku powództwo w pozostałej części Sąd oddalił.

Orzeczenie o kosztach procesu wydano w oparciu o przepis art. 100 zd. 1 kpc, zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

SSR Wojciech Krawczyk

ZARZĄDZENIE

1)  (...)

2)  (...)

3)  (...)

O., 2 sierpnia 2017 r.