Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2017r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 czerwca 2017r. w S.

sprawy A. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

w związku z odwołaniem A. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 23 lutego 2017 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje A. J. prawo do emerytury od dnia (...)

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz A. J. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 141/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23.02.2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016r. poz.887 ze zm.) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zm.), odmówił A. J. prawa do wcześniejszej emerytury z uwagi na brak 15 lat pracy w warunkach szczególnych. W tym zakresie nie zaliczył okresu pracy w Zakładzie (...) od dnia 10.05.1978r. do dnia 06.01.1987r., ponieważ zgromadzone przed organem rentowym dowody nie dawały podstaw do przyjęcia, że pracował wówczas w kanałach remontowych.

W odwołaniu od tej decyzji A. J. domagał się jej zmiany i przyznania prawa do wcześniejszej emerytury. Powołując się na dowody złożone przed organem rentowym oraz dołączone do odwołania, a także zeznania świadków, wskazał, iż w spornym okresie pracował jako mechanik pojazdów w kanałach remontowych. Wskazał czynności, które wykonywał jako mechanik pojazdów samochodowych w kanałach remontowych, podnosząc, iż przez pewien okres wykonywał też funkcje brygadzisty, jednak nie zmieniało to faktu, że nadal wykonywał czynności mechanika w kanałach remontowych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje :

A. J. (ur. (...)) w dniu 10.11.2016r. wystąpił z wnioskiem o wcześniejszą emeryturę.

Na dzień 01.01.1999r. wnioskodawca wykazał 26 lat 1 miesiąc i 15 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Przed organem rentowym odwołujący wykazał na dzień 01.01.1999r. 11 lat 2 miesiące i 23 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. W tym zakresie organ rentowy zaliczył następujące okresy zatrudnienia:

- od dnia 07.01.1987r. do dnia 08.04.1989r. w Zakładach (...) w S. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego pow. 3,5 tony;

- od dnia 01.11.1989r. do dnia 31.01.1993r., od dnia 06.02.1993r. do dnia 21.03.1993r., od dnia 27.03.1993r. do dnia 08.05.1993r., od dnia 14.05.1994r. do dnia 13.06.1994r. i od dnia 21.06.1994r. do dnia 22.03.1996r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego;

- od 06.05.1996r. do dnia 31.12.1998r. w Przedsiębiorstwie (...) w S. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony.

Sporny pozostał okres zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładach (...) w S. od 10.05.1978r. do dnia 06.01.1987r. Częściowo okres pracy w tym zakładzie został przez organ rentowy zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych na podstawie dokumentacji pracowniczej. Odwołujący nie posiadał świadectwa pracy w warunkach szczególnych za okres pracy w tym przedsiębiorstwie. Okres uwzględniony przez organ rentowy nie budził zastrzeżeń Sądu.

W okresie odbywania zasadniczej służby wojskowej w dniu 04.10.1976r. odwołujący ukończył kurs elektromechanika samochodowego.

W oparciu o dokumentację pracowniczą znajdującą się w aktach osobowych ustalono, że w dniu 12.06.1974r. wnioskodawca ukończył (...) Szkołę Zawodową (...) w K., uzyskując zawód frezera. W Zakładach (...) został zatrudniony od dnia 10.05.1978r. na stanowisku elektromechanika samochodowego. Od dnia 01.12.1980r. zostały przydzielone wnioskodawcy dodatkowe obowiązki, związane z obsługą pogotowia technicznego. Od dnia 01.02.1982r. do dnia 01.06.1985r. odwołujący pełnił obowiązki brygadzisty. W dniu 08.08.1985r. wnioskodawca uzyskał tytuł mistrza w zawodzie mechanika pojazdów samochodowych. Od dnia 29.10.1985r. odwołujący zawarł z pracodawcą dodatkowa umowę zlecenia, w oparciu o którą, jako mechanik warsztatu samochodowego miał wykonywać dodatkową pracę związaną z prowadzeniem narzędziowni mieszczącej się w warsztacie. Od dnia 15.12.1987r. ponownie zostały mu powierzone dodatkowe obowiązki związane z obsługą pogotowia technicznego. W angażach obejmujących sporny okres, zajmowane przez wnioskodawcę stanowisko było tytułowane mechanik lub mechanik samochodowy.

Analiza kart wynagrodzeń za sporny okres wykazała, że na wynagrodzenie wnioskodawcy składało się szereg czynników, w tym „dodatki”. W przypadku odwołującego „dodatki” były wpłacane dopiero od stycznia 1981r. Natomiast od czerwca 1986r. został wyszczególniony dodatkowy składnik wynagrodzenia: „szkodliwe” i dodatek ten był wypłacany wnioskodawcy od tego miesiąca. Z analizy kart wynagrodzeń innych pracowników tego zakładu: S. G., Z. S., W. I. i W. S. również wynikało, że do końca 1985r. pracownikom były wypłacane „dodatki”, z tym że nie wszystkim mechanikom. Natomiast od 1986r. nastąpiło wyszczególnienie dodatkowego składnika wynagrodzenia „szkodliwe”. W. S. za okres pracy 1980-1983 nie miał wypłacanych „dodatków” do wynagrodzenia. Ta pozycja pojawia się w karcie wynagrodzeń dopiero w czerwcu 1984r. do końca 1985r., a następnie w roku 1986r. Dodatki z tytułu warunków szkodliwych wypłacane były począwszy od czerwca 1986r. i lata następne, w których wnioskodawca nie pracował już w warsztacie. Z. S. w latach 1980-1981 otrzymywał łącznie z wynagrodzeniem „dodatki”, w tym w roku 1980 w niektórych miesiącach też dodatek brygadzisty. Natomiast w latach 1984-1987 żadne dodatki nie były mu wypłacane. S. G. w latach 1982-1987 pobierał „dodatki” do wynagrodzenia, a od kwietnia 1986r. również dodatek z tytułu pracy w warunkach szkodliwych. Również W. I. w okresie 1979-1986 otrzymywał „dodatki” do wynagrodzenia, z tym że nie w każdym miesiącu poszczególnych lat, a dodatkowo od czerwca do września 1986r. dodatek za warunki szkodliwe.

Z ustaleń poczynionych w oparciu o zeznania świadków J. R., F. Z., H. D., W. Ł. i S. D., a także wnioskodawcy wynikało, że w warsztacie samochodowym (...) znajdowały się 3 stanowiska z kanałami, z tym że były one na tyle długie, że w jednym mogło pracować 2-3 mechaników przy naprawie dwóch odrębnych pojazdów. W warsztacie pracowało 9-10 osób, w tym średnio 6 mechaników samochodowych. W warsztacie istniał podział na mechaników pracujących wyłącznie w kanałach i tych pracujących poza kanałami. Odwołujący był mechanikiem pracującym wyłącznie w kanałach remontowych. Zakład posiadał średnio 50-60 samochodów ciężarowych i przyczep. Sam warsztat mieścił się w stodole, zbitej z desek, a praca mechaników odbywała się w złych warunkach, bez ogrzewania. Nowy warsztat został wybudowany dopiero w latach 90-tych. Najczęstsze awarie samochodów z taboru zakładu dotyczyły uszkodzeń osi, hamulców, skrzyni biegów, tarcz sprzęgłowych, resorów etc. Samochody dowoziły drób z różnych ferm, do których dojazd często był utrudniony i trwał przez cały rok bez względu na pogodę. Ponadto samochody tego zakładu były bardzo eksploatowane i cechowały się dużą awaryjnością. Transport drobiu żywego do uboju odbywał się w nocy, gdyż produkcja zaczynała się o 7 rano. Przy takim podziale produkcji istotne było, aby w sytuacji awarii samochodu mechanicy, w tym wnioskodawca, dokonali naprawy przed rozpoczęciem pracy przez kierowcę danego samochodu. Mechanicy pracujący w kanałach musieli zatem posiadać kwalifikacje i umiejętności na tyle wysokie, aby szybko i sprawnie dokonać napraw. Z zeznań świadków wynikało, że odwołujący był cenionym fachowcem i często kierowcy naciskali, aby to on naprawił ich samochód. W spornym okresie odwołującemu zlecono czasową obsługę wozu pogotowia technicznego, która w jego przypadku wiązała się z obciążeniem odpowiedzialnością za nadzór nad narzędziami, które znajdowały się na wyposażeniu wozu. Świadkowie wskazywali wprost, iż wyznaczenie odwołującego do nadzoru nad tym wozem miało zapobiec kradzieżom narzędzi. Do tego ograniczała się rola odwołującego, gdyż nigdy nie kierował tym pojazdem - zajmowali się tym wyłącznie kierowcy, natomiast w przypadku awarii pojazdu w terenie, naprawą zajmował się jeden wyznaczony mechanik i nie był nim odwołujący. Z zeznań świadków wynikało, że praca mechaników samochodowych w kanałach remontowych często wiązała się z pracą w godzinach nadliczbowych. Wiązało się to z ilością napraw oraz koniecznością naprawy. Przełożonym mechaników i osobą bezpośrednio odpowiedzialną za działanie warsztatu i codzienny podział pracy, był świadek F. Z.. Z jego zeznań wynikało, że odwołujący był przydzielony do pracy w kanale. Wiązało się to z jego umiejętnościami i wiedzą związaną z mechaniką pojazdów. Jako brygadzista odwołujący wspomagał majstra i kierownika warsztatu w podziale prac . Nie nadzorował on pracy pracowników i nie oceniał wykonywanej przez nich pracy, gdyż należało to do kierownika warsztatu - świadka F. Z.. Ponadto brygadzista nie wykonywał żadnej pracy administracyjnej (papierkowej), a po codziennym, porannym podziale pracy wracał do pracy w kanałach remontowych. Świadkowie potwierdzili również, że pod koniec okresu pracy w tym zakładzie wnioskodawca pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności pow. 3,5 tony, którym dowoził żywy drób.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych został zaliczony okres od dnia

01.01.1981r. do dnia 31.12.1986r.

Sąd zważył, co następuje :

Prawo do emerytury w obniżonym wieku zgodnie z treścią art. 184 ust.1 i 2 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016r. poz. 887 ze zm.) przysługuje ubezpieczonym urodzonym - tak jak wnioskodawca – po 31.12.1948r., jeżeli pracowali w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, posiadają staż ubezpieczeniowy w wymiarze 25 lat (w przypadku mężczyzn), ukończyli 60 rok życia, nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Ilość lat pracy warunkach szczególnych oraz wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych jest badana na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, czyli 01.01.1999r.

Zgodnie z dyspozycją art. 32 ust.2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się osoby, które były zatrudnione przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej, ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Przepis art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS odnośnie wieku, stażu pracy oraz charakteru wykonywanej pracy, uprawnionych do emerytury odsyła do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). §3 i 4 rozporządzenia, prawo do emerytury uzależniają od spełniania łącznie następujących warunków: posiadanie 25-letniego okresu zatrudnienia, w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach i ukończenie 60 roku życia. Zgodnie z §2 ust.1 rozporządzenia w sprawie wieku…, zaliczeniu do okresów pracy w warunkach szczególnych podlegają te, w których praca była świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Przed przystąpieniem do rozważań w sprawie okresu uwzględnionego w do stażu pracy w warunkach szczególnych, ponownego zaakcentowania wymaga, iż na etapie postępowania przed organem rentowym częściowo został uwzględniony okres pracy wnioskodawcy w (...) w S. tj.od dnia 07.01.1987r. do dnia 08.04.1989r. Zaliczenie nastąpiło w oparciu o dokumenty pracownicze uzyskane w toku postępowania przed organem rentowym. Natomiast w toku postępowania pełnomocnik organu rentowego próbowała podważać ten okres, jednak po wskazaniu przez Sąd, iż w decyzji okres ten został zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych, kwestia ta nie była już przez pełnomocnika podnoszona. Zasadnym jest, aby ostatecznie wskazać, że Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania tego okresu, jako okresu pracy w warunkach szczególnych. Tym samym w dacie składania odwołania wnioskodawca legitymował się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 11 lat 2 miesięcy i 23 dni.

Odnośnie spornego okresu pracy w (...) w S., rozważaniu podlegał okres od 10.05.1978r. do dnia 06.01.1987r. Dokumentacja pracownicza z tego okresu potwierdziła fakt zatrudnienia wnioskodawcy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanika samochodowego. W dokumentacji tej nie zostało jednak wyszczególnione, aby odwołujący pracował jako mechanik w kanałach remontowych, a tylko tego typu praca podlegała uwzględnieniu do stażu pracy w warunkach szczególnych. Rozstrzygnięcie tej kwestii w oparciu tylko dokumentację pracowniczą nie było jednak możliwe. Dlatego w celu ustalenia, czy i kiedy odwołujący pracował jako mechanik w kanałach remontowych dopuszczony został dowód z zeznań świadków, byłych współpracowników i przełożonego wnioskodawcy w spornym okresie. Wszyscy świadkowie potwierdzili, iż jako mechanik odwołujący pracował wyłącznie w kanałach remontowych. Co prawda zeznania świadków zawierały niewielkie nieścisłości np. co do ilości kanałów czy też ilości pracowników warsztatu czy też floty zakładu, nie były one jednak na tyle istotne, aby odmówić tym zeznaniom wiarygodności, zwłaszcza, że dotyczyły okresu kilku lat. Podkreślić należy znaczenie zeznań świadka Z., który był bezpośrednim przełożonym odwołującego i to zarówno w okresie pełnienia przez niego funkcji brygadzisty, jak i pracy na stanowisku mechanika. Zeznania tego świadka właściwie usystematyzowały okoliczności związane ze środowiskiem pracy warsztatu w ogóle, jak i z podziałem zadań i ustaleniem co w rzeczywistości wykonywał odwołujący. W świetle tych zeznań Sąd doszedł do przekonania, iż wnioskodawca rzeczywiście, jako mechanik - mechanik samochodowy, pracował w kanałach remontowych. Ponadto niewielkie rozbieżności w zeznaniach świadków dotyczą kwestii, które mogły ulec zatarciu w związku z upływem czasu, ale również wynikać z rodzaju zajmowanych przez świadków w tych okresach stanowisk i posiadaną z tego tytułu wiedzą na temat formalnego zatrudnienia wnioskodawcy a rzeczywistym sposobem realizacji stosunku pracy.

Mając na względzie wynik analizy kartotek wynagrodzeń odwołującego oraz S. G., Z. S., W. I. i W. S. należało dokonać korekty okresu, w którym odwołujący pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na tym stanowisku. Dowód z tych kartotek został przeprowadzony na wniosek organu rentowego i wynikało z niego, że dodatki były jednym ze składników wynagrodzeń pracowników. Sąd przyjął, że uwzględnienie spornego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych jest możliwe, ale w ograniczonym zakresie tj. od 01.01.1981r. gdyż dopiero od tego miesiąca odwołującemu zaczęto wypłacać „dodatki”, które mogły stanowić rekompensatę związaną z pracą w szczególnych warunkach. Data końcowa wiązała się z przejściem przez odwołującego na stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego. Należy podkreślić, że nie wszyscy mechanicy mieli wypłacane te „dodatki” i nie w każdym miesiącu. Przeprowadzone dowody nie pozwolił na jednoznaczne ustalenie za co przyznawano „dodatki”. W oparciu o zapisy z kartotek wynagrodzeń Sąd ostatecznie przyjął, iż zaliczeniu podlega okres od 01.01.1981r. do dnia 31.12.1986r. zgodnie z zapisem w Wykazie A Dziale XIV (prace różne) poz. 16 (prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych).

W tym zakresie Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienie wniosku organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bhp. Materiał dowodowy w sprawie był bardzo bogaty i na wniosek organu rentowego został uzupełniony o dokumentację pracowniczą szeregu innych pracowników (...). Analiza akt osobowych innych pracowników tego przedsiębiorstwa nie miała wpływu na ustalenia dotyczące rodzaju prac wykonywanych przez odwołującego. Przebieg zatrudnienia tych pracowników miał charakter indywidualny i nie należy przekładać wniosków wynikających z analizy tych akt na ocenę zatrudnienia wnioskodawcy. Do obowiązku Sądu rozstrzygającego kwestię wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze należy samodzielne ustalenie, jakie prace wykonywał wnioskodawca i czy prace te należy zaliczyć do prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a jedynie wyjątkowo można skorzystać w tej kwestii z opinii biegłego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24.08.2010 r., III AUa 487/10). Dodatkowo wskazać należy, że brak świadectw pracy nie stanowił przeszkody aby organ rentowy uwzględnił część spornego okresu. Natomiast w kwestii okresu uwzględnionego przez Sąd organ rentowy wykazał się szeroką inicjatywą dowodową, aby ostatecznie sformułować wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bhp, który w rzeczywistości zmierzał do przedłużenia podstępowania w sprawie i nieuzasadnionego wydłużenia okresu wyczekiwania przez wnioskodawcę na merytoryczne rozstrzygnięcie w tak istotnej dla niego sprawie. W niniejszej sprawie ocenie podlegał materiał dowodowy pod kątem jego wiarygodności i znaczenia, a do tego nie jest potrzebna wiedza biegłego.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 kpc orzeczono, jak w punkcie 1.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 KPC w zw. § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1804).

DP/mt