Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2017 r. w Gliwicach

sprawy E. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość składek

na skutek odwołania E. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 9 czerwca 2016r. nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od odwołującej na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. kwotę 4.800zł (cztery tysiące osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSR del. Magdalena Kimel

Sygn. akt VIII U 1380/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 czerwca 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że E. P. jest dłużnikiem ZUS z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wniosło łącznie 38.389,64 zł, w tym z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od września 2012r. do sierpnia 2015r. 21.970,92 zł, z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od marca 2013r. do sierpnia 2015r. 9181,44 zł, z tytułu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2012r. do sierpnia 2015r. 1922,28 zł. Organ rentowy wskazał, że E. P. nie dopełniła obowiązku wynikającego z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z czym na podstawie art. 83 ust. 1 w/w ustawy ZUS określił wysokość zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W odwołaniu ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i uznanie, że od dnia podjęcia pracy na Słowacji nie jest dłużnikiem ZUS, nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu według norm przepisanych.

E. P. zarzuciła decyzji:

- naruszenie prawa materialnego poprzez obrazę przepisu art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego przez nie ustalenie tymczasowego ustawodawstwa słowackiego,

- naruszenie prawa procesowego poprzez obrazę przepisu art. 16 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącego wykonania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego przez nie wdrożenie procedury zawiadomienia słowackiej instytucji.

W uzasadnieniu odwołania E. P. wskazała, że dnia 1 października 2012r. zawarła umowę o pracę ze słowackim pracodawcą – firmą (...) s.r.o., w której zajmuje się kolportażem materiałów reklamowych na terenie Słowacji. Odwołująca podnosiła, że od momentu zatrudnienia na Słowacji nie podlega pod polskie ustawodawstwo czego następstwem jest brak obowiązku odprowadzania składek z tytułu prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

E. P. od dnia 1 września 2010r. prowadzi na terenie Polski pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...) E. P. w zakresie fryzjerstwo i pozostałe zabiegi kosmetyczne. Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej powstało zadłużenie względem ZUS z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych łącznie w kwocie 38.389,64 zł określone w zaskarżonej decyzji.

W dniu 1 października 2012r. zawarła umowę o pracę z firmą (...) s.r.o. z siedzibą P. 76, (...) C., Republika Słowacka, w ramach której miała zajmować się kolportażem materiałów reklamowych na terenie Słowacji i uzyskiwać wynagrodzenie w wysokości 40 Euro miesięcznie, jej czas pracy miał wynosić 10 godzin na miesiąc.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. prowadził postępowanie wyjaśniające dotyczące ustawodawstwa właściwego dla odwołującej w związku z jej zatrudnieniem w przedsiębiorstwie (...) s.r.o. z siedzibą na Słowacji. Pismem z dnia 30 czerwca 2015r. słowacki Zakład Ubezpieczeń Społecznych w B. poinformował, że w wyniku kontroli Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Państwowego Inspektoratu Pracy w przedsiębiorstwie (...) s.r.o. w C. stwierdzono, że w przypadku pracowników tej firmy nie dochodzi do realnego wykonywania czynności zarobkowej na terenie Republiki Słowackiej. Strona słowacka wskazała, że zgodnie z art. 11 ust. 3a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 E. P. w dalszym ciągu podlega przepisom prawnym o ubezpieczeniu społecznym Rzeczpospolitej Polskiej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. w przypadku odwołującej w odniesieniu do firmy (...) s.r.o. w C. wydał decyzję, z której wynika, że dla E. P. nie powstało obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe, obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne oraz obowiązkowe ubezpieczenie na wypadek bezrobocia jako dla pracownika firmy (...) s.r.o. od 1 października 2012r. zgodnie z legislatywą słowacką. Strona słowacka podała, że decyzja uprawomocniła się dnia 24 grudnia 2013r., natomiast dla odwołującej w odniesieniu do firmy (...) s.r.o. nie wystawiono formularza E 101 SK/PD A1.

O powyższym stanowisku strony słowackiej ZUS poinformował ubezpieczoną pismem z dnia 5 sierpnia 2015r. Sąd ustalił, że skarżąca nie dostarczyła formularza A1 ustalającego właściwe ustawodawstwo w zakresie podlegania ubezpieczeniu słowackiemu.

W dniu 9 czerwca 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wydał zaskarżoną decyzję.

Powyższe okoliczności Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego dołączonych do akt sprawy. Zebrane dowody Sąd uznał za wystarczające i mogące być podstawą ustaleń faktycznych oraz rozstrzygnięcia.

Sąd pominął dowód z przesłuchania ubezpieczonej albowiem bez usprawiedliwienia nie stawiał się na rozprawie w dniu 05.04.2017 r.

Strony nie zgłosiły dalszych wniosków dowodowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie.

Przepis art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009r. Nr 205, poz.1585 z późn. zm.) powierza organom rentowym obowiązek wymierzania i pobierania składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenia zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Zgodnie z art.46 ust.1 ustawy: płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Zgodnie z treścią art. 6 ust 1 pkt 5 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Z kolei obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy wynika z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 149 ze zm.), w myśl którego osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jest zobowiązana do opłacania obowiązkowej składki na Fundusz Pracy ustalonych od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Natomiast w myśl art. 107 ust. 4 od składek na Fundusz Pracy nieopłaconych w terminie Zakład Ubezpieczeń Społecznych pobiera odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.).

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wynika z art. 66 ust 1 pkt 1 lit.c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 581 ze zm.). Zgodnie z art. 81 ust 2 podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". W myśl art. 87 ust. 3 ustawy od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne pobiera się odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych dla zaległości podatkowych.

W przedmiotowej sprawie E. P. nie przedstawiła żadnych dowodów, które świadczyłyby o spłacie zadłużenia względem ZUS o/Z. za sporny okres, nie kwestionowała również wysokości zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Twierdziła jedynie, iż z racji zatrudnienia na Słowacji nie podlega pod polskie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych.

W rozpoznawanej sprawie Sąd zbadał zatem, czy w spornym okresie odwołująca podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej wg przepisów ustawodawstwa polskiego.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2015r., poz. 121 ze zm.).

Zgodnie z art. 6 ust.1 pkt. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowi ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, zaś stosownie do treści art. 12 tej ustawy również do ubezpieczenia wypadkowego.

Przymus ubezpieczenia w myśl art. 8 ust. 6 pkt. 1 ustawy dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej.

Obowiązek ubezpieczenia zgodnie z art. 13 pkt 4 trwa od dnia rozpoczęcia działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.

Na wstępie rozważań należy stwierdzić, że jednym z podstawowych i kardynalnych praw konstytuujących istnienia Unii Europejskiej jest określone w art. 39 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską z dnia 25 marca 1957r. (tekst jednolity Dz. Urz. WE C z dnia 24 grudnia 2002r. nr 325), prawo swobodnego przepływu osób, w tym pracowników. Zapewnia ono swobodę przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty. Prawa pracowników w zakresie zabezpieczenia społecznego konkretyzują przepisy rozporządzenia Rady, wydanego w oparciu o normę kompetencyjną, ustanowioną w treści art. 42 Traktatu, tj. Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE z 30.04.2004r. Nr L 166/1 ze zm.) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącego wykonania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nr (Dz. U. UE z 30.10.2009r. Nr L 284/1 ze zm.).

Po myśli art. 11 ust 1 i ust 2 pkt a rozporządzenia WE Nr 883/2004 osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego. Ustawodawstwo takie określane jest zgodnie z przepisami niniejszego tytułu, osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego.

Zgodnie z art. 13 ust. 3 rozporządzenia WE nr 883/2004 osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.

Nadto po myśli art. 16 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącego wykonania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nr (Dz. U. UE z 30.10.2009r. Nr L 284/1 ze zm.) osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania. Natomiast według procedury zawartej w art. 16 ust. 2 rozporządzenia 987/2009, wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego.

Zgodnie z art. 19 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 na wniosek zainteresowanego lub pracodawcy instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia podstawowego, poświadcza, że to ustawodawstwo ma zastosowanie, oraz w stosownych przypadkach wskazuje, jak długo i na jakich warunkach ma ono zastosowanie.

Regułą jest podleganie przez pracownika ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego. Wynika to wprost z treści art. 11 ust 1 i ust 2 pkt a rozporządzenia WE
Nr (...). Widać zatem, iż niezwykle doniosłe znaczenie – zarówno dla płatnika składek, ale także i dla pracownika – ma fakt prawidłowego określenia właściwego ustawodawstwa w sferze zabezpieczenia społecznego.

Na osobach objętych art. 13 rozporządzeniem nr 883/2004 w związku z treścią jego art. 13 ust. 5 spoczywają obowiązki informacyjne, których wykonanie może mieć znaczenie dla nabycia i realizacji prawa do określonych świadczeń. Procedura dotycząca stosowania art. 13 została określona w art. 16 rozporządzenia wykonawczego. Osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania (ust. 1). Wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu (ust. 2). Tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane w ust. 2, staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust. 2, o ile ustawodawstwo nie zostało już ostatecznie określone na podstawie ust. 4, lub przynajmniej jedna z zainteresowanych instytucji informuje instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania przed upływem tego dwumiesięcznego terminu o niemożności zaakceptowania określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa lub o swojej odmiennej opinii w tej kwestii (ust. 3). W przypadku gdy z uwagi na brak pewności co do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa niezbędne jest nawiązanie kontaktów przez instytucje lub władze dwóch lub więcej państw członkowskich, na wniosek jednej lub więcej instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich lub na wniosek samych właściwych władz ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego jest określane na mocy wspólnego porozumienia, z uwzględnieniem art. 13 rozporządzenia podstawowego i odpowiednich przepisów art. 14 rozporządzenia wykonawczego (ust. 4). W przypadku rozbieżności opinii między zainteresowanymi instytucjami lub właściwymi władzami podmioty te starają się dojść do porozumienia, a zastosowanie ma art. 6 rozporządzenia wykonawczego (ust. 4). Instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo zostało tymczasowo lub ostatecznie określone jako mające zastosowanie, niezwłocznie informuje o tym zainteresowanego (ust. 5). Jeżeli natomiast zainteresowany nie dostarczy informacji, o których mowa w ust. 1, komentowany artykuł stosuje się z inicjatywy instytucji wyznaczonej przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania, gdy tylko instytucja ta zapozna się z sytuacją tej osoby, np. za pośrednictwem innej instytucji zainteresowanej (ust. 6).

Szczegółowe kwestie dotyczące zasad stosowania procedury dialogu i koncyliacji zostały ujęte w decyzji nr (...) z dnia 12 czerwca 2009r. w sprawie ustanowienia procedury dialogu i koncyliacji w zakresie ważności dokumentów, określenia ustawodawstwa właściwego oraz udzielania świadczeń na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 (Dz. Urz. UE C 106 z 24.04.2010, s. 1–4).

Jak to wskazano wyżej, dokumentem potwierdzającym podleganie ustawodawstwu danego państwa jest „zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej” wydane na formularzu A1.

W celu uzyskania tego zaświadczenia należy zwrócić się z wnioskiem do właściwej instytucji, która poświadczy, w jakim okresie i na jakiej podstawie ma zastosowanie dane ustawodawstwo.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, iż ubezpieczona prowadząc w Polsce pozarolniczą działalność gospodarczą i będąc zatrudnionym w słowackiej firmie powinna uzyskać formularz A1 ze słowackiej instytucji ubezpieczeniowej i dokonać wyrejestrowania z ubezpieczeń w Polsce. Taki dokument potwierdzałby, że odwołująca prowadząca w Polsce działalność gospodarczą nie powinna odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne.

Tymczasem słowacka instytucja ubezpieczeniowa S. P. wydała decyzję z której wynika, że dla ubezpieczonej nie powstało obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe, emerytalne oraz obowiązkowe ubezpieczenie na wypadek bezrobocia jako pracownika firmy (...) zo.o. od 01.10.2012 r zgodnie z legislatywą słowacką. Decyzja uprawomocniła się w dniu 24.12.2013r.

Prawomocność decyzji słowackiej instytucji ubezpieczeniowej jest równoznaczna z przesądzeniem doniosłości prawnej stosunku wiążącego odwołującego z pracodawcą (...) zo.o. tj zostało objęte powagą rzeczy osądzonej i tym samym czyni niedopuszczalnym ponowne rozpoznanie osądzonego już stanu faktycznego i badanie w tym postępowaniu merytorycznych powodów, które legły u podstaw wydania tej decyzji.

Mając na uwadze powyższe, jak również treść przywołanych na wstępie regulacji zasadnym jest stwierdzenie, iż w sytuacji wykluczenia odwołującej spod imperium słowackiego systemu zabezpieczenia społecznego, systemem ubezpieczeniowym właściwym dla odwołującej będzie ustawodawstwo polskie z uwagi na fakt prowadzenia przez nią w okresie spornym pozarolniczej działalności gospodarczej, czemu nie zaprzeczyła.

W konsekwencji, w spornym okresie dla ubezpieczonej właściwym jest ustawodawstwo polskie.

Jak już podniesiono E. P. nie zgłosiła zarzutów merytorycznych względem zaskarżonej decyzji, ani dowodów na spłatę zadłużenia względem ZUS o/Z. za sporny okres. W tym stanie rzeczy, należało uznać, iż zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 9 czerwca 2016r. jest prawidłowa.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd orzekł jak
w pierwszym punkcie wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie drugim wyroku zgodnie z art. 98 k.p.c. statuującym odpowiedzialność za wynik procesu i zasądził od odwołującej na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. kwotę 4.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego ustalona została w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U z 2015 r, poz 1804).

(-) SSR del. Magdalena Kimel