Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 sierpnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: stażysta Justyna Sobiech

po rozpoznaniu w dniu 13 sierpnia 2013r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołań (...) Spółki z o.o. w E.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.:

numer (...) z dnia 20 lipca 2011r., znak (...)- (...),

numer (...) z dnia 30 sierpnia 2012r., znak (...)- (...),

i numer (...) z dnia 24 września 2012r., znak (...)- (...)

z udziałem zainteresowanych D. L. i (...) Spółki z o.o. w E.

o podstawę wymiaru składek

I.  zmienia decyzję numer (...) z dnia 20 lipca 2011r., znak (...)- (...) i punkt 1. (pierwszy) decyzji numer (...) z dnia 24 września 2012r., znak (...)- (...) w ten sposób, że ustala, iż do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zainteresowanego D. L. jako pracownika (...) Spółki z o.o. w E. za miesiące od stycznia 2004r. do stycznia 2005r. i od lutego 2007r. do maja 2007r. nie wchodzi wynagrodzenie uzyskane z tytułu umowy zlecenia łączącej D. L. z (...) Spółką z o.o. w E.;

II.  odrzuca odwołanie (...) Spółki z o.o. w E. od decyzji numer (...) z dnia 30 sierpnia 2012r., znak (...)- (...);

III.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. na rzecz (...) Spółki z o.o. w E. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IV U 150/13

UZASADNIENIE

(...) Spółka z o.o. w E. zakwestionowała decyzje pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.: numer (...) z dnia 20 lipca 2011r., znak (...)- (...), numer (...) z dnia 30 sierpnia 2012r., znak (...)- (...) i numer (...) z dnia 24 września 2012r., znak (...)- (...), którymi to decyzjami pozwany stwierdził wysokość podstawy wymiaru składek za pracownika płatnika składek (...) Spółki z o.o. w E. D. L. za miesiące od stycznia 2004r. do stycznia 2005. i od lutego do maja 2007r.

W odwołaniach od powyższych decyzji skarżąca zwróciła uwagę na szereg naruszeń przepisów postępowania administracyjnego, których dopuścił się pozwany przed wydaniem zaskarżonych decyzji, jak również zarzuciła dokonanie przez pozwanego dowolnej interpretacji niepełnego materiału dowodowego. Skarżąca podniosła, że powoływane przez pozwanego okoliczności nie są na tyle wystarczające, by uznać, iż ubezpieczony w ramach umowy cywilno-prawnej zawartej z (...) Spółką z o.o., świadczył pracę de facto na rzecz skarżącej. W sprzeczności z ustaleniami pozwanego stoją chociażby zeznania innych pracowników, również zatrudnionych na umowy zlecenia, którzy wskazali, że z własnej inicjatywy zawierali umowy z (...) Spółkę z o.o. w E., wykonywali pracę na rzecz zleceniodawcy i była to praca wykonywana na innych obiektach niż obiekty obsługiwane przez skarżącego. Nadto wynagrodzenie z tytułu umów zlecenia było wypłacane przez (...) Spółkę z o.o. Zdaniem skarżącej, na podstawie powyższych okoliczności nie można przyjąć, że skarżąca spółka była faktycznym pracodawcą i to na jej rzecz była świadczona praca w ramach umów zlecenia.

Skarżąca spółka domagała się ponadto zasądzenia kosztów procesu, przy czym w odniesieniu do odwołania od decyzji numer (...) – według sześciokrotnej stawki minimalnej.

W odpowiedziach na odwołania pozwany wniósł o: oddalenie odwołań od decyzji z dnia 20 lipca 2011r. i z dnia 24 września 2012r., umorzenie postępowania w przedmiocie odwołania od decyzji z dnia 30 sierpnia 2012r., a w przypadku nieuwzględnienia wniosku o umorzenie postępowania – o oddalenie odwołania również od tej decyzji i o zasądzenie kosztów procesu. Pozwany, powołując się na przepisy ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 205, poz. 1585 ze zmianami, dalej powoływanej jako „ustawa systemowa”) oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. Nr 164, poz. 1207 ze zmianami) wskazał, że w toku przeprowadzonego postępowania kontrolnego ustalono, iż w spornym okresie została zawarta umowa zlecenia pomiędzy ubezpieczoną a (...) Spółką z o.o. w E. i w ramach tej umowy ubezpieczona wykonywała pracę na rzecz płatnika składek (...) Sp. z o.o. w E., z którym pozostawała jednocześnie w stosunku pracy.

Postanowieniami z dnia 14 lutego 2013r. wezwano do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanych (...) Spółkę z o.o. w E.. Spółka nie zajęła stanowiska w sprawie, ograniczając się do złożenia wykazu obiektów chronionych za sporny okres. D. L. na rozprawie poparł odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z o.o. w E. prowadzi działalność w zakresie ochrony osób i mienia. Pracownicy zatrudnieni przez skarżącą zawierali z pracodawcą umowy o zakazie konkurencji w trakcie obowiązywania umowy o pracę. (...) Spółka z o.o. w E. prowadzi działalność w zakresie ochrony osób i mienia oraz prac porządkowych. W dniu 31 marca 2003r. skarżąca spółka zawarła ze spółką zainteresowaną umowę o współpracy gospodarczej, obejmującą wzajemną promocję, nawiązywanie kontaktów gospodarczych, wspólne szkolenia pracowników ochrony, wzajemne informowanie się o ewentualnych zagrożeniach chronionych obiektów, współpracę w zakresie analizy stanu zagrożenia chronionych obiektów, wzajemnego badania rynku usług ochrony osób i mienia oraz wzajemnego podzlecania prac na świadczone usługi. Główną przesłanką tego porozumienia był fakt, że spółka (...) posiadała wielu pracowników zatrudnionych na umowę o pracę. Przy pełnym etacie pracownicy wypracowywali 14 służb dwunastogodzinnych w miesiącu i mieli dużo czasu. Dlatego też zwracali się do pracodawcy – spółki (...) – o możliwość dodatkowego zarobkowania. Spółka nie miała możliwości dać im pracy w nadgodzinach, gdyż wiązało się z ustalonymi z klientami stawkami za ochronę, które nie przewidywały zwiększonych stawek za ochronę wykonywana przez pracowników w nadgodzinach. Spółki były dodatkowo powiązane kapitałowo. Obecny prezes spółki (...) – J. Z. – miał tam 1/3 udziałów. Jednocześnie zarówno P. O. (obecny prezes spółki (...)), jak i J. Z., byli wspólnikami w obu spółkach.

Obaj prezesi byli nadto zainteresowani rozwojem spółki (...), która wchodziła dopiero na rynek usług ochrony. W wyniku zawartego porozumienia pracownicy zatrudnieni u skarżącej na podstawie umów o pracę, chcący uzyskać dodatkowe źródło dochodu, mogli być zatrudniani na umowy zlecenia przez zainteresowaną spółkę (...). Z inicjatywą zawarcia umów zlecenia z zainteresowaną spółką występowała bądź skarżąca spółka, bądź też sami pracownicy skarżącej. W ramach tych umów zleceniobiorcy wykonywali czynności związane z ochroną fizyczną oraz pracami biurowymi. Z założenia czynności związane z ochroną fizyczną miały być wykonywane na innych obiektach, niż obiekty obsługiwane przez skarżącą spółkę, choć mogło zdarzyć się tak, że pracownik pracował na tych samych obiektach. Z tytułu zawartych umów zlecenia zleceniobiorcy zostali zgłoszeni przez zainteresowaną spółkę do ubezpieczenia zdrowotnego.

Spółka (...) zakupywała również usługę obcą w spółce (...), która dotyczyła wykonywania usług przez (...) na rzecz (...), przez pracowników zatrudnionych w innych firmach, a którzy posiadali zawartą umowę zlecenia ze spółką (...). Za zakup tej usługi firma (...) wystawiała fakturę spółce (...).

W dniach od 2 do 28 grudnia 2008r. pozwany organ przeprowadził postępowanie kontrolne płatnika składek (...) Spółki z o.o. w E. w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania, potrącania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zawartych umów o pracę i umów zlecenia. Wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2011r., wydanym w sprawie IV U 1317/10, Sąd Okręgowy w Elblągu zmienił zaskarżone przez spółkę (...) decyzje wydane w wyniku przeprowadzonej kontroli i orzekł o braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym jako pracowników z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Spółki z o.o. poszczególnych osób.

Pozwany organ przeprowadził następnie kontrolę płatnika składek (...) Spółki z o.o. w E., w wyniku której ustalił, że płatnik nie obliczył i nie rozliczył składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe i wypadkowe od przychodów pracowników zatrudnionych jednocześnie na umowy zlecania u płatnika (...) Spółki z o.o. w E..

Decyzją z dnia 20 lipca 2011r. pozwany ustalił podstawę wymiaru składek za D. L., podlegającego ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w E., za okres od stycznia 2004r. do stycznia 2005. i od lutego do maja 2007r. Powyższą decyzję pozwany wydał stwierdzając, iż ubezpieczony D. L., będąc zatrudniony na podstawie umowy o pracę u płatnika składek J. S. z o.o., w okresie wskazanym w decyzji miał zawartą z M. S. z o.o. w E. umowę zlecenia, w ramach której wykonywał pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostawał w stosunku pracy.

Powyższa decyzja została zakwestionowana przez spółkę (...), która zwróciła uwagę między innymi na szereg naruszeń przepisów postępowania administracyjnego, których dopuścił się pozwany przed wydaniem zaskarżonych decyzji, w tym brak zawiadomienia płatnika składek o wszczęciu postępowania w przedmiocie określenia wymiaru składek; uniemożliwienie płatnikowi składek wypowiedzenia się co do zebranych dowodów oraz przyjęcie za udowodnione okoliczności faktycznych, co do których płatnik składek nie miał możliwości wypowiedzenia się; oparcie rozstrzygnięcia jedynie na treści protokołu z kontroli przeprowadzonej w sprawie, w której płatnik nie był stroną; dokonanie dowolnej oceny niepełnego materiału dowodowego oraz brak przedstawienia uzasadnienia faktycznego wydanych decyzji.

Podzielając argumentację skarżącej w tym zakresie, zarządzeniem z dnia 26 stycznia 2012r., wydanym pod sygnaturą IV U 1379/11, Sąd zwrócił pozwanemu akta sprawy z uwagi na istotne braki w materiale, które wymagały uzupełnienia na etapie postępowania przed pozwanym.

Decyzją z dnia 30 sierpnia 2012r. pozwany ponownie ustalił podstawę wymiaru składek za D. L. za okres i w wysokości jak w decyzji z dnia 20 lipca 2011r. Wobec zarzutów skarżącej Spółki zawartych w odwołaniu od powyższej decyzji, pozwany wznowił czynności wyjaśniające w celu wysłuchania końcowego stron i po ich zakończeniu w dniu 24 września 2012r. wydał kolejną decyzję ustalającą wysokość podstawy wymiaru składek za zainteresowaną (ponownie jak w decyzji z dnia 20 lipca 2011r.), uchylając jednocześnie decyzję z dnia 30 sierpnia 2012r.

Zainteresowany D. L. zatrudniony był od dnia 1 czerwca 2003r. do dnia 31 maja 2007r., tj. m.in. w spornym okresie, u skarżącej na podstawie umowy na stanowisku pracownika ochrony fizycznej. Pracę świadczył na terenie zakładu kontrahenta spółki (...) – Zakładu Produkcji (...) Spółki z o.o w Z.. W trakcie trwania umowy o pracę D. L. łączyła z zainteresowaną (...) Spółką z o.o. umowa zlecenia z dnia 30 grunia 2003r., której przedmiotem była kontrola zabezpieczeń wskazanego obiektu. W ramach umowy zlecenia zawartej z firmą (...) ubezpieczony wykonywał czynności na rzecz firmy (...). Praca z tytułu umowy zlecenia była wykonywana przez niego poza godzinami pracy w spółce (...) i polegała na ochronie obiektu w N., tj. innym, niż obsługiwany w ramach umowy o pracę ze skarżącą. Wynagrodzenie za wykonaną pracę w ramach umowy zlecenia otrzymywała z firmy (...).

(bezsporne co do zasad współpracy spółki skarżącej i spółki zainteresowanej, ponadto co do zakresu czynności D. L. w spółce (...) dokumenty w jego aktach osobowych koperta k.176, zeznania świadków B. Z. k.118 i D. D. k.187-188, zeznania stron – J. Z. za spółkę (...) – k.119 i 205-206, co do zakresu czynności D. L. w spółce (...) zeznania D. L. k.119, umowa zlecenia k.810 akt IVU 1317/10, rachunki k.156-172, co do tego, że co do zasady pracownicy podejmowali czynności dla spółek (...) na innych obiektach zeznania świadków M. C., T. D., P. K. i S. M. k.186-187)

Sąd zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, jak też zeznaniom Prezesa Zarządu Spółki (...) J. Z. i ubezpieczonego D. L., gdyż ich zeznania są spójne, logiczne, jak też znajdują potwierdzenie w zgromadzonych dokumentach. Nie ujawniły się żadne podstawy, aby odmówić wiarygodności czy to tymże dokumentom, czy to zeznaniom wskazanych osób.

Odwołania skarżącej od decyzji z dnia 20 lipca 2011r. Nr (...) i z dnia 24 września 2012r. Nr (...) zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 8 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009r. Nr 205, poz. 1585 ze zmianami) za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust.2 i 2a. Stosownie do ust. 2a za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przepis ten rozszerza zatem pojęcie pracownika dla celów ubezpieczenia społecznego poza sferę stosunku pracy.

Podkreślić należy, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 lutego 2010r. I UK 259/09 wskazał, iż „Podstawowym skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust.2a ustawy o s.u.s z 1998r. za pracownika, jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi, rentowymi, chorobowymi i wypadkowymi tak, jak pracownika (art.6 ust.1 pkt 1, art. 11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ). W związku z tym osoba ta podlega obowiązkowi zgłoszenia do wymienionych ubezpieczeń . Obowiązek ten obciąża płatnika składek (art. 36 ust.1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.)”.

Zważywszy, że w stosunku do pracownika płatnikiem składek jest pracodawca (art. 4 pkt 2 lit. a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), a art. 8 ust. 2a rozszerza pojęcie pracownika na jego dalszą aktywność w ramach umowy cywilnoprawnej, jeżeli w jej ramach świadczy on pracę na rzecz swojego pracodawcy, naturalne i zgodne z wykładnią literalną tego przepisu jest uznanie, że także w zakresie tej sfery aktywności należy go uznać na potrzeby ubezpieczeń społecznych za pracownika tego właśnie pracodawcy (patrz. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009r. II UZP 6/09).

W myśl art. 17 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych cyt. wyżej składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5, 6 i 9-12, obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 tej ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12, z kolei zaś art. 18 ust. 1a ustawy systemowej stanowi, że w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

Do ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pracowników, w rozumieniu ustawy systemowej, na podstawie art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 205, , poz. 1585 z 2008 ze zmianami) stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe tych osób.

Stosownie do art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W niniejszej sprawie, to na stronie pozwanej spoczywał ciężar udowodnienia, że zainteresowany D. L. w ramach zwartej umowy zlecenia ze spółką (...), w spornym okresie wykonywał czynności na rzecz swojego pracodawcy, tj. spółki (...). W ocenie Sąd strona pozwana nie sprostała temu obowiązkowi.

Podkreślić należy, że od 1 lipca 1996r. postępowanie cywilne ma zdecydowanie kontradyktoryjny charakter, czego wyrazem jest przede wszystkim dyspozycja art. 232 kpc, która określa obowiązek stron do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, co z kolei jest potwierdzeniem reguły art. 6 kc, wskazującej sposób rozłożenia ciężaru dowodu. Zasady art. 6 kc i 232 kpc nie określają jedynie zakresu obowiązku zgłaszania dowodów przez strony, ale muszą być odczytywane przez pryzmat skutków zaniechań stron w tej mierze. Strona, która nie przytoczyła w odpowiednim czasie wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń, musi liczyć się z ryzykiem niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia.

W ocenie Sądu ani materiał dowodowy zebrany przez pozwanego w trakcie postępowania administracyjnego przed organem rentowym, ani dowody zebrane w trakcie postępowania sądowego, nie dawały podstaw do przyjęcia, że zainteresowany w ramach umowy zlecenia zawartej ze spółką (...) wykonywał czynności na rzecz swojego pracodawcy ( spółki (...)), a nie na rzecz zleceniodawcy ( spółki (...)). Zainteresowany wyraźnie potrafił rozróżnić obiekt chroniony w ramach umowy o pracę i obiekt, na którym wykonywał czynności w ramach umowy zlecenia. Obiektu wskazanego jako miejsce świadczenia pracy na rzecz spółki (...) nie ma na niekwestionowanym przez strony i zainteresowanych wykazie obiektów obsługiwanych przez spółkę (...) (k.98-99). Nie ujawniły się przy tym żadne przesłanki, aby twierdzić, że czynności w ramach zlecenia były wykonywane przez skarżącego w godzinach jego pracy w spółce (...), albo aby czynności te podległy nadzorowi pracodawcy. D. L. nie był pracownikiem centrum monitoringu spółki (...), gdzie mogły łączyć się czynności pracowników ochrony, świadczone na rzecz obu spółek. Również wynagrodzenie było jej wypłacane przez zleceniodawcę, stosownie do przedłożonych przez D. L. rachunków.

Mając powyższe na uwadze Sąd na mocy cyt. wyżej przepisów a contrario, w związku z art. 477 ¹⁴§2 kpc orzekł jak w I wyroku.

Wobec faktu, że zaskarżona decyzja z dnia 30 sierpnia 2012r. nie istniała już w obrocie prawnym w dniu składania odwołania przez skarżącą spółkę tj. dnia 31 października 2012r. (data wpływu do ZUS), w oparciu o art. 199§1 pkt 1 kpc odwołanie od tej decyzji podlegało odrzuceniu.

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 ust.1 i 3, 99 i 108 ust.1 kpc oraz §2 ust. 2 i §11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz.1349 ze zmianami). Z uwagi na znaczny nakład pracy pełnomocnika skarżącej spółki, za jej reprezentowanie co do odwołania od decyzji z dnia 20 lipca 2011r. zasądzono stawkę czterokrotną. Żądano wprawdzie stawki sześciokrotnej, ale po części nakład pracy pełnomocnika skarżącej był zbędny, co odnosi się do sporządzenia wykazu z danymi 30 świadków. Przyznanie stawki czterokrotnej, zamiast jak w innych podobnych sprawach – trzykrotnej, było spowodowane koniecznością uczestniczenia przez pełnomocnika skarżącej w rozprawie z dnia 5 czerwca 2013r., podczas której przesłuchano 5 świadków Ponieważ czynności tego samego pełnomocnika przy odwołaniu od decyzji z dnia 24 września 2012r. były w większości powtórzeniem czynności zdziałanych już poprzednio, za reprezentowanie spółki (...) co do tego odwołania Sąd przyznał stawkę jednokrotną. Co do odwołania od decyzji z dnia 30 sierpnia 2012r. skarżąca spółka jest stroną przegrywającą, stąd ją obciążono kosztami pozwanego. Po potrąceniach, zasądzono na rzecz skarżącej 240 zł.