Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 25 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

Przewodniczący SSO Sławomir Krajewski (spr.)

Sędziowie SSO Zbigniew Ciechanowicz

SSO Iwona Siuta

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 września 2014 roku w Szczecinie

sprawy ze skargi powoda Ł. D.

o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie I C 2062/12, toczącej się przed Sądem Rejonowym Szczecin – Prawobrzeżne i Zachód w Szczecinie

przy udziale Skarbu Państwa - Prezes Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeżne i Zachód w Szczecinie

postanawia:

1.  stwierdzić przewlekłość postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym Szczecin – Prawobrzeżne i Zachód w Szczecinie, w sprawie I C 2062/12,

2.  zasądzić od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeżne i Zachód w Szczecinie na rzecz Ł. D. kwotę 2000 (dwa tysiące) złotych;

3.  oddalić skargę w pozostałym zakresie.

4.  zarządzić zwrot na rzecz skarżącego kwoty 100 (sto) złotych uiszczonej tytułem opłaty od skargi.

UZASADNIENIE

Powód Ł. D. wniósł na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, o stwierdzenie, iż w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeżne i Zachód w Szczecinie, Wydział I Cywilny pod sygn. akt I C 2062/12 nastąpiła przewlekłość postępowania i zasądzenie z tego tytułu od Skarbu Państwa na rzecz powoda kwoty 10.000 zł.

W uzasadnieniu podniósł, że wystąpił z pozwem przeciwko pozwanemu w dniu 12 grudnia 2012 roku, w dniu 29 stycznia 2013 roku wysłał do Sądu pismo z wnioskiem wyznaczenie terminu rozprawy. Pismem z dnia 20 marca 2013 roku powód otrzymał zawiadomienie o terminie rozprawy, która odbędzie się dopiero w dniu 20 czerwca 2013 roku. Pismem z Sądu z dnia 23 kwietnia 2013 roku otrzymał informację o przesłuchaniu w trybie zabezpieczenia dowodu świadka M. D. (1), które odbędzie się w dniu 9 maja 2013 roku Na rozprawie w dniu 20 czerwca 2013 roku Sąd wyznaczył termin kolejnej rozprawy na 24 października 2013 roku. Na rozprawie w dniu 24 października 2013 roku Sędzia poinformował strony procesu, iż sprawę będzie prowadził nowy Sędzia i z tego też powodu droczył rozprawę na termin z urzędu. W dniu 3 marca 2014 roku z uwagi na to, iż powód nie otrzymał żadnej informacji z Sadu na temat terminu rozprawy, złożył w Sądzie pismo interwencyjne z wnioskiem o wyznaczenie terminu rozprawy. Pismem z dnia 24 lipca 2014 roku Sąd zawiadomił powoda o terminie rozprawy wyznaczonym na 24 lipca 2014 roku. Termin ten został jednak odroczony i kolejny wyznaczony został dopiero na 20 października 2014 roku.

Skarżący wskazał, iż od ostatniego terminu rozprawy do kolejnego minie cały rok, w sytuacji gdy w sprawie pozostał do przeprowadzenia jedynie dowód z przesłuchania powoda, w pozostałym zakresie postępowanie dowodowe zostało już przeprowadzone i można byłoby zamknąć rozprawę i wydać wyrok. Sprawa toczy się w Sądzie pierwszej instancji już niemalże dwa lata, a przez rok nie działo się w tej sprawie nic. Termin rozprawy został wyznaczony dopiero po piśmie interwencyjnym strony powodowej. Tę sytuację uznać należy niewątpliwie za przewlekłość postępowania.

Swój udział w sprawie zgłosił Skarb Państwa - Prezes Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie, wnosząc o oddalenie skargi.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga jest zasadniczo uzasadniona.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 r. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) - strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.

Sąd badając czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania ocenia przede wszystkim terminowość i prawidłowość podjętych przez sąd czynności, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. (art. 2 ust. 2 w zw. z art. 4 ust. 1).

Jak wynika z powyższego, ustawodawca określił okoliczności, które każdorazowo sąd rozpoznający skargę na przewlekłość postępowania winien w szczególności oceniać. Wyliczenie to nie ma charakteru katalogu zamkniętego. Ma jednak charakter kierunkowy, określając podstawowy sposób oceny przewlekłości i przesłanek jej wystąpienia. Jest istotnym, że konieczność zbadania terminowości i prawidłowości podjętych czynności oznacza po pierwsze odniesienie do oceny, czy postępowanie trwało dłużej niż jest to konieczne dla wyjaśnienia okoliczności mających znaczenie dla sprawy (art. 1 ust. 1). Po drugie prowadzi do wniosku, że podstawą stwierdzenia przewlekłości może być nie tylko przedłużenie postępowania wynikające z opieszałości sądu, lecz także z podjęcia oczywiście błędnych decyzji procesowych i wywołaną tym zwłoką. Nie chodzi tu oczywiście o wydanie orzeczeń merytorycznych – rozstrzygających sprawę, co do istoty czy także kończących postępowanie w sprawie.

Sąd Okręgowy dokonał analizy akt sprawy I C 2062/12 pod kątem okoliczności, mających znaczenie dla oceny czy nastąpiła nieuzasadniona przewlekłość postępowania uznał, i w jej wyniku ustalił, co następuje.

Pozew w sprawie objętej skargą wpłynął do Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w dniu 17 grudnia 2012 roku. W pozwie zawarto wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań trzech świadków: P. D. (1), M. N., M. D. (1) oraz powoda Ł. D.. Sprawa została zadekretowana do referatu SSR Krystyny Soroki. W dniu 29 stycznia 2013 roku do akt sprawy wpłynął wniosek powoda o niezwłoczne podjęcie czynności w sprawie i wyznaczenie terminu rozprawy. Zarządzeniem z dnia 1 lutego 2013 roku, wykonanym w dniu 4 lutego 2013 roku, nakazano doręczyć pozew pozwanemu wraz z zobowiązaniem go do ustosunkowania się do jego treści w terminie dwutygodniowym. W dniu 21 lutego 2013 roku wpłynęła odpowiedz na pozew pozwanego , w którym zawarto wniosek o przesłuchanie dwóch świadków w osobach M. P. i M. D. (2). W dniu 1 marca 2013 roku do akt sprawy wpłynęło pismo powoda zawierające wniosek dowodowy. Zarządzeniem z dnia 5 marca 2013 roku sędzia referent wyznaczyła termin rozprawy na dzień 20 czerwca 2013 roku, na który poleciła wezwać powoda oraz świadków. Jednocześnie zobowiązała pełnomocnika powoda do złożenia pisma przygotowawczego. W dniu 9 kwietnia 2013 roku wpłynął wniosek M. D. (1), o przesłuchanie go w drodze zabezpieczenia przed sądem przed wyznaczonym terminem rozprawy z uwagi na jego wyjazd. Zarządzeniem z dnia 22 kwietnia 2013 roku wezwano ww. świadka na dzień 9 maja 2013 roku o czym zawiadomiono pełnomocników stron. W dniu 9 kwietnia 2013 roku wpłynęło pismo procesowe pełnomocnika powoda, będące odpowiedzią na zobowiązanie sądu. W dniu 30 kwietnia 2013 roku wpłynął kolejny wniosek świadka M. D. (1) o przesłuchanie go w trybie zabezpieczenia dowodu w innym terminie niż wyznaczony na dzień 9 maja 2013 roku z uwagi na odbywający się w tym czasie egzamin maturalny. W dniu 9 maja 2013 roku odbyła się rozprawa, na której Sąd postanowił celem przesłuchania świadka M. D. (1) w trybie zabezpieczenia dowodu wyznaczyć termin posiedzenia na 23 maja 2013 roku. Na rozprawie w dniu 23 maja 2013 roku Sąd przesłuchał w trybie zabezpieczenia dowodu świadka M. D. (1). Na rozprawie w dniu 20 czerwca 2013 roku Sąd dopuścił dowód z zeznań świadków P. D. (2), M. N., M. P.. Z uwagi na upływ czasu przeznaczonego na rozprawę sąd postanowił celem przesłuchania świadka M. D. (2) i powoda odroczyć rozprawę do dnia 24 października 2013 roku. Na rozprawie w dniu 24 października 2013 roku Sąd dopuścił dowód z przesłuchania świadka M. D. (2). Celem przesłuchania powoda w charakterze strony sąd odroczył rozprawę na termin z urzędu. W dniu 3 marca 2014 roku wpłynęło pismo pełnomocnika powoda z wnioskiem o podjęcie czynności w sprawie. Zarządzeniem z dnia 31 marca 2014 roku nastąpiła zmiana sędziego referenta w sprawie. Nowym sędzią referentem została wyznaczona sędzia Edyta Smólczyńska. Zarządzeniem z dnia 15 kwietnia 2014 roku, nowy sędzia referent wyznaczyła termin rozprawy na dzień 24 lipca 2014 roku, o czym polecono zawiadomić pełnomocników stron. Jednocześnie zarządzono wezwać na termin powoda celem przesłuchania w charakterze strony. Zarządzeniem z-cy przewodniczącej Wydziału z dnia 21 lipca 2014 roku odwołano wyznaczony na 24 lipca 2014 roku termin rozprawy z uwagi na chorobę sędziego referenta. Jednocześnie wyznaczono kolejny termin rozprawy na dzień 20 października 2014 roku.

Odnosząc się do twierdzeń i zarzutów zawartych w skardze na przewlekłość postępowania i mając na uwadze całokształt dotychczasowego sposobu prowadzenia postępowania w sprawie, stwierdzić należy, że skarga jest uzasadniona. W ocenie Sądu w sprawie wystąpiła przewlekłość postępowania, objawiająca się tym, że od daty rozprawy w dniu 24 października 2013 roku aż do dnia 31 marca 2014 roku (zmiany sędziego referenta) w sprawie nie został wyznaczony termin rozprawy. W sprawie nie podejmowano także żadnych innych czynności.

Argumentem przeciwko powyższemu przyjęciu, nie może być obciążenie pracą pierwotnie wyznaczonego referenta, w tym z uwzględnieniem, że ten na początku kwietnia 2014 roku przechodził w stan spoczynku. Nie sposób bowiem zaakceptować sytuacji, gdy wobec braku możliwości wyznaczenia terminy rozprawy przez dotychczasowego referenta, wyznaczenie nowego nastąpiło dopiero z końcem marca 2014 roku. Jeżeli pierwotnie wyznaczony sędzia przed odejściem w stan spoczynku, był na tyle obciążony pracą i nie miał możliwości wyznaczenia terminu rozprawy, to należało niezwłocznie dokonać jego zmiany tak, aby kwestia ta nie rzutowała negatywnie na bieg toczącego się postępowania. Postępowanie dowodowe, w którym do przeprowadzenia został wyłącznie dowód z przesłuchania powoda przedłużyło się w ten sposób o wiele miesięcy i czasu tego nie można usprawiedliwić.

Sąd Okręgowy nie znalazł natomiast podstaw do stwierdzenia, aby przewlekłość nastąpiła na innych etapach postępowania. Zniesienie terminu rozprawy wyznaczonej na dzień 24 lipca 2014 roku, było spowodowane chorobą sędziego referenta, co jest wypadkiem losowym, a nie wadliwym organizowaniem pracy wydziału.

Podobnie przewlekłość nie wystąpiła na etapie przed wyznaczeniem pierwszego terminu rozprawy. Co prawda zgodnie z art. 206 § 1 kpc wyznaczenie terminu pierwszej rozprawy powinno nastąpić co do zasady przed doręczeniem pozwu pozwanemu, niemniej czasowe rozbicie tych czynności przez sędziego referenta polegające na tym, że najpierw zarządzono doręczenie odpisu pozwu, można było w okolicznościach sprawy uznać za celowe ze względu na konieczność wyjaśnienia okoliczności istotnych z punktu widzenia właściwego przeprowadzenia pierwszego posiedzenia. Pomiędzy datą wniesienia pozwu, a pierwszym terminem wyznaczonym na rozprawę upłynął wprawdzie okres 6 miesięcy, to stwierdzić należało, że w tym okresie dokonywane były czynności. Sędzia referent przed planowanym terminem rozprawy zobowiązywała powoda do wniesienia pisma przygotowawczego, w którym powoła wszystkie zarzuty i dowody pod rygorem skutków z art. 207 § 6 kpc , co bez wątpienia służyło określeniu okoliczności spornych oraz koncentracji materiału dowodowego. Działanie takie ma swoje potwierdzenie w normie art. 207 § 3 kpc, zgodnie z którym przewodniczący może przed pierwszym terminem wyznaczonym na rozprawę zobowiązać strony do złożenia dalszych pism przygotowawczych, oznaczając porządek składania pism, termin, w którym należy je złożyć i okoliczności, które mają być wyjaśnione. W ocenie Sądu Okręgowego, działania Sądu Rejonowego podejmowane w tym trybie nie wykazywały cech nieprawidłowości.

Mając na względzie powyższe rozważania, Sąd Okręgowy uznał skargę za uzasadnioną i stwierdził przewlekłość postępowania, wobec czego na podstawie art. 12 ust. 1 i 2 powołanej na wstępie ustawy orzekł jak w punkcie 1 sentencji postanowienia.

Z uwagi na stwierdzenie przewlekłości postępowania zasadne stało się żądanie zasądzenia na rzecz skarżącego sumy pieniężnej, aczkolwiek nie w takiej wysokości, o jaką postulował w swojej skardze. Dokonując oceny żądania skarżącego Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż odpowiednia do wagi przewlekłości oraz interesów skarżącego będzie kwota 2000 zł. Pamiętać należy przyznana kwota nie stanowi odszkodowania w rozumieniu prawa cywilnego. Kwota ta ma wynagrodzić niewymierne szkody związane z niewłaściwym wykonywaniem prawa strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie. Stąd też ustawa nie zawiera kryteriów ustalania jej wysokości, pozostawiając tę kwestię do rozstrzygnięcia w każdej indywidualnej sprawie z uwzględnieniem jej specyfiki. Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy zasądził kwotę 2000 złotych w punkcie 2 postanowienia, na podstawie przepisu art. 12 ust. 4 ustawy o skardze.

Skargę, zawierającą żądanie zasądzenia sumy pieniężnej ponad kwotę 2000 złotych Sąd Okręgowy oddalił w punkcie 3 postanowienia.

Wobec faktu, iż skarga została uwzględniona na podstawie art. 17 ust. 3 ustawy o skardze (…), Sąd w punkcie 4 orzekł o zwrocie opłaty uiszczonej przez skarżącego od niniejszej skargi.