Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 grudnia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa J. N. (1)

przeciwko J. M.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 24 sierpnia 2015 roku, sygn. akt I C 280/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie drugim sentencji w ten tylko sposób, że nie obciąża powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanej, a w pozostałej części apelację oddala;

2.  nie obciąża powódki J. N. (1) obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą na rzecz pozwanej J. M..

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Paweł Hochman

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt: II Ca 772/15

UZASADNIENIE

Powódka J. N. (1) - reprezentowana przez pełnomocnika adwokata - w pozwie z dnia 9 czerwca 2014 r. wniosła o zobowiązanie pozwanej J. M. do złożenia oświadczenia woli następującej treści:

„J. M. przenosi na własność J. N. (1) c. F. i M. udział wynoszący 1/2 części we własności nieruchomości położonej we wsi P., gmina Ż., w powiecie (...), w województwie (...), o obszarze (...) ha, składającej się z działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Opocznie, V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...)” oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 22 września 2014 r. pozwana J. M. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu. Na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2015 r. pełnomocnik pozwanej podniósł, że nie można odwołać darowizny po upływie roku, od kiedy strona dowiedziała się o przyczynie rażącej niewdzięczności.

Zaskarżonym wyrokiem. Sąd Rejonowy w Opocznie oddalił powództwo oraz zasądził od powódki J. N. (1) na rzecz pozwanej J. M. kwotę 2.417,00 złotych tytułem kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny: L. N. syn powódki i J. M. zawarli w dniu (...) r. związek małżeński.

Aktem notarialnym Rep. A Nr (...) sporządzonym w dniu 29 grudnia 1994 r. przed notariuszem A. P. w Kancelarii Notarialnej w O. J. N. (1) darowała synowi L. N. i synowej J. N. (2) do wspólności ustawowej zabudowaną nieruchomość rolną położoną we wsi P., w gminie Ż. o obszarze (...) ha, składającej się z działki nr (...) stanowiącą jej własność.

Dla przedmiotowej nieruchomości została założona księga wieczysta w dniu 15 marca 1995 r. i obecnie prowadzona jest ona pod numerem KW (...).

W przekonaniu J. N. (1) dokonała ona darowizny wyłącznie na rzecz syna.

L. N. wraz z żoną, po zawarciu związku małżeńskiego mieszkali przez kilka lat w domu rodziców L. N. razem z nimi. Stosunki między J. N. (2) a J. N. (1) nie układały się dobrze. J. N. (2) nie czuła się akceptowana przez teściową.

Po dokonaniu darowizny stosunki między J. N. (2) a J. N. (1) nie uległy poprawie i systematycznie pogarszały się.

Po wybudowaniu przez małżeństwo N. domu na darowanej działce, J. N. (2) przestała odwiedzać teściową J. N. (1), spędzać z nią święta, czy pytać o jej zdrowie, odnosiła się do niej w negatywny sposób.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 15 października 2012 r. rozwiązał przez rozwód związek małżeński L. N. i J. N. (2) z domu M..

W Sądzie Rejonowym w Opocznie toczy się postępowanie z wniosku J. M. z udziałem L. N. o podział majątku wspólnego, w skład którego wchodzi m.in. zabudowana nieruchomość położona w P. o powierzchni (...) ha, oznaczona w ewidencji gruntów numerem działki (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Strony nie przedstawiły zgodnych stanowisk co do sposobu podziału majątku wspólnego.

Komisariat Policji w P. pod adresem (...) tj. w miejscu zamieszkania J. M. przeprowadził od 2013 r. interwencje w dniach: 03.08.2013 r., 04.08.2013 r., 01.04.2014 r., 06.04.2014 r., 17.05.2014 r., 12.06.2014 r., 27.08.2014 r. - dwukrotnie, 05.09.2014r. i 13.09.2014 r.

Z zapisów w notatkach służbowych z tychże interwencji wynika, iż dotyczyły awantur rodzinnych w domu J. N. (2) i L. N. zgłaszanych zarówno przez J. M., L. N., jak i przez ich córkę E. S..

Komenda Powiatowa Policji w O. pod adresem (...) tj. w miejscu zamieszkania J. M. i pod adresem (...) - w miejscu zamieszkania J. N. (1) przeprowadziła od 2012 r. kilkanaście interwencji.

Z zapisów w notatkach służbowych z tychże interwencji wynika, iż dotyczyły awantur domowych, nieporozumień rodzinnych, a w dniu 09.10.2014 r. interwencja dotyczyła ścinania drzewa owocowego przez byłą synową i została ona zgłoszona przez L. N..

W 2011 r. zostały zagryzione pod nieobecność pozwanej kury na jej posesji. O tym fakcie poinformowała ją telefonicznie na prośbę J. N. (1) K. B.. W czasie rozmowy J. N. (2) powiedziała, że cyt.” wszystko to jest wina tej starej k...”.

Treść tej rozmowy K. B. przekazała J. N. (1).

W 2014 r. J. N. (1) weszła na zabudowaną posesję syna L. N. i jego byłej żony J. M. w celu zgaszenia światła, które paliło się w garażu. Wtedy doszło do awantury pomiędzy nią a J. M., która wypychała ją z garażu, używając przy tym słów wulgarnych w stosunku do J. N. (1)

Tego zdarzenia J. N. (1) nie zgłosiła na policję.

Ma ona żal do byłej synowej, za jej zachowania i chce odebrać swoje, żeby nie płacić dzierżawy, tak jak kiedyś powiedziała jej J. M..

J. M. ma pretensje do J. N. (1), że nie była akceptowana jako synowa mimo, że się starała.

Powódka J. N. (1) aktem notarialnym Rep. A Nr (...) z dnia 24 marca 2014 r. sporządzonym przez notariusza R. W. w Kancelarii Notarialnej w O. dokonała odwołania darowizny z dnia 29 grudnia 1994 r. uczynionej na rzecz pozwanej J. M. (przed rozwodem N.) z powodu rażącej niewdzięczności.

W tym samym akcie notarialnym wezwała pozwaną do przeniesienia na rzecz powódki udziału wynoszącego 1/2 części we własności darowanej nieruchomości do dnia 2 kwietnia 2014 r. pod rygorem skierowania sprawy na drogę sądową.

J. M. w dniu 2 kwietnia 2014 r. nie stawiła się we wskazanej kancelarii notarialnej.

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu Rejonowego nie mogą być uznane za rażącą niewdzięczność przykrości i krzywdy czynione impulsywnie, lecz mieszczące się w granicach zwykłych konfliktów życia .

Sąd Rejonowy uznał, że stosownie do przepisu art. 899 § 3 k.c. ocenie podlegają te zachowania pozwanej J. M., które miały miejsce w okresie 1 roku przed marcem 2014 r. i uznał, że tym zachowaniom pozwanej J. M. w stosunku do darczyńcy - powódki J. N. (1) nie można przypisać cech „rażącej niewdzięczności”.

Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że pozwana J. M. zachowywała się w stosunku do powódki J. N. (1) niewłaściwie, wręcz nagannie.

Niewątpliwie stosunki jakie łączyły od początku małżeństwa J. M. z L. N. i powódkę z pozwaną były trudne, z powodu ich wzajemnej niechęci, czy też braku akceptacji.

J. M. nie odwiedzała teściowej, nie świadczyła jej pomocy, bowiem jak argumentowała - teściowa takiej pomocy nie wymagała. Między nimi dochodziło do konfliktowych sytuacji.

Popychanie przez pozwaną powódki J. N. (1) w garażu, na posesji stanowiącej współwłasność pozwanej i używanie przy tym przez nią słów, które były przykre dla byłej teściowej - w ocenie Sądu Rejonowego nie stanowią rażącej niewdzięczności i nie mogą być podstawą do uwzględnienia powództwa.

Także bierne zachowanie pozwanej w stosunku do powódki wynikało, jak wskazywała J. M. z braku akceptacji jej jako synowej.

Niewątpliwie jest to sytuacja niewłaściwa, ale takiemu zachowaniu pozwanej przy uwzględnieniu przyczyny tego zachowania nie można przypisać rażącej niewdzięczności.

Z tych względów Sąd Rejonowy powództwo oddalił natomiast o kosztach procesu orzekł zgodnie z zasada odpowiedzialności za wynik procesu art. 98 § 1 i § 1 k.p.c.

Pełnomocnik powódki zaskarżyła w całości wyrok.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie:

I. przepisów prawa procesowego mających istotny wpływ wynik sprawy tj.:

a) art. 233 § 1 kpc poprzez sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału i dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny polegające na:

- uznaniu, iż pozwana nie dopuściła się względem powódki zachowań wypełniających przesłankę rażącej niewdzięczności,

w sytuacji stwierdzenia przez Sąd I instancji, iż zachowania pozwanej wobec powódki były naganne i niewłaściwe, uznaniu przez Sąd I instancji, iż pozwana nie odwiedzała teściowej - powódki, nie świadczyła pomocy, przyznaniu, iż pozwana popychała powódkę w garażu czy na posesji, używała wobec powódki słów obraźliwych,

- uznaniu, iż zachowania pozwanej w okresie przed dniem 1 marca 2014 roku - wytoczeniem powództwa, nie nosiły znamion rażącej niewdzięczności,

w sytuacji gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności pisma Komendy Powiatowej Policji w O. z dnia 19 maja 2015 roku wynika, iż, co jako stan faktyczny ustalił Sąd I Instancji, a co nie zostało zaprzeczone przez stronę pozwaną, iż w miejscu zamieszkania powódki od 2012 roku było kilkanaście interwencji policji dotyczących nieporozumień rodzinnych czy awantur domowych, co świadczy o relacjach wzajemnych stron oraz ich natężeniu, w sytuacji gdy Sąd I instancji ustalając stan faktyczny sprawy przyjął, iż w 2014 roku miało miejsce zdarzenie w garażu, w trakcie którego J. N. (1) była popychana oraz wyzywana przy użyciu słów wulgarnych przez pozwaną,

b) art. 233 kpc w związku z art. 316 § 1 kpc poprzez odniesienie się wyłącznie do zachowań Pozwanej w okresie jednego roku przed marcem 2014 r., pomijając zdarzenia od marca 2014 r do chwili wydania wyroku, w sytuacji gdy przy wyrokowaniu Sąd winien uwzględnić stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy;

c) art. 328 § 2 kpc poprzez brak wskazania w uzasadnieniu okoliczności, którym Sąd dał wiarę i na których oparł się wydając wyrok oraz przyczyn, z powodu których odmówił wiarygodności innym dowodom albo ich nie uwzględnił, brak odniesienia się i oceny zgromadzonego materiału dowodowego w uzasadnieniu,

d) art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie pomimo wystąpienia przesłanek do odstąpienia od obciążania pozwanego kosztami procesu i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu, w sytuacji gdy z okoliczności sprawy wynika, iż strona powodowa miała wytaczając powództwo, była subiektywnie przeświadczona o słuszności dochodzonego roszczenia, a nadto w toku postępowania wykazała swoją trudna sytuację materialną, wpływającą na niemożność pokrycia kosztów procesu,

II. przepisów prawa materialnego, a to art. 898 § 1 k.c. poprzez błędną jego wykładnię przyjęcie, że zachowanie pozwanej nie stanowi rażącej niewdzięczności.

Wskazując na powyższe pełnomocnik powódki wnosiła o: zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Pełnomocnik pozwanej w odpowiedzi na apelację wnosiła o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów procesu za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja jest uzasadniona jedynie w części dotyczącej rozstrzygnięcia w przedmiocie zwrotu kosztów procesu, natomiast w pozostałym zakresie nie może odnieść zamierzonego przez jej autora skutku.

Zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego a mianowicie art. 233 k.p.c. nie jest uzasadniony. W tym miejscu podnieść należy, że strona która chce podważyć ocenę dowodów, nie może ograniczyć się do przedstawienia własnej oceny, nawet jeśli jej ocena jest przekonywająca. Konieczne jest bowiem wskazanie istotnych błędów logicznego rozumowania, sprzeczności oceny z doświadczeniem życiowym, braku wszechstronności, czy też pominięcia dowodów prowadzących do odmiennych wniosków.

Tymczasem pełnomocnik powódki w apelacji przedstawia własną ocenę dowodów, która jest odmienna od oceny Sądu I instancji. Ta ocena przeprowadzona przez pełnomocnika jest odzwierciedleniem zaprezentowanego przez niego stanowiska w sprawie, które zmierzało do uwzględnienia pozwu.

Taki sposób podważania sędziowskiej oceny jest zwykłą polemiką i nie może zdaniem Sądu II instancji odnieść skutku. Sędziowskiej ocenie dowodów nie można bowiem przeciwstawić własnej oceny, konieczne jest co podniesiono wyżej, wskazanie w realiach sprawy przyczyn, dla których ocena dowodów nie spełnia reguł wskazanych w art. 233 § 1 k.p.c. - por. wyrok SN z dnia 27.09.2002 r., II CKN 817/00, Lex nr 56906; postanowienie SN z dnia 23.01.2001 r., IV CKN 970/00, Lex nr 52753.

W ocenie Sądu II instancji w sprawie niniejszej Sąd Rejonowy przeprowadził dowody wnioskowane przez stronę powodową na okoliczności mające uzasadniać twierdzenie pozwu o rażącej niewdzięczności pozwanej. W uzasadnieniu pozwu wskazano jedynie na dwie interwencje policji, które jak prawidłowo ustalił Sąd I instancji nie dotyczyły sporu między stronami sprawy, ale dotyczyły relacji pomiędzy innymi podmiotami, na terenie nieruchomości pozwanej.

Faktem jest, że na nieruchomości pozwanej były podejmowane przez policję interwencje, ale dotyczyły one problemów pozwanej z byłym mężem.

Trafnie podnosi pełnomocnik pozwanej w uzasadnieniu odpowiedzi na apelację, że liczne interwencje policji w miejscu zamieszkania pozwanej z uwagi na konflikty z byłym mężem na tle użytkowania domu, ponoszenia kosztów jego utrzymania w związku z toczącą się między nimi sprawą o podział majątku dorobkowego nie mogą uzasadniać żądania pozwu.

Jak bowiem wynika z niespornych ustaleń faktycznych stosunki między powódką a pozwaną od początku nie układały się dobrze. Ta wzajemna niechęć wynikała z faktu, że pozwana od czasu zawarcia małżeństwa nie czuła się akceptowana przez teściową. Sytuacja ta nie uległa zmianie po wybudowaniu przez pozwaną i jej byłego męża domu na spornej działce. Wtedy to z uwagi na relacje z teściową pozwana przestała odwiedzać ją, spędzać z nią święta, interesować jej zdrowiem oraz zdarzały się sytuacje, iż odnosiła się do powódki słowami obraźliwymi. Niewątpliwym jest, że ta sytuacja nie mogła ulec poprawie po orzeczeniu rozwodu ( w dniu 15 października 2012 r. ), kiedy to powódka utożsamia się wyłącznie z interesem jej syna tj. z byłym mężem pozwanej.

Zasadnie Sąd Rejonowy w swym pisemnym uzasadnieniu zwrócił uwagę, że w niniejszej sprawie należy zbadać przyczyny określonych zachowań obdarowanego, a także rozważyć czy zachowanie pozwanej z uwagi na panujące zwyczaje w środowisku w jakim strony żyją , nie wykracza poza przypadki życiowych konfliktów.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu I instancji, że wprawdzie zachowanie pozwanej było niewłaściwe, czy też naganne, ale wywołane to było istniejącą wzajemną niechęcią stron, z uwagi na brak akceptacji pozwanej przez powódkę oraz później rozwiązaniem małżeństwa pozwanej.

Nie ma racji pełnomocnik powódki, że Sąd Rejonowy orzekając w sprawie obowiązany był z urzędu odnieść się także do zdarzeń od marca 2014 r. do dnia wydania orzeczenia. W tym to okresie jak ustala prawidłowo Sąd Rejonowy doszło jedynie do nieporozumienia w dniu 09.10.2014r. z uwagi na ścinanie przez pozwaną drzewa owocowego na jej nieruchomości, interwencję zgłosił były mąż oraz awantury z użyciem słów obraźliwych w garażu pozwanej, kiedy to powódka weszła do pomieszczenia w celu zgaszenia światła.

Zdaniem Sądu Okręgowego w sprawie niniejszej nie było podstaw by Sąd I instancji wykraczał poza twierdzenia strony powodowej. W sprawie niniejszej sąd meriti stosownie do przepisu art. 898 § 3 k.c. dokonał oceny zachowania pozwanej. Zgodzić się należy, że w tym okresie z uwagi na wzajemne relacje stron, nie można przypisać zachowaniom pozwanej cech „rażącej niewdzięczności”.

Skoro strona powodowa stosownie do treści art. 6k.c. nie udowodniła istnienia przesłanek wskazanych w przepisie art. 898 § 1 k.c., to zasadnie powództwo zostało oddalone.

Dodatkowo Sąd Okręgowy pragnie podnieść, że wbrew twierdzeniu autora apelacji uzasadnienie sporządzone przez Sąd I instancji spełnia wymogi ustawowe wskazane w art. 328 § 2 k.p.c. Sąd ten poczynił ustalenia faktyczne, wskazał dowody na których się oparł oraz wyjaśnił podstawę prawną rozstrzygnięcia.

Z tych względów skoro zarzuty apelacji okazały się niezasadne należało apelację w zakresie oddalić.

Apelacja jak wskazano na wstępie rozważań jest trafna w części orzekającej o kosztach procesu między stronami. W ocenie Sądu II instancji zachodzą przesłanki wskazane w przepisie art. 102 k.p.c. uzasadniające nieobciążenie powódki kosztami procesu. Powódka jak wynika z oświadczenia o stanie majątkowym i rodzinnym wraz z mężem dysponuje dochodem w łącznej kwocie 2000,00 zł, nie posiada oszczędności. Ponadto subiektywne przekonanie powódki o słuszności dochodzonego roszczenia z uwagi na zachowanie pozwanej uzasadnia zastosowanie w/w przepisu. Dlatego na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2 sentencji i nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

Z uwagi na w/w przesłanki nie obciążono powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą na rzecz pozwanej.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Paweł Hochman

Na oryginale właściwe podpisy