Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2013r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Bożena Czarnota

Protokolant: stażysta Justyna Sobiech

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2013r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania Z. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 31/01/2013 r. znak: (...)

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy Z. C. prawo emerytury od dnia 21 stycznia 2013r.

Sygn. akt IV U 532/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca Z. C. wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 31 stycznia 2013r. znak (...), którą to decyzją odmówiono wnioskodawcy prawa do emerytury.

W uzasadnieniu odwołania skarżący domagał się doliczenia do okresu ubezpieczenia lat (...) – 1975, kiedy to pracował w gospodarstwie rolnym rodziców.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. wniósł o oddalenie odwołania. Pozwany, powołując przepisy ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 39., poz. 353 z późn. zm.), wskazał, że skarżący nie spełnia wymogu legitymowania się 25 letnim okresem ubezpieczenia. Pozwany przy ustalaniu uprawnień do emerytury nie uwzględnił okresu pracy skarżącego w gospodarstwie rolnym rodziców od 01.01.1971rr. do 29.08.1975r. albowiem w jego ocenie praca skarżącego w tym okresie nie miała charakteru stałego i nie była wykonywana co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy. Jak podkreślał pozwany ubezpieczony w tym czasie uczęszczał do szkoły wieczorowej oraz świadczył pracę na podstawie umowy zlecenia w Zakładzie (...) w O..

Sąd ustalił co następuje:

Rodzice skarżącego posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni ponad 10 ha, posiadali inwentarz tj. 2 konie, krowy i trzodę chlewną. Uprawiano zboża, ziemniak i buraki. Ojciec skarżącego był osobą chorą na astmę i nie wykonywał ciężkich prac, matka skarżącego wykonywała prace domowe i częściowo pomagała w przygotowywaniu karmy dla zwierząt oraz przy dojeniu krów.

Ubezpieczony Z. C. wykonywał wszystkie prace w gospodarstwie zarówno przy obrządku porannym, wieczornym jak i prace polowe.

W godzinach wczesno porannych -w ramach umowy zlecenia z Zakładem (...) w O. – skarżący pracował przy przyjmowaniu mleka. Jego praca polegała na pobraniu próbek przyjmowanego mleka i dokonania zapisu. Zajmowało to skarżącemu około 2 godzin, mniej więcej od godzin 6 do 8. Po powrocie z punktu skupu mleka skarżący wykonywał obrządek poranny, a następnie w zależności od pory roku wykonywał prace polowe tj. orkę, siew, koszenie traw czy też zbiór zbóż. W okresie jesiennym pracował przy zbiorze ziemniaków i buraków. Wykonywał też prace takie jak pielenie, opryski. W spornym okresie ubezpieczony uczęszczał do podstawowej szkoły wieczorowej. Nauka odbywała się 3 dni w tygodniu od godziny 17-ej.

W spornych latach (...) -1975 w gospodarstwie rolnym rodziców skarżącego Z. C. zameldowani byli na pobyt stały: rodzice skarżącego, brat S., siostra L. ur. (...) i siostra M. ur. (...) z mężem. Skarżący miał jeszcze brata A., który nie mieszkał z rodzicami, był zameldowany w gospodarstwie rolnym dziadka i tam też pracował.

Brat skarżącego S. C. ur. (...) nie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Po odbyciu służby wojskowej podjął zatrudnienie w melioracji w m. (...) a następnie wyprowadził się z domu. W okresie od 15.03.1973r. do 09.03.1982r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w O. /kserokopia świadectwa pracy k-62/.

L. C. ur. (...) w roku (...) miała 13 lat. W spornym okresie uczęszczała do szkoły w C.. Po ukończeniu szkoły wyszła za mąż i wyprowadziła się, a M. C. w (...) r. miała lat 16, w spornym okresie uczyła się w szkole zawodowej zawodzie fryzjera w O. i dojeżdżała do szkoły 13 km codziennie. Jej mąż S. K. początkowo pracował w melioracji w B. (razem z bratem skarżącego S.), pracę na gospodarstwie podjął już po wyprowadzeniu się skarżącego.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania skarżącego k- 17, 17v, 40v-41 k-72; zeznania świadków A. C. k- 71, S. S. (2) k- 19 B. M. (1) k- 18-18v.

Decyzją z dnia 31 stycznia 2012r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu Z. C. prawa do emerytury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie przedłożonych dokumentów oraz po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, uznał, że wnioskodawca udokumentował 15- letni okres pracy w szczególnych warunkach i udowodnił łącznie jedynie 22 lata, 1 miesiąc i 23 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz nie rozwiązał stosunku pracy

Pozwany nie uznał okresu pracy skarżącego w gospodarstwie rolnym jego rodziców od 01.01.1971r. do 29.08.1975r. gdyż w tym czasie ubezpieczony uczęszczał do szkoły wieczorowej oraz świadczył pracę na podstawie umowy zlecenia z Zakładem (...) w O..

Skarżący nie zgodził się z powyższą decyzją, wnosząc odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd Okręgowy w Elblągu wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2012r. oddalił odwołanie wobec niekwestionowania przez ubezpieczonego braku przesłanki rozwiązania stosunku pracy.

Wnioskodawca ur. (...), w dniu 13.01.2012r. wystąpił ponownie do pozwanego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury.

Zaskarżoną decyzją pozwany ponownie odmówił prawa do emerytury.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) – w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ust. 2 Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.Nr 8, poz. 43) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie zaś z § 3 rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z powyższego wynika, iż skarżący nabyłby prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku łącznego spełnienia przesłanek:

- ukończenia wieku 60 lat

- legitymowania się łącznym okresem ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, przypadającym na dzień 01.01.1999r.;

- legitymowania się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, przypadających na dzień 01.01.1999r.;

- nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, iż w momencie złożenia przez skarżącego pierwszego wniosku o emeryturę, przepisy emerytalne określały jeszcze jeden dodatkowy warunek niezbędny do uzyskania prawa do świadczenia, mianowicie, by ubezpieczony nie pozostawał w stosunku pracy. Dopiero z dniem 01.01.2013r. wymógł ten został zniesiony przez ustawodawcę.

Poza sporem w sprawie było, że skarżący w dniu wydania decyzji rozpoznającej jego wniosek o świadczenie emerytalne miał ukończone 60 lat, na dzień 01.01.1999r. legitymuje się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach oraz nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Spornym pozostawało jedynie czy skarżący na dzień 01.01.1999r. legitymował się 25 letnim okresem ubezpieczenia.

Zdaniem pozwanego organu rentowego skarżący nie wykazał przesłanki 25 lat okresów ubezpieczenia. W ocenie pozwanego ubezpieczony udowodnił łącznie jedynie 22 lata, 1 miesiąc i 23 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Pozwany nie uwzględnił okresu pracy skarżącego w gospodarstwie rolnym rodziców od 01.01.1971rr. do 29.08.1975r.

Ubezpieczony nie kwestionował wymiaru okresów składkowych i nieskładkowych ustalonego przez pozwanego, domagał się jedynie uwzględnienia spornego okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców jako okresu uzupełniającego, a nadto uwzględnienia do okresów składkowych pracy w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej.

Skarżący składając wniosek o emeryturę dołączył do niego:

- kserokopie ukończenia Szkoły Podstawowej dla Pracujących /k-5 a.e. plik z 2011r./

- zaświadczenie z ze Starostwa powiatowego w O., że rodzice skarżącego w okresie od 05.11. (...).08.1980r. posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni 10,74 ha położone we wsi B. /k. 6 a.e. plik z 2011/;

- zaświadczenie UG Ś. , z którego wynikało, iż skarżący były zameldowany na pobyt stały w m. (...) w okresie od 17.08.1957r. do 15.10.1979r. /k. 8 a.e. plik z 2011/;

- zaświadczenie UG Ś. , z którego wynikało, iż świadkowie S. S. i B. M. byli zameldowani na pobyt stały w m. (...) w latach 1971-1975 /k. 8, k-10 a.e. plik z 2011/;

- oświadczenie wnioskodawcy z dnia 08.11.2011r., w którym skarżący wskazał, iż od 19.10.1966 do 29.08.1975r.pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców przy pracach polowych oraz w obejściu /k. 11 a.r. plik z 2011r/.;

- zeznania świadków: S. S. i B. M., którzy potwierdzili prace skarżącego we wszystkich pracach w gospodarstwie jego rodziców /k. 12, k-13 a. e. plik z 2011r. /.

W ocenie pozwanego skarżący nie wykazał powyższych przesłanek.

Stosownie do art. 10 ust. 1 ww. ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Zważywszy, iż organ rentowy uwzględnił do okresów wymaganych do emerytury łącznie 22 lata 1 miesiąc i 13 dni, ubezpieczony w celu potwierdzenia uprawnień do emerytury zmuszony był dowieść, iż w okresie co najmniej 2 lat, 10 miesięcy i 17 dni pracował w gospodarstwie rolnym rodziców wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie. Przy czym, co wymaga szczególnego podkreślenia, organ rentowy nie kwestionował i zaliczył do okresów ubezpieczenia (jako okres uzupełniający) okres pracy ubezpieczanego w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu przez niego 16 lat tj. od 11.10.1967r. do dnia 31.12.1970r. Organ rentowy, nie kwestionując tego okresu pracy skarżącego w gospodarstwie rolnym i de facto uznając go, nie miał wątpliwości, że skarżący wykonywał pracę co najmniej 4 godziny dziennie.

Zdaniem Sądu odwołanie wnioskodawcy zasługiwało na uwzględnienie.

Nie budziło żadnych wątpliwość Sądu, że zarówno charakter pracy jak i czas pracy skarżącego nie zmienił się po dniu 31.12.1970r. Kwestią zasadniczą w sprawie było, czy okoliczność uczęszczania przez skarżącego do szkoły wieczorowej oraz świadczenie pracy na podstawie umowy zlecenia z Zakładem (...) w O. powodowała niemożność świadczenia pracy przez skarżącego w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie.

Zdaniem Sądu skarżący wykazał, że podnoszone przez pozwanego okoliczności nie stały na przeszkodzie, by nie mógł on wykonywać pracy w wymaganym wymiarze. W pierwszej kolejności zauważyć należało, że strona pozwana nie wykazała, by po 01.01.1971r. zmienił się profil i wielkość gospodarstwa rolnego rodziców skarżącego, a z zeznań skarżącego wynikało, że było to gospodarstwo rolne około 10 hektarowe, w którym uprawiano zboża, ziemniaki, buraki i hodowano inwentarz tj. 2 konie, krowy i trzodę chlewną.

Nie budziło wątpliwości Sądu, że praca na umowę zlecenia z Zakładem (...) w O. nie stała na przeszkodzie w pracy w gospodarstwie rolnym. Po pierwsze, co wynikało z zeznań skarżącego i świadków, że przyjmowanie mleka odbywało się jedynie w godzinach rannych tj. pomiędzy godziną 6 a 8. Przy czym Sąd pragnie podkreślić, że okoliczność godzin przyjmowania mleka znana jest także Sądowi z doświadczenia życiowego. Skarżący mieszkał w odległości 200 m od punktu skupu Zakładu (...), więc droga do pracy nie zajmowała mu dużo czasu i po godzinie 8-ej skarżący mógł już wykonywać prace w gospodarstwie rolnym rodziców.

Z zeznań ubezpieczonego i świadków wynikało także, że to właśnie ubezpieczony wykonywał większość prac w gospodarstwie bowiem jego ojciec chorował na astmę i pomagał tylko w drobnych pracach, matka wykonywała prace domowe i jedynie pomagała przy przygotowywaniu karmy dla zwierząt oraz przy dojeniu krów. Siostry się uczyły i jedynie pomagały przy pracach w godzinach pozaszkolnych, S. C. (brat skarżącego) po wojsku podjął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...) w B. a od 1973r. w O., a A. C. (brat skarżącego) po zawarciu związku małżeńskiego w 1969r. zamieszkał w L. oddalonym o 100 km. Tak więc ciężar większości prac spoczywał na skarżącym. Ubezpieczony wykonywał cały obrządek zwierząt poranny jak i wieczorny oraz prace polowe. Z zeznań świadka S. S. (2) wynikało jednoznacznie, że to ubezpieczony wykonywał takie prace jak orka, siew, koszenie jak i doglądanie inwentarza. / zeznania S. S. (2) k- 19/. Świadek widział wnioskodawcę zarówno przy pracach polowych jak i przy pracach przy inwentarzu w gospodarstwie rodziców. Wiedział o chorobie ojca skarżącego i o niemożności wykonywania przez niego ciężkich prac z tego powodu. Świadek poza skarżącym nie kojarzył innych osób pracujących w gospodarstwie mimo iż miał wiedzę o posiadaniu przez skarżącego rodzeństwa. Zdaniem Sądu zeznania tego świadka były spójne, logiczne i jasne i w pełni zasługiwały na przymiot wiarygodności. W ocenie Sądu z zeznań tych można było wysnuć wniosek, że czas pracy skarżącego wynosił co najmniej 4 godziny dziennie w sytuacji gdy z zeznań tego świadka wynikało, że obrządek tylko przy dwóch krowach zajmował świadkowi osobiście około 2 godzin rano i wieczorem, świadek nie wykonywał prac polowych, posiadał jedynie 15 arów ziemi. Dla przypomnienia gospodarstwo rodziców skarżącego to 10 ha, 2 konie, bydła i trzoda chlewna i praca na takim gospodarstwie musiała zajmować o wiele więcej czasu niż świadkowi przy 2 krowach. Również zeznania świadka B. M. zasługiwały na uwzględnienie, w pełni korelowały one z zeznaniami świadka S. i ubezpieczonego.

Zdaniem Sądu okoliczność, że skarżący uczęszczał do szkoły wieczorowej również nie stała na przeszkodzie w wykonywaniu pracy w gospodarstwie w wymiarze co najmniej 4 godzin. Po pierwsze, do szkoły skarżący uczęszczał przez krótki okres czasu, po drugie była to szkoła wieczorowa dla pracujących. Nauka w tego typu szkole odbywała się w godzinach popołudniowych. Należy zauważyć, że po przyjściu z punktu skupu mleka do momentu wyjścia do szkoły skarżący miał około 7-8 godzin na pracę w gospodarstwie i niewątpliwie w tych dniach musiał nasilić wykonywanie prac opisanych przez siebie jak i świadków. Sąd nie neguje, że w tych dniach, pomimo zintensyfikowania prac nie mógł on wykonać wszystkich prac, które wykonywał w dniach wolnych od nauki, niemniej jednak nawet przyjmując, że obrządek wieczorny mógł być wykonywany w większej części przez domowników, to i tak czas pracy poświęcony przez skarżącego do momentu wyjścia do szkoły przekraczał 4 godziny dziennie. Na przełomie lat 60 i 70 tych ubiegłego wieku prace w gospodarstwach rolnych w przeważającej części były wykonywane ręcznie i dzieci rolników brały w tych pracach czynny udział przez cały rok. W ocenie Sądu, w świetle zebranego materiału dowodowego należało uznać, że prace w gospodarstwie rolnym rodziców skarżącemu zajmowały stale co najmniej 4 godziny dziennie zwłaszcza jeśli się weźmie pod uwagę, że skarżący nie realizował obowiązku szkolnego w typowej szkole dziennej, a jedynie w szkole wieczorowej , w której program nauczania, co wynika ze świadectwa, był znacznie okrojony. Zdaniem Sądu, praca skarżącego nie miała charakteru zwyczajowej pomocy świadczonej przez dzieci rolników w gospodarstwach rodziców. Skarżący wykonywał większość prac, a biorąc pod uwagę wielkość gospodarstwa oraz okoliczność, iż przy pracach w gospodarstwie pomoc rodzeństwa i ojca była sporadyczna, Sąd dał wiarę zeznaniom ubezpieczonego, że pracował on stale w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie.

Zdaniem Sądu z całą ostrożnością należało się odnieść do zaświadczenia o ilości osób zameldowanych w latach 1971-1975. Zaświadczenie to obejmuje okres 5 lat, bez wskazania okresów zameldowania poszczególnych osób. Na podstawie tego zaświadczenia nie można wysnuć wniosku, że osoby zameldowane jednocześnie zamieszkiwały i pracowały w gospodarstwie rolnym rodziców skarżącego. Z zaświadczenia wynikało, że brat skarżącego S. C. był zameldowany mimo, iż że świadectwa pracy wynikało, iż w okresie od 15.03.1973r. do 09.03.1982r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w O., a z zeznań skarżącego wynikało, że po odbyciu służby wojskowej jego brat podjął zatrudnienie w melioracji w m. Baranach /kserokopia świadectwa pracy k-62/. Z powyższego wynika, że na podstawie zaświadczenia nie można wnioskować o osobach pracujących w przedmiotowym gospodarstwie rolnym.

Mając powyższe na uwadze oraz wskazaną wyżej argumentację, Sąd uznał, iż skarżący spełnia przesłanki legitymowania się 25 letnim okresem ubezpieczenia i dlatego też, na zasadzie art. 477 ^{( 14 )}§ 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji. W tej sytuacji nie zachodziła potrzeba analizowania charakteru zatrudnienia skarżącego w(...) Spółdzielni Produkcyjnej w S..