Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 października 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa Zakładów (...) sp. z o.o. we W.

przeciwko M. S. i I. S.

o ustanowienie przez Sąd rozdzielności majątkowej małżeńskiej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 14 kwietnia 2015 roku, sygn. akt III RC 564/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Radomsku, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za instancję odwoławczą.

Jarosław Gołębiowski

Dariusz Mizera Beata Grochulska

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt. II Ca 480/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2015r. Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu sprawy oddalił powództwo Zakładów (...) sp. z o.o. we W. przeciwko M. S. i I. S. o ustanowienie przez Sąd rozdzielności majątkowej małżeńskiej.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

M. S. i I. S. z d. Zemsta zawarli związek małżeński w dniu (...) r. Na dzień wyrokowania pozostawali w związku małżeńskim.

W dniu 24 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy w Łodzi wydał nakaz zapłaty w sprawie X GNc 643/14 i nakazał M. S., aby zapłacił kwotę 103.681,61 złotych - wraz z ustawowymi odsetkami na rzecz Zakładów (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W..

Przeciwko M. S. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym we Wrocławiu wszczął postępowanie egzekucyjne. Postępowanie w sprawie Km 121/14 nie doprowadziło do zaspokojenia należności wierzyciela.

Pozwany M. S. i jego żona I. S. mieszkają razem. Małżonkowie mają dwoje małoletnich dzieci, które wspólnie wychowują.

Pozwana I. S. nie jest dłużniczką wierzyciela.

Pozwany prowadzi działalność gospodarczą - masarnię. Współpracuje z firmą (...), której współwłaścicielem jest P. J..

M. S. od lutego bieżącego roku reguluje zaległość na rzecz wierzyciela w ratach. Pozwany spłacił ponad 34.000 złotych. Działalność prowadzona przez pozwanego zaczyna coraz lepiej prosperować - w związku z tym M. S. zobowiązał się do regularnej spłaty zaległości na rzecz wierzyciela.

Pozwani wyrazili wolę pozostawania w ustroju wspólności ustawowej małżeńskiej.

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów złożonych przez pełnomocnika powoda - w ocenie Sadu nie budzących wątpliwości co do swej mocy dowodowej. Ponadto Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie przesłuchania stron procesu.

Sąd Rejonowy zważył, iż podstawę rozstrzygnięcia niniejszej sprawy stanowi art. 52 § 1 a kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - zgodnie, z którym ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. W myśl art. 52 § 1 a krio., kolejnym ważnym powodem żądania ustanowienia rozdzielności, z którym występuje wierzyciel jednego z małżonków, jest konieczność dokonania podziału majątku wspólnego dla zaspokojenia jego wierzytelności, stwierdzonej tytułem wykonawczym. Przepis art. 52 § 1a krio przewiduje dwie przesłanki wskazanego żądania wierzyciela, a mianowicie: istnienie prawomocnego tytułu wykonawczego oraz konieczność dokonania podziału majątku. Konieczność taka powinna zostać uprawdopodobniona. Powód wykazał istnienie tytułu wykonawczego - nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 24 czerwca 2014 r. w sprawie X GNc 643/14 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 01 sierpnia 2014 r. Powód jednak nie uprawdopodobnił konieczność dokonania podziału majątku. Pozwany regularnie dokonuje spłaty zadłużenia na rzecz wierzyciela. W związku z powyższym na dzień wyrokowania nie zachodziły przesłanki warunkujące uwzględnienie powództwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł apelację. Zaskarżył go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego poprzez błędne przyjęcie, że w niniejszej sprawie nie ziściły się obie przesłanki zastosowania dyspozycji przepisu art. 52 § 1a krio.

2.  naruszenie prawa procesowego przez błędne zastosowanie art. 232 k.p.c. a to przez uznanie, że powód nie wykazał, iż w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki określone w art. 52 § 1a kroi.

Wskazując na powyższe wnosił o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku w całości przez uwzględnienie żądania objętego pozwem,

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok podlega uchyleniu i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania.

Nie przesądzając o trafności rozstrzygnięcia wydany w sprawie wyrok zapadł przedwcześnie z pominięciem rozważenia zaistnienia przesłanek wymienionych w przepisie art. 52 § 1 a krio.

Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami winno być poprzedzone uprawdopodobnieniem, że zaspokojenie wierzyciela wymaga dokonania podziału majątku wspólnego.

W nauce prawa podkreśla się (por. np. komentarz do art. 52 krio pod red. K.Pietrzykowskiego opublikowany w systemie Legalis), że przesłanka ta winna być rygorystycznie oceniona przez sąd, ponieważ przyznanie legitymacji czynnej wierzycielowi stanowi ingerencję podmiotu trzeciego w sprawy majątkowe małżonków.

Skorzystanie przez wierzyciela z tego uprawnienia winno być oceniane także w płaszczyźnie art. 41 krio oraz art. 787 i art. 787 ¹ k.p.c. Rozstrzygnięcie w przedmiocie ustanowienia rozdzielności majątkowej na wniosek wierzyciela jest rozwiązaniem ostatecznym i najdalej idącym. Skorzystanie z tej instytucji jest uwarunkowane stwierdzeniem, że wierzyciel nie może zrealizować swoich uprawnień w inny sposób, w sposób mniej dotkliwy dla dłużnika pozostającego we współwłasności ustawowej.

Sąd Rejonowy nie poczynił jakichkolwiek ustaleń czy jest możliwym realizowanie tytułu wykonawczego wierzyciela poprzez skierowanie egzekucji do majątku wspólnego dłużnika po uprzednim nadaniu klauzuli wykonalności przeciwko jego małżonkowi.

Powołany przepis art. 787 k.p.c. warunkuje nadanie klauzuli przeciwko małżonkowi dłużnika ustaleniem, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.

Nie jest wiadomym jaki jest węzeł prawny łączący powodowe przedsiębiorstwo oraz pozwanego oraz czy zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą pozwanej. Nie jest znana jej pozycja prawna i rola w prowadzonym przez pozwanego przedsiębiorstwie. Powyższe wyklucza możliwość oceny, czy wierzyciel mógł skorzystać z uprawnienia określonego w przepisie art. 787 k.p.c.

Z akt sprawy wynika, że masarnia jest prowadzona przez pozwanego wespół z osobą trzecią. Nie jest znany status prawny tej osoby a w konsekwencji czy prowadzenie przedsiębiorstwa jest realizowane w ramach umowy spółki cywilnej. W tym ostatnim przypadku ustrojem majątkowym jest współwłasność łączna pomiędzy wspólnikami (por. art. 863 k.c.), co może implikować sposób prowadzenia egzekucji.

Skarżący w apelacji kwestionował ustalenia, że dłużnik dobrowolnie spłaca dług objęty tytułem wykonawczym. Kwestia ta nie została w sposób dostateczny wyjaśniona.

Z relacji pozwanych wynika, że wpływy dokonane przez dłużnika były kilkukrotne i nie ograniczały się jedynie do uiszczenia kwoty 30.000 złotych. Treść pisma procesowego powoda złożonego w postępowaniu apelacyjnym wskazuje, że wartość zaskarżenia jest znacząco niższa niż wskazana w załączonym do pozwu nakazie zapłaty. Może to wskazywać, że po wszczęciu postępowania dłużnik faktycznie dokonał szeregu wpłat. Okoliczność ta wymaga jednak wnikliwego ustalenia. Brak jest ustaleń czy i w jakim zakresie należność była uregulowana po zakończeniu postępowania pierwszoinstancyjnego.

Rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy poza wyżej wymienionymi kwestiami oceni również zgłoszone w pozwie roszczenie w płaszczyźnie art. 5 k.c., ustalając czy uwzględnieniu powództwa nie stoi na przeszkodzie dobro rodziny pozwanych.

Z przyczyn powyższych mankamenty w przeprowadzonym postępowaniu dowodowym doprowadziły do nierozpoznania istoty sprawy.

Musiało to skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu (art. 386 § 4 k.p.c.).

JG/AOw

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSO Beata Grochulska

Na oryginale właściwe podpisy