Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 czerwca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2017 r. w Giżycku na rozprawie

sprawy z wniosku J. O. (1)

z udziałem A. D. (1), A. D. (2), Agencji Nieruchomości Rolnych, S. K., M. S., M. B.

o zasiedzenie

postanawia:

1.  Oddalić wniosek.

2.  Odstąpić od obciążania wnioskodawcy kosztami postępowania w sprawie.

SSR Bogusława Olszewska - Wojgienica

Sygn. akt I Ns 398/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawca J. O. (1) domagał się stwierdzenia, że z dniem 9 lipca 2015 r. nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości składającej się z działki ewidencyjnej nr (...) położonej w miejscowości M., gm. M., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), nieruchomości składającej się z budynku stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności położonej w miejscowości M., gm. M., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) oraz nieruchomości składającej się z budynku stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności, położonej w miejscowości M., gm. M., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Wnioskodawca twierdził, iż prawo własności przedmiotowych nieruchomości nabyli w drodze umowy ustnej jego dziadkowie w połowie lat 70 XX wieku. Od tego czasu poprzednicy prawni wnioskodawcy traktowali te nieruchomości jak swoją własność oraz sprawowali nad nimi faktyczne władztwo. Od 9 lipca 1985 r. do chwili obecnej wnioskodawca jest posiadaczem samoistnym nieruchomości.

(pozew – k. 2-8)

Uczestnik postępowania Skarb Państwa – Agencja Nieruchomości Rolnych - wniósł o oddalenie wniosku w całości. Pełnomocnik uczestnika postępowania twierdził, iż matka wnioskodawcy H. O. była stroną umowy najmu przedmiotowych nieruchomości podpisanej dnia 01.01.1981 r. Nadto zgłaszała także chęć wykupienia nieruchomości, podobnie jak S. L.. Strona pozwana podnosiła także, iż stan nieruchomości objętych wnioskiem jest zły i z uwagi na stan budynku, grożący zawaleniem, brak podstaw aby przyjąć, że wnioskodawca dbał o nieruchomość.

(pismo procesowe z 10.10.2016 r. – k. 93-96)

Ustanowiony przez Sąd kurator uczestnika postępowania J. M. wniósł o oddalenie wniosku.

(pismo procesowe – k. 117)

Po ujawnieniu, że uczestnik postępowania- J. M. zmarł, postanowieniami z dnia 27 grudnia 2016 r. oraz z dnia 12 stycznia 2017 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników jego następców prawnych: S. K., M. S., M. B., A. D. (1) i A. D. (2).

Uczestnicy postępowania S. K., M. S., M. B., A. D. (1) i A. D. (2) wnieśli o oddalenie wniosku. Twierdzili, iż J. i A. M. przysługiwało prawo własności nieruchomości objętych wnioskiem, które następnie zostały przejęte przez Skarb Państwa w zamian za zaopatrzenie emerytalne.

(protokół z rozprawy z dnia 12.05.2017 r. – k. 235)

Sąd ustalił, co następuje:

Na mocy decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G. z dnia 16.04.1973 r. Skarb Państwa przejął na własność gospodarstwo rolne bez zabudowań o powierzchni 8,65 ha we wsi M., dla którego urządzona była księga wieczysta nr (...) oraz działkę nr (...) o powierzchni 0,46 ha, dla której urządzona była księga wieczysta nr (...) na wniosek J. i A. M. w zamian za zaopatrzenie emerytalne. Następnie na mocy decyzji z dnia 21.09.1979 r. na własność Skarbu Państwa J. i A. M. przekazali budynki (budynek mieszkalny, stodoła, budynek inwentarski) położone na działce nr (...) we wsi M., gm. M..

( dowód : decyzja z 16.04.1973 r. – k. 232, decyzja z 21.09.1979 r. – k. 233, akta księgi wieczystej nr (...), wypis z rejestru gruntów – k. 26-27)

J. M. zmarł dnia 07.01.1995 r., zaś jego żona A. M. w dniu 21.04.2008 r. Posiadali dwie córki: S. K. i A. D. (3), która zmarła w dniu 20.09.1998 r. A. D. (3) miała czworo dzieci: M. S., M. B., A. D. (1), A. D. (2).

( dowód : odpis skrócony aktu zgonu – k. 140, okoliczności bezsporne)

Na przełomie lat 70/80 nieruchomość objęli w posiadanie J. i A. O., którzy zamieszkali w budynku mieszkalnym. Następnie wprowadził się do nieruchomości ich syn J. O. (2) wraz z żoną H. O. i synem J. O. (1) - wnioskodawcą. Zameldowani zostali w 1985 r. Przez jakiś czas mieszkała także z nimi córka C. L. (1) z synem S. L..

W dniu 01.01.1981 r. pomiędzy Naczelnikiem Gminy M. a H. O. została zawarta umowa najmu budynku mieszkalnego o powierzchni 38 m ² i budynku gospodarczego o powierzchni 45 m ².

Na przedmiotowym terenie rodzina O. urządziła ogródek warzywny, uprawiała ziemię, posiadała inwentarz żywy. Dokonywała remontów i modernizacji budynków posadowionych na tym gruncie – wymieniono okna, drzwi, wykonano nowy komin, położono podłogi, postawiono płot. Budynek mieszkalny podzieliła do korzystania. W okresie od 2009 r. do 2015 r. płacono podatek rolny i podatek od nieruchomości.

( dowód : pismo z 24.10.2005 r. – k. 100, zeznania świadków: C. L. (2) – k. 128-129, B. S. – k. 129, I. S. – k. 129-130, B. N. – k. 130, zaświadczenia o zameldowaniu – k. 28-33, decyzje podatkowe – k. 38-44)

W piśmie z dnia 12.11.2003 r. H. O. zgłosiła chęć wykupienia działki o nr (...) oraz działki nr (...). Następnie pismem z dnia 12.11.2008 r. zamiar wykupu nieruchomości zgłosił S. L..

( dowód : pismo z 12.11.2003 r. – k. 101, pismo z 21.01.2004 r. – k. 102, pismo z 12.11.2008 r. – k. 103, pismo z 24.03.2009 r. – k. 104)

Obecnie w budynku mieszkalnym mieszka wnioskodawca J. O. (1). Zamieszkała z nim H. O. zmarła w 2015 r. Drugi z budynków pełniący wcześniej funkcję budynku gospodarczego, jest nieużywany, grozi zawaleniem. Ziemia nie jest uprawiana.

( dowód : notatka służbowa z 07.04.2016 r. z załącznikami – k. 105-114, pismo z 08.04.2016 r. – k. 115, przesłuchanie wnioskodawcy – k. 263)

Sąd zważył, co następuje:

Okoliczności faktyczne w niniejszej spawie Sąd ustalił na podstawie dowodów w postaci dokumentów przedłożonych przez strony postępowania, w tym zwłaszcza decyzji administracyjnych w przedmiocie przejęcia przez Skarb Państwa własności nieruchomości objętych wnioskiem oraz zeznań świadków C. L. (2), B. S., I. S. i B. N., których strony nie zakwestionowały, a które Sąd uznał za logiczne, spójne i wzajemnie się uzupełniające.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż zgłoszone w sprawie roszczenie wnioskodawca oparł na treści przepisu art. 172 § 1 k.c. regulującym nabycie prawa własności w drodze zasiedzenia. Zasiedzenie polega na nabyciu przez osobę nieuprawnioną prawa własności z mocy samego prawa i jest konsekwencją długotrwałego faktycznego wykonywania tego prawa, przy równoczesnej bierności właściciela, który się temu nie sprzeciwia. Funkcją zasiedzenia jest ustabilizowanie stosunków prawnych poprzez dostosowanie stanu prawnego do stosunków faktycznych. Nabycie własności w drodze zasiedzenia uzależnione jest od spełnienia łącznie dwóch przesłanek: władania nieruchomością jako posiadacz samoistny oraz upływu ustawowego terminu zasiedzenia. Dobra lub zła wiara posiadacza nie stanowi przesłanki uzyskania własności, a wpływa jedynie na długość terminu zasiedzenia. Posiadaczem samoistnym rzeczy jest tylko ten, kto rzeczą faktycznie włada jak właściciel tj. faktycznie może korzystać z rzeczy z wyłączeniem innych osób (art. 140 k.c.). Od właściciela odróżnia go jedynie brak stosownego tytułu. Na posiadanie samoistne składa się element fizyczny – corpus, czyli faktyczne, fizyczne władztwo nad rzeczą i element psychiczny – animus, tj. zamiar władania rzeczą dla siebie. O tym, czy posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, decydują okoliczności faktyczne o charakterze przede wszystkim zewnętrznym, tj. zachowanie się posiadacza względem przedmiotu posiadania dostrzegalne dla innych osób, które demonstruje wolę pełnego władztwa nad rzeczą ( vide postanowienie Sądu Najwyższego z 11 sierpnia 2016 r., I CSK 504/15, nr LEX 2093745). Sama intencja posiadacza władania nieruchomością w imieniu własnym i na własną rzecz nie jest wystarczająca. Istotne jest zatem, by posiadanie, które ma prowadzić do zasiedzenia było jawne.

W ocenie Sądu takie warunki nie zaistniały w niniejszej sprawie. Wprawdzie szereg czynności podejmowanych w stosunku do nieruchomości przez wnioskodawcę oraz jego poprzedników prawnych jest typowy dla posiadania samoistnego, w tym zwłaszcza: zakres korzystania z rzeczy, gospodarowania nią w sposób zmierzający do zachowania jej w stanie niepogorszonym, czynienia na nią nakładów związanych z bieżącym użytkowaniem, pobieranie pożytków naturalnych ( vide zeznania świadków C. L. (2), B. S., I. S. i B. N.). Charakter podejmowanych czynności faktycznych nie może jednak automatycznie przesądzać o posiadaniu samoistnym. Brak bowiem było w zachowaniu posiadaczy nieruchomości woli władania rzeczą dla siebie oraz zamanifestowania swojego władztwa wobec innych osób. Jak wynika z niekwestionowanych w sprawie dokumentów H. O. – poprzedniczka prawna wnioskodawcy była stroną umowy najmu przedmiotowych nieruchomości w okresie od 1.01.1981 roku do 1.09.1990 roku, co jednoznacznie wskazuje na zależny charakter posiadania. Zgodnie bowiem z art. 336 k.c. posiadaczem zależnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą. Nadto H. O. wyraziła wolę odkupu nieruchomości. O zakup przedmiotowej nieruchomości starał się również krewny wnioskodawcy- S. L.. Zaznaczyć należy, iż poprzedniczka prawna wnioskodawcy mieszkała na przedmiotowej nieruchomości wraz z wnioskodawcą do 2015 r., co budzi wątpliwości co do braku wiedzy wnioskodawcy o tych okolicznościach. Z powyższego wynika, iż korzystający z nieruchomości mieli świadomość, iż korzystają z nieruchomości na podstawie zgody właściciela, którym jest Skarb Państwa, co wynika z przedłożonych w sprawie decyzji w przedmiocie przejęcia na własność państwa nieruchomości stanowiących własność J. M. – pomimo iż w księgach wieczystych nr (...) wpisany jest jako właściciel J. M.. Brak podstaw do przyjęcia, że kiedykolwiek doszło do nieformalnej umowy zbycia nieruchomości na rzecz dziadków wnioskodawcy przez rodzinę M.. Zaznaczyć należy, iż obalenie domniemania prawnego, w myśl którego prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym, może nastąpić nie tylko w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej, ale również w każdym innym postępowaniu, w którym ocena prawdziwości wpisu ma znaczenie dla rozstrzygnięcia ( vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2013 r., IV CSK 571/12, Lex nr 1365714).

Wskazanych wyżej okoliczności faktycznych w zakresie wiedzy jego poprzedników prawnych o stanie prawnym nieruchomości wnioskodawca nie zakwestionował. Samo natomiast uiszczanie należności publicznoprawnych przez okres 6 lat nie może przesądzać o samoistnym charterze posiadania.

Z tych też względów Sąd uznał, iż domniemanie samoistności posiadania nieruchomości przez wnioskodawcę i jego poprzedników prawnych – wynikające z art. 339 k.c. – zostało obalone. Brak przymiotu posiadacza samoistnego po stronie wnioskodawcy i jego poprzedników prawnych skutkował natomiast oddaleniem wniosku o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości.

Z uwagi na sytuację osobistą i materialną wnioskodawcy wykazaną przedłożonym w sprawie zaświadczeniem z Powiatowego Urzędu Pracy w G. oraz Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w G. Sąd postanowił na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. odstąpić od obciążenia go kosztami postępowania w sprawie.