Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 28 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2013 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. N., N. N., M. N. (1), M. N. (2)

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim

z dnia 27 marca 2013 r. sygn. akt I C 1075/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok nadając mu następujące brzmienie:

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powódki K. N. tytułem skapitalizowanej renty za okres od 6 kwietnia 2007 r. do 31 stycznia 2009 r. kwotę 480 zł (czterysta osiemdziesiąt złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 10.03.2009r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powódki K. N. tytułem skapitalizowanej renty za okres od l marca 2009 r. do 30 marca 2013 r. kwotę 1440 zł (tysiąc czterysta czterdzieści złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami liczonymi:

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.03.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.04.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.05.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.06.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.07.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.08.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.09.2009 r.

-

od kwoty 30zł od dnia 10.10.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.11.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.12.2009 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.01.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.02.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.03.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.04.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.05.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.06.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.07.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.08.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.09.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.10.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.11.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.12.2010 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.01.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.02.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.03.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.04.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.05.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.06.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.07.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.08.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.09.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.10.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.11.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.12.2011 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.01.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.02.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.03.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.04.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.05.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.06.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.07.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.08.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.09.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.10.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.11.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.12.2012 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.01.2013 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.02.2013 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.03.2013 r.

do dnia zapłaty,

III.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powódki K. N. kwotę po 40 zł (czterdzieści złotych 00/100) miesięcznie tytułem bieżącej renty płatnej do dnia 10-tego każdego miesiąca począwszy od kwietnia 2013 r. z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat,

IV.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powódki N. N. tytułem skapitalizowanej renty za okres od 6 kwietnia 2007 r. do 31 stycznia 2009 r. kwotę 480 zł (czterysta osiemdziesiąt złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 10.03.2009r. do dnia zapłaty,

V.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powódki N. N. tytułem skapitalizowanej renty za okres od l marca 2009 r. do 30 marca 2013 r. kwotę 1440 zł (tysiąc czterysta czterdzieści złotych 00/100) zł z ustawowymi odsetkami liczonymi:

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.03.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.04.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.05.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.06.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.07.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.08.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.09.2009 r.

-

od kwoty 30zł od dnia 10.10.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.11.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.12.2009 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.01.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.02.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.03.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.04.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.05.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.06.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.07.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.08.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.09.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.10.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.11.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.12.2010 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.01.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.02.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.03.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.04.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.05.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.06.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.07.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.08.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.09.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.10.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.11.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.12.2011 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.01.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.02.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.03.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.04.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.05.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.06.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.07.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.08.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.09.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.10.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.11.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.12.2012 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.01.2013 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.02.2013 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.03.2013 r.

do dnia zapłaty,

VI.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powódki N. N. kwotę po 40 zł (czterdzieści złotych) miesięcznie tytułem bieżącej renty płatnej do dnia 10-tego każdego miesiąca począwszy od kwietnia 2013 r. z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat,

VII.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powoda M. N. (1) tytułem skapitalizowanej renty za okres od 6 kwietnia 2007 r. do 31 stycznia 2009 r. kwotę 480 zł (czterysta osiemdziesiąt złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 10.03.2009r. do dnia zapłaty,

VIII.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powoda M. N. (1) tytułem skapitalizowanej renty za okres od l marca 2009 r. do 30 marca 2013 r. kwotę 1440 zł (tysiąc czterysta czterdzieści złotych 00/100) zł z ustawowymi odsetkami liczonymi:

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.03.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.04.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.05.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.06.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.07.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.08.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.09.2009 r.

-

od kwoty 30zł od dnia 10.10.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.11.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.12.2009 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.01.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.02.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.03.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.04.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.05.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.06.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.07.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.08.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.09.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.10.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.11.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.12.2010 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.01.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.02.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.03.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.04.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.05.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.06.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.07.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.08.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.09.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.10.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.11.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.12.2011 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.01.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.02.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.03.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.04.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.05.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.06.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.07.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.08.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.09.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.10.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.11.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.12.2012 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.01.2013 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.02.2013 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.03.2013 r.

do dnia zapłaty,

IX.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powoda M. N. (1) kwotę po 40 zł (czterdzieści złotych 00/100) miesięcznie tytułem bieżącej renty płatnej do rąk matki K. N. do dnia 10-tego każdego miesiąca począwszy od kwietnia 2013 r. z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat,

X.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powoda M. N. (2) tytułem skapitalizowanej renty za okres od 6 kwietnia 2007 r. do 31 stycznia 2009 r. kwotę 480 zł (czterysta osiemdziesiąt złotych 70/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 10.03.2009r. do dnia zapłaty,

XI.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powoda M. N. (2) tytułem skapitalizowanej renty za okres od l marca 2009 r. do 30 marca 2013 r. kwotę 1440 zł (tysiąc czterysta czterdzieści złotych 00/100) zł z ustawowymi odsetkami liczonymi:

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.03.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.04.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.05.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.06.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.07.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.08.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.09.2009 r.

-

od kwoty 30zł od dnia 10.10.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.11.2009 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.12.2009 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.01.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.02.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.03.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.04.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.05.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.06.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.07.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.08.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.09.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.10.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.11.2010 r.

-

od kwoty 26 zł od dnia 10.12.2010 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.01.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.02.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.03.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.04.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.05.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.06.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.07.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.08.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.09.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.10.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.11.2011 r.

-

od kwoty 29 zł od dnia 10.12.2011 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.01.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.02.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.03.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.04.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.05.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.06.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.07.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.08.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.09.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.10.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.11.2012 r.

-

od kwoty 30 zł od dnia 10.12.2012 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.01.2013 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.02.2013 r.

-

od kwoty 40 zł od dnia 10.03.2013 r.

do dnia zapłaty,

XII.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powoda M. N. (2) kwotę po 40 zł (czterdzieści złotych 00/100) miesięcznie tytułem bieżącej renty płatnej do dnia 10-tego każdego miesiąca począwszy od kwietnia 2013 r. z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat,

XIII.  oddala powództwa w pozostałym zakresie

XIV.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powódki K. N. kwotę 4573,74 zł (cztery tysiące pięćset siedemdziesiąt trzy 74/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania

XV.  nie obciąża powodów kosztami sądowymi

XVI.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) S.A. z siedzibą S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim kwotę 5631,80 zł (pięć tysięcy sześćset trzydzieści jeden złotych 80/100)

2. oddala apelację w pozostałym zakresie

3. nie obciąża powodów kosztami postępowania apelacyjnego

Sygn. akt II Ca 422/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 lipca 2011 r., po ponownym rozpoznaniu sprawy w zakresie zwaloryzowanej renty oraz renty bieżącej, o których przyznanie wystąpili powodowie N. N., K. N., M. N. (1) i M. N. (2) przeciwko (...) S.A. z siedzibą w S., Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim uwzględnił częściowo żądania powodów i przyznał na rzecz każdego z nich po 1.870 zł tytułem skapitalizowanej renty za okres od 6 kwietnia 2007 r. do 31 stycznia 2009r. z ustawowymi odsetkami i kwotę 5.027 zł tytułem skapitalizowanej renty za okres od 1 marca 2009 r. do 30 marca 2013 r. z ustawowymi odsetkami oraz tytułem renty bieżącej kwotę 117 zł miesięcznie. Sąd Rejonowy rozstrzygnął również o kosztach postępowania rozdzielając je stosunkowo, stosownie do wyniku sprawy.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

W dniu 5 kwietnia 2007 r. w O. przy ulicy (...) doszło do potrącenia pieszego, M. N. (3), przez A. O. pojazdem marki P., nr rej. (...). Na skutek obrażeń ciała doznanych w wyniku wypadku M. N. (3) zmarł następnego dnia w szpitalu nie odzyskując przytomności. Niesporne jest, że M. N. (3) w chwili wypadku był nietrzeźwy – stwierdzono u niego 2,4 promile alkoholu we krwi.

Wyrokiem z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie II K 255/07 Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim uznał A. O. za winnego popełnienia przestępstwa z art. 177 § 2 k.k., polegającego na tym, że 5 kwietnia 2007 r. w O. na ulicy (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym i przyczynił się do spowodowania wypadku drogowego w ten sposób, że kierując samochodem marki P. nr rej. (...), jadąc w kierunku miejscowości W., niedostatecznie obserwując przedpole jazdy, poruszając się z prędkością 60 km/h, w miejscu obowiązywania administracyjnego ograniczenia prędkości do 50 km/h, oraz nie wykonując manewrów obronnych, potrącił pieszego M. N. (3) przemieszczającego się z lewej na prawą stronę ulicy (...) w wyniku czego pieszy doznał obrażeń ciała w postaci: urazu czaszkowo-mózgowego z krwiakiem podpajęczynówkowym, stłuczenia płuca prawego z krwotokiem do prawej jamy opłucnej oraz stłuczenia wątroby, w wyniku których 6 kwietnia zmarł w szpitalu, nie odzyskując przytomności i wymierzył mu karę jednego roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, warunkowo zawieszając wykonanie kary na okres czterech lat próby. Wyrok uprawomocnił się dnia 24 listopada 2007 r.

Sąd I instancji opierając się na opinii powołanego w sprawie biegłego S. C. ustalił, iż sytuację wypadkową wytworzył oraz wypadek spowodował kierujący P. A. O.. Kierujący samochodem jadąc w terenie zabudowanym był obowiązany do jazdy z prędkością do 50 km/h. W rzeczywistości jechał co najmniej 75 km/h. Powinien też z należytą ostrożnością obserwować drogę przed pojazdem, łącznie z poboczami, bo jadąc w terenie zabudowanym po ulicy z dużą ilością budynków mógł i powinien spodziewać się, że pomimo wieczorowej pory, przez jezdnię mogą przechodzić piesi. Poszkodowany M. N. (3) w chwili potrącenia szedł, a nie biegł. Sąd I instancji przyjął za biegłym, że przechodził on jezdnię skośnie, a nie prostopadle i tym samym mógł przyczynić się do zaistnienia wypadku w bardzo niewielkim stopniu.

Sprawca wypadku A. O. był ubezpieczony u pozwanego (...) S.A. w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Zmarły M. N. (3) był ojcem powodów N. N. (urodzonej (...)), M. N. (1) (urodzonego (...)), M. N. (2) (urodzonego (...)) i mężem powódki K. N..

M. N. (3) dostarczał rodzinie środków utrzymania, pracując zarobkowo. Z zawodu był mechanikiem, natomiast bezpośrednio przed śmiercią był zatrudniony w Spółdzielni Mieszkaniowej w O. jako dozorca, konserwator urządzeń technicznych i konserwator zieleni na osiedlu mieszkaniowym. Jego wynagrodzenie u tego pracodawcy przedstawiało się następująco: listopad 2006 r. – 1.170 zł brutto, to jest 824,87 zł netto, grudzień 2006 r. – 1.620 zł brutto to jest 1.117,67 zł netto, styczeń 2007 r. – 1.072,60 zł brutto, to jest 801,62 zł netto, luty 2007 r. – 1.170 zł brutto, to jest 826,49 zł netto, marzec 2007 r. – 1.420 zł, to jest 988,43 zł netto. Na podstawie informacji uzyskanych ze Spółdzielni Mieszkaniowej w O. Sąd Rejonowy ustalił hipotetyczną wysokość wynagrodzenia M. N. (3) w latach 2008 – 2013 r. Na tej podstawie Sąd I instancji ustalił, że gdyby M. N. (3) żył, to:

- w 2008 r. otrzymywałby wynagrodzenie w kwocie 1.400 zł brutto, tj. 1033,33 zł netto,

- w 2009 r. otrzymywałby wynagrodzenie w kwocie 1580 zł brutto, tj. 1167,68 zł netto,

- w 2010 r. otrzymywałby wynagrodzenie w kwocie 1630 zł brutto, tj. 1201,93 zł netto,

- w 2011 r. otrzymywałby wynagrodzenie w kwocie 1700 zł brutto, tj. 1250,91 zł netto,

- w 2012 r. otrzymywałby wynagrodzenie w kwocie 1830 zł brutto, tj. 1340,98 zł netto,

- w 2013 r. otrzymywałby wynagrodzenie w kwocie 1900 zł brutto, tj. 1389,95 zł netto.

Ponadto w weekendy i popołudniami M. N. (3) dorabiał pracami dorywczymi, przy czym Sąd Rejonowy ustalił, że miesięcznie otrzymywał z tego tytułu kwotę 150 zł.

Z chwilą śmierci M. N. (3) sytuacja materialna jego rodziny pogorszyła się a powódka K. N. została praktycznie bez środków do życia.

Powodom została przyznana renta rodzinna przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych od kwietnia 2007 r. w następującej łącznej (do podziału na cztery osoby) wysokości:

- w 2007 r. – 986,66 zł brutto, to jest 843,48 zł netto,

- w 2008 r. – 1.028,12 zł brutto, to jest 877,99 zł netto,

- w 2009 r. – 1.090,84 zł brutto, to jest 937,30 zł netto,

- w 2010 r. – 1.141,25 zł brutto, to jest 978,56 zł netto,

- w 2011 r. – 1.176,60 zł brutto, to jest 1007,13 zł netto,

- w 2012 r. do nadal – 1246,60 zł brutto, to jest 1074,32 zł netto.

Powódka K. N. ma wykształcenie zawodowe, z zawodu jest kaletnikiem, jednakże w trakcie małżeństwa nie pracowała w zawodzie, gdyż zajmowała się gospodarstwem domowym oraz opiekowała się wspólnymi dziećmi. Pozostali powodowie w dalszym ciągu kontynuują naukę.

Rozstrzygając niniejszą sprawę Sąd Rejonowy wskazał, że na zmarłym ciążył obowiązek alimentacyjny wobec powodów i w związku z tym należy im się stosowna renta, której wysokość uzależniona jest zarówno od potrzeb poszkodowanych, jak i możliwości majątkowych i zarobkowych zmarłego (art. 446 § 2 k.c.). Celem tej renty jest restytucja stanu rzeczy jaki istniałby w rodzinie M. N. (3) gdyby ten żył. Sąd dochody jakie uzyskiwałby M. N. (3) ustalił w oparciu o informacje uzyskane ze Spółdzielni Mieszkaniowej w O. a wysokość dodatkowych dochodów uzyskiwanych z prac dorywczych ustalił na podstawie art. 322 k.p.c. na kwotę 150 zł miesięcznie. Różnica między uzyskiwaną przez powodów rentą rodzinną a dochodami poszkodowanego M. N. (3) stanowiła podstawę do ustalenia skapitalizowanych rent za okresy od 6 kwietnia 2007 r. (tj. daty śmierci M. N. (3)) do 31 stycznia 2009 r. i od 1 marca 2009 r. do 30 marca 2013 r., a także bieżącej renty wypłacanej miesięcznie do 10-tego każdego miesiąca. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł pozwany zaskarżając go w zakresie punktów I – XIII oraz co do rozstrzygnięcia o kosztach, a zatem również co do punktów XIV – XIX. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego tj. art. 446 § 2 k.c., art. i. 6 k.c. oraz naruszenie prawa procesowego tj. art. 322 k.p.c., art. 233 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. W oparciu o te zarzuty apelujący wniósł o zmianę punktów I – XII przez oddalenie powództwa oraz zmianę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przez stosunkowe rozdzielenie tych kosztów i przyznanie kosztów postępowania apelacyjnego a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelujący zakwestionował metodologię wyliczenia renty wskazując, że z dochodów M. N. (3), uzyskiwanych przez niego gdy żył utrzymywało się łącznie pięć osób a rentę rodzinną uzyskują obecnie jedynie cztery osoby. Z tej przyczyny właściwym było porównanie dochodów przypadających na jedną osobę w czasie gdy żył poszkodowany i porównanie tej sumy z kwotą renty rodzinnej należnej osobno każdemu z powodów.

W ocenie apelującego tego rodzaju porównanie prowadzi do wniosku, iż obecnie powodowie uzyskują wyższe dochody, niż wówczas gdy żył ich ojciec i mąż. Pozwany zakwestionował również przyjętą przez Sąd I instancji wysokość dodatkowych dochodów M. N. (3) w kwocie 150 zł miesięcznie wskazując, że okoliczność ta nie została wykazana przede wszystkim za pomocą dokumentów księgowych PIT, czy dowodów na prowadzenie przez zmarłego działalności gospodarczej w zakresie świadczonych usług remontowych. Skarżący zarzucił przy tym, że w okresie zimowym zmarły z całą pewnością nie uzyskiwał tak wysokich dodatkowych dochodów. Pozwany wniósł nadto o oznaczenie okresu końcowego przyznania renty wyrównawczej wobec dzieci zmarłego do czasu zakończenia przez nich edukacji a odnośnie jego żony do czasu uzyskania przez nią zatrudnienia.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie i przyznanie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna.

Analizując zarzut kwestionujący metodologię wyliczenia renty należnej każdemu z powodów wskazać trzeba, iż nie sposób uznać aby Sąd Rejonowy ustalając wysokość renty wyrównawczej uwzględnił okoliczność, iż wynagrodzenie za pracę uzyskiwane przez M. N. (3) przeznaczane było na utrzymanie pięcioosobowej rodziny a otrzymywana przez powodów renta rodzinna wypłacana przez ZUS przeznaczana zostaje obecnie na pokrycie potrzeb tylko czterech osób. W konsekwencji, jak słusznie wskazał apelujący dla rzeczywistego porównania tych świadczeń i ustalenia różnicy między sytuacją majątkową powodów przed śmiercią M. N. (3) a chwilą obecną konieczne było ustalenie różnicy w zarobkach M. N. (3) i renty rodzinnej w przeliczeniu na każdego członka rodziny.

Z ustalonego stanu faktycznego, (w tym w szczególności pisma k. 482 – 484), wynika, że M. N. (3) z tytułu zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej jako dozorca, konserwator urządzeń technicznych i konserwator zieleni na osiedlu mieszkaniowym w latach 2008 – 2013 r. uzyskiwałby wynagrodzenie:

- w 2008 r. w kwocie 1.400 zł brutto, tj. 1.033,33 zł netto,

- w 2009 r. w kwocie 1.580 zł brutto, tj. 1.167,68 zł netto,

- w 2010 r. w kwocie 1.630 zł brutto, tj. 1.201,93 zł netto,

- w 2011 r. w kwocie 1.700 zł brutto, tj. 1.250,91 zł netto,

- w 2012 r. w kwocie 1.830 zł brutto, tj. 1.340,98 zł netto,

- w 2013 r. w kwocie 1.900 zł brutto, tj. 1.389,95 zł netto.

Zauważenia także wymaga, iż wbrew stanowisku apelującego Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zakwestionowania przyjętej przez Sąd Rejonowy w trybie art. 322 k.p.c. kwoty 150 zł miesięcznie jako sumy uzyskiwanej przez M. N. (3) tytułem dorywczych prac, wykonywanych poza godzinami pracy oraz w weekendy. Wskazać należy, iż wprawdzie charakter deklarowanych przez świadków Z. R., Z. M. i M. J. prac wykonywanych przez M. N. (3) wskazuje, że wysokość zarobków była uzależniona od pory roku, przy czym w sezonie zimowym możliwości zarobkowych było mniej niż w sezonie letnim, jednak Sąd I instancji ustalając tę kwotę wziął pod uwagę uśrednione dochody w skali roku jakie M. N. (3) uzyskiwał z tego tytułu. Oczywistym jest przy tym, że skoro były to prace dorywcze powodowie nie dysponują żadnymi dokumentami, w tym w szczególności rozliczeniami PIT czy potwierdzeniem prowadzenia działalności gospodarczej, na potwierdzenie dokładnej wysokości tych dochodów. Nie ulega jednak wątpliwości, że zeznania powołanych w sprawie świadków w sposób nie budzący wątpliwości potwierdziły tę okoliczność a dochody uzyskiwane w ten sposób realnie zwiększały dochody, z których utrzymywał się każdy z powodów. Mając na uwadze powyższe okoliczności, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji, zasadnie odwołując się do treści art. 322 k.p.c., skorzystał z możliwości ustalenia odpowiedniej sumy według własnej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ustaleniom tym nie sposób zarzucić niezgodności z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania.

Mając na uwadze powyższe rozważania przyjąć należało, iż dochód M. N. (3) z tytułu wynagrodzenia za pracę stanowiącego sumę wynagrodzenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej w O. i dochodów uzyskiwanych z prac dorywczych ustalonych na kwotę 150 zł miesięcznie wynosiły odpowiednio:

- w 2007 r. kwotę 1.183,33 zł netto miesięcznie, tj. na osobę 236,67 zł,

- w 2008 r. kwotę 1.183,33 zł netto miesięcznie, tj. na osobę 236,67 zł,

- w 2009 r. kwotę 1.317,68 zł netto miesięcznie, tj. na osobę 263,54 zł,

- w 2010 r. kwotę 1.351,93 zł netto miesięcznie, tj. na osobę 270,39 zł,

- w 2011 r. kwotę 1.400,91 zł netto miesięcznie, tj. na osobę 280,18 zł,

- w 2012 r. kwotę 1.490,98 zł netto miesięcznie, tj. na osobę 298,20 zł,

- w 2013 r. kwotę 1.539,95 zł netto miesięcznie, tj. na osobę 307,99 zł.

Niesporną w niniejszej sprawie była kwota renty rodzinnej uzyskiwanej przez powodów. Wypłacana jest ona powodom przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych od kwietnia 2007 r. w następującej łącznej (do podziału na cztery osoby) wysokości:

- w 2007 r. – 843,48 zł netto, tj. na osobę 210,87 zł,

- w 2008 r. – 877,99 zł netto, tj. na osobę 219,50 zł,

- w 2009 r. – 937,30 zł netto, tj. na osobę 234,33 zł,

- w 2010 r. – 978,56 zł netto, tj. na osobę 244,64 zł,

- w 2011 r. – 1007,13 zł netto, tj. na osobę 251,78 zł,

- w 2012 r. do nadal – 1074,32 zł netto tj. na osobę 268,58 zł.

W konsekwencji różnice na osobę w dochodach uzyskiwanych przed 6 kwietnia 2007r. przez M. N. (3) a rentą rodzinną uzyskiwaną przez powodów po jego śmierci wynosiły kolejno:

- w 2007 r. ~ 26 zł miesięcznie (236,67 zł – 210,87 zł),

- w 2008 r. ~ 18 zł miesięcznie (236,67 zł – 219,50 zł),

- w 2009 r. ~ 30 zł miesięcznie (263,54 zł – 234,33 zł),

- w 2010 r. ~ 26 zł miesięcznie (270,39 zł – 244,64 zł),

- w 2011 r. ~ 29 zł miesięcznie (280,18 zł – 251,78 zł),

- w 2012 r. ~ 30 zł miesięcznie (298,20 zł – 268,58 zł),

- w 2013 r. ~ 40 zł miesięcznie (307,99 zł – 268,58 zł).

W tych okolicznościach nie sposób się zgodzić z twierdzeniami pozwanego, iż powodowie w czasie gdy żył M. N. (3) uzyskiwali mniejsze dochody w przeliczeniu na jednego członka rodziny niż w chwili obecnej.

Tym samym skapitalizowana renta za okres od 6 kwietnia 2007 r. do 31 stycznia 2009r. należna każdemu z powodów wyniosła po 480 zł (9x26 zł + 12x18 zł + 1x30 zł) – o czym na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono w punkcie 1 podpunkty I, IV, VII i X sentencji wyroku.

Skapitalizowana renta za okres od 1 marca 2009 r. do 30 marca 2013 r. dla każdego z powodów wyniosła po 1.440 zł (10x30zł + 12x26 zł + 12x29 zł + 12x30 zł + 3 x40 zł) – o czym na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono w punkcie 1 podpunkty II, V, VIII i XI sentencji wyroku.

O odsetkach od tych należności orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c.

Z kolei bieżąca renta z uwagi na różnicę między wynagrodzeniem M. N. (3) a rentą rodzinną wypłacaną z ZUS wyniosła 40 zł miesięcznie na rzecz każdego z powodów – o czym na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono w punkcie 1 podpunkty III, VI, IX i XII sentencji wyroku.

W tym miejscu wskazać należy, iż z uwagi na fakt, że M. N. (1) (ur. (...)) jest małoletni koniecznym było orzeczenie o wypłaceniu należnego mu świadczenia do rąk matki K. N. (punkt IX sentencji wyroku).

Z uwagi na zmianę orzeczenia w zakresie przyznanych powodom skapitalizowanych rent oraz rent bieżących konieczna była również odpowiednia zmiana orzeczenia o kosztach postępowania przed Sądem I instancji. Wskazać przy tym trzeba, że zasądzenie zwrotu kosztów procesowych od strony wnoszącej apelację, jak również zmiana w tym zakresie orzeczenia sądu pierwszej instancji na jej niekorzyść nie stanowi naruszenia wynikającego z art. 384 k.p.c. zakazu reformationis in peius, gdyż odnosi się on tylko do meritum rozstrzygnięcia zawartego w wyroku.

Koszty niniejszego postępowania wyniosły łącznie 20.332,78 zł w każdej z czterech połączonych do wspólnego rozpoznania spraw.

Na sumę tę złożyły się koszty zastępstwa procesowego powoda w łącznej kwocie 7.217 zł [tj. 3.617 zł (za postępowanie w I instancji) + 1.200 zł (stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia, tj. 45.200 zł co do każdego z powodów w II instancji) + 2.400 zł (stosownie do wartości przedmiotu sporu – 10.200 zł po uchyleniu części orzeczenia za ponownie toczące się postępowanie w I instancji). W takiej samej wysokości 7.217 zł koszty zastępstwa procesowego poniósł pozwany. Do tych należności należało doliczyć opłatę od apelacji w kwocie 2.260 zł, opłatę od pozwu – 3.010 zł i ¼ należności biegłego, gdyż jedna opinia sporządzona została na potrzeby czterech spraw i w tym samym zakresie została wykorzystana do rozstrzygnięcia każdej z nich, tj. 628,78 zł (1/4 z 2.515,12 zł).

Powódka K. N. wygrała zainicjowaną przez siebie sprawę w 87 %. Tym samym powinna uiścić 13 % z łącznej sumy kosztów procesu tj. kwoty 20.332,78 zł a pozwany 87 % z tej sumy. Pozwany winien zatem zapłacić koszty procesu w łącznej kwocie 17.689,52 zł a do tej pory zapłacił łącznie 10.105,77 zł [2.260 zł opłaty od apelacji + 7.217 zł koszty zastępstwa procesowego + 628,77 zł (1/4 wynagrodzenia za sporządzenie opinii przez biegłego)]. Powódka K. N. poniosła koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7.217 zł, a zatem pozwany winien jej zwrócić różnicę między kosztami poniesionymi a kwotą 2.643,26 zł (13 % z 20.332,78 zł). Z tej przyczyny pozwany zobowiązany został zwrócić powódce K. N. kwotę 4.573,74 zł (7.217 zł – 2.643,26 zł). Pozostała pozwanemu do zapłaty kwota tj. 3.010 zł przyznana została na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim, tytułem stosunkowej części nie uiszczonych kosztów sądowych – punkty XIV i XVI sentencji wyroku.

Powodowie N. N., M. N. (1) i M. N. (2) wygrali przedmiotową sprawę w 54 %. Skoro jak wyżej wskazano koszty postępowania, dotyczące osobno każdej z ich trzech spraw, połączonych do wspólnego rozpoznania, wyniosły 20.332,78 zł. Tym samym każdy z powodów winien ponieść po 9.353,08 zł (46 % z 20.332,78 zł) tytułem kosztów procesu a pozwany w każdej z tych trzech spraw winien zapłacić sumę 10.979,70 zł (54 % z 20.332,78 zł). Pozwany w każdej z tych połączonych spraw poniósł koszty w kwocie 10.105,77 zł, stąd na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim winien uiścić różnicę w kwocie 873,93 zł za każdą z tych trzech spraw tj. łącznie 2.621,79 zł (10.979,70 - 10.105,77 zł = 873,93 zł x 3) – punkt XVI sentencji wyroku.

Sąd Okręgowy w oparciu o art. 102 k.p.c. z uwagi na szczególny charakter niniejszej sprawy, sytuację majątkową powodów N. N., M. N. (1) i M. N. (2) oraz ich wiek a także fakt, że nadal się uczą i nie pracują nie obciążył tych powodów pozostałymi do zapłaty kosztami sądowymi (pkt XV sentencji).

W ocenie Sądu Okręgowego na uwzględnienie nie zasługuje zarzut, iż w niniejszej sprawie winien zostać określony końcowy termin przyznania rent wyrównawczych na rzecz każdego z powodów. W pierwszej kolejności podkreślić należy, iż w chwili orzekania i rozstrzygania niniejszej sprawy brak jest dostatecznych danych na podjęcie choćby próby określenia takich terminów. Z twierdzeń powodów wynika, iż N. N., M. N. (2) i M. N. (1) chcieliby podjąć studia dzienne, jednak same tego rodzaju deklaracje nie dają podstaw do ustalenia końcowej daty przyznanej im renty, gdyż są oni obecnie w takim wieku, że nie można przesądzić, czy w ogóle podejmą oni w przyszłości edukację na wyższej uczelni i ile lat edukacja ta będzie trwała.

Co do powódki K. N. skoro do czasu śmierci męża nie pracowała ona zawodowo i zajmowała się wychowaniem dzieci oraz prowadzeniem gospodarstwa domowego, przy czym obowiązki te wykonuje do chwili obecnej, w ocenie Sądu Okręgowego nie jest możliwe ścisłe określenie daty końcowej wypłacania przyznanej renty wyrównawczej. Sąd II instancji podzielił w tym zakresie stanowisko Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 21 stycznia 1969 r. w sprawie sygn. akt II PR 597/68, publ. OSNC 1970/2/30, iż w sytuacji gdy pozostała wdowa prowadzi gospodarstwo i wychowuje większą liczbę dzieci, nie można od niej wymagać, by podejmowała pracę zawodową ze szkodą dla dzieci w okresie ich studiów, a w każdym razie do czasu ich usamodzielnienia się. Skoro ta ostatnia data z reguły nie jest możliwa do ścisłego określenia, zależy bowiem od szeregu czynników niezależnych od matki (zdrowie dzieci, ich uzdolnienia), to zasądzenie renty uzupełniającej dla wdowy nie powinno być ograniczone terminem końcowym. Apelujący wydaje się przy tym nie zauważać, że przepisy prawa dają mu możliwość zweryfikowania ciążącego na nim obowiązku w razie zmiany stosunków (art. 907 § 2 k.c.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., mając na uwadze charakter sprawy i wysokość rent wyrównawczych przyznanych powodom, które to okoliczności zdaniem Sądu Okręgowego stanowią szczególnie uzasadniony wypadek wskazany w tym przepisie ( punkt 3 sentencji wyroku).