Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 4 listopada 2016 r.

Sąd Rejonowy w Kolbuszowej

I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Cichoń

Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Kłosowska

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2016 r. w Kolbuszowej

na rozprawie

sprawy z wniosku Spółdzielni (...) w R. z siedzibą w K.

z udziałem Skarbu Państwa - Starosty (...), (...) Państwowych S.A.
w W.

o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie

p o s t a n a w i a

I.  oddalić wniosek,

II.  ustalić, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem
w sprawie we własnym zakresie.

Sędzia Sądu Rejonowego

K. C.

Sygn. akt I Ns 81/16

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Rejonowego w Kolbuszowej

z dnia 4 listopada 2016r.

Wnioskiem z dnia 22.03.2016r. (data prezentaty) Spółdzielnia (...) w R. z siedzibą w K. reprezentowana przez pełnomocnika – radcę prawnego J. W. – domagała się stwierdzenia, że z dniem 01.10.2000r. nabyła
w dobrej wierze przez zasiedzenie nieruchomość oznaczoną obecnie jako działka (...)
o pow. 0,0609 ha obr. 1 – K., obj. KW (...), zabudowaną wagą samochodową wraz z budynkiem socjalnym, należącymi do wnioskodawcy; zasądzenia od uczestników na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa prawnego radcy prawnego oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz o przeprowadzenie dowodów wskazanych w treści wniosku.

Uzasadniając powyższe wnioskodawca wskazał, że jako samoistny posiadacz w dobrej wierze włada nieruchomością oznaczoną obecnie jako działka nr (...) o pow. 0,0609 ha obr. 1 – K., obj. KW (...), stanowiącą własność Skarbu Państwa, oddaną w użytkowanie wieczyste (...) Państwowym S.A. Działka nr (...) stanowiła część działki nr (...). Na działce, której wniosek dotyczy została wybudowana waga samochodowa wraz z budynkiem socjalnym i od tej chwili wnioskodawca pozostawał
w przekonaniu, że działka ta stanowi jego własność. Za początek daty zasiedzenia nieruchomości wnioskodawca przyjął 01.01.1980r., mając na uwadze datę budowy wagi samochodowej oraz budynku socjalnego, zakończoną 30.05.1979r. .

Wnioskodawca podniósł, że od chwili wybudowania na części działki nr (...) (obecnie na działce (...)) wyżej wymienionych obiektów nikt nigdy nie kwestionował prawa wnioskodawcy do tej części działki nr (...), względem której po zakończeniu budowy wnioskodawca wykonywał wszystkie obowiązki związane z utrzymaniem tej nieruchomości w należytym stanie, traktując ją jako nieruchomość stanowiącą własność wnioskodawcy. Wnioskodawca podkreślił, że przez cały okres władania działką nr (...) odśnieżał ją, utrzymywał w należytym porządku, dokonywał napraw usytuowanych na niej obiektów, kosił trawę. Ponadto także niezabudowana część działki nr (...) traktowana była przez wnioskodawcę jako jego własny, tymczasowy plac składowy, a na wadze samochodowej wnioskodawca kontrolował wagę wszystkich przesyłek, zarówno własnych, jak i za odpłatnością na zlecenie innych podmiotów, wyłącznie w ramach własnej działalności gospodarczej.

Wnioskodawca zaznaczył, że w całym czasookresie zasiedzenia nikt nie zgłaszał żadnych roszczeń do przedmiotowej działki, a wnioskodawca nie płacił żadnej należności związanej z korzystaniem z działki nr (...). W chwili obecnej działalność wnioskodawcy jest zawieszona, co jednak ocenie wnioskodawcy nie zmienia faktu, iż działka nr (...) pozostaje we jego władaniu.

Powołując się na definicję „linii kolejowej” i „obszaru kolejowego”, wnioskodawca wskazał, że działka nr (...) była terenem niezależnym od infrastruktury kolejowej i służyła wyłącznie celom działalności gospodarczej wnioskodawcy. W ocenie wnioskodawcy, powyższe znajduje również odzwierciedlenie w decyzji nr (...) Ministra Infrastruktury
i (...) z dnia 24.03.2014r. w sprawie ustalenia terenów przez które przebiegają linie kolejowe, jako terenów zamkniętych, bowiem przedmiotowa działka nie została w wykazie terenów zamkniętych wymieniona.

Wobec powyższych argumentów, powołując się na art. 172 § 1 k.c. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28.07.1990r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny, wnioskodawca stanął na stanowisku, że nabył własność działki nr (...) przez zasiedzenie z dniem 01.10.2000r.,
a przyjmując nawet złą wiarę z dniem 01.10.2005r.

Ponadto, na rozprawie w dniu 21.09.2016r. pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował wniosek w ten sposób, że gdyby Sąd nie przyjął dobrej wiary to termin zasiedzenia określony powinien być na dzień 01.10.2010r. a nie jak wskazano we wniosku 01.10.2005r.

W odpowiedzi na wniosek z dnia 23.05.2016r. (data prezentaty) uczestnik (...) Państwowe S.A. w W. reprezentowany przez pełnomocnika – radcę prawnego L. P. – wniósł o oddalenie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia
w całości i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko uczestnik podniósł, że wniosek nie został udowodniony i nie zachodzą okoliczności potwierdzające przesłanki zasiedzenia własności nieruchomości działki nr (...) na rzecz wnioskodawcy.

W pierwszej kolejności uczestnik (...) Państwowe S.A. powołując się na decyzję Burmistrza K. nr L. (...). (...) z dnia26.10.2006r. i decyzję Wojewody (...) z dnia 31.08.2006r. nr R.XIII.N- (...) wskazał, że działka nr (...) powstała w wyniku podziału działki nr (...) o pow. 7,0268 ha, która to działka stanowi fragment linii kolejowej nr (...) O.–R., a budynki, budowle i urządzenia na niej usytuowane stanowią infrastrukturę kolejową, które z kolei stały się na mocy ustawy z dnia 21.08.1997r. o gospodarce nieruchomościami własnością (...). Tym samym uczestnik zaprzeczył twierdzeniom wnioskodawcy, jakoby działka nr (...) była wyłączona z infrastruktury kolejowej.

Powołując się na korespondencję (...) i wnioskodawcy, uczestnik podniósł nadto, że skoro wnioskodawca występował do uczestnika o nadesłanie dzierżawnej umowy i występował o pozwolenie na budowę wagi, nie był zatem posiadaczem samoistnym przedmiotowej działki. W dalszej kolejności uczestnik wskazał, że wnioskodawca powołuje się na okres nabycia przez zasiedzenie nieruchomości państwowej, w którym obowiązywał art. 177 k.c., zatem przedmiotowy wniosek winien być oddalony.

W odpowiedzi na wniosek z dnia 07.06.2016r. (data prezentaty) uczestnik Skarb Państwa – Starosta (...) reprezentowany przez pełnomocnika – radcę prawnego M. K. – również wniósł o oddalenie wniosku w całości i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Uczestnik zakwestionował zarówno wskazane we wniosku samoistne posiadanie przedmiotowej działki przez wnioskodawcę, jak też termin zasiedzenia. Uczestnik wskazał, że przedmiotowy grunt nie był w posiadaniu samoistnym wnioskodawcy, bowiem działką (...) gospodarowało przedsiębiorstwo państwowe (...), a obecnie (...) w W., a jej właścicielem jest Skarb Państwa. Jednocześnie uczestnik poparł wszystkie wnioski i dowody przedstawione w złożonej przez uczestnika (...) Państwowe S.A. w W. odpowiedzi na wniosek.

Ostatecznie na rozprawie w dniu 04.11.2016r. pełnomocnik wnioskodawcy Spółdzielni (...) w R. wniósł jak w pisemnym wniosku oraz wniósł
o obciążenie uczestników kosztami postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, natomiast pełnomocnicy uczestników Skarbu Państwa – Starosty (...) i (...) Państwowych S.A. w W. wnieśli o oddalenie wniosku w całości oraz o zasądzenie kosztów, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Działka nr (...) o pow. 7.0268 ha położona w K., obr. (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Kolbuszowej prowadzona była księga wieczysta nr KW (...), stanowiąca własność Skarbu Państwa, stała się z dniem 05.12.1990r. z mocy samego prawa przedmiotem wieczystego użytkowania przez Przedsiębiorstwo Państwowe (...) z siedzibą w W. na mocy decyzji Wojewody (...) z dnia 31.08.2006r. znak: R.XIII.N- (...). Na mocy tej decyzji stwierdzono również nieodpłatne nabycie przez Przedsiębiorstwo Państwowe (...)
w W. własności budynku stacyjnego nr inw. (...), budynku nastawni dysponującej nr inw. (...) oraz własności usytuowanych na działce nr (...) budowli i urządzeń stanowiących infrastrukturę kolejową.

Działka nr (...) powstała w wyniku podziału działki nr (...) zatwierdzonego decyzją Burmistrza K. z dnia 26.10.2006 r. znak: L. (...). Podział ten dotyczył wydzielenia działek zabudowanych oraz działek stanowiących drogi wewnętrzne na terenie zamkniętym.

Działka nr (...) o pow. 0,0609 ha objęta księgą wieczystą KW nr (...) położona w K. stanowi tereny kolejowe i jest własnością Skarbu Państwa, a jej użytkownikiem wieczystym są (...) Państwowe S.A. Obecnie na działce nr (...) znajduje się waga samochodowa oraz budynek oznaczony na mapie jako „i” – budynek inny.

/dowód: odpis zwykły księgi wieczystej (...) k. 10-13, informacja z rejestru gruntów k. 14, kopia mapy zasadniczej k.15, wypis z rejestru gruntów z dnia 10.12.2013r. k.58, szkic polowy z daty 10.02.2016r. k.59, decyzja Wojewody (...) z dnia 31.08.2006r., znak: R.XIII.N- (...) k. 95-96, decyzja Burmistrza K. z dnia 26.10.2006r., znak: L. (...) k. 97/

Dnia 16.12.1975 r. Naczelnik Miasta K. wydał dla (...) informację, iż
w związku z jej wystąpieniem, zgodnie z ogólnym planem zagospodarowania przestrzennego miasta K. stwierdza się, iż na cele wymienione we wniosku (...) polegające na budowie wagi wozowej i budynku, może być wykorzystywany teren oznaczony w załączniku graficznym pod warunkiem, że inwestor otrzyma na przedmiotową budowę pisemne zezwolenie od właściwej jednostki (...), do której teren należy.

W roku 1977 Spółdzielnia (...) w R. otrzymała decyzję
z dnia 05.04.1977r. znak: (...) wydaną przez Południową Dyrekcję (...) w K. w sprawie wyrażenia zgody na budową na terenie obecnej działki nr (...) wagi samochodowej oraz budynku socjalnego. Dnia 22.04.1977 r. Spółdzielnia (...) wystosowała do (...) pismo, w którym zwróciła się z prośbą o nadesłanie umowy dzierżawy na którym zlokalizowana zostanie waga objęta wskazaną decyzją. Następnie 13.06.1978 r. (...) zostało przez (...) poinformowane, że w bieżącym roku przeprowadzi na terenie (...) w K., zgodnie z opracowaną
i uzgodnioną dokumentacją techniczną budowę wagi pomostowej z zapleczem sanitarno-socjalnym. Pod budowę tego obiektu potrzebny był teren około 1000 m2, wobec czego poproszono (...) o nadesłanie umowy dzierżawnej dotyczącej tego terenu. Kolejnym pismem z dnia 19.09.1978 r. (...) przesłało do (...) pismo przewodnie w którym wskazuje, że przesyła 2 egzemplarze podpisanej umowy dotyczącej najmu placu pod wagą pomostową dla Oddziału (...) w K..

/dowód: informacja o terenie Urzędu Miejskiego w K. z dnia 16.12.1975r. znak (...) (...) wraz z załącznikiem graficznym k.15-16, pisma Spółdzielni (...) w R. k. 18, 19, 20, 99, 100, 101/

Waga samochodowa wraz z budynkiem socjalnym została na terenie objętym wnioskiem zbudowana przez Spółdzielnię (...) w R. Oddział w K. w roku 1979.

/dowód: pismo z Centrali R. S. z dnia 14.11.1976r. znak: (...)4/1 k. 17, 21, 22, 25, 27, 31, 32, 33, 34, 35, 45, 57, 98, 178; pismo (...) Związku Spółdzielni Rolniczych (...) Rejonowe Biuro (...) w R. z dnia 19.05.1977r. L.dz. (...)/DT- (...) k.23, pismo z dnia 28.06.1977r. znak (...) do (...) w R. k.24, pismo z dnia 10.08.1977r. znak(...) Spółdzielni (...) w R. k.26, pismo (...) W. Spółdzielni (...) w R. z dnia 13.10.1977r. L.dz. (...) k.28, pismo Spółdzielni (...) w R. Oddział w K. z dnia 31.01.1978r. l.dz. (...)k.29, pismo (...)” Zakładu (...) w R. Oddział (...) i (...) w Z. z dnia 18.02.1978r. k.30, pisma Zakładu (...)-Montażowy w K. k. 36,37,40,41,42,43,56; protokoły inwentaryzacji robót budowlano – montażowych w toku na dzień 30.09.1978r. k.38-39, pismo z dnia 04.01.1979r. l.dz. (...) k.44, protokoły z dnia: 30.03.1979r. k.46, 31.03.1979r. k.47, 30.05.1979r. k.50, 07.06.1979r. k.51, 11.06.1979r. k.52, 11.06.1979r. k.53, 20.06.1979r. k.54, 20.06.1976r. k.55, pismo Spółdzielni (...) Oddział w K. z dnia 30.04.1979r. l.dz. (...) k.48, pismo Wojewódzkiego Związku S. R. Zakład (...) w R. z dnia 30.05.1979r. l.dz. TR- (...) k.49, pisma Spółdzielni (...) w R. z dnia: 22.04.1977r. znak (...), 13.06.1978r. znak: (...) znak (...) k.140, kosztorys budowlany nr (...) k.173, pismo z dnia 21.06.1978r. k.183, lista przewozowa nr (...) k.194, potwierdzenie wydania wagi(...)

Okolicznością bezsporną jest, że mimo prowadzonej korespondencji nigdy nie doszło do zawarcia umowy najmu terenu pod budowę wagi pomiędzy Spółdzielnią (...) w R. a (...).

Z budynku i wagi korzystały samochody Spółdzielni (...)
w R., celem przeładowywania z wagonów (...) towarów, ważenia ich oraz transportowania samochodowego celem dalszego dystrybuowania. Utrzymywaniem obiektu zajmowali się pracownicy Spółdzielni (...), zaś wszystkie decyzje odnoszące się do użytkowania wagi, remontu budynku bądź udostępniania jej osobom trzecim, podejmował dyrektor Oddziału w K.. Po roku 1990 Spółdzielnia (...) w R. nadal użytkowała nieruchomość w sposób niezmieniony za wyjątkiem okresu, kiedy (...) zawiesiły linię kolejową relacji O. – R.. Wówczas korzystanie z wagi odbywało się tylko w zakresie transportu samochodowego towarów.
W chwili obecnej Spółdzielnia (...) korzysta jedynie z budynku, bowiem waga wymaga remontu.

Spółdzielnia (...) w R. zorganizowana była w ten sposób, że jej siedzibą był R., natomiast pracą poszczególnych oddziałów zajmowali się dyrektorzy tychże, którzy dysponowali dużą swobodą decyzyjną. Dokumenty odnośnie środków trwałych należących do spółdzielni przekazywane były jej poszczególnym właściwym oddziałom, które rozliczały koszty. Spółdzielnia nie kupowała terenów, którymi dysponowała. Nie miała ich na własność. Prawo do korzystania z nich uzyskiwała na różne sposoby i dopóki nie było żadnych związanych z tym problemów i można było teren swobodnie użytkować, dokumentacją prawną się nie interesowano.

/dowód: zeznania świadków: J. T. k. 204, M. F. k. 216, J. M. k. 217/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przywołane dowody, w tym dokumenty urzędowe, którym dał wiarę w całości, bowiem zostały one sporządzone i wydane przez upoważnione do tego organy i instytucje w ramach ich ustawowych kompetencji i zadań, zatem ich wiarygodność nie może budzić żadnych wątpliwości.

Aspektem prawdziwości Sąd obdarzył również dokumenty prywatne zgromadzone w toku postępowania, których prawdziwości i zgodności z oryginałem żadna ze stron procesu, reprezentowanych przez profesjonalnych pełnomocników, nie kwestionowała.

Za w pełni wiarygodne uznał Sąd zeznania świadków J. T., M. F.
i J. M., bowiem są one ze sobą spójne i w sposób logiczny kreślą okoliczności użytkowania terenu objętego wnioskiem przez (...), sposób jego postrzegania przez pracowników, jak również specyfikę sytuacji społeczno-gospodarczej czasów sprzed 1990 r.
jak również specyfikę organizacyjną i tryb działania wnioskującej spółdzielni.

Zeznania świadka B. K. w ograniczonym stopniu przyczyniły się do ustalenia stanu faktycznego, gdyż nie posiadał informacji, które mogłyby mieć istotny wpływ na rozstrzygniecie sprawy.

Sąd oddalił wniosek uczestnika (...) Państwowych S.A. w W.
o ponowne przesłuchanie na rozprawie świadka B. K. oraz o oględziny działki nr (...), albowiem przeprowadzone dotychczas postępowanie dowodowe było wystarczające do poczynienia ustaleń faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Sąd zważył, co następuje

Zgodnie z art. 172 kc, posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Wobec powyższego, warunkiem nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenia jest po pierwsze samoistne jej posiadanie, a po drugie upływ czasu.

Samoistne posiadanie jest przy tym rozumiane tak w orzecznictwie jak
i piśmiennictwie jako posiadanie, które na zewnątrz charakteryzuje się wykonywaniem władztwa nad rzeczą takiego rodzaju, które może wykonywać właściciel rzeczy zaś drugą przesłanką samoistności posiadania jest, by posiadanie to było wykonywane w sposób faktyczny z wewnętrzną wolą posiadacza, by posiadać rzecz dla siebie jak właściciel, a więc traktowanie siebie przez posiadacza jak właściciela. O posiadaniu samoistnym nie świadczy przy tym sama tylko długotrwałość posiadania, która nie jest kryterium odróżniającym posiadanie samoistne od zależnego. Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter władania rzeczą z zamiarem posiadania jej dla siebie. Objęcie zaś nieruchomości
w posiadanie na podstawie umowy dzierżawy czy też innej umowy, mocą której właściciel rzeczy oddaje ją posiadaczowi do korzystania, świadczy o posiadaniu zależnym. (vide: komentarz do kodeksu cywilnego Księga druga Własność p.red. Stanisława Rudnickiego Wydanie 4 str. 186). Warto przy tym pamiętać, iż obowiązuje w prawie polskim zasada, iż nikt nie może sobie zmienić samowolnie rodzaju bądź tytułu posiadania, w związku z czym posiadacz zależny może zmienić swoje posiadanie zależne w samoistne, ale skuteczność
z punktu widzenia zasiedzenia takiego przekształcenia wymaga, aby posiadacz uczynił to jawnie tzn. zamanifestował zmianę rodzaju posiadania w sposób widoczny dla otoczenia.
W każdym razie zmiana, która nie została uzewnętrzniona i ograniczyła się tylko do samej świadomości posiadacza jest prawnie bezskuteczna. Przepisy k.c. nie określają początku terminu zasiedzenia. Zgodnie z art. 175 k.c. mają w tym zakresie odpowiednie zastosowanie przepisy o przedawnieniu (art. 120 k.c.). Stosując odpowiednio ten przepis należy stwierdzić, że bieg terminu zasiedzenia zaczyna się od dnia, w którym osoba niebędąca właścicielem rzeczy stała się posiadaczem samoistnym. Wobec tego początek biegu terminu zasiedzenia jest zbieżny z momentem uzurpowania sobie przez posiadacza cudzego prawa własności.
W przypadku gdy posiadacz zależny stanie się posiadaczem samoistnym, termin zasiedzenia należy liczyć nie od dnia objęcia rzeczy w posiadanie, lecz od momentu rozpoczęcia przez posiadacza czynności świadczącej o władaniu rzeczą w charakterze właściciela (vide: post. SN z dnia 7.03.2013 r. II CSK 462/12).

Samoistne w powyższym rozumieniu posiadanie nieruchomości, trwać musi 20 lat
w dobrej wierze, zaś lat 30 w złej wierze. Dobra wiara przy tym rozumiana jest jako błędne, ale usprawiedliwione okolicznościami przekonanie posiadacza, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje (vide: orz. SN z dnia 7.05.1971 r. I CR 302/71), czyli, usprawiedliwione okolicznościami przekonanie, że jest właścicielem rzeczy. Przekonanie to przy tym musi zaistnieć i być usprawiedliwione okolicznościami w momencie objęcia rzeczy w posiadanie. Późniejsza utrata tego przekonania nie ma znaczenia dla istnienia dobrej wiary i – w związku z tym – do liczenia okresu, niezbędnego dla zasiedzenia nieruchomości w dobrej wierze. Błędne, acz usprawiedliwione okolicznościami przekonanie, składające się na rozumienie dobrej wiary, jako klauzuli generalnej, rozumiane jest przy tym jednolicie w orzecznictwie i doktrynie od czasu podjęcia przez SN uchwały w sprawie III CZP 108/98 w sposób tradycyjny, czyli niezliberalizowany. Pogląd ten na dobrą wiarę jest taki, że objęcie nieruchomości w posiadanie bez zachowania właściwej dla przeniesienia własności formy, nie jest objęciem w posiadanie w dobrej wierze nawet wówczas, gdy nieformalny nabywca nieruchomości za nią zbywcy zapłacił. Nie jest w takim rozumieniu dobrą wiarą ani niedbalstwo, ani niedopatrzenie czy też niefrasobliwość posiadacza, samo tylko jego przeświadczenie, że jest właścicielem nieruchomości bez względu na okoliczności zewnętrzne i bez usprawiedliwienia wynikającego z obiektywnie istniejących, zewnętrznych uwarunkowań. Krótko mówiąc od każdego rozsądnego człowieka wymaga się, by wiedział, że przeniesienie własności nieruchomości dla swej skuteczności wymaga właściwej formy tj. aktu notarialnego, decyzji administracyjnej bądź orzeczenia sądowego. Dopiero gdy okaże się, że ze względu na wadliwość tych dokumentów w świetle prawa nie doszło do przeniesienia własności można przyjąć, że posiadanie przez nabywcę zostało objęte w dobrej wierze.

Nie można w tym miejscu nie przytoczyć jeszcze jednej istotnej dla niniejszej sprawy kwestii – mianowicie tego, że w kodeksie cywilnym do dnia 30.09.1990 r. istniał przepis art. 177, według którego nie można było w drodze zasiedzenia nabyć własności nieruchomości państwowej. Przepis ten związany był ze specyfiką obowiązującego ustroju i przyjęciem koncepcji tzw. jednolitej własności państwowej, w której posiadaczem samoistnym nieruchomości państwowej zawsze był Skarb Państwa, zaś przedsiębiorstwa państwowe wykonywały tylko władztwo faktyczne i uprawnienia wynikające z tzw. zarządu operatywnego w zakresie odpowiadającym pojęciu posiadania zależnego. Każde z nich wykonywało wobec mienia państwowego wszelkie akty właścicielskie w jego imieniu i na jego rzecz. W ramach tego ustroju istniejące przedsiębiorstwa, zakłady a także stanowiące odrębne w sensie prawnym podmioty spółdzielnie, funkcjonowały jako jednostki gospodarki uspołecznionej, które miały obowiązek wzajemnie współpracować dla publicznego dobra.
W ramach tych obowiązków, przekazywały one potrzebne im do działania rzeczy tak ruchome, jak i nieruchome. W roku 1990 wraz ze zmianą ustroju, jednolita własność państwowa przestała istnieć, a uporządkowaniem sytuacji prawnej zajęto się między innymi przez ustawę z dnia 29.09.1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, mocą której dotychczasowy zarząd sprawowany przez państwowe osoby prawne przekształcił się z dniem 5.12.1990 r. w prawo ich użytkowania wieczystego zaś zarząd budynków i innych urządzeń, przeszedł na własność tych podmiotów. Przekształcenie to – kreujące nową sytuację prawną ex lege, wymagało stwierdzenia w drodze decyzji właściwego wojewody w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa. Dnia 1.10.1990 r. wszedł zaś w życie przepis, uchylający art. 177 kc i otwierający tym samym drogę do możliwości zasiedzenia nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa. Według przepisów przejściowych wynikających z ustawy z dnia 28.07.1990 r.
o zmianie ustawy – kodeks cywilny, jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości
a według przepisów obowiązujących po dniu wejścia w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie, jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę. Oznacza to, że jeśli przed 1.10.1990 r. istniał stan prowadzący do zasiedzenia nieruchomości, które nie mogło nastąpić ze względu na zapis art. 177 kc, to może ono nastąpić z terminem biegnącym od tego dnia skróconym o połowę a więc odpowiednio – w dobrej wierze najwcześniejszy możliwy moment zasiedzenia nieruchomości państwowej to 2.10.2000 r., zaś złej wierze to 2.10.2005 r.

Przenosząc wszystkie powyższe rozważania prawne na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż Spółdzielnia (...) w R., nie nabyła własności nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa oznaczonej w obecnej ewidencji jako działka nr (...) przez zasiedzenie z przyczyn następujących.

Po pierwsze, jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, objęcie w posiadanie przedmiotowej działki było objęciem jej w posiadanie zależne, nie zaś samoistne. Z pism kierowanych przez dyrektora (...) do spraw technicznych do Urzędu Miejskiego w K. w sprawie wskazania możliwej do zabudowy wagą samochodową nieruchomości /k. 15-16/, oraz kolejnych kierowanych do (...), w których zwraca się o zgodę na wybudowanie na terenie należącym do (...) wagi samochodowej wraz z budynkiem służącym do jej obsługi wynika, że spółdzielnia ta wnosiła do przedsiębiorstwa państwowego zarządzającego imieniem Skarbu Państwa gruntem o wyrażenie zgody na korzystanie z tego terenu /k. 99, 100/ i zgody na wybudowanie na nim wskazanych urządzeń i budynku. Po uzyskaniu zaś tej zgody na mocy decyzji wydanej przez (...), domagała się zawarcia z tym podmiotem umowy dzierżawy, wysłała także za pismem przewodnim napisaną i podpisaną ze swej strony umowę najmu tego terenu /k. 101/. Powyższe wskazuje w sposób ewidentny, że posiadanie w momencie objęcia było posiadaniem stricte zależnym, opartym na stosunku obligacyjnym nie zaś samoistnym, własnościowym. Ktoś, kto jest przekonany, iż obejmuje nieruchomość w posiadanie właścicielskie nie domaga się od nikogo wyrażenia zgody na konkretny, wnioskowany sposób jej zagospodarowania ani też nie domaga się uregulowania podstawy posiadania poprzez zawarcie umowy dzierżawy czy też najmu. Z powyższych zaś pism wynika zdaniem Sądu bezsprzecznie, iż po stronie (...) nie było wówczas woli posiadania terenu objętego niniejszym wnioskiem jak właściciel a więc traktowania siebie jak właściciela nieruchomości. Wynikała zaś z tych okoliczności faktycznych wola korzystania
z tego terenu za zgodą jego prawnego dysponenta i w ramach udzielonej przez niego zgody na wnioskowane jego zagospodarowanie. A więc wola bycia jej posiadaczem zależnym, nie zaś właścicielem. Późniejszy brak umowy dzierżawy nie niweczy tego faktu ani jego oceny prawnej. Nie można bowiem z tego, że nie zawarto umowy dzierżawy a więc nigdy nie płacono czynszu, wysnuwać wniosku o nagłej zmianie woli posiadania jak posiadacz zależny na wolę posiadania jak posiadacz samoistny. Brak zaś tej umowy wytłumaczyć można odwołując się do wskazanych wyżej ustrojowych okoliczności, w pełni potwierdzonych przez zeznających w sprawie świadków. Mianowicie wnioskująca spółdzielnia, jako jednostka gospodarki uspołecznionej, objęła w posiadanie teren stanowiący przedmiot wniosku
i wybudowała na nim za zgodą (...) potrzebną infrastrukturę. Odbyło się to w ramach prowadzonej przez spółdzielnię działalności, której treścią było odbieranie towarów dowożonych drogą kolejową z rozładowywanych wagonów i przeładowywanie ich na samochody spółdzielni, które rozwoziły je dalej zaopatrując – w ramach Oddziału (...)

w K., odbiorców na terenie dawnego powiatu (...), głównie gminne spółdzielnie, trudniące się ich dalszą detaliczną dystrybucją. Taki stan rzeczy był korzystny dla wszystkich – i dla (...) i dla (...). Istnienie wagi samochodowej w pobliżu infrastruktury kolejowej sprzyjało szybkiemu i sprawnemu przeładunkowi towarów. Tym – zdaniem sądu – należy tłumaczyć brak zawarcia z (...) umowy dzierżawy, której zawarcia domagało się (...). W żadnym wypadku nie można jednak utożsamiać tego faktu z przesłanką świadczącą za samoistnością posiadania terenu przez wnioskującą spółdzielnię. Należy bowiem pamiętać, że oddanie nieruchomości do korzystania przez właściciela nie zawsze musi być odpłatne
i nie zawsze musi być zawarte na piśmie. Zdaniem Sądu ze wszystkich okoliczności wskazanych w stanie faktycznym wynika, iż w sensie prawnym doszło do zawarcia w sposób konkludentny umowy użyczenia, mocą której (...) oddały nieodpłatnie do korzystania teren (...), w celu zabudowania go wagą samochodową i budynkiem służącym do jej obsługi. Obie strony czerpały z tego korzyści, dlatego czynsz dzierżawny był zbędny. (...) miało zapewniony sprawny przeładunek towarów przez siebie transportowanych na samochody, zaś (...) nieodpłatnie udostępniony teren położony blisko torów. (...) nie płaciło czynszu, za to utrzymywało wybudowaną przez siebie infrastrukturę i dbało o nią. Ze specyfiki ówczesnych warunków ustrojowych i gospodarczych wynika, iż – co zostało potwierdzone zeznaniami świadków – M. F. i J. M. – kwestie dokumentacji miały zupełnie drugorzędne znaczenie. Ponieważ oba podmioty były jednostkami gospodarki uspołecznionej, obowiązane były wspierać się wzajemnie i wspomagać dla wspólnego dobra. Nikt – jak zeznał M. F. – nie interesował się kwestiami własności i praw do terenu, z którego korzystają dopóty, dopóki ktoś nie robił z tego problemu. A nikt wówczas – kiedy współpraca obu podmiotów w ramach gospodarki uspołecznionej kwitła, nie był zainteresowany, by te problemy stwarzać, czy też je wywoływać. Taka była ówczesna specyfika ustrojowo-prawno-gospodarcza wspierana przepisami o ograniczeniu obrotu nieruchomościami państwowymi
i zakazie nabywania własności nieruchomości państwowych przez zasiedzenie. Takiej prawnej oceny okoliczności faktycznych nie zmieniają także zeznania świadka J. M. i J. T. dotyczące tego, że przedmiotowa nieruchomość przez pracowników (...) była traktowana jak swoja. To także – zdaniem Sądu wynika z ówczesnej specyfiki społeczno-gospodarczej; wszyscy traktowali nieruchomości i infrastrukturę jak swoją – jak należącą do podmiotu, który się nią zajmował, wiedząc, że wszystko to i tak jest państwowe.

Reasumując powyższe rozważania stwierdzić trzeba, że skoro objęcie
w posiadanie nieruchomości przez (...) było objęciem jej w posiadanie zależne, nie doszło tym samym w ogóle do objęcia nieruchomości w posiadanie samoistne a zatem termin zasiedzenia nie zaczął biec. Skoro zaś tak, jedynie na marginesie wskazać należy, iż twierdzenie wnioskodawcy, że z faktów przytoczonych wyżej należy wywieść przesłankę objęcia przez niego nieruchomości wnioskowanej do zasiedzenia w posiadanie samoistne i to w dobrej wierze, nie ma żadnych podstaw. Absurdalnym byłoby wywiedzenie z powyższego stanu faktycznego wniosku, że (...) zaczęła władać nieruchomością jak jej właściciel mogąc być w sposób usprawiedliwiony okolicznościami nabycia przekonaną, że doszło do przeniesienia własności tej nieruchomości. Przyjęcie takiego wniosku byłoby – w świetle wyżej przytoczonych przesłanek rozumienia dobrej wiary – przyjęciem, że od spółdzielni, jako podmiotu mającego swoje struktury organizacyjne, na czele których stały właściwe jej organy, zaś na szczeblach poszczególnych oddziałów dyrektorzy, których obowiązywały pewne normy prawne i obeznanych z dokumentami, należy wymagać w sferze podstawowej świadomości prawnej mniej niż od rolnika, który winien wiedzieć, że do przeniesienia własności nieruchomości potrzebny jest dokument w formie aktu notarialnego. Takie zaś przyjęcie byłoby niedopuszczalnym błędem prawnym.

Konkludując powyższe rozważania stwierdzić należy, iż z faktów przytoczonych przez wnioskodawcę – a mianowicie, że w ówczesnych warunkach społeczno-gospodarczych, jednostki gospodarki uspołecznionej wspierały się wzajemnie i w ten sposób – często nieformalny udostępniały sobie różne dobra w tym nieruchomości, wywiódł on błędny zdaniem Sądu wniosek, iż w warunkach powyższych doszło do objęcia nieruchomości
w posiadanie samoistne i to w dobrej wierze. Sąd przyjął, iż w tychże warunkach
w przytoczonym stanie faktycznym doszło jedynie do objęcia nieruchomości w posiadanie zależne. Nie może być zatem mowy o objęciu jej w posiadanie samoistne w dobrej wierze.

Skoro zaś tak, to – po drugie – wskazać należy jak wyżej było już przytoczone, że nikt nie może sobie zmienić w sposób skuteczny prawnie podstawy posiadania. Posiadanie zależne nie może stać się posiadaniem samoistnym na mocy samego tylko wewnętrznego przekonania czy decyzji posiadacza. Nie ma przy tym znaczenia długość okresu posiadania, bowiem posiadanie zależne, bez względu na to jak długo trwa, nigdy nie doprowadzi do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie. Tymczasem posiadanie nieruchomości, korzystanie z niej przez (...) nigdy się nie zmieniło. Wnioskodawca w żaden sposób nie zmienił swego nastawienia do posiadanej nieruchomości. Jak to wytłumaczyli świadkowie zarządzający spółdzielnią, nikt z nich nie zajmował się dokumentacją prawną tej nieruchomości, skupiając się na utrzymaniu istnienia spółdzielni i na jej gospodarce. Zainteresowanie dokumentacją przyszło dopiero wówczas, gdy w 2013 r. zabudowania tej nieruchomości wymagały gruntownego remontu. Okazało się wtedy, że nie ma żadnego dokumentu dotyczącego prawa do władania tym terenem. Zwrócono się wówczas do (...) S.A. jako jego użytkownika wieczystego o regulację sytuacji prawnej nieruchomości, bez jednakże spodziewanej ze strony (...) pozytywnej odpowiedzi. Jednakże w świetle powyższych okoliczności tak faktycznych jak i prawnych nie znajduje uzasadnienia przekonanie, że długotrwałość posiadania nieruchomości przez wnioskodawcę jak i brak zainteresowania odnośnie formalności dotyczących tego posiadania, jak również fakt, iż nie interesowano się tymi formalnościami, bowiem nikt nigdy nie zakłócał spółdzielni
w posiadaniu tego terenu, prowadzi do zasiedzenia nieruchomości chociażby w złej wierze. Nie każde bowiem posiadanie do zasiedzenia prowadzi. Należy mieć także w tym miejscu jeszcze raz na uwadze, to, co wyżej już zostało podkreślone, że wnioskodawca jest spółdzielnią a więc podmiotem posiadającym osobowość prawną. Zarządzają nim właściwe organy, które przez kilkadziesiąt lat istnienia podmiotu się zmieniały. Niefrasobliwość tychże organów w zakresie regulacji stanu prawnego nieruchomości i ich niewiedza o tym, że jest on taki, jaki jest oraz przekonanie, że skoro nikt nigdy się o to nie upominał, teren był użytkowany w sposób nieskrępowany, nienaruszany i jednolity od momentu objęcia go
w posiadanie, nie może zdaniem Sądu usprawiedliwiać przekonania wnioskodawcy, że doszło do zasiedzenia nieruchomości. Byłoby to niedopuszczalne przyjęcie, że od osoby prawnej – jak wyżej wspomniano, zarządzanej przez odpowiednie struktury i posiadającej odpowiednią wiedzę bądź mogącej takiej wiedzy z właściwych źródeł zaczerpnąć, wymaga się mniej, niż od osoby fizycznej, nie dysponującej żadnym zapleczem prawnym. Byłby to także wyraz przyjęcia przez Sąd w sposób niedopuszczalny zasady, że nieznajomość stanu faktycznego sprawy oraz prawa, nie szkodzi.

Podsumowując powyższe rozważania wskazać trzeba, że zdaniem Sądu w świetle okoliczności faktycznych niniejszej sprawy po pierwsze nie doszło do objęcia nieruchomości w posiadanie samoistne a jedynie w posiadanie zależne. Brak zatem podstaw do kwalifikowania okresu sprzed 1.10.1990 r. jako prowadzącego do zasiedzenia nieruchomości objętej wnioskiem a zatem do skracania okresu jej posiadania następującego po tym dniu
o połowę. Po drugie posiadanie to nigdy nie przekształciło się w posiadanie samoistne, bowiem brak jakichkolwiek przesłanek wskazujących na to, iż wnioskodawca w sposób zauważalny na zewnątrz zmienił sposób tego posiadania. Nie można zatem nawet wskazać terminu, od którego po objęciu nieruchomości w posiadanie samoistne można byłoby zacząć liczyć upływ czasu potrzebnego do nabycia jej w drodze zasiedzenia bez względu na kwalifikację objęcia w posiadanie w dobrej lub złej wierze.

Z wszystkich tych powodów, w oparciu o wskazane wyżej przepisy Sąd uznał, że
w niniejszej sprawie nie zaszły warunki do nabycia własności przedmiotowej nieruchomości przez wnioskodawcę w drodze zasiedzenia, czego konsekwencją było orzeczenie zgodne
z sentencją uzasadnianego niniejszym postanowienia.

O kosztach postępowania orzeczono na mocy art. 520 § 1 kpc.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

a)  (...)

b)  (...)

2.  (...)

(...)