Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2017 r. w Gliwicach

sprawy I. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla

na skutek odwołania I. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 9 lutego 2017 r. nr (...)

oddala odwołanie.

(-) SSO Mariola Szmajduch

Sygn. akt VIII U 598/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 lutego 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonej I. M. prawa do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do deputatu węglowego przysługującego byłym pracownikom kolejowym pobierającym emeryturę lub rentę. W uzasadnieniu odmowy organ rentowy powołując się na art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (Dz. U. z 2000r. Nr 84, poz. 948 ze zm.) wskazał, iż ubezpieczona pobiera wprawdzie emeryturę przyznaną na podstawie art. 184 w zw. art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jednak emerytura ta nie została jej przyznana z tytułu wykonywania co najmniej 15 lat pracy na kolei wraz z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia na kolei, w związku z czym brak podstaw prawnych do wypłaty deputatu węglowego. ZUS zaznaczył nadto, że do okresów takich nie zaliczył okresu urlopu wychowawczego.

Od tej decyzji odwołanie wniosła ubezpieczona I. M., domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do deputatu węglowego wskazując, iż w jej ocenie, będąc na urlopie wychowawczym, zachowała status pracownika kolejowego i otrzymywała w związku z tym stosowne wynagrodzenie. Zatem okres ten winien być uwzględniony w 15 latach pracy kolejowej, a tym samym spełniła ona wszystkie przesłanki z art. 74 ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...), do przyznania jej jako emerytowi prawa do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do deputatu węglowego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. M., urodzona w dniu (...), w okresie od 1 września 1971r. do 31 lipca 1979r. oraz od 30 października 1979r. do 13 marca 1982r. była zatrudniona w Spółdzielni Pracy (...) w C. na stanowisku malarza ozdób choinkowych. Z kolei w okresie od 15 marca 1982r. do 31 października 1999r. była zatrudniona w (...) Zakład (...) w T. Sekcja Drogowa T. Osobowa na stanowisku adiunkta, starszego referenta i referendarza. Przy czym w okresie od 26 maja 1995r. do 19 lutego 1997 i od 1 marca 1997r. do 3 czerwca 1998r. korzystała z urlopu wychowawczego.

Z akt osobowych ubezpieczonej wynika, że w czerwcu 1995, pracodawca wypłacił jej jedynie część wynagrodzenia za miesiąc maj, tj. za przepracowany w tym miesiącu okres. Natomiast od czerwca 1995 do stycznia 1997r. nie wypłacano jej wynagrodzenia, a jedynie zasiłek rodzinny i wychowawczy. Następnie wynagrodzenie wypłacono za część lutego 1997 i ponownie od marca 1997r. do maja 1998, pracodawca nie wypłacał jej wynagrodzenia za pracę, a jedynie zasiłek rodzinny i wychowawczy. Ponownie, po raz pierwszy pracodawca wypłacił jej wynagrodzenie za czerwiec 1998r. W pismach, w których pracodawca udzielał odwołującej prawa do urlopu wychowawczego wskazano, iż w trakcie tego urlopu zachowuje ona prawo do korzystania z kolejowej opieki lekarskiej oraz ulg przejazdowych dla siebie i członków rodziny.

Ubezpieczona w trakcie zatrudnienia u tego pracodawcy była uprawniona do kolejowego deputatu węglowego.

Zatrudnienie odwołującej w (...) ustało na skutek wypowiedzenia przez pracodawcę, w ramach restrukturyzacji zatrudnienia.

Następnie od dnia 1 stycznia 2000r. ubezpieczona była uprawniona do zasiłku przedemerytalnego.

Decyzją z dnia 12 grudnia 2011r. przyznano ubezpieczonej, począwszy od dnia 14 listopada 2011r., prawo do emerytury z obniżonego wieku, na podstawie art. 184 w zw. art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Do 15 lat pracy w warunkach szczególnych uwzględniono okres pracy na kolei z wyłączeniem pobieranych w tym czasie okresów urlopu wychowawczego, które w ocenie organu rentowego, nie należą do okresów równorzędnych i zaliczalnych do okresów zatrudnienia na kolei. Tym samym ZUS uwzględnił 12 lat i 7 miesięcy takiej pracy. Natomiast brakującą do 15 lat, część okresów pracy w warunkach szczególnych, uzupełniono okresem zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w C..

Ubezpieczona w dniu 9 stycznia 2017r. złożyła do ZUS kolejny wniosek o wypłatę ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do deputatu węglowego.

W związku z powyższym organ rentowy w dniu 9 lutego 2017r. wydał zaskarżoną decyzję odmowną.

Powyższy stan faktyczny jest w zasadzie bezsporny i wynika wprost z akt organu rentowego, wyjaśnień odwołującej (k.13-14) a także jej akt osobowych z (...) Zakład (...) w T., dołączonych do akt sprawy.

Powyższe dowody nie budziły żadnych wątpliwości i Sąd przyznał im walor wiarygodności i mocy dowodowej, a w konsekwencji przyjął za podstawę do ustalenia stanu faktycznego.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej I. M., nie zasługuje na uwzględnienie. Odwołująca jest co prawda byłym pracownikiem kolejowym i pobierała w trakcie tego zatrudnienia ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla, to jednak zatrudnienie na kolei w wymiarze 12 lat i 7 miesięcy, nie było podstawą nabycia przez nią prawa do emerytury wcześniejszej z art. 184 ustawy o FUS. Prawo do tej emerytury nie zostało ustalone na podstawie pracy w warunkach szczególnych na kolei, ale także pracy w warunkach szczególnych przy malowaniu ozdób choinkowych, tj. zatrudnienia poza koleją.

Podstawę prawną żądania odwołującej stanowi ustawa z dnia 8 września 2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (Dz.U. z 2000r. Nr 84, poz. 948 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 74 ust.1 tejże ustawy, byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 1975r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 1983r. Nr 30, poz. 144, z 1989r. Nr 35, poz. 192, z 1990r. Nr 36, poz. 206, z 1991r. Nr 94, poz. 422, z 1995r. Nr 4, poz. 17, z 1996r. Nr 24, poz. 110 i Nr 100, poz. 461 oraz z 1998r. Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1118) albo przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z 1999r. Nr 38, poz. 360, Nr 70, poz. 774, Nr 72, poz. 801 i 802 i Nr 106, poz. 1215 oraz z 2000 r. Nr 2, poz. 26, Nr 9, poz. 118, Nr 19, poz. 238 i Nr 56, poz. 678), a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego.

2. Za podstawę ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przeciętną średnioroczną cenę detaliczną 1000 kg węgla kamiennego z roku poprzedzającego rok, w którym ekwiwalent ma być wypłacany, ogłaszaną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w terminie do dnia 20 stycznia każdego roku, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", skorygowaną o przewidywany w ustawie budżetowej średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów na rok planowany.

3. Świadczenie określone w ust. 1 przysługuje również emerytowi lub renciście, który pobiera emeryturę lub rentę z tytułu zatrudnienia w okresach równorzędnych z okresami zatrudnienia na kolei, oraz osobie, której przyznano kolejową emeryturę lub rentę w drodze wyjątku.

4. Prawo do deputatu węglowego nie przysługuje jednak emerytowi lub renciście, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty.

5. Ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w ust. 1, przyznaje i wypłaca w dwóch terminach wraz z wypłatą emerytury lub renty: w marcu - za okres od 1 stycznia do 30 czerwca i we wrześniu - za okres od 1 lipca do 31 grudnia każdego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dotacji celowej z budżetu państwa.

6. W przypadku przyznania emerytury lub renty po terminie wypłaty ekwiwalentu pieniężnego, ekwiwalent należny od dnia przyznania emerytury lub renty do końca półrocznego okresu, o którym mowa w ust. 5, wypłaca się łącznie z pierwszą należnością z tytułu emerytury lub renty.

7. W przypadku przyznania renty rodzinnej po emerycie lub renciście ekwiwalent pieniężny z tytułu tej renty przysługuje dopiero po upływie okresu, za który został wypłacony emerytowi lub renciście.

8. Emerytom lub rencistom przebywającym w domach pomocy społecznej ekwiwalent pieniężny wypłaca się miesięcznie wraz z wypłatą emerytury lub renty.

9. W przypadku gdy rentę rodzinną pobiera więcej niż jedna osoba, wszystkim tym osobom przysługuje łącznie jeden ekwiwalent. W razie podziału renty rodzinnej ekwiwalent pieniężny ulega podziałowi w częściach równych, odpowiednio do liczby uprawnionych.

10. Emeryci i renciści nabywają prawo do ekwiwalentu pieniężnego z dniem przyznania emerytury lub renty.

11. Prawo do pobierania ekwiwalentu pieniężnego ustaje lub ulega zawieszeniu wraz z ustaniem prawa do emerytury lub renty.

Bezspornym w sprawie było, że I. M. w latach 1982-1999 była pracownikiem (...) Zakład (...) w T. Sekcja Drogowa T. Osobowa i na zasiłek przedemerytalny, a następnie emeryturę z obniżonego wieku, przeszła z tego zakładu. Nie było również sporne, że w trakcie zatrudnienia u tego pracodawcy przysługiwało jej uprawnienie do deputatu węglowego.

Kwestią sporną w przedmiotowej sprawie pozostawało, czy ubezpieczona jako były pracownik kolejowy na podstawie zatrudnienia na kolei nabyła prawo do emerytury wcześniejszej, a tym samym, czy będąc zatrudniona w (...) Zakład (...) w T. Sekcja Drogowa T. Osobowa wykonywała przez co najmniej 15 lat pracę na kolei, wraz z okresami pracy równorzędnej i zaliczalnej do pracy na kolei.

W ocenie organu rentowego powyższe uprawnienie nie przysługuje skarżącej, albowiem przed przejściem na emeryturę nie wykazała 15 lat pracy na kolei wraz z okresami pracy równorzędnej i zaliczalnej do pracy na kolei.

W opinii Sądu orzekającego stanowisko ZUS znajduje uzasadnienie prawne.

Prawo do deputatu węglowego przysługuje pracownikom pracującym na kolei. Przysługuje ono również byłym pracownikom kolejowym, którzy na podstawie właśnie tego zatrudnienia nabyli emeryturę lub rentę. Tym samym nabycie prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy w oparciu o zatrudnienie wykonywane poza koleją, wyklucza skuteczne przyznanie prawa do deputatu węglowego. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 marca 2012r. przedstawionym w sprawie III AUa 1699/11 (LEX nr 1238743) w sprawie o prawo do deputatu węglowego istotne jest ustalenie, czy przyznana renta w oparciu o przepisy u.e.r.f.u.s. została ustalona na podstawie zatrudnienia kolejowego i wówczas prawo do deputatu węglowego przysługuje, czy też zatrudnienia poza koleją, co uniemożliwia nabycie prawa do tego świadczenia. Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela ten pogląd i stoi na stanowisku, że odnosi się on również do powstania uprawnień do wcześniejszej emerytury na podstawie zatrudnienia kolejowego.

Jak bezsprzecznie wykazało postępowanie dowodowe, ubezpieczona nabyła prawo do emerytury wcześniejszej po uwzględnieniu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej na kolei, w wymiarze 12 lat i 7 miesięcy oraz po ich uzupełnieniu do 15 pełnych lat takich okresów, pracą w szczególnych warunkach, wykonywaną poza koleją, tj. przy ręcznym malowaniu ozdób choinkowych. Tym samym dopiero po uwzględnieniu tego drugiego okresu zatrudnienia odwołująca spełniła wszystkie warunki do przyznania prawa do emerytury z wcześniejszego wieku na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Na marginesie wskazać należy, iż okres urlopu wychowawczego, mimo iż odwołująca podnosi, że w tym czasie zachowała wszelkie uprawnienia pracownicze i otrzymywała wynagrodzenie, nie jest okresem pracy na kolei, ani też pracy równorzędnej, czy zaliczalnej do takiej pracy. Mianowicie odwołująca w tym czasie, wbrew temu co podnosi, nie otrzymywała wynagrodzenia, a jedynie zasiłek wychowawczy wraz z zasiłkiem rodzinnym, czyli świadczenia z ubezpieczenia społecznego, które nie zostały enumeratywnie wyliczone w art. 43-45 ustawy o FUS. Bez znaczenia pozostaje również fakt, że zachowała uprawnienia pracownicze, bowiem z istoty samego urlopu wychowawczego wynika, że przysługuje on wyłącznie pracownikowi, nie jest natomiast okresem faktycznego świadczenia pracy.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, za okresy zatrudnienia na kolei uważa się okresy pozostawania w stosunku pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy. Ustawodawca zatem w art. 43 ust. 1 ustawy sformułował definicję ustawową tego pojęcia dla potrzeb ustalania jednej z przesłanek koniecznych prawa do emerytury kolejowej, wskazując, które okresy zatrudnienia na kolei podlegają zaliczeniu do uprawnień do emerytury kolejowej. W dalszych zaś przepisach enumeratywnie wskazał okresy równorzędne z okresami zatrudnienia na kolei oraz okresy zaliczalne do okresów zatrudnienia na kolei (art. 44-45 ustawy). W żadnym z tych przepisów nie jest wymieniony okres przebywania na urlopie wychowawczym. Ugruntowane już orzecznictwo wyklucza możliwość zaliczenia urlopu wychowawczego do okresów pracy wykonywanej w szczególnych warunkach (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2006r., II UK 224/05 , LEX nr 989171).

W konsekwencji, należało stwierdzić, że ubezpieczona nie spełniła jednej z podstawowych przesłanek przyznania prawa do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do deputatu węglowego w myśl przepisów ustawy z dnia 8 września 2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (Dz.U. z 2000r. Nr 84, poz. 948 ze zm.).

Mając powyższe na uwadze Sąd, uznając odwołanie za nieuzasadnione, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

(-) SSO Mariola Szmajduch