Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2016 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: D. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 22 czerwca 2015 r., znak: (...)

w sprawie: D. P.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o emeryturę

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej D. P. prawo do emerytury od dnia (...)r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

(...)

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS odmówił Ubezpieczonej D. P. prawa do emerytury ponieważ nie udowodniła ona wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących jeden dzień.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury powołując się na fakt pracy od 1.09.1966 r. do 22.06.1968 r. w (...) Ł. i okresu od czerwca 1968 r. do czerwca 1972 r. w (...) Ł.. Ponadto ubezpieczona wskazała, że w okresie od 3.04.1989 r. do 30.06.1989 r. pracowała jako wykonawca pracy nakładczej w Społem (...) Spółdzielni Handlowo-Usługowej w B..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

W dniu 1.09.1966 r. ubezpieczona zatrudniła się w (...) w Ł. jako pracownik najemny. Jako pracownik najemny pracowała w polu, przy żniwach, przy burakach od 8 godzin do 10 godzin dziennie w razie potrzeby. Ubezpieczona pracowała przez 4 miesiące w oborze a resztę czasu spędzała przy robotach w polu. Otrzymywała wynagrodzenie ustalane według dniówki obrachunkowej. Nadzorował ją M. P. (1), który był prezesem. Ubezpieczona pracowała w Ł. od 1.09.1966 r. do 22.06.1968 r. Po połączeniu Spółdzielni w Ł. i w Ł. ubezpieczona przeszła do pracy w Ł., bo tam powstała jedna Spółdzielnia, która zrzeszała wszystkie pozostałe. W Ł. ubezpieczona podlegała brygadziście. W Ł. od czerwca 1968 r. do czerwca 1972 r. ubezpieczona pracowała jedynie formalnie , bo faktycznie swoją pracę świadczyła w Ł.. W trakcie tego zatrudnienia ubezpieczona w 1970 r. została członkiem (...) i była nim przez około rok. Potem ubezpieczona złożyła wniosek o przyjęcie na członka (...) i została członkiem Spółdzielni przez okres około roku. Ubezpieczona przepracowała 150 dni w roku obrachunkowym. Było to w roku 1970 r. Dalej wynagradzano ją według dniówki obrachunkowej. Ubezpieczona przepracowała 150 dni w roku obrachunkowym. Potem zrezygnowała z członkostwa i jeszcze w okresie późniejszym pracowała na rzecz tego (...).

dowód: świadectwo pracy z dnia 24.02.1972 r. z (...) Ł. za okres od 1.09.1966 r. do 22.06.1968 r., zaświadczenie wystawione przez (...) Ł. z dnia 21.09.1983 r. w aktach rentowych, legitymacja członka (...) koperta k.23, zeznania świadków C. B. i M. P. (2)-zapis protokołu k. 49, zeznania świadka T. H. i ubezpieczonej-zapis rozprawy k. 68 i 83 .

Od 3.04. do 30.06.1989 r. ubezpieczona pracowała w Społem (...) Spółdzielni Handlowo-Usługowej w B. jako nakładca i otrzymywała co miesiąc wynagrodzenie minimalne w wysokości 17.800 zł. Ubezpieczona szyła pościel. Ubezpieczona mieszkała w Ł. i przywoziła pracę do B., zabierała następny materiał i taki system był dla niej nieopłacalny. We wszystkich miesiącach, w których pracowała jako nakładca w 1989 r., ubezpieczona otrzymywała wynagrodzenie minimalne w kwocie 17 800 zł. Wypłata następowała do ręki, na podstawie listy płac, którą ubezpieczona podpisywała.

dowód: świadectwo pracy z dnia 30.06.1989 r. w aktach rentowych, zeznania ubezpieczonej – zapis rozprawy k. 68 i 83 .

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów w aktach rentowych, których prawdziwości strony nie kwestionowały, legitymacji członkowskiej ubezpieczonej, zeznań świadków i ubezpieczonej, którym jako zgodnym i uzupełniającym się wzajemnie dał wiarę.

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań tej części podkreślenia wymaga, że przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie było żądanie powódki zawarte w odwołaniu od zaskarżonej decyzji o zaliczenie spornych okresów do ogólnego stażu ubezpieczeniowego powódki. Żądanie to nie obejmowało swym zakresem wniosku o ustalanie faktycznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne ubezpieczonej w tych okresach, dlatego sąd nie przeprowadzał postępowania dowodowego w tym przedmiocie, skupiając się na ustaleniu, czy zakwestionowane przez organ rentowy okresy w przebiegu historii zawodowej powódki można uwzględniać do jej stażu ubezpieczeniowego, jak tego chciała powódka, czy też nie.

Sąd wskazuje, jednocześnie, że w postępowaniu sądowym nie występują ograniczenia dowodowe przewidziane w postępowaniu przed organem rentowym, w związku z czym każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane i celowe. (Sąd Apelacyjny Poznaniu z dnia 21 stycznia 2015 r. III AUa 480/14), a możliwość taka wynika, z treści art. 472 i 473 k.p.c. umożliwiających ustalenie spornych okoliczności, mających wpływ na przyznania świadczenia, w drodze postępowania odwoławczego przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W związku z powyższym okoliczność wystarczającej ilości dniówek obrachunkowych w danym roku kalendarzowym (mimo braku ich wykazu) z okresu świadczenia przez powódkę pracy na rzecz (...) oraz realizacji umowy agencyjnej w latach 1982 -1988r.(mimo braku samej umowy) sąd mógł ustalić w oparciu o zeznania świadków i strony, i inne, szczątkowe dokumenty.

Biorąc pod uwagę ustalony powyżej stan faktyczny stwierdzić należy, że odwołanie ubezpieczonej podlegało uwzględnieniu.

Oceny omówionego wyżej stanu faktycznego należało dokonać w kontekście przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS posiłkując się przy interpretacji jej zapisów przepisami Dekretu z dnia 4 marca 1976r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin (mającego zastosowanie do okresu zatrudnienia powódki w (...)) a także ustawy o emeryturach i rentach z FUS z dnia 19.12.1998 r. w odniesieniu do okresu pracy w Społem (...) Spółdzielni Handlowo-Usługowej w B..

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy emerytalnej za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne:

⚫

pracy na obszarze Państwa Polskiego w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i w innych spółdzielniach zrzeszonych w (...) Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, w zespołowych gospodarstwach rolnych spółdzielni kółek rolniczych zrzeszonych w Krajowym Związku (...) oraz pracy na rzecz tych spółdzielni: objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki lub przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego z tego tytułu (ustęp 12)

Warunki podlegania ubezpieczeniu społecznemu przez powódkę w okresie od 1.09.1966 r. do 22.06.1968 r. i od czerwca 1968 do czerwca 1972 r. odnieść należało więc do dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin, natomiast w okresie od 16 lutego 1981r. do 8 sierpnia 1988r. do przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS art.6 ust.2 pkt 11) zgodnie z którym okresami składkowymi są okresy wykonywania na obszarze Państwa Polskiego pracy nakładczej:

a)objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,

b)przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu,

jeżeli w tych okresach osoba wykonująca taką pracę uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej połowy obowiązującego najniższego wynagrodzenia, określonego na podstawie przepisów Kodeksu pracy;

Dekret z dnia 4 marca 1976 r. został uchylony z dniem 1 stycznia 2003r., jednak obowiązujące na tamten moment przepisy mogą i powinny być stosowane do ustalenia okresów składkowych, bo obowiązywały w czasie, w którym powódka świadczyła pracę na rzecz (...) w Ł. i Ł.. Z artykułu 1 Dekretu wynikało, że ubezpieczenie społeczne określone tym aktem obejmowało m.in. członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz innych spółdzielni, zrzeszonych w (...) Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, którzy wykonują pracę w tych spółdzielniach. Artykuł 2 dekretu podawał definicję określeń praca w spółdzielni – które to pojęcie oznaczało pracę członków spółdzielni wykonywaną na innej podstawie niż stosunek pracy oraz definicję pojęcia ubezpieczony które oznaczało osobę objętą ubezpieczeniem na podstawie art. 1. Z kolei z treści art. 4 dekretu wynikało, że przy ustalaniu okresu pracy w spółdzielni wymaganego do uzyskania świadczeń:

1) za dzień pracy uważa się 8 godzin pracy, a przed dniem 1 lipca 1962 r. dzień, który stanowił podstawę do obliczenia dniówki obrachunkowej; do dni pracy zalicza się również dni urlopu wypoczynkowego oraz dni pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub opiekuńczego,

2) za miesiąc pracy uważa się 20 dni pracy dla mężczyzny oraz 13 dni pracy dla kobiety(…);

3) za rok pracy uważa się rok obrachunkowy, w którym mężczyzna przepracował w spółdzielni co najmniej 240 dni pracy, kobieta 150 dni pracy (…)

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 24 maja 2012 r. w wydanym w sprawie II UK 255/11 wskazuje, iż stosowanie przeliczników dniówek obrachunkowych na okresy ubezpieczenia społecznego uzasadnione było ze względu na różnicę między pracą wykonywaną w ramach stosunku pracy a pracą świadczoną w ramach stosunku członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Stosowanie przepisów o ubezpieczeniu społecznym musiało uwzględniać swoisty stosunek prawny, odmienny zarówno od pracowniczego, jak i od spółdzielczego stosunku pracy. Wyznacznikiem pracy w spółdzielni nie był dzień pracy, ale szczególny miernik nakładu pracy, którym była dniówka obrachunkowa (dniówka inwentarzowa, także złoty obrachunkowy), a czasem stawki wynagrodzenia za poszczególne roboty. Ogólna liczba dniówek uzyskanych w danym roku gospodarczym stanowiła podstawę do obliczenia wynagrodzenia członka za dany rok, płatnego zaliczkowo i wyrównywanego po sporządzeniu i zatwierdzeniu bilansu. W związku z powyższym, zdaniem Sądu Najwyższego, które podziela również Sąd Okręgowy, w stosunku do członków rolniczej spółdzielni produkcyjnej istotne dla zaliczenia roku pracy do okresu zatrudnienia wymaganego do uzyskania emerytury jest przepracowanie w tym roku wymaganej ilości dniówek obrachunkowych, a nie faktyczny okres pozostawania w ubezpieczeniu. Pogląd ten w drodze analogii znajduje zastosowanie również w odniesieniu do kwalifikacji okresu zatrudnienia w rolniczej spółdzielni produkcyjnej jako okresu składkowego przy ustalaniu uprawnień powódki.

Z zeznań świadków, jak też powódki bezsprzecznie wynika, że w spornym okresie powódka stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, co najmniej po 8 godzin dziennie, świadczyła pracę pracownika fizycznego na rzecz (...) w Ł. i Ł. a zatem, uznać należało, że okres ten winien być potraktowany przez ZUS jako okres składkowy i zostać uwzględniony przy ustaleniu prawa do emerytury.

Także okres pracy nakładczej na rzecz Społem (...) Spółdzielni Usługowo-Handlowej w B. winien być zaliczony ubezpieczonej jako okres składkowy bowiem ze świadectwa pracy z dnia 30.06.1989 r. wynika w niebudzący wątpliwości sposób, że ubezpieczona otrzymywała w trakcie tego zatrudnienia wynagrodzenie w kwocie 17.800 zł., które stanowiło od 1.01.1989 r. do 20.06.1989 r. ( M.P.88.36.340) najniższe wynagrodzenie.

Zgodnie z art.24 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnieciu wieku emerytalnego. Ubezpieczona urodzona (...), spełniła warunek wieku przed złożeniem wniosku emerytalnego ( 29.04.2015 r. ), posiada jak wyżej wskazano okresy składkowe umożliwiające naliczenie kapitału początkowego i obliczenie emerytury i dlatego Sąd uznał, że sporne okresy, zakwestionowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych winny zostać uwzględnione przy obliczaniu emerytury przez organ rentowy i zmienił zaskarżoną decyzję, orzekając jak w punkcie 1 sentencji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

W punkcie 2 wyroku orzeczono o braku odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji( na podstawie art.118 ust.1 ustawy emerytalnej), bowiem okoliczności świadczenia pracy ubezpieczonej wymagały wyjaśnienia w trakcie postepowania dowodowego i przeprowadzenia dowodów, których organ rentowy przeprowadzić nie mógł.

SSO Ewa Milczarek