Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Teresa Kołbuc (spr.)

Sędziowie: SSO Monika Kośka

SSO Beata Piwko

Protokolant: protokolant sądowy Beata Wodecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 listopada 2013 r. sprawy

z wniosku M. P.

z udziałem B. Ś., M. B., A. M., A. B., S. C., M. M., Z. M. (1), Z. M. (2), A. P., T. P., J. Ś., E. W., K. W., I. W., P. W., Gminy K.

o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kazimierzy Wielkiej

z dnia 10 grudnia 2012 r. sygn. akt I Ns 206/11

postanawia: oddalić apelację, zasądzić od M. P. na rzecz A. M. kwotę 900 (dziewięćset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

II Ca 996/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2012r. Sąd Rejonowy w Kazimierzy Wielkiej oddalił wniosek M. P.o stwierdzenie, że z dniem 14 sierpnia 2005r. nabyła przez zasiedzenie własność nieruchomości położonej w C., stanowiącej część działki numer (...)według granic ustalonych mapą sytuacyjno – wysokościową sporządzoną przez geodetę S. B.dnia 6.05.2003r.

Sąd Rejonowy dokonał następujących ustaleń:

W dniu 14 lipca 1975 roku został wydany przez Naczelnika Miasta i Gminy w K.akt własności ziemi (...)na rzecz S. M.i Z. M. (2)co do działki nr(...)o powierzchni 1,55 ha położonej w C.gmina K.W dniu 14 sierpnia 1975 roku został wydany przez Naczelnika Urzędu Miasta i Gminy w K.akt własności ziemi (...)na rzecz S. P.na działkę nr (...)o powierzchni 0,99 ha położoną w C.gmina K.. Na działce numer (...)znajduje się budynek mieszkalny, w którym mieszkała H. P.wspólnie z synem S. P.. Dom ten zajmowali oni do czasu ich śmierci. S. P.zmarł 13 grudnia 1989 roku a H. P.zmarła 21 października 1993r. Postanowieniem z dnia 20 czerwca 1991 roku w sprawie INs 24/91 Sąd Rejonowy w Kazimierzy Wielkiej w drodze działu spadku po S. P.działkę oznaczoną (...)o powierzchni 0,99 ha położoną w C.przyznał na rzecz M. P..

S. P.ożenił się z M. P.w dniu 2.08.1975r. Po ślubie M. P.zamieszkała wraz z mężem i teściową H. P.w domu położonym na działce nr(...). Taki stan trwał do dnia 11 lutego 1977 roku kiedy to wnioskodawczyni wyprowadziła się do swoich rodziców. Od 11 lutego 1977 roku aż do chwili śmierci S. P.małżonkowie P.pozostawali w faktycznej separacji.

W okresie od 21 września 1990 roku do dnia 05 listopada 1998 roku w domu stojącym na działce nr (...)zameldowany był A. M.i zamieszkiwał on tam faktycznie do 1996 r. M. P.zamieszkała ponownie na przedmiotowej nieruchomości po śmierci H. P.. M. P.zameldowała się w C.pod numerem(...)w dniu 03 września 1996 roku.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał wniosek za niezasadny.

W ocenie Sądu Rejonowego przeprowadzone postępowanie dowodowe, a zwłaszcza zeznania uczestników postępowania A. M., Z. M. (1)i M. B.oraz zeznania świadków W. G., W. K. (1)i W. L.przeczą twierdzeniom wnioskodawczyni, iż jej mąż S. P.był samoistnym posiadaczem przedmiotowej nieruchomości.

Zdaniem Sądu na wiarę zasługują zeznaniom uczestników postępowania A. M., Z. M. (1)i M. B., że S. P.nie był rolnikiem, pracował zawodowo jako pracownik fizyczny, nie pracował w polu, nadużywał alkoholu , nie miał sprzętu rolniczego do uprawy pola, nie miał również konia. Przedmiotowe pole użytkowała H. P.do swojej śmierci, a później użytkowała go Z. M. (2)z rodziną. Zeznania uczestników znajdują potwierdzenie w zeznaniach świadków: W. G., W. K. (1)i W. L.Świadek W. G.zeznał, iż takimi sprawami jak sianie i sadzenie zajmowali się S. M.i Z. M. (2), a S. P.im tylko pomagał. Świadek W. K. (1)zeznała, że gospodarstwem rolnym zajmowała się po śmierci S. P. Z.Ona też płaciła po śmierci S. P.podatki. Świadek W. L.zeznał, iż gospodarstwem rolnym zajmowała się Z. M. (2)i S. P.ze swoja matką. Biorąc zatem za podstawę wskazane powyżej przez uczestników postępowania okoliczności oraz zeznania świadków Sąd uznał, że wnioskodawczyni nie wykazała, iż jej mąż był samoistnym posiadaczem przedmiotowej nieruchomości.

Naczelną przesłanką zasiedzenia jest samoistne posiadanie nieruchomości. S. P.użytkował przedmiotowa nieruchomość do swojej śmierci razem z matką H. P.oraz siostrą Z. M. (2). S. P.nie opłacał podatków od przedmiotowej nieruchomości co nie uprawdopodabnia jego statusu jako posiadacza samoistnego z uwagi na nie wykonywanie czynności właścicielskich w postaci regulowania zobowiązań związanych z nieruchomościami. Podatek z całości nieruchomości płaciłS. M., a potem Z. M. (2). Nie było sporów o przedmiotowe nieruchomości. Nie było prowadzonych żadnych spraw o wydanie przedmiotowej nieruchomości. W latach 1967-1970 nastąpił błąd w ewidencji gruntów. S. P.został uwłaszczony na działkę nr(...)o pow. 0,99 ha, a mieszkał faktycznie na działce nr (...), natomiast S. M. (1)i Z. M. (2)zostali uwłaszczeni na działkę (...)o pow. 1,55 ha, a mieszkali na działce nr (...). Nastąpiła pomyłka w numeracji działek w ewidencji gruntów. M. P.zamieszkała na przedmiotowej nieruchomości zaraz po ślubie ze S. P.a w 1977r. opuściła przedmiotową nieruchomość dobrowolnie z uwagi na nadużywanie alkoholu przez męża. Wnioskodawczyni zamieszkała na przedmiotowej nieruchomość ponownie dopiero po śmierci H. P., a wiec dopiero w kilka lat po śmierci S. P.. Nie możne być uznane przeniesienie posiadania pomiędzy S. P.a M. P.. Po śmierci S. P.przedmiotową nieruchomość użytkowała H. P.której pomagała Z. P.wspólnie z rodziną. W związku z powyższym M. P.nie była posiadaczem samoistnym przedmiotowej działki nieprzerwanie przez trzydzieści lat. Nie spełniła zatem przesłanki do nabycia nieruchomości przez zasiedzenie, gdyż nie posiadała samoistnie tej nieruchomości przez okres wymagany przepisem art. 172§2 k.c.

Apelację od tego postanowienia wniosła wnioskodawczyni, która zarzuciła:

- naruszenie przepisów postępowania, które miały wpływ na rozstrzygniecie, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę materiału dowodowego , która to skutkowała całkowita sprzecznością ustaleń faktycznych z zeznaniami świadków,

- naruszenie przepisów postepowania a to art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wskazanie w uzasadnieniu postanowienia dlaczego sąd odmówił wiarygodności zeznaniom świadków powołanych przez wnioskodawczynię,

- błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, iż A. M.zamieszkiwał na działce (...)do roku 1996r., że Z. M. (2)użytkowała tę działkę razem ze S. M.i H. P.a po jej śmierci wraz z rodziną, że S. P.nie pracował w polu na przedmiotowej działce w sytuacji, gdy takie okoliczności nie wynikają ze złożonych w sprawie zeznań świadków i uczestników oraz złożonych dokumentów.,

- naruszenie prawa materialnego, tj. art. 345 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy zaistniały przesłanki do przywrócenia przerwanego posiadania,

- naruszenie prawa materialnego, a to art. 172 k.c. w zw. z art. 176 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy zaistniały przesłanki samoistności a także upłynął niezbędny, wymagany ustawą 30 – to letni okres zasiedzenia w złej wierze.

Wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy. Z ostrożności procesowej wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia przez uwzględnienie wniosku o zasiedzenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Rację ma apelująca, że uzasadnienie Sądu Rejonowego nie w pełni odpowiada wymogom art. 328 § 2 k.p.c. Nie wskazał bowiem Sąd pierwszej instancji, którym dowodom odmówił wiarygodności i dlaczego. Z rozważań tego Sądu należy wnioskować, że dał wiarę zeznaniom tych świadków, których fragmenty zeznań cytuje. Ma rację apelująca, że dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zeznań tych świadków na okoliczność pracy S. P.w części rolnej przedmiotowej działki jest dowolna i odnosi się jedynie do wyjętych z kontekstu urywków ich zeznań. Z zeznań świadków: W. K. (1), W. G., W. L., Z. J., W. K. (2)i T. L.wynika bowiem, iż S. P.w latach 70 –tych i 80 –tych XX w pracował na części rolnej przedmiotowej działki. Okoliczność, że świadkowie W. K. (1), W. G., W. L.widzieli również pracujących na tej działce matkę S. P.oraz małżonków M.w ocenie Sądu Okręgowego nie stanowi podstawy do jednoznacznego przyjęcia, że S. P.nie był samoistnym posiadaczem przedmiotowej działki. Sąd Rejonowy bowiem nie wyjaśnił, jaki charakter miała praca tych osób, czy nie była to praca świadczona jedynie w ramach pomocy rodzinnej. Nie ulega wątpliwości, że S. P.był co najmniej współposiadaczem samoistnym razem ze swoją matką części siedliskowej powyższej działki. Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie okoliczność ta oraz kto pracował w tym gospodarstwie rolnym, czy S. P.prowadził go sam, czy też wspólnie z matką czy też z siostrą Z. M. (2)i jej mężem ma w sprawie znaczenie wtórne.

Istotne w sprawie było rozstrzygniecie, czy ze strony M. P. istniała ciągłość posiadania przedmiotowej działki datująca się od 2.08.1975r., czy wnioskodawczyni obejmując przedmiotową działkę w posiadanie w latach 90 – tych XX w. przywróciła sobie jej posiadanie oraz czy w związku z powyższym jej posiadanie datujące się od 2.08.1975r. miało charakter nieprzerwany a także czy mogła ona doliczyć do swojego posiadania czas posiadania S. P..

W ocenie Sądu Okręgowego sąd pierwszej instancji w kwestiach tych zajął trafne stanowisko. Wbrew zarzutom apelacji Sąd Rejonowy oddalając wniosek M. P.o zasiedzenie części działki nr(...)położonej w C.nie dopuścił się naruszenia prawa materialnego, tj. art. 172, 176 i 345 k.c.

Jest w sprawie bezsporne, że S. P.nie objął w posiadanie działki położonej w C., oznaczonej numerem (...), na którą w dniu 14 sierpnia 1975 roku został wydany na jego rzecz przez Naczelnika Urzędu Miasta i Gminy w K.akt własności ziemi (...) Działka ta wraz z częścią działki oznaczonej numerem (...)od lat 60- tych była w posiadaniu Z. M. (2)i jej męża K. M.(akta(...)Pozostała część działki nr(...)o powierzchni około 1 ha wraz ze znajdującymi się na niej zabudowaniami i gruntem rolnym od początku lat siedemdziesiątych XX w znajdowała się w posiadaniu S. P.i jego matki H. P.. Taki stan zastała wnioskodawczyni gdy po zawarciu w dniu 2.08.1975r. małżeństwa ze S. P.zamieszkała w domu znajdującym się na tej działce. Jest też bezsporne, że wnioskodawczyni mieszkała na terenie tej nieruchomości do 11.02.1977r. Zeznaniami świadków Z. J., W. K. (2)wnioskodawczyni udowodniła, że w okresie, gdy mieszkała z mężem to pracowała razem z nim w gospodarstwie rolnym. Nie wykazała ona jednak, jaki charakter miało posiadanie przez nią przedmiotowej działki w /w okresie, a zwłaszcza, że było to posiadanie samoistne, właścicielskie. Przez sam fakt istnienia małżeńskiej wspólności ustawowej małżonek nie staje się posiadaczem samoistnym tylko dlatego, że taki przymiot przysługuje drugiemu z małżonków. Nie wykazała też, że została przez męża i jego matkę pozbawiona posiadania przedmiotowej działki, że została przez nich wyrzucona. Wnioskodawczyni odeszła wraz z dzieckiem od męża, gdyż w jej małżeństwie nie układało się. Przeprowadziła się wówczas do swoich rodziców. Dobrowolnie, co sama przyznała, wymeldowała się z domu położonego na przedmiotowej nieruchomości i zameldowała u rodziców. Z mężem aż do jego śmierci, która nastąpiła 13.12.1989r. pozostawała w faktycznej separacji. Nie podejmowała po 11.02.1975r. żadnych czynności , w tym na drodze prawnej, dzięki którym mogłaby wrócić na przedmiotową nieruchomość. Takich czynności nie podjęła również po śmierci S. P..

Dopiero po śmierci teściowej – H. P., która nastąpiła 4 lata później , tj w dniu 21.10.1993r. wnioskodawczyni zaczęła podejmować starania o „ odzyskanie” nieruchomości. Sama wnioskodawczyni przyznała, że zamieszkała ponownie w domu na działce nr (...) w dwa lata po śmierci teściowej a załączoną do akt umową 16.06.1995r. ( 67) wykazała, że dopiero w 1995r. podjęła czynności dotyczące tego domu zawierając umowę o dostawę wody za pośrednictwem sieci wodociągowej oraz o odprowadzanie ścieków. Przyznała też, że nie podejmowała „ remontów” w domu za życia teściowej, gdyż ta by na to nie pozwoliła. Już tylko powyższe świadczy o tym, że wnioskodawczyni do 1995r. nie miała woli władania nieruchomością jak właściciel. Do tego czasu faktycznie nie posiadała tej nieruchomości, jak również nie uzewnętrzniała ona woli władania tą nieruchomością.

W ocenie Sądu Okręgowego M. P. objęła w posiadanie nieruchomość w 1995r. a nie jak błędnie przyjął to Sąd Rejonowy w roku 1996. Dowolne było ustalenie Sądu Rejonowego, że A. M. mieszkał w domu na tej nieruchomości do roku 1996r. Powyższe nie wynika z jego zeznań. Z zeznań zaś uczestniczki M. B. wynika, że mieszkał on w tym domu tylko do czasu śmierci H. P. ( k. 282).

Skoro wnioskodawczyni przez 18 lat nie posiadała nieruchomości, nie władała nią ani nie przejawiała woli władania nieruchomością to brak jest podstaw do przyjęcia, że przywróciła ona sobie posiadanie, którego jak twierdzi jej pozbawiono. Posiadanie przywrócone to posiadanie odzyskane w sposób zgodny z prawem, a więc w wyniku sądowego przywrócenia posiadania jak i w wyniku dozwolonej samopomocy ( art. 343 § 2 k.c.). Wnioskodawczyni nie zostało przywrócone posiadanie orzeczeniem sądu. Nie wystąpiła ona na drogę sądową o przywrócenie posiadania w oparciu o art. 344 k.c. Z przepisu art. 343 § 2 k.c. wynika zaś, że dopuszczalne jest przywrócenie własnym działaniem stanu poprzedniego pod warunkiem, że miedzy naruszeniem posiadania a jego przywróceniem upłynął krótki okres czasu. W odniesieniu do posiadacza nieruchomości ustawodawca wymaga działania „ niezwłocznego”. W tej sytuacji niepodobna przyjąć, aby działanie wnioskodawczyni podjęte po 18 latach spełniło warunek szybkości reakcji wymaganej w/w przepisem.

S. P. nie posiadał przedmiotowej nieruchomości przez okres wymagany do zasiedzenia.

Zgodnie z art. 176 k.c. jeżeli w czasie biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania , obecny posiadacz samoistny może doliczyć do czasu przez który sam posiada czas posiadania swojego poprzednika. Jednak w przypadku wnioskodawczyni nie jest to możliwe, gdyż między wnioskodawczynią a jej poprzednikiem – S. P. nie ma ciągłości posiadania, nie doszło do przeniesienia posiadania ze S. P. na jej rzecz. Od śmierci S. P. do czasu objęcia nieruchomości w posiadanie przez M. P. upłynęło bowiem 5 lat. Po śmierci S. P. nieruchomość znajdowała się w posiadaniu H. P. aż do czasu jej śmierci. W oparciu zaś o przepis art. 176 k.c. można zaliczyć czas posiadania osoby która posiadała nieruchomość bezpośrednio przed obecnym posiadaczem ( por. postanowienie SN z 29.04.1987r. III CRN 96/87; postanowienie SN z 5.11.2009r ICSK 82 /09).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację jako niezasadną na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 520 § 3 k.p.c. i § 8 pkt. 1 w zw. z § 6 pkt. 6 i §13 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r w sprawie opłat za czynności adwokackie i ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. Nr 163, poz. 1348)

( SSO M. Kośka) ( SSO T. Kołbuc) ( SSO B. Piwko)