Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący:SSA Dorota Rzeźniowiecka (spr.)

Sędziowie: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

del. SSO Karol Kotyński

Protokolant: sekretarz sądowy Monika Nagy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 czerwca 2017 r. w Ł.

sprawy W. C. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i składki

na skutek apelacji W. C. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 13 czerwca 2016 r. sygn. akt VI U 378/15

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1187/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20.02.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. zmienił decyzję z dnia 19.02.2015 r. stwierdzając, iż:

1)  W. C. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia 01.09.2007 r.

2)  od dnia 01.09.2009r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe oraz wypadkowe dla W. C. (1) jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku,

3)  w okresie od 01.09.2003 r. do 20.02.2009 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla W. C. (1) jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność stanowiła zadeklarowana kwota nie niższa niż 75 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw poprzedniego kwartału, włącznie z wypłatami z zysku. Składka w nowej wysokości obowiązywała od trzeciego miesiąca następnego kwartału, natomiast od dnia 01.03.2009 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla W. C. (1) jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. Zestawienie podstaw wymiaru składek za okres 9/2009 r. - 12/2012 r. zawiera załącznik do decyzji. Powyższa decyzja została zmieniona decyzją nr (...) z dnia 20.02.2015 r. w części dotyczącej punktu 3 poprzez skorygowanie daty „1.09.2003 r." na datę „1.09.2007 r."

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł w dniu 18.03.2015 r. W. C. (2) wnosząc o uchylenie decyzji w całości, wskazując, iż wyrejestrował się z obowiązku opłacania składek ZUS, gdy podjął zatrudnienie w Anglii.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego na rzecz Zakładu.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13.06.2016 r. Sąd Okręgowy w Płocku oddalił odwołanie oraz zasądził koszty zastępstwa prawnego na rzecz Zakładu.

Wydając zaskarżony wyrok Sąd I instancji za podstawę orzeczenia przyjął następujące ustalenia faktyczne:

W. C. (1) od września 2007r. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą W. V. Sound z siedzibą w P.. Jest to działalność polegająca na dedykowaniu dźwięku, w tym zakresie odwołujący współpracuje z muzykami, uczestnicząc w trasach koncertowych. W związku z rozpoczęciem tej działalności wnioskodawca dokonał zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych od 01.09.2007r., wykazując kod tytułu ubezpieczenia 0570 0 0 tj. osoba prowadząca pozarolniczą działalność niemająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Odwołujący w okresie wskazanym w zaskarżonych decyzjach nie zgłaszał zawieszenia ani zaprzestania wykonywania działalności. W Urzędzie Skarbowym w P. figuruje jako osoba (...) od dnia 01.09.2007r. i z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej dokonywał rozliczeń podatkowych składając deklaracje miesięczne VAT-7 za okres 01/2011 -11/2014 oraz zeznania roczne za lata 2007-2013 , w których wykazał przychód :

- 2007r. - 42.952 zł ,

- 2008r. – 47.077 zł ,

- 2009r. – 44.753 zł ,

- 2010r. – 49.417 zł ,

- 2011r. – 45.141,38 zł ,

- 2012r.- 50.207,56zł ,

- 2013r. – 30.126,31 zł .

Z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności pod nazwą (...) W. C. (1) był zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w okresie od 01.09.2007 r. do 31.08.2009 r. oraz od 01.01.2013 r. W wyniku analizy dokumentów zewidencjonowanych na koncie W. C. (1) ZUS stwierdził brak prawidłowych dokumentów zgłoszeniowych z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności w okresie od 01.09.2009 r. do 31.12.2012 r. oraz brak prawidłowych dokumentów rozliczeniowych za okres od 09/2009 r. do 12/2012 r. z w/w tytułu i pismem z dnia 22.01.2015 r. wszczął postępowanie z urzędu w sprawie ustalenia okresu podlegania przez odwołującego się obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności oraz podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia za okres od 09/2009 r. do 12/2012 r. z ww. tytułu.

W. C. (1) podczas jednego z pobytów w Wielkiej Brytanii otrzymał propozycję zatrudnienia w charakterze konsultanta. Jego zadaniem miało być informowanie o dyspozycji danego artysty oraz kwestie techniczne związane z realizacją koncertów. O tych sprawach rozmawiał z D. M.. Na okoliczność prowadzonej w latach 2009-2012 ww. współpracy odwołujący dysponuje 3 dokumentami: potwierdzeniem wynagrodzenia za rok 2011 i 2012 oraz pismem o wypowiedzeniu umowy z (...) Ltd. W okresie spornym odwołujący wielokrotnie przebywał na terenie Wielkiej Brytanii przy okazji tras koncertowych, w tym czasie prowadził w dalszym ciągu działalność na terenie Polski. Instytucja ubezpieczeniowa Wielkiej Brytanii nie potwierdziła w spornym okresie podlegania przez odwołującego ustawodawstwu brytyjskiemu, udzielała Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych informacji, że nie stwierdziła rzeczywistego prowadzenia działalności przez firmę (...) Ltd na terenie Wielkiej Brytanii.

Powyższy stan faktyczny ustalony został w oparciu o dowody zgromadzone w niniejszej sprawie, a w szczególności w oparciu o dokumenty oraz zeznania świadka i samego odwołującego.

Sąd Okręgowy wskazał, które zeznania wnioskodawcy uznał za wiarygodne, tj. gdy dotyczyły one prowadzonej działalności gospodarczej w Polsce oraz nawiązania współpracy na terenie Wielkiej Brytanii. Zdaniem Sądu I instancji, odwołujący nie wykazał w sposób dostateczny, by w okresie spornym wykonywał zatrudnienie na terenie Wielkiej Brytanii. Nie przedstawił na tę okoliczność praktycznie żadnych dokumentów (umowy o pracę, potwierdzenia podlegania ubezpieczeniu na terenie Wielkiej Brytanii), chociaż z jego twierdzeń wynikało, że takie okoliczności miały miejsce, a odpowiednie podmioty zajmowały się jego sprawami związanymi z tym zatrudnieniem. Z przetłumaczonych na język polski dokumentów w postaci potwierdzenia wypłaconych wynagrodzeń wynika, że podmiotami zatrudniającymi odwołującego były dwie firmy z terenu Wielkiej Brytanii, natomiast odwołujący twierdził, że był zatrudniony tylko przez jedną z nich, tj. (...) LTD. Z pisma o wypowiedzeniu wynika natomiast, że umowa zostaje rozwiązana z dniem 31.12.2012 r., nie precyzując podstawy faktycznej i prawnej tej umowy .

W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu. Przywołując treść przepisu art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 w związku z art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r., poz. 121) Sąd meriti wskazał, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na terenie Polski prowadzą pozarolniczą działalność:

-

od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności w stanie prawnym obowiązującym do 19.09.2008 r.,

-

od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączaniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w stanie prawnym obowiązującym od 20.09.2008r.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się min. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych (pkt 1).

Wobec powyższego za zasadne należało uznać zdaniem Sądu I instancji, iż odwołujący pozarolniczą działalność prowadzi od dnia 01.09.2007 r. tj. od daty rozpoczęcia wykonywania działalności wskazanej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Odnosząc się natomiast do kwestii związanej z zastosowaniem właściwego ustawodawstwa, to zasady regulujące stosowanie systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku prowadzenia działalności na własny rachunek i wykonywania pracy najemnej jednocześnie w kilku państwach członkowskich zostały zawarte w Rozporządzeniu Rady (EWG) 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 roku w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób pracujących na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie /Dz.Urz. UE L 149 z 5.07.1971, s. 2 i nast. z późn. zm./ i przewidują dla takiego przypadku specjalne normy kolizyjne. Zgodnie z art. 14c. w/w Rozporządzenia osoba, która wykonuje jednocześnie pracę najemną i pracę na własny rachunek na terytoriach różnych państw członkowskich, podlega co do zasady ustawodawstwu tego państwa, na terytorium którego wykonuje pracę najemną. Zasada ta nie dotyczy jednak przypadków wymienionych enumeratywnie w załączniku VII do rozporządzenia 1408/71. Wymieniony załącznik wprowadza odstępstwo od tzw. zasady jedności stosowanego prawa i w wymienionych w załączniku przypadkach tj. wykonywania pracy najemnej i jednocześnie działalności na własny rachunek na terytoriach dwóch lub więcej państw członkowskich zachodzić będzie sytuacja podwójnego (lub wielokrotnego) ubezpieczenia. We wspomnianych przypadkach osoba podlega z tytułu wykonywania pracy najemnej ustawodawstwu państwa członkowskiego, na terytorium którego wykonuje pracę najemną oraz z tytułu jednoczesnego wykonywania działalności na własny rachunek -ustawodawstwu państwa członkowskiego, na terytorium którego wykonuje pracę na własny rachunek. Polska nie wprowadziła do załącznika VII zapisu o stosowaniu polskiego ustawodawstwa w przypadku prowadzenia działalności na własny rachunek w Polsce i zatrudnienia w innym państwie członkowskim. W rezultacie więc, osoba prowadząca samodzielną działalność w Polsce i jednocześnie zatrudniona w innym państwie Unii objęta będzie jedynie ustawodawstwem państwa, w którym wykonuje zatrudnienie.

Na podstawie art. 12a (5) ust. 7 lit. a) Rozporządzenia Rady (EWG) 574/72 z dnia 21 marca 1972r. roku w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 /Dz. Urz. UE L 74 z 27.03.1972 s 1 i nast./, jeżeli zgodnie z przepisami art. 14 c lit a rozporządzenia osoba będąca jednocześnie pracownikiem najemnym na terytorium jednego państwa Członkowskiego prowadzi działalność na własny rachunek na terytorium innego Państwa Członkowskiego, podlega ustawodawstwu Państwa członkowskiego, na którego terytorium jest zatrudniona, instytucja wyznaczona przez właściwe władze tego państwa Członkowskiego wydaje jej świadectwo potwierdzające, że osoba ta podlega ustawodawstwu tego państwa i przekazuje kopię tego świadectwa instytucji wyznaczonej przez właściwe władze Państwa Członkowskiego:

I ) na którego terytorium osoba ta prowadzi działalność na własny rachunek;

II ) którego terytorium osoba ta zamieszkuje.

Wyrejestrowanie płatnika z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzonej działalności winno nastąpić od dnia objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania pracy w innym Państwa Członkowskim. Ustalenie daty ustania ubezpieczeń w Polsce możliwe jest na podstawie przedstawionego formularza E 101 lub innych dokumentów potwierdzających, że dla danej osoby jest właściwe ustawodawstwo innego Państwa Członkowskiego.

Od dnia 01.05.2010 r. w zakresie ustalania obowiązku ubezpieczeń społecznych dla osób wykonujących pracę na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej obowiązują:

-

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE nr L 166/1 z 30.04.2004r. z późn. zm.),

-

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczące wykonywania rozporządzenia nr 883/2004 (Dz. Urz. UE nr L 284/1 z20.10.2009r. z późn. zm.).

Zgodnie z zasadą ogólną osoby, do których stosuje się rozporządzenie 883/2004, podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Zgodnie z art. 11 ust. 3a osoba wykonująca w państwie członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego. Rozporządzenie 883/2004 wskazuje też ustawodawstwo właściwe w przypadku zbiegu pracy najemnej z działalnością na własny rachunek. Zgodnie z art. 13 ust.3 osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w rożnych państwach członkowskich podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku państwach członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z art. 13 ust.l.

W myśl art. 13 ust. 1 lit. a rozporządzenia 883/2004 osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub kilku państwach członkowskich podlega:

a)  ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim; lub

b)  jeżeli nie wykonuje znacznej części pracy w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania:

I)  ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, jeżeli jest zatrudniona przez jedno przedsiębiorstwo lub jednego pracodawcę; lub

II)  ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstw lub pracodawców, jeżeli jest zatrudniona przez co najmniej dwa przedsiębiorstwa lub co najmniej dwóch pracodawców, których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się tylko w jednym państwie członkowskim;

(III) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, innego niż państwo członkowskie jej zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się w dwóch państwach członkowskich, z których jedno jest państwem członkowskim jej zamieszkania; lub

(IV) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, a co najmniej dwa z tych przedsiębiorstw lub dwóch z tych pracodawców mają siedzibę lub miejsce wykonywania działalności w różnych państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie miejsca zamieszkania.

Stosownie do art. 16 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 987/2009 dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania.

Natomiast według procedury zawartej w art. 16 ust. 2 rozporządzenia 987/2009, wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego i art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca o swoim tymczasowym określeniu.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. (Dz. U. UE L 284 poz. 1 z 30.10.2009) osoby, do których ma zastosowanie rozporządzenie podstawowe, zobowiązane są do przekazania instytucji właściwej informacji, dokumentów lub dowodów niezbędnych do ustalenia ich sytuacji lub sytuacji ich rodzin, do ustalenia lub utrzymania ich praw i obowiązków oraz do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa oraz wynikających z niego obowiązków tych osób.

Według procedury zawartej w art. 16 ust. 2 rozporządzenia 987/2009, wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego i art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca o swoim tymczasowym określeniu.

Na podstawie art. 16 ust. 4 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. (Dz. U. UE L 284 poz. 1 z 30.10.2009) ZUS nawiązuje kontakt z zainteresowanymi instytucjami państw członkowskich w sytuacji, gdy nie ma pewności co do określenia ustawodawstwa właściwego mającego zastosowanie w danym przypadku.

Jak wynika z informacji uzyskanych z instytucji brytyjskiej odnośnie brytyjskiej firmy (...) LTD, 28-29 (...) L., instytucja nie stwierdziła rzeczywistego prowadzenia działalności przez tę firmę na terenie Wielkiej Brytanii , a na wielokrotnie kierowaną korespondencję zarówno do ww. firm jak i pracowników instytucja nigdy nie otrzymała satysfakcjonującej odpowiedzi.

W ocenie Sądu meriti Odwołujący nie wykazał, że podlegał systemowi ubezpieczenia społecznego na terenie Wielkiej Brytanii, w związku z czym właściwe jest dla niego polskie ustawodawstwo - jak zasadnie uznał organ rentowy.

Poza tym wskazać należy, że zgodnie z art. 14 ust. 5 b rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego. Art. 14 ust. 5b obowiązuje od dnia 28 czerwca 2012r.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji. O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pełnomocnik odwołującego się W. C. (1). Zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w całości, zarzucając naruszenie:

- przepisów postępowania, mające wpływ na wynik sprawy, w postaci obrazy:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd I Instancji zasady swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie, przejawiające się w dokonaniu niewłaściwej, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i nielogicznej oceny, że odwołujący się nie wykazał w sposób dostateczny, aby w spornym okresie od 1 września 2009 roku do 31 grudnia 2012 roku wykonywał zatrudnienie na terenie Wielkiej Brytanii, pomimo, iż powyższą okoliczność potwierdzają:

- zeznania odwołującego, które Sąd I instancji (jak wskazano w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku) uznał za wiarygodne w zakresie dotyczącym nawiązania przez W. C. (1) współpracy na terenie Wielkiej Brytanii, a zatem również i w zakresie zatrudnienia odwołującego się w charakterze konsultanta oraz świadczenia przez niego pracy w tym zakresie,

- dowody z przedłożonych przez odwołującego dokumentów: potwierdzenia rozliczenia wynagrodzenia za rok 2011 i 2012 oraz wypowiedzenia - rozwiązania umowy o pracę (których wiarygodności Sąd I instancji nie zakwestionował w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku);

- dowód z zeznań świadka M. C. (którego wiarygodności Sąd I instancji nie zakwestionował w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku);

- dowody z przedłożonych przez odwołującego wydruków korespondencji e-mail pomiędzy W. C. (1) a jego pracodawcą z okresu zatrudnienia w Wielkiej Brytanii (do których to Sąd I instancji nie odniósł się w ogóle w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku);

tym samym konkluzja Sądu I instancji powinna prowadzić do wniosku, iż odwołujący wykazał, że w okresie od 1 września 2009 roku do 31 grudnia 2012 roku wykonywał zatrudnienie na terenie Wielkiej Brytanii, co w konsekwencji winno prowadzić do zmiany zaskarżonych decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie, przejawiające się w przyjęciu, iż:

a) dla podjętej przez Sąd I instancji oceny, że odwołujący nie wykazał wykonywania zatrudnienie na terenie Wielkiej Brytanii w spornym okresie (tj. od 1 września 2009 roku do 31 grudnia 2012 roku) ma znaczenie ustalona okoliczność nierzetelnego, czy też nawet nieuczciwego działania pracodawcy odwołującego - związana z nie stwierdzeniem przez instytucje brytyjskie rzeczywistego prowadzenia działalności gospodarczej przez firmę (...) LTD, 28-29 (...) L., na terenie Wielkiej Brytanii, w sytuacji, w której okoliczność ta nie była zależna od odwołującego i nie miał on na nią żadnego wpływu, a z przeprowadzonych w sprawie dowodów wynika, że świadczył on pracę na rzecz ww. pracodawcy;

b) praca świadczona przez W. C. (1) w okresie zatrudnienia na terenie Wielkiej Brytanii (tj. w okresie od 1 września 2009 roku do 31 grudnia 2012 roku) rzekomo miałaby charakter marginalny w stosunku do prowadzonej przez odwołującego w Polsce działalności gospodarczej, w sytuacji w której powyższa ocena nie wynika z żadnego z przeprowadzonych w niniejszej sprawie dowodów, a zatem jest ona wyłączę z subiektywną (nie popartą analizą materiału dowodowego) decyzją Sądu I instancji i tym samym nie może być uznana za prawidłową.

- przepisów prawa materialnego w postaci obrazy:

art. 14c Rozporządzenia Rady (EWG) 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 roku w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób pracujących na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. UE L 149 z 05.07.1971, s.2 i nast. z późn. zm.) oraz art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE nr L 166/lz 30.04.2004 r. z późn. zm.) poprzez ich wadliwe niezastosowanie w sytuacji, w której z ustalonego stanu faktycznego niniejszej sprawy, dokonanego w oparciu o prawidłowo przeprowadzoną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że Odwołujący się w okresie od 01 września 2009 roku do 31 grudnia 2012 roku wykonywał zatrudnienie na terenie Wielkiej Brytanii, prowadząc jednocześnie w Polsce działalność gospodarczą, a tym samym w ww. spornym okresie podlegał on ustawodawstwu z zakresu systemu ubezpieczeń społecznych państwa, w którym wykonywał swą pracę najemną, tj. ustawodawstwu Wielkiej Brytanii.

Wskazując na powyższe zarzuty na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez zmianę decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. i uznanie, iż w okresie 1 stycznia 2009 roku do 31 grudniu 2012 roku, z uwagi na zatrudnienie w Wielkiej Brytanii, W. C. (1) nie podlegał w Polsce obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz zasądzenie na rzecz odwołującego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, według norm przepisanych, ewentualnie na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach procesu w instancji odwoławczej.

Odpowiedź na apelację wniósł organ rentowy, wnosząc o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji były wystarczające do merytorycznego rozpoznania sprawy. Wskazany stan faktyczny zasługuje na aprobatę Sądu Apelacyjnego i może stanowić podstawę rozpoznania sprawy w postępowaniu apelacyjnym.

Podniesiony w apelacji zarzut obrazy prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. nie jest zasadny z racji tego, że odwołujący nie wykazał w sposób dostateczny, iż w okresie od 1.09.2009 r. do 31.12.2012 r. wykonywał zatrudnienie na terenie Wielkiej Brytanii. W ocenie Sądu Odwoławczego zarzuty w apelacji są nieuzasadnione i stanowią jedynie polemikę z prawidłową oceną zgromadzonego materiału dowodowego. Ocena dokonana przez sąd była swobodna, a nie dowolna i nie naruszała granic zakreślonych treścią przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wyjaśnił wszystkie sporne kwestie, jakie zaistniały w przedmiotowej sprawie. Argumentacji tej nie zdołał apelujący podważyć.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że począwszy od dnia 1.05.2010 r. sytuacja, w której osoba w jednym państwie członkowskim wykonuje działalność gospodarczą, zaś w innym kraju pracuje na podstawie umowy o pracę jest uregulowana w przepisach art. 11 oraz art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE nr L 166/lz 30.04.2004 r. z późn. zm.). Zgodnie z powyższymi uregulowaniami osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego, natomiast osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.

Bezspornym jest, że ubezpieczony nie przedłożył zaświadczenia instytucji ubezpieczeniowej Wielkiej Brytanii o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu w tym kraju wydanego w trybie ww. rozporządzenia. Dopiero zaś takie poświadczenie byłoby podstawą do uznania, że ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom w Wielkiej Brytanii. Brak takiego zaświadczenia warunkował dalsze decyzje podjęte w sprawie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w oparciu o wszystkie zaoferowane przez stronę dokumenty prywatne brak było podstaw do przyjęcia, że W. C. (1) wykonywał pracę na terytorium Wielkiej Brytanii i wyłącznie tam podlegał ubezpieczeniom społecznym. Ubezpieczony nie wykazał, aby faktycznie świadczył pracę na rzecz brytyjskich pracodawców, z którymi podpisała umowy.

Zarzut dotyczący zatrudnienia w charakterze konsultanta oraz świadczenia pracy w tym zakresie przez W. C. (1) dla firmy (...) LTD, 28-29 (...) L., na terenie Wielkiej Brytanii nie może być uznany za zasadny, gdyż, jak wynika z informacji uzyskanych z instytucji brytyjskiej odnoście tej firmy, nie stwierdzono rzeczywistego prowadzenia tej działalności, a na wielokrotną korespondencje do zarówno do ww. firmy, jak i pracowników instytucja nigdy nie otrzymała satysfakcjonującej odpowiedzi. W związku z tym można uznać, iż była to tzw. „firma wirtualna”. Okoliczności te prowadzą do wniosku, że umowa nie była faktycznie realizowana.

Podobnie jako niezasadny, w ocenie Sądu II instancji, jawi się zarzut dotyczący niewzięcia pod uwagę przez Sąd Okręgowy korespondencji e-mailowej załączonej do akt. Po przeanalizowaniu dowodów przedłożonych przez W. C. (2) w postaci wydruków korespondencji e-mail pomiędzy odwołującym a jego pracodawcą na terenie Anglii, nie można uznać, iż owa korespondencja elektroniczna może przesądzać o zatrudnieniu, które stanowiło główne źródło utrzymania i podstawową formę działalności zarobkowej.

Apelujący podniósł również, że Sąd I instancji nie zakwestionował dowodu z zeznań świadka M. C. – żony odwołującego. Z protokołu rozprawy z dnia 16.11.2015 (k.54-57) nie wynika jednoznacznie, że W. C. (2) wykonywał pracę na terenie Wielkiej Brytanii. Świadek wskazała jedynie, że „mąż miał propozycję pracy na terenie Wielkiej Brytanii”; „mąż bardzo dużo wyjeżdża”; „umowy o pracę nie widziałam”, „ja nie byłam świadkiem jakiegoś konkretnego wykonywania obowiązków na terenie Wielkiej Brytanii”. Brak w ww. wypowiedziach świadka potwierdzenia, iż W. C. (1) faktycznie wykonywał pracę w Anglii. W tym miejscu należy także wskazać, iż niezbędnym do wykazania faktycznego zatrudnienia byłoby złożenie dokumentów potwierdzających rzeczywisty pobyt w tym kraju przez dłuższy okres czasu, a nie tylko dowodów, które mogły być pozyskane w trakcie krótkotrwałych wyjazdów. Takich dowodów odwołujący w przedmiotowej sprawie nie wykazał.

Ubezpieczony był dotychczas objęty polskim systemem ubezpieczeń społecznych w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej pod nazwą (...) W. C. (1). W momencie, w którym organ rentowy ustalił, że płatnik nie zgłaszał zawieszenia działalności, nie dokonał wyrejestrowania z prowadzonej działalności gospodarczej, nie sporządził odpowiednich dokumentów i nie opłacił składek na ubezpieczenia społeczne, zaszła konieczność sporządzenia przez organ rentowy z urzędu dokumentów ubezpieczeniowych za okres od września 2009 r. do grudnia 2012 r. Ubezpieczony nie zgodził się z decyzją wydaną po przeprowadzeniu przez organ postępowania dowodowego obejmującego sporny okres, wskazując że wskazywane przez W. C. (1) zatrudnienie w tym okresie przez brytyjską firmę jest sprzeczne z zebraną w sprawie dokumentacją. W związku z tym to ubezpieczony miał obowiązek udowodnić istnienie tego transgranicznego elementu, miał obowiązek wykazać, że faktycznie wykonywał pracę na rzecz pracodawcy brytyjskiego.

Na skutek odwołania od decyzji, zgodnie z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., to na ubezpieczonym spoczywał ciężar dowodu okoliczności uzasadniającej jego żądanie wyłączenia z ubezpieczenia społecznego w Polsce. To ubezpieczony powinien udowodnić fakt rzeczywistego świadczenia pracy w Wielkiej Brytanii. Ubezpieczony, jak już wskazał to w zaskarżonym uzasadnieniu Sąd Okręgowym, nie przedstawił na okoliczność zatrudnienia praktycznie żadnych dokumentów. Z przetłumaczonych na język polski dokumentów w postaci potwierdzenia wypłaconych wynagrodzeń za rok 2011 i 2012 wynika, że podmiotami zatrudniającymi odwołującego były dwie firmy z terenu Wielkiej Brytanii, natomiast W. C. (1) twierdził, że był zatrudniony tylko przez jedną z nich, tj. (...) LTD. Niemniej dowody te nie pozwalały na miarodajne uznanie faktu rzeczywistego wykonywania pracy na rzecz brytyjskiego pracodawcy. Z pisma o wypowiedzeniu wynika, że umowa została rozwiązana z dniem 31.12.2012 r., nie precyzując podstawy faktycznej i prawnej tej umowy. Mając to na uwadze nie można uznać, iż rozwiązanie umowy bez wskazania ww. elementów jest równoznaczne z udowodnieniem faktu rzeczywistego wykonywania pracy. Oprócz wyżej wskazanych dowodów ubezpieczony nie był w stanie przedstawić żadnych innych dokumentów, które potwierdzałyby fakt rzeczywistego wykonywania przez niego pracy w Anglii. Przede wszystkim nie przedstawił zaświadczenia, o którym była mowa wcześniej. Nadto nie przedstawił także jakichkolwiek okoliczności, które by potwierdziły, że w spornym okresie W. C. (2) rzeczywiście w Anglii pracował. W okresie spornym odwołujący wielokrotnie przebywał na terenie Wielkiej Brytanii przy okazji tras koncertowych, jednakże w tym czasie prowadził w dalszym ciągu działalność na terenie Polski, o czym świadczy uzyskiwanie przychodu przez (...) W. C. (1).

Jak wynika z przedstawionej oceny Sąd Apelacyjny uznał, że ubezpieczony nie udowodnił, że faktycznie wykonywał pracę na rzecz któregokolwiek brytyjskiego pracodawcy. Z uwagi na brak elementu transgranicznego pozwalającego na stosowanie prawa unijnego słusznie organ rentowy ocenił sytuację prawną ubezpieczonego przy zastosowaniu prawa krajowego, ustawy systemowej. W toku prowadzonego przez organ rentowy postępowania ubezpieczony przekazał do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych prawidłowych dokumentów ubezpieczeniowych. Skrupulatność organu rentowego była w tej kwestii szczególnie uzasadniona, zważywszy że praktyka uciekania w tańsze ubezpieczenia społeczne do innych państw członkowskich staje się powszechna, a na stronach internetowych reklamują się firmy świadczące w tym zakresie usługi (patrz w wyszukiwarce: jak nie płacić ZUS). Zdaniem Sądu Odwoławczego ubezpieczony błędnie pozostaje w przekonaniu, że mimo nieudowodnienia faktycznego wykonywania pracy na terenie Wielkiej Brytanii jest zobowiązany do rozliczania niższych danin publicznoprawnych z racji podlegania ustawodawstwu ubezpieczeniowemu brytyjskiemu.

Jednocześnie, jak wynika z treści 14c Rozporządzenia Rady (EWG) 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 roku w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób pracujących na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. UE L 149 z 05.07.1971, s.2 i nast. z późn. zm.), mającego zastosowanie w niniejszej sprawie, osoba będąca równocześnie pracownikiem najemnym na terytorium jednego Państwa Członkowskiego i prowadząca działalność na własny rachunek na terytorium innego Państwa Członkowskiego podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium wykonuje pracę za wynagrodzeniem. Apelujący upatrywał się naruszenia przez Sąd Okręgowy tego przepisu poprzez wadliwe niezastosowanie w sytuacji, w której z ustalonego stanu faktycznego przedmiotowej sprawy wynika, że w spornym okresie W. C. (1) wykonywał zatrudnienie na terenie Wielkiej Brytanii, prowadząc jednocześnie w Polsce działalność gospodarczą, a tym samym podlegał on ustawodawstwu brytyjskiemu. W kontekście powyższych rozważań, zarzut ten okazał się jednak bezzasadny. Jak zostało bowiem wykazane, ubezpieczony nie wykazał, aby pracę na terenie Anglii rzeczywiście świadczył. Same natomiast twierdzenia strony o świadczeniu pracy za granicą i otrzymywaniu z tego tytułu wynagrodzenia okazały się niewystarczające przy braku dowodów mogących takie twierdzenia w sposób niebudzący wątpliwości potwierdzić.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w sprawie nie było podstaw do stwierdzenia, że doszło do naruszenia przepisów powyżej wskazanego rozporządzenia. Natomiast organ rentowy w oparciu o przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych kompetentny był stwierdzić, że ubezpieczony W. C. (2) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom.

Mając na względnie przedstawioną ocenę prawną, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.