Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 czerwca 2017r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR (del.) Monika Pieczara

Protokolant: Sylwia Jurkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 maja 2017r. w Ś.

sprawy z powództwa A. W.

przeciwko P. W.

o zapłatę kwoty 100.000 zł

oddala powództwo.

UZASADNIENIE

Powódka A. W. w dniu 30 września 2016r. wniosła przeciwko pozwanemu P. W. pozew o zapłatę kwoty 100.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od czternastego dnia po doręczeniu odpisu pozwu pozwanemu, ponadto wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu powódka wskazała, że w dniu(...). darowała pozwanemu, będącemu wówczas jej mężem, stanowiący dotychczas jej wyłączną własność lokal mieszkalny, położony w Ś. przy ul. (...), o powierzchni użytkowej 44,70m ^{( 2)}, dla którego Sąd Rejonowy w Świdnicy prowadzi księgę wieczystą nr (...). Następnie powódka pismem z dnia 03.08.2016r. odwołała darowiznę i wezwała pozwanego do zwrotu nieruchomości bądź wydania surogatów, w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma. Przyczyną odwołania darowizny była rażąca niewdzięczność pozwanego wobec darczyńcy, która przejawiała się w karygodnym zachowaniu pozwanego zarówno w stosunku do powódki, jak i jej matki, mającym miejsce od początku 2016r. Powódka wyjaśniła, że małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód bez orzekania o winie przez Sąd Okręgowy w Świdnicy wyrokiem z dnia (...)., sygn. akt I C 961/10. W kawalerce należącej do pozwanego, położonej na Osiedlu (...) w Ś. do dnia dzisiejszego mieszka matka powódki – E. G. na podstawie uzgodnień pomiędzy stronami – jeszcze z okresu istnienia ich małżeństwa. Ponieważ strony mieszkały w kawalerce należącej do pozwanego, zaś lokal mieszkalny położony przy ul. (...) w Ś. zajmowany przez E. G. był większy od tej kawalerki, E. G. przekazała powódce przysługujące jej do tego lokalu spółdzielcze lokatorskie prawo (przekształcone następnie w prawo własności) i strony zamieszkały w tym mieszkaniu, zaś E. G. zamieszkała w kawalerce należącej do pozwanego. Celem takiego rozwiązania miało być zapewnienie młodym lepszych warunków do założenia większej rodziny. Następnie pozwany nakłonił powódkę, aby przeniosła na niego własność lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w Ś., co ostatecznie nastąpiło. Przez kilka lat pozwany respektował ustalenia i tolerował obecność byłej teściowej w swoim lokalu. Jego stosunek zmienił się od początku 2016r. Pozwany od tego czasu ustawicznie żąda od powódki i jej matki, aby ta ostatnia wyprowadziła się z jego mieszkania, a nadto stosuje różne metody, mające doprowadzić do opuszczenia przez E. G. jego mieszkania. Pozwany obraża powódkę i jej matkę, wielokrotnie zastraszał E. G., że „sprzeda ją razem z mieszkaniem” mając świadomość, że matka powódki cierpi od lat na depresję, a stres, na jaki ją naraża, znacząco pogarsza jej stan zdrowia i samopoczucie. Pozwany zapowiedział też, że dopóki E. G. nie wyprowadzi się z mieszkania, nie będzie finansował żadnych remontów i renowacji. Tymczasem matki powódki nie stać na przeprowadzanie kosztownych remontów mieszkania pozwanego. E. G. nie dysponuje żadnym prawem do innego lokalu mieszkalnego. Wobec gróźb pozwanego, E. G. złożyła wniosek o przyznanie jej lokalu socjalnego. Powódka wskazała, że domaga się od pozwanego kwoty 100.000 zł stanowiącej wstępnie oszacowaną wartość lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w Ś., ponieważ został on sprzedany przez pozwanego umową sprzedaży z dnia 19.08.2015r.

W odpowiedzi na pozew pozwany P. W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu. Pozwany podniósł, że od około 4 lat, tj. od momentu związania się z obecną partnerką I. K., nie utrzymuje z powódką żadnych kontaktów, natomiast jego spotkania z matką powódki E. G. są przypadkowe, a relacje poprawne. Pozwany podkreślił, że sporne mieszkanie zostało mu darowane nie przez teściową, a przez powódkę, a nadto pozwany przez cały ten czas honoruje fakt zamieszkiwania matki powódki w jego mieszkaniu. Pozwany wskazał również, że powódka na co dzień zamieszkuje we W., a jej matka w Ś. i nie utrzymują między sobą kontaktów od momentu rozwodu stron. Ponadto pozwany podniósł, że nie otrzymał oświadczenia powódki o odwołaniu darowizny, które zdaniem pozwanego pozbawione jest podstaw faktycznych i prawnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Od dnia 21.08.1998r. E. G. przysługiwało spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w Ś., z wniesionym wkładem w wysokości 19.765,51 zł.

Dowód: - pismo Spółdzielni Mieszkaniowej w Ś. z 27.09.2016r. k. 7,

- przydział lokalu mieszkalnego nr (...) z 21.08.1998r. k. 8,

- deklaracja przystąpienia do Spółdzielni z 19.02.1975r. k. 9.

W dniu 02.06.2007r. A. W. i P. W. zawarli związek małżeński. Jeszcze przed ślubem A. W. i P. W. zamienili się miejscami zamieszkania z matką A. E. G. i wprowadzili się do jej dwupokojowego mieszkania położonego przy ul. (...) w Ś., natomiast E. G. zamieszkała w kawalerce, stanowiącej własność P. W., położonej na Osiedlu (...) w Ś.. Strony ustnie uzgodniły, że E. G. będzie do końca swojego życia mieszkać w kawalerce P. W..

Dowód: - wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z (...)., sygn. akt I C 961/10 k. 15,

- zeznania świadka E. G. k. 55,

- zeznania świadka D. M. (1) k. 55v-56,

- zeznania świadka D. M. (2) k. 56,

- przesłuchanie powódki A. W. k. 56v,

- przesłuchanie pozwanego P. W. k. 57-58.

W dniu 21.06.2007r. E. G. przekazała spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w Ś. swojej córce A. W. i skreśliła się z członkostwa w Spółdzielni Mieszkaniowej w Ś..

Dowód: - pismo Spółdzielni Mieszkaniowej w Ś. z 27.09.2016r. k. 7.

Aktem notarialnym z dnia 20.03.2008r. Spółdzielnia Mieszkaniowa w Ś. ustanowiła odrębną własność lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w Ś. i przeniosła jego własność na rzecz powódki A. W. do majątku osobistego, wraz z udziałem wynoszącym 9.288/1.000.000 w częściach wspólnych i urządzeniach budynku oraz w prawie własności działki gruntu nr (...), na którym budynek jest posadowiony.

A. W. i P. W. zakupili na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej mieszkanie położone przy ul. (...) w Ś., wraz z udziałem wynoszącym 555/10.000 w częściach wspólnych i urządzeniach budynku oraz w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu, na której budynek jest posadowiony za cenę 120.000 zł. Na zakup tego mieszkania (...) Bank (...) SA z siedzibą w K. Oddział w W. na podstawie umowy o pożyczkę nr (...) z dnia 03.09.2008r udzielił A. W. i P. W. pożyczkę hipoteczną w wysokości 70.000 zł. Dla zabezpieczenia wierzytelności z w/w umowy ustanowiona została hipoteka kaucyjna do kwoty 105.000 zł na rzecz (...) Banku (...) SA z siedzibą w K. Oddziału w W., obciążająca nieruchomość stanowiącą lokal mieszkalny przy ul. (...) w Ś.. Ponadto do zakupu w/w mieszkania strony dołożyły pieniądze uzyskane ze sprzedaży samochodu w kwocie około 28.000 zł – 30.000 zł.

Dowód: - umowa ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego oraz przeniesienia własności z 20.03.2008r., rep. A nr 8249/2008 w aktach księgi wieczystej nr (...) - w zał.,

- oświadczenie o ustanowieniu hipoteki kaucyjnej z 03.09.2008r. w aktach księgi wieczystej nr (...) - w zał.,

- zaświadczenie o udzieleniu pożyczki hipotecznej z 03.09.2008r. w aktach księgi wieczystej nr (...) - w zał.,

- przesłuchanie pozwanego P. W. k. 57-58.

W marcu 2009r. A. W. wyprowadziła się z mieszkania zajmowanego wspólnie z mężem P. W. położonego przy ul. (...) w Ś. i przeprowadziła się swojego nowego partnera. A. W. powiedziała swojemu mężowi, że wróci do niego, żeby czekał.

Dowód: - przesłuchanie powódki A. W. k. 56v-57,

- przesłuchanie pozwanego P. W. k. 57-58.

Umową darowizny z dnia 20.08.2009r. A. W. darowała swojemu mężowi P. W. do jego majątku osobistego:

- lokal mieszkalny położony przy ul. (...) w Ś. wraz z udziałem wynoszącym 9.288/1.000.000 w częściach wspólnych i urządzeniach budynku oraz w prawie własności gruntu, na którym budynek jest posadowiony, obciążony wpisem hipoteki umownej kaucyjnej do kwoty 105.000 zł, o wartości przedmiotu darowizny 130.000 zł,

- lokal mieszkalny położony przy ul. (...) w Ś. wraz z udziałem wynoszącym 555/10.000 w częściach wspólnych i urządzeniach budynku oraz w prawie użytkowania wieczystego gruntu, na którym budynek jest posadowiony, o wartości 140.000 zł.

Dowód: - umowa darowizny z 20.08.2009r., rep. A nr 8971/2009 w aktach księgi wieczystej nr (...) - w zał.

Po dokonaniu powyższej darowizny A. W. przez 4 lata nie odzywała się do swojej matki, gdyż wstydziła się tego, co zrobiła, a mianowicie, że przepisała oba mieszkania na swojego męża, tym samym pozbawiła swoją matkę mieszkania, a sama zaciągnęła kredyt na zakup mieszkania dla siebie po rozwodzie.

Dowód: - zeznania świadka E. G. k. 55,

- przesłuchanie powódki A. W. k. 56v-57,

- przesłuchanie pozwanego P. W. k. 57-58.

W dniu 19.08.2010r. P. W. i E. G. zawarli umowę użyczenia lokalu mieszkalnego, na mocy której P. W. użyczył E. G. lokal mieszkalny położony na Osiedlu (...) w Ś. w bezpłatne użytkowanie na czas nieoznaczony, a E. G. przyjęła tenże lokal do używania, zobowiązała się do używania lokalu zgodnie z jego przeznaczeniem i do utrzymania go w należytym stanie oraz do wykonywania wszelkich napraw niezbędnych do zachowania lokalu w stanie niepogorszonym.

E. G. nie płaci P. W. żadnego czynszu za zajmowanie mieszkania. Opłaca zużywane przez siebie media: gaz, prąd, wodę.

Dowód: - zeznania świadka E. G. k. 55,

- umowa użyczenia lokalu mieszkalnego z 19.08.2010r. k. 43-44.

Wyrokiem z dnia (...). wydanym w sprawie o sygn. akt I C 961/10 Sąd Okręgowy w Świdnicy rozwiązał małżeństwo stron bez orzekania o winie. Wyrok uprawomocnił się z dniem (...).

Dowód: - wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z(...)., sygn. akt I C 961/10 k. 15.

P. W. sprzedał lokal mieszkalny położony przy ul. (...) w Ś. za cenę 185.000 zł.

Wobec całkowitej spłaty w dniu 02.09.2010r. umowy pożyczki z dnia 03.09.2008r., zaciągniętej na zakup lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w Ś., dnia 21.10.2010r. umowna hipoteka kaucyjna została wykreślona z księgi wieczystej nr (...).

Dowód: - akta księgi wieczystej nr (...) - w zał.

- przesłuchanie pozwanego P. W. k. 57-58.

W dniu 19.08.2015r. P. W. sprzedał lokal mieszkalny położony przy ul. (...) w Ś., objęty księgą wieczystą nr (...) wraz z udziałem wynoszącym 9.288/1.000.000 w częściach wspólnych i urządzeniach budynku oraz w prawie własności działki gruntu nr (...) za cenę 158.000 zł.

Dowód: - umowa sprzedaży z 19.08.2015r. rep. A nr 3822/2015 w aktach księgi wieczystej nr (...) - w zał.,

- przesłuchanie pozwanego P. W. k. 57-58.

Relacje pomiędzy E. G. a P. W. były wcześniej bardzo dobre, aktualnie są poprawne. Pozwany nie wyganiał E. G. z mieszkania ani jej nie zastraszał. Pozwany godzi się na zamieszkiwanie E. G. w jego mieszkaniu.

P. W. raz nazwał E. G. „baranem”.

Innym razem E. G. zatelefonowała do P. W. mówiąc mu, że ma problem, bo trzeszczy w gniazdku, palą się kable. Pozwany nie zareagował, był zmęczony po nocnej imprezie.

P. W. proponował A. W. i E. G., że sprzeda im mieszkanie położone na Osiedlu (...) w Ś. za rozsądną cenę, tj. 45.000 zł, przy czym wartość kawalerki stanowi 100.000 zł. Ostatecznie strony nie doszły do porozumienia, gdyż A. W. wniosła pozew do Sądu.

Strony nie mogą dojść do porozumienia w kwestii wymiany okien w przedmiotowym mieszkaniu. Ostatecznie P. W. miał wymienić okna, ale wstrzymał się z tym po otrzymaniu pozwu w niniejszej sprawie.

Dowód: - częściowo zeznania świadka E. G. k. 55,

- częściowo zeznania świadka D. M. (1) k. 55v-56,

- częściowo zeznania świadka D. M. (2) k. 56,

- zeznania świadka I. K. k. 56,

- częściowo przesłuchanie powódki A. W. k. 56v-57,

- przesłuchanie pozwanego P. W. k. 57-58.

W piśmie z dnia 03.08.2016r. powódka A. W. złożyła P. W. oświadczenie o odwołaniu darowizny lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w Ś., objętego księgą wieczystą nr (...), z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego wobec darczyńcy, przejawiającej się karygodnym zachowaniem pozwanego P. W. zarówno w stosunku do powódki A. W., jak i jej matki – E. G.. Jednocześnie powódka wezwała pozwanego do zwrotu przedmiotu darowizny w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego pisma, bądź w przypadku sprzedaży przedmiotowej nieruchomości – do zwrotu jej równowartości w chwili zbycia.

Dowód: - pismo powódki A. W. z 03.08.2016r. z potwierdzeniem nadania k. 13-14.

P. W. nie podjął pisma z dnia 03.08.2016r. w urzędzie pocztowym w trakcie jego awizacji.

Dowód: - przesłuchanie pozwanego P. W. k. 57-58.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie przedłożonych dokumentów, w tym z akt księgi wieczystej nr (...), których prawdziwość strony nie kwestionowały, a także zeznań świadków: E. G., D. M. (1), D. M. (2), I. K. oraz posiłkowo przesłuchania stron. Podkreślić należy, że świadkowie D. M. (1) i D. M. (2) zeznały o łączących wcześniej pozwanego z E. G. dobrych/poprawnych relacjach, natomiast w kwestii aktualnych wzajemnych relacji, to ich wiedza ograniczała się do tego, co zrelacjonowała im E. G.. Ponadto zauważyć należy, że świadek E. G. jest osobiście bezpośrednio zainteresowana wynikiem niniejszego postępowania, dlatego do jej zeznań należy w ocenie Sądu podchodzić z dużą ostrożnością, wobec czego Sąd uwzględnił zeznania tego świadka, o ile znajdują one potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym sprawy.

Stosownie do art. 898 § 1 kc darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Jak wskazał Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 07.05.2003r., IV CKN 115/01 (LEX nr 137593), pod pojęcie rażącej niewdzięczności podpada tylko takie zachowanie się obdarowanego, polegające na działaniu lub zaniechaniu skierowanym bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko darczyńcy, które oceniając rzecz rozsądnie, musi być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę. Chodzi tu przede wszystkim o popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo mieniu darczyńcy oraz o naruszenie przez obdarowanego, spoczywających na nim obowiązków, wynikających ze stosunków osobistych (rodzinnych) łączących go z darczyńcą oraz obowiązku wdzięczności. Niewdzięczność może być stwierdzona dopiero po uwzględnieniu całokształtu okoliczności dotyczących zarówno obdarowanego, jak i darczyńcy (tak: wyrok SN z 4.02.2005r., I CK 571/04, L.). Sposób rozumienia "niewdzięczności" jako przesłanki zastosowania art. 898 kc koresponduje z potocznym znaczeniem tego słowa. W potocznym języku "niewdzięczność" jest rozumiana jako "brak poczucia do jakichkolwiek zobowiązań moralnych względem osób, które udzieliły pomocy lub w inny sposób okazały dobro" (Kodeks cywilny. Komentarz pod red. dr hab. Konrada Osajda, rok 2017). Na wyjątkowość instytucji odwołania darowizny wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie (wyrok SA Kraków z 30.11.2016r., I ACa 875/16) tymi słowami: Pod pojęcie rażącej niewdzięczności podpada tylko takie zachowanie się obdarowanego, polegające na działaniu lub zaniechaniu skierowanym bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko darczyńcy, które oceniając rzecz rozsądnie, musi być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę. Uprawnienie darczyńcy do tego, aby na powrót uzyskał przedmiot czynności, której dokonał z obdarowanym należy traktować ze względu na konieczność zapewnienia pewności obrotu prawnego jako wyjątkowe. Sięganie po ten instrument prawny może mieć miejsce w zupełnie szczególnych sytuacjach, nad wyraz nagannego zachowania obdarowanego, sprzeniewierzającego się, w jaskrawy sposób, zasadzie wdzięczności, obowiązującej go wobec darczyńcy.

Przekładając powyższe na realia niniejszej sprawy uznać należy, iż brak jest podstaw prawnych do odwołania przez powódkę A. W. darowizny, a w konsekwencji – brak jest podstaw do żądania kwoty 100.000 zł z tytułu wydania surogatu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości będącej przedmiotem darowizny. Wskazać należy, iż opisane przez świadków i strony zachowania pozwanego wobec E. G. i ewentualnie wobec powódki nie noszą cech rażącej niewdzięczności w rozumieniu art. 898 § 1 kc. Mianowicie jednokrotne nazwanie E. G. baranem, odmowa przez pozwanego natychmiastowej pomocy w ustaleniu, co trzeszczy w gniazdku, konflikt na tle wymiany okien w mieszkaniu, nie mogą być uznane za zachowania nacechowane rażącą niewdzięcznością nawet, jeśli są zachowaniami o charakterze pejoratywnym. Zgromadzony przez Sąd materiał dowodowy nie daje podstaw do ustalenia, że pozwany chce zmusić E. G. do opuszczenia jego mieszkania i tym samym stosuje różne metody jej zastraszenia. Jakiekolwiek obawy wyrażone przez E. G. w trakcie składania zeznań nie zostały potwierdzone żadnymi konkretnymi zdarzeniami ze strony pozwanego. Sporadyczne przypadki niepoprawnego zachowania pozwanego wobec E. G., oparte na zwykłym konflikcie życia codziennego nie mogą być uznane za przejaw rażącej niewdzięczności. Wymaga podkreślenia, że ocena, czy niewdzięczność okazywana przez obdarowanego jest rażąca, powinna być dokonywana z uwzględnieniem zobiektywizowanych kryteriów. O ocenie tej nie może decydować wyłącznie subiektywne przeświadczenie osoby rzekomo poszkodowanej. Nadto przy dokonywaniu takiej oceny nie można nie uwzględnić charakteru konkretnych relacji między obdarowanym i darczyńcą oraz norm wyznaczających zakres akceptowalnych zachowań zarówno w całym społeczeństwie, jak i w grupie społecznej, do której należy darczyńca (Kodeks cywilny. Komentarz pod red. dr hab. Konrada Osajda, rok 2017).

W ocenie Sądu, pozwany jako obdarowany ma wobec powódki obowiązek wdzięczności, przejawiający się w respektowaniu pierwotnych ustaleń związanych z zamieszkiwaniem jej matki w jego mieszkaniu. Natomiast bycie na każde zawołanie powódki czy jej matki wykracza poza zwykłą wdzięczność obdarowanego wobec darczyńcy. Zdaniem Sądu, poza respektowaniem zamieszkiwania E. G. w mieszkaniu pozwanego, na pozwanym nie ciążą żadne obowiązki względem zarówno powódki, jak i jej matki tym bardziej, że małżeństwo stron ustało od 2010r. i każdy z nich ułożył sobie życie na nowo. Jakakolwiek pomoc ze strony pozwanego jest jedynie wyrazem jego dobrej woli, nie stanowi zaś jego obowiązku. Podkreślić bowiem należy, że do esentialia negotii umowy darowizny nie należy obowiązek sprawowania opieki nad darczyńcą (ewentualnie inną bliską mu osobą) przez obdarowanego. Ponadto darowizna nie może być „kartą przetargową” między stronami. Zauważyć bowiem należy, że powódka darowała pozwanemu lokal mieszkalny przy ul. (...) w Ś. (stanowiący jej majątek osobisty i obciążony hipoteką umowną kaucyjną) oraz lokal przy ul. (...) w Ś. (stanowiący ówcześnie wspólność ustawową małżeńską stron) jako osoba dorosła, świadoma podejmowanych przez siebie decyzji, nie działała w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie działała pod wpływem przymusu czy groźby, wobec czego winna ponieść wszelkie konsekwencje swoich decyzji.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 898 § 1 kc oddalił powództwo.

Ponieważ pozwany nie poniósł żadnych kosztów procesu w niniejszym postępowaniu, Sąd zaniechał orzekania o kosztach procesu na rzecz pozwanego.