Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem zaocznym z dnia 19 października 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi zasądził od powoda G. C. na rzecz pozwanej T. C. kwotę 443 złote z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 8 września 2014 roku do dnia zapłaty z tym zastrzeżeniem, że po dniu 1 stycznia 2016 roku nie przekroczy maksymalnych odsetek za opóźnienie oraz kwotę 227 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu i oddalił powództwo w pozostałej części.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

I. naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj:

1) art. 221 § 1 k.p.c. poprzez orzeczenie ponad żądanie pozwu, bowiem w niniejszym postępowaniu, pomimo, że pozwana nie dochodziła od powoda jakiejkolwiek kwoty, zaskarżonym wyrokiem zasądzono świadczenie od powoda na rzecz pozwanej;

2) art. 325 k.p.c. w związku z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez wydanie wyroku oczywiście sprzecznego z jego uzasadnieniem, bowiem zaskarżonym wyrokiem zasądzono świadczenie od powoda na rzecz pozwanej, podczas, gdy zgodnie z ustaleniami Sądu I instancji pozwana pożyczyła od powoda kwotę pieniędzy, a tym samym ustalenia te wskazują, że intencją Sądu I instancji było częściowe zasądzenie dochodzonej należności od pozwanej na rzecz powoda;

3) art. 339 § 2 k.p.c. poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że następujące okoliczności przytoczone przez powoda w pozwie mogą budzić wątpliwości, tj.:

- zawarcie przez strony umowy pożyczki w dniu 8 sierpnia 2014 roku na mocy której powód udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 543 złote;

- zobowiązanie pozwanej do zwrotu na rzecz powoda należności z tytułu umowy pożyczki z dnia 8 sierpnia 2014 roku,

podczas, gdy okoliczności te potwierdza treść przedłożonych przez powoda dokumentów, w szczególności dokument umowy pożyczki z dnia 8 sierpnia 2014 roku oraz okoliczności te zostały ustalone przez Sąd I instancji co potwierdza treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku;

4) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny materiału dowodowego i w konsekwencji dokonanie ustaleń sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym, polegające na nieuzasadnionym przyjęciu, że wpłata w kwocie 100 złotych została dokonana przez pozwaną w dniu 8 września 2014 roku, a w konsekwencji zaliczenie tej wpłaty na poczet kwoty pożyczki, podczas, gdy z treści dokumentu protokołu windykacyjnego wynika, że wpłaty dokonano w okresie od dnia 10 października 2014 roku do dnia 27 stycznia 2015 roku, tj. w okresie prowadzenia czynności windykacyjnych;

5) art. 232 k.p.c. poprzez nieprawidłowe przyjęcie, że powód nie wykazał odpowiednimi środkami dowodowymi okoliczności, na które powoływał się w pozwie, tj. zawarcia przez strony umowy pożyczki w dniu 8 sierpnia 2014 roku, na mocy której powód udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 543 złote, zobowiązania pozwanej do zwrotu na rzecz powoda należności z tytułu umowy pożyczki z dnia 8 sierpnia 2014 roku, podczas, gdy okoliczności te potwierdza treść przedłożonych przez powoda dokumentów, w szczególności dokument umowy pożyczki z dnia 8 sierpnia 2014 roku;

6) art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 100 k.p.c., poprzez brak wskazania w jaki sposób Sąd I instancji dokonał wyliczenia wysokości kosztów procesu w związku z ich stosunkowym rozdzieleniem;

7) art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. i § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, w brzmieniu obowiązującym włącznie do dnia 26 października 2016 roku - polegające na nie orzeczeniu o zwrocie od pozwanej na rzecz powoda pełnej kwoty kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego w niniejszej sprawie;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

1) art. 65 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i w efekcie nieprawidłową interpretację celu i zamiaru stron w związku z postanowieniami § 10 umowy pożyczki z dnia 8 sierpnia 2014 roku w zakresie wysokości kosztów czynności windykacyjnych;

2) art. 481 § 1 k.c. w związku z art. 720 k.c. przez błędną odmowę zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda odsetek umownych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku od kwoty udzielonej i niespłaconej przez pozwaną kwoty pożyczki od dnia wymagalności roszczenia do dnia zapłaty;

3) art. 720 k.c. przez nieprawidłowe przyjęcie, że pozwana z tytułu zawartej umowy pożyczki zobowiązana jest zwrócić stronie powodowej mniejszą zamiast tej samej ilości pieniędzy, którą na własność pozwanej przeniósł powód;

4) art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwą wykładnię, a w konsekwencji przyjęcie, że powód nie wykazał odpowiednimi środkami dowodowymi okoliczności, na które powoływał się w pozwie, tj.:

- zawarcia przez strony umowy pożyczki w dniu 8 sierpnia 2014 roku, na mocy której powód udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 543 złote;

- zobowiązania pozwanej do zwrotu na rzecz powoda należności z tytułu umowy pożyczki z dnia 8 sierpnia 2014 roku;

III. błąd w ustaleniach faktycznych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy polegający na nieuzasadnionym przyjęciu, że wpłata w kwocie 100 złotych została dokonana przez pozwaną w dniu 8 września 2014 roku, a w konsekwencji zaliczenie tej wpłaty na poczet kwoty pożyczki, podczas, gdy z treści dokumentu protokołu windykacyjnego wynika, że wpłaty dokonano w okresie od dnia 10 października 2014 roku do dnia 27 stycznia 2015 roku, tj. w okresie prowadzenia czynności windykacyjnych.

Przy tak sformułowanych zarzutach powód wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 593 złote wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku liczonymi od kwoty 543 złote od dnia 8 września 2014 roku do dnia zapłaty, z tym zastrzeżeniem, że po dniu 1 stycznia 2016 roku w/w odsetki umowne nie mogą przekroczyć maksymalnych odsetek za opóźnienie;

2) zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem pierwszej oraz drugiej instancji, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa radcy prawnego według norm przepisanych;

3) ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji celem ponownego rozpoznania sprawy oraz o zasądzenie na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem pierwszej oraz drugiej instancji, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa radcy prawnego według norm przepisanych

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna.

Na wstępie wyjaśnić należy, że niniejsza sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, w związku z czym Sąd Okręgowy na podstawie art. 505 ¹⁰ § 1 i § 2 k.p.c. orzekł na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.

Zaznaczyć także należy, że w postępowaniu uproszczonym zgodnie z art. 505 ⁹ § 1 ¹ k.p.c. apelację można oprzeć tylko na zarzutach naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, bądź naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy.

Natomiast w myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

W dalszej kolejności trzeba mieć także na uwadze, że w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże Sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 1 ¹ i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55; tak również M. Manowska, „Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo”, Warszawa 2013, s. 305 – 306).

Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Wywiedziona w sprawie apelacja jest bowiem zasadna w tej części, w której skarżący zarzuca rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego błędne zasądzenie kwoty pieniężnej od wierzyciela na rzecz dłużnika. Istotnie bowiem Sąd Rejonowy w sposób wadliwy określił w sentencji zaskarżonego wyroku zaocznego, że to powód jest winien zapłacić na rzecz pozwanej kwotę pieniężną wynikającą z zawartej przez strony umowy pożyczki, choć w sposób bezsporny z treści tejże umowy wynika, że to pozwana była pożyczkobiorcą, a więc osobą zobowiązaną do zwrotu zaciągniętej pożyczki.

Częściowo zasadnym okazał się być również zarzut dotyczący błędnego ustalenia przez Sąd Rejonowy należnej powodowi kwoty tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Na koszty te złożyły się bowiem: kwota 30 złotych - uiszczona przez powoda opłata od pozwu; 360 złotych wynagrodzenie pełnomocnika powoda ustalone na podstawie § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku (Dz. U. 2015. 1804), w brzmieniu obowiązującym w dacie wnoszenia pozwu oraz kwota 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Razem wyniosły więc 407 złotych.

Powód wygrał proces przed Sądem Rejonowym w 75 %. Pozwana winna więc mu zwrócić, stosownie do wyniku procesu kwotę 305,25 złotych (407 x 0,75 = 305,25).

W pozostałym zakresie apelacja powoda musi być uznana za niezasadną.

Skarżący w tej części apelacji kwestionuje wysokość zasądzonej na swoją rzecz kwoty, twierdząc, że winna ona wynieść 593 złote.

Skarżący nie zauważa jednak, bądź nie chce zauważyć, że przyczyną oddalenia jego powództwa co do kwoty 150 złotych było uznanie przez Sąd Rejonowy postanowień umowy pożyczki zawartej przez strony, a kreujących po stronie pozwanej obowiązek zapłaty za czynność wezwania jej do zapłaty oraz pokrycia opłat windykacyjnych, za niedozwolone klauzule umowne.

Apelacja w swych wywodach w ogóle nie odnosi się do tej kwestii i nie podejmuje nawet próby polemiki ze stanowiskiem Sądu Rejonowego w tym zakresie. Wobec powyższego zbędnym jest podejmowanie przez Sąd Okręgowy szerszego wywodu dotyczącego tego zagadnienia.

Wskazać jedynie należy, że prawidłowo Sąd Rejonowy przyjął, odnośnie dochodzonych przez powoda wyżej wskazanych opłat, że wprowadzające je postanowienia umowne muszą być uznane za klauzule abuzywne.

Warunkiem uznania klauzuli umownej za abuzywną jest jej sprzeczność z dobrymi obyczajami i rażące naruszanie interesów konsumenta, chyba że postanowienia były z nim indywidualnie ustalone. Nie ulega wątpliwości, iż postanowienia umowy pożyczki zawieranej z pozwaną jako konsumentem nie były z nią uzgodnione indywidualnie, a na ich treść nie miała pozwana rzeczywistego wpływu, wobec tego, iż postanowienia te zostały przejęte do umowy łączącej strony z wzorca umowy zaproponowanego pozwanej jako konsumentowi przez powoda jako pożyczkodawcę. Jak wskazuje dorobek judykatury, w tym orzecznictwo Sądu Najwyższego, za postanowienie umowne sprzeczne z dobrymi obyczajami uznać należy te, które godzą w równość kontraktową stron, a za naruszające interesy konsumenta w sposób rażący te wykazujące nieusprawiedliwioną dysproporcje na jego niekorzyść praw i obowiązków wynikających z umowy (tak wyrok Sądu Najwyższego z 13 sierpnia 2015r., I CSK 611/14).

Zatem postanowienia umowne dotyczące obowiązku zapłaty przez pozwaną opłaty za czynność wezwania jej do zapłaty oraz pokrycia opłat windykacyjnych, są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy pozwanej jako konsumentki. Wprowadzają bowiem one nieuzasadnione i krzywdzące obciążenia na pozwaną, bez adekwatnej odpłaty po stronie powoda. Jako takie nie powinny one wiązać pozwanej. Oznacza to więc, że są one wobec pozwanej bezskuteczne i to z mocy samej ustawy.

Tym samym, niezależnie od daty uiszczenia przez pozwaną kwoty 100 złotych, powód nie miał prawa zaliczyć jej na poczet opłat windykacyjnych, gdyż postanowienie umowy obciążające pozwaną tego rodzaju opłatą, jako niedozwolona klauzula umowna, nie wiązało pozwanej.

Powyższa podstawa oddalenia powództwa w tym zakresie, czyni niezasadnymi pozostałe zarzuty apelacji, jako niedotyczące przyczyn z jakich Sąd Rejonowy nie uznał zasadności roszczenia powoda w tej części.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji, na podstawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c..

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono z mocy art. 102 k.p.c. nie obciążając nimi pozwanej.

Obciążenie pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego naruszałoby bowiem zasady słuszności. Zważyć należy, że apelacja powoda została uwzględniona jedynie w tej części, w której nieuwzględnienie powództwa było wynikiem oczywistego błędu Sądu Rejonowego. Pozwana swym zachowaniem nie spowodowała konieczności wystąpienia z apelacją przez powoda i nie doprowadziła do wygenerowania kosztów postępowania apelacyjnego.